Euroregion Pro-Europa-Viadrina "mała ojczyzna dwóch narodów"
Euroregion Pro Europa Viadrina powstal w wyniku podpisania umowy w dniu 21.12.1993 poprzez Stowarzyszenie "Srodkowa Odra" (Mittlere Oder e.V.), oraz jego polskich partnerów: Stowarzyszenia Gmin Lubuskich "Pogranicze" oraz Zwiazku Gmin Gorzowskich.Obszar Euroregionu to wschodniobrandenburskie powiaty: Märkisch Oderland i Odra-Szprewa, (Marchijskie Nadodrze), jak również miasto Frankfurt nad Odra po niemieckiej stronie, a po polskiej stronie większa cześć województwa Gorzowskiego.Wszyscy ci, którzy na tym polsko-niemieckim nadgranicznym obszarze ponoszą odpowiedzialność polityczna - w euroregionie zajmują miejsce przy wspólnym stole,a są to:poslowie, naczelnicy gmin i powiatów, prezydenci miast, nadburmistrzowie oraz burmistrzowie, naczelnicy izb oraz przedstawiciele Europejskiego Uniwersytetu.W ten sposób Euroregion na płaszczyźnie regionalnej, krajowej i europejskiej wykonuje ważną prace w interesie stworzenia lobby dla rozwoju tego przygranicznego terenu.
Euroregiony :
To obszary współpracy przygranicznej (transgranicznej), będące rezultatem porozumienia przygranicznych jednostek samorządu terytorialnego. Funkcjonowanie euroregionów zostało uregulowane poprzez Europejską Konwencję Ramową o Wspólpracy Transgranicznej (z 1980 roku) oraz Europejską Kartę Regionów Granicznych (z 1995 roku).Celem euroregionów jest przede wszystkim współpraca gospodarcza, rozwój połączeń komunikacyjnych, ochrona środowiska, działalność kulturalno-edukacyjna i turystyka.
W obszarze polskiego przygranicza działają euroregiony: "Bug", "Karpaty", "Nysa", "Pomerania", "Pro Europa Viadrina", "Sprewa-Nysa-Bóbr" i "Tary".
PRO EUROPA VIADRINA -CZYLI, PRZEZ ODRĘ DO EUROPY
We wrześniu 1992 roku otwarto w Słubicach biuro międzynarodowej Wspólnoty Roboczej "Pro Europa Viadrina", której celem było powołanie Euroregionu "Środkowa Odra". W przyszłości zamierzano przekształcić biuro w sekretariat euroregionu. Do czasu powołania biura partnerami współpracy transgranicznej w tym regionie były - w oparciu o porozumienie zawarte w kwietniu 1992 roku .
grupa inicjatywna powołanej 29 stycznia 1992 roku Komunalnej Wspólnoty Roboczej "Środkowa Odra" (Arbeitsgemeinschaft Mittlere Oder), skupiająca 5 powiatów niemieckich (Bad Freienwalde, Seelow, Strausberg, Beeskow i Furstenwalde) i miasto Frankfurt nad Odrą, działająca pod przewodnictwem nadburmistrza tego miasta; w swoim statucie Wspólnota stawiała sobie za cel działanie na rzecz porozumienia między Polakami i Niemcami poprzez wspieranie współpracy transgranicznej;
porozumienie komunalne p.n. Stowarzyszenie Lubuszan "Pogranicze", grupujące przedstawicieli gmin przygranicznych: Słubice, Kostrzyn, Rzepin, Górzyca, Słońsk, Cybinka i Sulęcin.
Z inicjatywy strony niemieckiej powołano 6 grup roboczych przygotowujących program działania powoływania struktur euroregionalnych. Bezpośrednim sygnałem dla utworzenia euroregionu na pograniczu Środkowej Odry było porozumienie pomiędzy przewodniczącym Komunalnej Wspólnoty "Środkowa Odra" Wolfgangiem Pohlem i przewodniczącym Stowarzyszenia Lubuszan "Pogranicze" Pawłem Kisielewskim. W porozumieniu tym stwierdzono m.in., że "Wszystkimi siłami dążyć trzeba do stopniowego tworzenia euroregionu, który służyć będzie wspólnemu interesowi" i należy ,,(...) opracować wspólną koncepcję rozwoju i działań dla regionu środkowej Odry, aby uzyskać pomoc i wsparcie dla urzeczywistnienia tych celów". Nazwę Euroregionu "Pro Europa Viadrina" zaproponowała strona polska i oznacza ona "przez Odrę do Europy".
