Hermann Göring jako najbliższy współpracownik Hitlera
Wstęp
Celem pracy jest przybliżenie sylwetki Hermanna Göringa jako polityka i współpracownika Hitlera, marszałka Rzeszy, dowódcę lotnictwa wojskowego a także prześledzenie jego pochodzenia społecznego i drogi do kariery politycznej. Pojęcie droga do kariery politycznej zinterpretowałem jako okres, do którego Göringa nie należał jeszcze do żadnej partii politycznej, wszystko co było po tym momencie ująłem w punkcie traktującym Göringa już jako polityka i współpracownika Hitlera. Niewystarczające natomiast okazały się materiały dotyczące działalności Göringa jako marszałka Rzeszy. Utrudniony miałem także dostęp do niektórych lektur. W pisaniu pracy pomocne okazały się następujące książki Joachim C. Fest, Oblicze Trzeciej Rzeszy, Joe Heydecker, Johannes Leeb, Trzecia Rzesza w świetle Norymbergii w tym najbardziej przydatna i wartościowa była książka Czesława Łuczaka Hermann Göring. Przydatne także były zbiory internetowe jednak ze względu na ich wątpliwą wartość naukową powstrzymałem się od skorzystania z nich. Ze względu także na kurtki okres dwóch tygodni z zapoznaniem się z literaturą oraz z utrudnionym dostępem moja praca opierała się głównie jak już wspomniałem na pracy Czesława Łuczaka, którą oceniam bardzo wysoko. Jeszcze raz musze zaznaczyć, że dwa tygodnie na zaznajomienie się z tak dużą ilością materiałów, poświęconych temu tematowi.
Pochodzenie społeczne i droga do kariery politycznej.
Hermann Wilhelm Göring urodził się 12 stycznia 1893 r. W Roenheim w Bawarii. Jego ojciec Heinrich Ernest Göring był doktorem prawa i pracował w Berlinie jako radca w sądzie krajowym a następnie w charakterze wyższego urzędnika w ministerstwie spraw zagranicznych, w 1885 został powołany przez Bismarcka na stanowisko Komisarza Rzeszy dla Niemieckiej Południowozachodniej Afryki (dzisiejsza Namibia) a w 1890 objął w randze ministra rezydenta stanowisko konsula generalnego Niemieckiej Rzeszy na Haiti. Po powrocie do kraju w 1896 przez dwa lata pracował w ministerstwie spraw zagranicznych by w 1896 przejść na emeryturę.
Hermann tylko część dzieciństwa spędził wspólnie z rodzicami gdyż jego matka Franzisca powierzyła go na wychowanie swojej przyjaciółce Furth Erni Graf. Przez większość dzieciństwa był pozbawiony opieki rodziców, co z pewnością odbiło się na jego charakterze. Ujemne cechy charakteru Hermanna dały o sobie znać, gdy w zaczął w 1900 pobierać naukę najpierw w szkole podstawowej a później indywidualnie u nauczycieli. Ucieczki z lekcji i nieodpowiednie zachowanie zmusiły rodziców do umieszczenia Hermanna w szkole o dyscyplinie wojskowej wybór padł na szkołę kadetów w Karlsruhe, w której Hermann pobierał naukę w latach 1905-1908. Hermann zmienił radykalnie swój stosunek do nauki i stał się zdyscyplinowanym wzorowym uczniem. Uzyskanie wysokich ocen pozwoliło mu na wstąpienie do Głównej Szkoły Kadetów w Berlinie-Licheterfelde, do której uczęszczał w latach1909-1911. Ukończył ją z pierwszą lokatą. Po ukończeniu szkoły odbywał praktykę zawodową w wojsku i 22 czerwca 1912 otrzymał nominacje na porucznika. W 1913 r. Zdał egzamin dojrzałości, po którym uzyskał większe szanse na dalsze awanse oficerskie w wojsku a także w późniejszej działalności politycznej. Lata pierwszej wojny światowej były, dla Göringa okresem burzliwego rozwoju jego kariery wojskowej gdzie od dowódcy patrolu rowerowego przeszedł drogę do bohaterskiego pilota myśliwca do końca wojny zestrzelił 22 nieprzyjacielskie samoloty, a także został w czerwcu 1918 r. Dowódcą dyonu „Manfred Freiherr von Richthofen” najsławniejszej niemieckiej jednostki myśliwskiej w pierwszej wojnie światowej zyskawszy sympatię dużej liczby Niemców. Błyskawiczna kariera wojskowa stała się fundamentem i preludium do późniejszej kariery politycznej.