Euroregion powstał w grudniu 1993r. i stanowił uwieńczenie prawie dwuletnich prac przygotowawczych, w tym zwłaszcza.
konsultacji i uzgodnień pomiędzy władzami administracyjnymi obu stron,
tworzenia struktur organizacyjnych po obu stronach granicy, reprezentujących organy samorządów terytorialnych w pertraktacjach, konsultacjach i uzgodnieniach,
przygotowywania projektów podstawowych dokumentów, określających zasady i obszary współdziałania w ramach zinstytucjonalizowanej współpracy transgranicznej,
opracowywania projektu Transgranicznego Programu Operacyjnego dla Euroregionu "Pro Europa Viadrina" oraz koncepcji rozwoju i działania Euroregionu.
Uroczystość powołania Euroregionu "Pro Europa Viadrina" odbyła się w dniu 21 grudnia w Rogach z udziałem m.in. premiera rządu krajowego Brandenburgii M. Stolpe. Umowa została podpisana przez:
Stowarzyszenie Gmin Lubuskich,
Związek Gmin Gorzowskich,
Niemieckie Stowarzyszenie "Środkowa Odra".
Dualizm reprezentacji strony polskiej w Euroregionie (dwa związki gmin) nie służył optymalnemu rozwojowi współpracy. W 1997 roku doprowadzono do integracji; w lutym odbyło się zebranie założycielskie, a w maju zarejestrowano Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu "Pro Europa Viadrina". Zgodnie z umową o utworzeniu Euroregionu jego organami są:
Rada Euroregionu,
Prezydium Euroregionu,
Sekretariat Euroregionu,
Komisja Rewizyjna,
grupy robocze.
Rada Euroregionu jest najwyższym organem składa się z 20 członków (10 ze strony polskiej i 10 ze trony niemieckiej). Do jej zadań w szczególności należy określanie kierunków działania, wybór Prezydium Euroregionu, powoływanie Komisji Rewizyjnej, zatwierdzanie projektów uchwał, koordynacja spraw finansowych, uchwalanie regulaminów. Prezydium Euroregionu składa się z 4 osób (po 2 reprezentujące każdą ze stron). Przewodzenie Prezydium powierza się na zasadzie dwuletniej kadencji, poczynając od stycznia 1997 roku, na przemian stronie polskiej i niemieckiej. Ustanowiono także funkcję wiceprzewodniczącego Prezydium na tej zasadzie, że w okresie przewodniczenia przez stronę polską funkcję wiceprzewodniczącego sprawuje przedstawiciel strony niemieckiej i na odwrót. Do zadań Prezydium należy zwoływanie posiedzeń Rady i wykonywanie jej uchwał, reprezentowanie Euroregionu na zewnątrz, kierowanie Sekretariatem i powoływanie grup roboczych.
Sekretariat Euroregionu tworzą jego dwie placówki w Słubicach i we Frankfurcie nad Odrą. Zapewnia on bieżącą obsługę i koordynuje prace grup roboczych. Komisja Rewizyjna nadzoruje na bieżąco wspólne wydatki finansowe stron i składa Radzie sprawozdania.
Grupy robocze są powoływane przez Prezydium. Obecnie funkcjonują trzy grupy robocze:
Projekt Management,
do spraw turystyki,
do spraw gospodarki.
Strony - zgodnie z umową o utworzeniu Euroregionu zadeklarowały wolę:
zapewnienia dobrosąsiedzkich stosunków między Polakami i Niemcami,
umacniania tożsamości regionalnej żyjących w obszarze granicznym Polaków i Niemców poprzez stworzenie-wspólnej perspektywy na przyszłość,
podnoszenia poziomu życia obywateli mieszkających w regionie poprzez utworzenie w przyszłości ponadgranicznego, zintegrowanego polsko-niemieckiego regionu gospodarczego,
wspierania idei jedności europejskiej i międzynarodowego zrozumienia,
ustalania wspólnych przedsięwzięć i pozyskiwania środków finansowych niezbędnych na ich realizację.
Działania na rzecz osiągnięcia tych celów mają prowadzić do stopniowej niwelacji różnic po obu stronach granicy, zwiększenia potencjału gospodarczego, zapobiegając tym samym marginalizacji terenów przygranicznych.