Göring należał do tej dużej części niemieckich oficerów, którzy nie pogodzili się z militarną klęska Niemiec i nie chcieli ponieść związanych z tym konsekwencji. Göring tak jak wielu innych żołnierzy powracających z wojny odczuł osobiście także bezrobocie. Występująca u Göringa żądza publicznej działalności pchnęła go do poszukiwania ugrupowań politycznych dysponujących programem odpowiadającym jego poglądom. 10 października 1922 r. Uczestniczył w zebraniu założonej w 1919 r. Nationalsozialistiche Doutsche Arbeiterpartei (NSDAP), na którym poznał jej przywódcę Adolfa Hitlera. Obydwaj wzajemnie przypadli sobie do gustu. Zaimponował Hitlerowi swoją bohaterską przeszłością, bystrą inteligencją i licznymi znajomościami wśród wojskowych, urzędników. Osoba o właśnie takich właściwościach potrzebna była Hitlerowi w jego partii, gdyż stanowiła ona przyciągający o niej magnes. Data 10 października była przełomowa w życiu politycznym Göringa. Zapoczątkowała ona jego współprace z Hitlerem oraz ożywioną działalność w NSDAP, do której wstąpił oficjalnie w końcu 1922 r.
Hermann Göring jako polityk i współpracownik Hitlera.
Hermann Göring należał od pierwszych dni zapisania się do NSDAP do najbardziej żarliwych i aktywnych jej członków oraz zarazem do czołowych jej osobistości i najbliższych współpracowników Hitlera. Cieszył się on całkowitym zaufaniem przywódcy partii. Powierzenie mu utworzenia „oddziałów szturmowych” (Sturmabteilungen, SA) i dowodzenie nimi, uczestniczenie w publicznych manifestacjach i wiecach z udziałem Hitlera, oraz w poufnych naradach czołowych działaczy NSDAP. W czasie zaś nieobecności Hitlera zawsze czołową rolę odgrywał Göring. Treść znanych publicznie przemówień z owych czasów (mowa tu o okresie do próby przewrotu politycznego) zawsze dotyczyły krytyki ustroju Republiki Weimarskiej i gloryfikacji programu NSDAP. Po nieudanym przewrocie roku 1923 i wydanym na niego nakazie aresztowania po wielu trudnościach udało mu się zbiec za granice. Przebywał w Austrii, Włoszech oraz w Szwecji, w których to krajach samozwańczo został pełnomocnikiem NSDAP, na co Hitler nie zgodził się. Podczas przebywania Göringa na obczyźnie Hitler nie utrzymywał z nim stałego kontaktu. Do kraju powrócił dopiero w roku 1926 po ogłoszeniu amnestii w związku z objęciem przez Hindenburga stanowiska prezydenta. Göring z Hitlerem spotkał się już kilka tygodni po powrocie, a więc w maju 1927 r. Po tym spotkaniu Göring rzucił się znowu w wir działalności partyjnej głównie propagandowej, rozmów z wybitnymi osobistościami życia politycznego oraz przedstawicielami partii politycznych w sprawie wyborów parlamentarnych i ukonstytuowania się rządu z uczestnictwem w nim Hitlera. W 1928 r. Hitler mianował go swoim pełnomocnikiem w Berlinie. Göring z tytułu pełnienia tej funkcji zaczął nawiązywać kontakty z wybitnymi przedstawicielami gospodarki, reprezentantami wojska, z działaczami niektórych ugrupowań politycznych przede wszystkim o charakterze nacjonalistycznym oraz z zagranicznymi dyplomatami. Rozmowy te głównie kończyły się sukcesem i zostały nazwane „salonową polityką NSDAP”. Hitler w uznaniu zasług Göringa desygnował go na kandydata na posła do Reigchstagu, w którym zasiadł po raz pierwszy w wyniku przeprowadzenia wyborów w maju 1928 r.. Göring uzyskał także mandat poselski w wyniku wyborów 1930 r. a później 1932 r., w której to kadencji został wybrany prezydentem Reigchstagu. Wejście Göringa do Reigchstagu Hitler traktował jako dogodny monet do rozpoczęcia rozmów w sprawie zasiadania reprezentantów NSDAP w rządzie. To głównie dzięki rozmową Göringa z reprezentantami władz państwowych i niektórych partii politycznych 30 stycznia 1933 r. drogą legalną powstał rząd z Adolfem Hitlerem na czele.
Główną rolę w przeprowadzaniu zmian w systemie rządów zmierzających w kierunku państwa totalitarnego Hitler powierzył Göringowi i z tego powodu powierzał mu coraz wyższe stanowiska. 30 stycznia 1933 Göring wszedł do rządu jako minister bez teki i równocześnie otrzymał funkcję Komisarza Rzeszy dla Pruskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W dniu 2 lutego został mianowany Komisarzem Rzeszy dla Spraw Lotnictwa, a 20 kwietnia Hitler powołał go na stanowisko premiera Prus. Po rozpoczęciu pełnienia tej najważniejszej w Prusach funkcji z dniem 30 kwietnia 1933 r. Zrezygnował z bezpośredniego kierownictwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i doprowadził 28 kwietnia do powstania Ministerstwa Lotnictwa Rzeszy, którego został szefem.
Göring po objęciu urzędowania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i następnie premiera Prus przystąpił do obsadzania stanowisk do obsadzania stanowisk podległej mu administracji zwolennikami Hitlera, rozbudowy policji, zorganizowanie policji pomocniczej złożonej z oddziałów SS, SA i bezwzględnego zwalczania opozycyjnie nastawionych wobec hitleryzmu organizacji. 15 grudnia na jego wniosek uchwalono ustawę o likwidacji samorządowych sejmików okręgowych i powiatowych oraz rad miejskich. Rozwiązał także sejm pruski i powołał w jego miejsce Rade Państwa z powołanymi przez niego członkami. Göring 26 kwietnia utworzył podległą mu bezpośrednią instytucje Urząd Tajnej Policji Państwowej (Gestapo). Göring polecił policji ścigać i aresztować komunistycznych działaczy, represje w stosunku do komunistycznych działaczy nasiliły się dopiero po pożarze w Reichstagu także w stosunku do socjaldemokratów. Pruska policja prowadziła aresztowania (przeszło 20 tysięcy) przez cały okres jej bezpośredniej podległości Göringowi a więc do 17 czerwca 1936 r., od którego dnia kierował nią już Henrich. Göring rozprawiał się krwawo nie tylko z przeciwnikami Hitleryzmu, ale i z opozycją wewnątrzpartyjną w dniach 30 czerwca i 1lipca, 1934 r.. Za taką Hitler, Göring i Himmler uważali grupę członków SA skupionych wokół szefa sztabu tej organizacji Ernesta Röhma. Omówiona działalność Göring związana z dławieniem demokracji i utrwaleniem narodowo socjalistycznego ustroju w Niemczech w pełni aprobował Hitler i kilkakrotnie wyraził mu za to podziękowanie.
4 kwietnia 1936 r. Göring został mianowany na Pełnomocnika Rzeszy do Spraw Surowców i Dewiz. Na Göringu z tytułu pełnienia tej funkcji spoczywał obowiązek zapewnienia Rzeszy potrzebnych jej dewiz oraz surowców potrzebnych przemysłowi zbrojeniowemu. Göring dla realizacji tych zadań utworzył maju 1936 r. specjalny organ wykonawczy „Sztab dla Surowców i Dewiz”, któremu przyznał prawo do ingerowania w działalność wszystkich urzędów zajmującymi się sprawami ekonomicznymi z Ministerstwem Gospodarki Rzeszy na czele. Jednak ten szeroki zakres kompetencji nie satysfakcjonował Göringa. Z jego inicjatywy Hitler 18 października 1936 r. Ogłosił zarządzenie o powstaniu instytucji planu czteroletniego (Vierjahresplan) i powołał do niego pełnomocnika w osobie Göringa. Od tej daty Göring stał się dyktatorem gospodarczym w Niemczech. Mimo krytycznych głosów ze strony ekonomistów Göring przystąpił do postawionego przed nim zadania. Mimo ostrzeżeń ze strony ekonomistów a także rezygnacji ministra gospodarki Hjalmara Schachta w 1937 r. Göring cały czas prowadził politykę gospodarczą prowadzącą zarówno do wzrostu produkcji w zbrojeniowym sektorze gospodarki jak i do inflacji, obniżenia stopy życiowej oraz spadek produkcji dóbr konsumpcyjnych. Przed załamaniem gospodarki uchroniła Niemcy tylko aneksja Austrii w 1938 r. i następnie zajęcie Czechosłowacji w 1939 r. w wyniku, których wzrósł potencjał gospodarczy Rzeszy.