Główny cel, jakim jest umocnienie siły gospodarczej, zmniejszenie bezrobocia i rozwój dobrosąsiedzkich stosunków - jest konkretyzowany w wyniku realizacji m.in. następujących działań:
rozwoju transgranicznej kooperacji przedsiębiorstw ,
zwiększenia przepustowości przejść granicznych,
stopniowego wprowadzania norm europejskich w dziedzinie ochrony środowiska,
transgranicznej współpracy w dziedzinie zwalczania klęsk żywiołowych, ochrony zdrowia i ochrony przyrody,
transgranicznej współpracy kulturalnej, sportowej i młodzieżowej,
transgranicznej współpracy w dziedzinie kształcenia i dokształcania (m.in. Uniwersytet Viadrina i polsko-niemieckie przedszkole we Frankfurcie nad Odrą, Collegium Polonicum w Słubicach).
Działania te są w części finansowane z funduszu PHARE* CBC i Interreg II. Euroregion "Pro Europa Viadrina" obejmuje po stronie polskiej 33 gminy z terenu dwóch województw Iubuskiego i zachodniopomorskiego.
Gmina Dębno z województwa zachodniopomorskiego należy również do Komunalnego Związku Celowego Gmin Pomorza Zachodniego "Pomerania", a tym samym wchodzi również w skład Euroregionu "Pomerania", a gmina Cybinka z Województwa Iubuskiego należy jednocześnie do Euroregionu "Sprewa-Nysa-Bóbr". Gminy polskie należące do Euroregionu leżą na terenie 8 powiatów (6 powiatów - w tym jedno miasto na prawach powiatu - z województwa lubuskiego i 2 z województwa zachodniopomorskiego). W przypadku powiatu słubickiego i strzelecko-drezdenckiego do Euroregionu należą wszyskie gminy znajdujące się na ich terenie.
Województwo lubuskie:
Powiaty: |
Gminy: |
gorzowski |
Kostrzyn (m), Witnica (m-w), Bogdaniec (w), Kłodawa (w), Lubiszyn (w), Santok (w) |
międzyrzecki |
Międzyrzecz (m-w), Skwierzyna (m-w), Trzciel (m-w), Bledzew (w), Przytoczna (w) |
słubicki |
Ośno Lubuskie (m-w), Rzepin (m-w), Słubice (m-w), Górzyca (w), Cybinka (m-w) |
strzelecko-drezdenecki |
Dobiegniew (m-w), Drezdenko (m-w), Strzelce Krajeńskie (m-w), Stare Kurowo (w), Zwierzyn (w) |
sulęciński |
Lubniewice (m-w), Sulęcin (m-w), Krzeszyce (w), Słońsk (w) |
miasto na prawach powiatu |
Gorzów Wielkopolski |
Województwo zachodniopomorskie:
Powiaty: |
Gminy: |
choszczeński |
Bierzwnik (w) |
myśliborski |
Dębno (m-w) |
Po stronie niemieckiej w skład Euroregionu wchodzi 1 miasto wydzielone i 2 powiaty z landu Brandenburgia. Powierzchnia tej części Euroregionu wynosi 4517 km2 i jest zamieszkana przez prawie 448 tys. osób.
Funkcjonowanie Euroregionu po stronie polskiej jest finansowane ze składek gmin członkowskich oraz ze środków za zarządzanie funduszem PHARE CBC.
Od czasu powołania Euroregionu "Pro Europa Viadrina" podjętych zostało cały szereg inicjatyw. Projekty euroregionalne (tzw. "projekty miękkie") były opracowywane przez grupę roboczą "Projekt Management". Projekty realizowane po stronie polskiej są dofinansowywane z funduszu PHARE CBC. Dotacja na te cele wynosiła :
w 1994 roku 46,0 tys. EURO,
w 1995 roku 240,0 tys. EURO,
w 1996 roku 495,9 tys. EURO,
w 1997 roku 500,0 tys. EURO,
w 1998 roku 500,0 tys. EURO.
Jednostka Centralna Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży zrealizowała 40 projektów wymiany szkolnej i pozaszkolnej na kwotę 44990 zł.
Jednym z bardzo ważnych elementów współpracy transgranicznej w ramach Euroregionu jest planowanie przestrzenne, w związku z tym są organizowane wspólne konferencje planistów obu stron. Pierwsze spotkanie pod nazwą "Forum planowania przestrzennego i rozwoju komunalnego w Euroregionie Pro Europa Viadrina" odbyło się we Frankfurcie nad Odrą 17 września 1997 roku.