Zapewnienie Rzeszy wysokich rozmiarów produkcji uzbrojenia i coraz wyższym standardzie technicznym należało do najważniejszych zadań kierowanego przez Göringa Urzędu do Spraw Planu Czteroletniego także po 1 września 1939 r. W czasie wojny działalność urzędu prowadzała się głównie do wywozu z ujarzmionych terytoriów do rzeszy gotowych wyrobów, surowców, wyposażenia technicznego przedsiębiorstw i siły roboczej, a także wykorzystywania mocy produkcyjnej miejscowej gospodarki. Faktycznie Göring sprawował tę funkcję do 1942 r., chociaż formalnie piastował to stanowisko do końca 1945 r., wiązało się to z przejęciem większości funkcji przez Alberta Speera. Przyczyną tego była coraz mniejsze popularność Göringa, o czym będzie jeszcze mowa.
Göring osiągał także duże sukcesy w prowadzonej przez niego działalności dyplomatycznej. Nazywano go nieraz „drugim ministrem spraw zagranicznych Hitlera”, Göring bowiem skutecznie wyręczał ministerstwo spraw zagranicznych w załatwianiu niektórych ważnych i skomplikowanych spraw międzynarodowych. Prowadził rozmowy z Mussolinim a także z Watykanem, chciał też doprowadzić do porozumienia z W. Brytanią tj. doprowadzić do niemiecko-brytyjskiego traktatu o współpracy, oraz do nakłonienia w 1939 r. W. Brytanii do zachowania neutralnej postawy przy konflikcie polsko-niemieckim. Niepowodzeniem natomiast zakończyły się starania o włączenie Polski do paktu antykominternowskiego i pozyskanie w niej sojusznika w ewentualnej wojnie Niemiec z ZSRR. Göring nie udało się również doprowadzić do rozluźnienia polsko-francuskich stosunków, o co usilnie zabiegał w latach 1935-1938. Odwiedzał także kraje Europy południowej Węgry, Jugosławie, Rumunie, Bułgarie, Grecję, został mianowany specjalnym pełnomocnikiem Hitlera dla spraw Europy południowej. Największym jego sukcesem było jednak doprowadzenie do zaanektowania Austrii oraz podziału Czechosłowacji. Göring po krótkich wahaniach podjął się także załatwienia dostaw broni dla walczących w Hiszpanii wojsk generała Bahamonde Francisco Franco.
Hermann Göring już od zarania swojej publicznej działalności politycznej odnosił się wrogo do Żydów. Antysemityzm znamionował wiele wypowiedzi Göringa także w latach 1928-32. Do urzeczywistnienia gróźb pod adresem Żydów Göring przystąpił zaraz po objęciu sterów rządów przez Hitlera. Ten polecił bowiem już w pierwszych tygodniach rządów do dyskryminacji Żydów we wszystkich dziedzinach życia publicznego. Göring sprawując wspomnianą już dyktaturę gospodarczą zaczął realizować plan całkowitej eliminacji Żydów z życia gospodarczego. 24 stycznia 1939 r. specjalnym zarządzeniem nakazał popieranie wszystkimi możliwymi środkami emigracji Żydów z Niemiec. Także myśl o pozbawieniu Żydów życia nie była obca Göringowi, a 31 lipca 1941 r. powierzył Reinhardowi Heydrichowi przygotowanie akcji ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej w niemieckiej strefie wpływów. Po przedstawieniu tego planu na konferencji w Wannsee 20 stycznia 1942 r. został on wprowadzony w życie. W pełni także aprobował bezpośrednią i pośrednią eksterminacje radzieckich jeńców wojennych, a śmierć głodową milionów ludzi na terytoriach okupowanych traktował jako sukces polityczny Rzeszy.
Rozpoczęta 12 stycznia 1945 r. wielka ofensywa na radzieckim froncie doprowadziła do rozbratu Hermanna Göringa i Hitlera. Göring na mocy zarządzenia Hitlera z dnia 29 czerwca 1941 r. o wyznaczeniu Hermanna Göringa jako następcy czuł się upoważniony do przejęcia władzy w Rzeszy. Mimo dobrych intencji Göring został aresztowany i internowany oraz usunięty z partii na polecenie Hitlera, a wkrótce po tym nadszedł rozkaz o rozstrzelaniu „zdrajcy Göringa”, którego jednak nie wykonano.
Göring jako marszałek Rzeszy i dowódca naczelny niemieckiego lotnictwa
Göring od początku 1933 r. spełniał w lotnictwie podwójną rolę: jawną jako oficjalny szef jednego pionu cywilnego i tajną w charakterze organizatora potężnych wojskowych sił powietrznych. Göring przystąpił do tworzenia lotnictwa wojskowego w tajnym rozkazie z 25 lipca 1933 r., który przewidywał jak najszybsze wyprodukowanie w Niemczech liczby samolotów wynoszącej 30% łącznego stanu ich posiadania przez sąsiednie państwa. Niemcy zakaz posiadania lotnictwa wojskowego złamały dopiero w 1935 r. W dniu 26 lutego 1935 r. władze Rzeszy podjęły tajną decyzje o utworzeniu jawnego lotnictwa wojskowego jako integralnej części niemieckich sił zbrojnych. Intensywne rozbudowa po 1935 r. lotnictwa wojskowego doprowadziła do posiadania przez Trzecią Rzeszę pod koniec pierwszej połowy 1939 r. największej wśród wszystkich państw świata floty powietrznej, która była nie tylko liczna, ale i bardzo nowoczesna. Dokonanie 1 września 1939 r. agresji na Polskę zapoczątkowało nowy okres w życiu Göringa, który musiał od tego dnia poddawać się codziennie egzaminowi z dowodzenia walczący z nieprzyjacielem lotnictwem. Odniesienie przez niemieckie lotnictwo militarne sukcesy w walce z Polską stały się uzasadnieniem dla nadania Göringowi 30 września 1939 r. wysokiego odznaczenia wojskowego -Krzyża Rycerskiego do Krzyża Żelaznego. Także istotny wkład w zadanie szybkich miażdżących ciosów Francji w 1940 r. miało lotnictwo. Za to osiągniecie Göring otrzymał 17 lipca 1940 r. najwyższy stopień nadawany w Niemczech, mianowicie marszałka Rzeszy (Reichsmarschall). Stosunkowo łatwe zwycięstwo we Francji, Belgii i Holandii podsyciło ambicje Göringa i utwierdziło w przekonaniu o niepokonaności dowodzonych przez niego sił zbrojnych. Z tego przeświadczenia zrodziły się plany przeprowadzenia dużej operacji lotniczej przeciw W. Brytanii, która trwała od 8 sierpnia do 31 października 1940 r. i zapisał się w historii jako „bitwa o W. Brytanie”. Całą akcją kierował Göring ze swojego stanowiska dowodzenia w Normandii. Bitwa o W. Brytanie zakończyła się jednak całkowitą klęka niemieckiego lotnictwa a straty poniesione to 1733 (ok. 52% stanu z lipca 1940) samolotów zniszczonych i 643 samoloty uszkodzone. Ta nieudana akcja słała się osobistą porażką Göringa i zapoczątkował zmierzch jego kariery wojskowej jak i zasygnalizowany w poprzednim punkcie kariery politycznej. Göring zastawał powoli odsuwany od ważniejszych decyzji oraz nie zapraszany na narady wojskowe (koniec 1942 r.). Göring także dalszym swoim postępowaniem dawał powody do irytacji Hitlera oraz całkowitej utracie popularności. Sprowadzało się to głównie do nie wywiązywania się Göringa z swoich obowiązków. Sukcesywne opanowanie od 1943 r. przez alianckie lotnictwo przestrzeni powietrznej nad Rzeszą wywołało