Znajdujące się na terenie Euroregionu przejścia graniczne sprzyjają obsłudze ruchu transgranicznego i powodują, że współpraca gospodarcza w tym regionie rozwija się dynamicznie, m. in. poprzez tworzenie spółek polsko-niemieckich. Utworzono też Kostrzyńsko-Słubicką Strefę Ekonomiczną, w której pod inwestycje przeznaczono w Słubicach 135 ha i w Kostrzynie 315 ha.
Z inicjatywy Parlamentu Europejskiego w 1994 roku utworzony został w ramach programu PHARE specjalny budżet Cross Border Cooperation, przeznaczony na rozwój i wspieranie współpracy przygranicznych krajów Unii Europejskiej i Europy Wschodniej. W latach 1994 - 97 Euroregion Pro Europa Viadrina otrzymał z PHARE CBC środki w wysokości 55 mln ECU, które zostały przeznaczone m.in na budowę terminalu w Świecku, modernizacje drogi Kostrzyn - Gorzów i kolejowego przejścia Kunowice - Frankfurt. 24 tysiące ECU przekazał Euroregion na budowę ścieżek rowerowych (Kostrzyn, Górzyca, Słubice, Cybinka, Rzepin), 25 tysięcy ECU wsparła program telefonizacji wsi Słubice i Górzyca, a 20 tysięcy ECU - budowę Zespołu Odnowy Biologicznej w Słubicach. Na przygotowanie słubickich obiektów sportowych do Centralnej Inauguracji Dni Olimpijczyka w 1997 roku przeznaczono 50 tysięcy ECU. W ramach programu Cross Border Cooperation powstała w 1995 roku pula środków wspierających inicjatywy ingerujące przygraniczną społeczność. Euroregionowi Pro Europa Viadrina przyznano na ten cel 700 tysięcy ECU, co pozwoliło m.in zorganizować niemiecko - polski obóz młodzieżowy, zjazd cyklistów, warsztaty ekologiczne, ogólnopolski plener tkacki, Międzynarodowe spotkania Zespołów Cygańskich i polsko - niemiecki plener rzeźbiarski. Symbolem integrującej się Europy jest także powstanie w Słubicach Collegium Polonicum - polskiej części Europejskiego Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Słubicka placówka, której powierzono m.in. nauczanie języka polskiego i niemieckiego, prowadzenie badań nad regionami przygranicznymi oraz promowanie wiedzy o Polsce i krajach Europy Wschodniej, jest wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Europejskiego we Frankfurcie. Na tej reaktywowanej w 1991 roku uczelni na wydziale prawa, ekonomii oraz kulturoznawstwa kształci się 2 tysiące studentów, w tej liczbie kilkuset Polaków. Dzięki Collegium Polonicum
Słubice stały się miastem akademickim. W 1993 roku odbyła się tu inauguracja roku akademickiego, rozpoczęto budowę domów studenckich (gotowe są już cztery), biblioteki uniwersyteckiej oraz zaprojektowanego z rozmachem głównego gmachu uczelni.
Z dotychczasowych doświadczeń współpracy euroregionalnej wynika, że główne przeszkody to:
-sama granica. która jest zewnętrzną granicą Unii Europejskiej,
-mała przepustowość przejść granicznych,
-bariera językowa.
Informacje przygotowano na podstawie: "Euroregiony w nowym podziale terytorialnym Polski", GUS Warszawa-Wrocław1999r.
*
Phare-CBC
Crossborder Cooperation - program współpracy przygranicznej, zainicjowany w 1994 r. i służący finansowaniu projektów, głównie inwestycyjnych, sytuowanych na granicach krajów Phare z państwami członkowskimi Unii Europejskiej.W przypadku Polski jest to przede wszystkim granica z Niemcami, jak również granice morskie z Danią, Szwecją i Finlandią (CBC Bałtycki). środki programu wynoszą średniorocznie 53 mln ECU i razem z negocjowanym corocznie Krajowy Program Integracyjnt Phare składają się na narodową alokację dla Polski. Phare-CBC jest ściśle skoordynowany z wewnętrznym programem Unii Europejskiej Interreg.
- 6 -
- 1 -
Wyszukiwarka