u Hitlera wściekłość, Hitler także nie mógł wybaczyć Göringowi brak zaopatrzenia z powietrza w broń i żywność jednostek oblężonych pod Staliningradem. Rozczarowały również Hitlera niepowodzenia na froncie wschodnim i brak troski Göringa o modernizacje lotnictwa. Jednak nawet przy wykorzystaniu w pełni możliwości Luftwaffe Rzesza nie była by w stanie zniwelować stale wzrastającej przewagi aliantów, dysponującymi bogatszymi zasobami surowców mineralnych. Göringa obciążały natomiast przeprowadzanie ryzykownych operacji, nieprzemyślane decyzje, poświęcanie niewystarczającej uwagi na modernizacje lotnictwa i wdrażanie nowych wynalazków. Przede wszystkim największym przewinieniem Göringa było lekceważenie znaczenia raportów szpiegowskich o potencjale militarnym przeciwnika, mimo iż przedstawiały wiernie stan rzeczy. Göring ponosi także odpowiedzialność za niezgodne z prawem międzynarodowym traktowanie alianckich jeńców wojennych. Göring 28 maja 1940 r. wydał rozkaz przewidujący rozstrzelanie 5 jeńców wojennych za każdego strąconego przez Francuza lotnika niemieckiego.
Hitler mimo zawodzenia Göringa na stanowisku naczelnego dowódcy lotnictwa nie zdecydował się na pozbawienie go pełnienia tej funkcji aż do kwietnia 1945 r. Jednakże jak już była o tym mowa Göring do 1943 r. stawał się coraz bardziej tylko figurantem na zajmowanym stanowisku naczelnego dowódcy powietrznych sił zbrojnych. Göring posiadał najwyższy topień wojskowy Rzeszy do kwietnia 1945 r. po rozejściu się dróg jego i Hitlera.
Zakończenie
Hermann Göring był niekwestionowanie jednym z najbliższych współpracowników Hitlera, świadczy o tym zarządzenie Hitlera z dnia 29 czerwca 1941 r. o wyznaczeniu Hermanna Göringa jako następcy Hitlera. Przez całą swoją karierę wojskową i polityczną kierował się zasadą, iż cel uświęca środki i to głównie tą postawą oraz ponadprzeciętna inteligencją i zgrabną dyplomacją oraz wiernością zaskarbił sobie zaufanie Hitlera. Nie bez znaczenia było także to, iż Hermann Göring był jednym z pierwszych członków NSDAP. Jego polityka gospodarcza oraz dowództwo wojskowe pociągnęło za sobą wiele tysięcy, jeżeli nie milionów ofiar. Za te i inne zbrodnie został skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy na karę śmierci przez powieszenie, której uniknął popełniając samobójstwo. Wymierzanie sobie samemu sprawiedliwości nie osłabiło wymowy popełnionych przez Göringa zbrodni, którego niektórzy historycy słusznie nazywali „drugim po Hitlerze diabłem” Trzeciej Rzeszy.
Bibliografia
Czesław Łuszczak, Hermann Göring, Poznań 1994.
Joachim C. Fest, Oblicze Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1970.
Joe Heydecker, Johannes Leeb, Trzecia Rzesza w świetle Norymbergii, Warszawa 1979.
K. Maucużyński, Oskarżeni nie przyznają się do winy, Warszawa 1996.
Tadeusz. Cyprian, Jerzy Sawicki, Przed trybunałem świata, Warszawa 1962.
Czesław Łuszczak, Hermann Göring, Poznań 1994 s. 3
Ibidem s. 4-9.
Ibidem s.11
Ibidem s. 26.
Joachim C. Fest, Oblicze Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1970 s. 133.
Joe Heydecker, Johannes Leeb, Trzecia Rzesza w świetle Norymbergii, Warszawa 1979. s. 162
Czesław Łuszczak, Hermann... s. 26-29
Ibidem s. 33
Ibidem s. 68-70.
Ibidem s. 103.
Ibidem s.57
Joachim C. Fest, Oblicze... s. 199
Czesław Łuszczak, Hermann... s. 55-57.
Ibidem s. 101.
7