93 Kuehne.mt, WYROK TRYBUNAŁU


Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

w sprawie C-453/00

Kühne & Heitz przeciwko Productschap voor pluimvee en Eieren

Wybór: Maciej Taborowski

Tłumaczenie: Zuzanna Szmelter, Maciej Taborowski

(dokonane przy uwzględnieniu angielskiej, holenderskiej i niemieckiej wersji językowej)

Wyrok Trybunału

13 stycznia 2004 (1)

(mięso drobiowe - refundacje eksportowe - niezwrócenie się z pytaniem prejudycjalnym - ostateczna decyzja administracyjna - skutek orzeczenia wstępnego wydanego przez Trybunał po wydaniu tejże decyzji - zasada pewności prawnej - pierwszeństwo prawa wspólnotowego - zasada współpracy - art. 10 TWE)

W sprawie C-453/00,

pytania prejudycjalnego zadanego Trybunałowi na podstawie art. 234 TWE przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (Holandia) w sporze sądowym zawisłym przed tym sądem pomiędzy

Kühne & Heitz NV

i

Productschap voor Pluimvee en Eieren,

dotyczącego wykładni prawa wspólnotowego, w szczególności zaś zasady współpracy wynikającej z art. 10 TWE,

TRYBUNAŁ

orzekający w składzie: V. Skouris, Prezes Trybunału; P. Jann, C.W.A. Timmermans, C. Gulmann, i J.N. Cunha Rodrigues, Przewodniczący Izb; D.A.O. Edward, A. La Pergola, J.-P. Puissochet, R. Schintgen, F. Macken, N. Colneric (sędzia sprawozdawca) oraz S. von Bahr, sędziowie;

Rzecznik Generalny: P. Léger,

Kierownik Kancelarii: L. Hewlett, Główny Administrator,

po rozważeniu pisemnych oświadczeń złożonych w imieniu:

- Kühne & Heitz NV, przez A.J. Braakman, advocaat,

- Productschap voor Pluimvee en Eieren, przez C.M. den Hoed, zastępcę Sekretarza Generalnego,

- Rządu holenderskiego, przez przedstawiciela H.G. Sevenster,

- Rządu francuskiego, przez przedstawicieli G. de Bergues i C. Vasak,

- Komisji Wspólnot Europejskich, przez przedstawiciela T. van Rijn,

- Organu Nadzorczego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), przez przedstawiciela B. Eiríksdóttir,

na podstawie protokołu z rozprawy,

wysłuchawszy ustnych oświadczeń złożonych przez Kühne & Heitz NV, reprezentowaną przez A.J. Braakman, przez Rząd Holenderski, reprezentowany przez przedstawicieli H.G. Sevenster oraz J.G.M. van Bakel, przez Rząd Francuski, reprezentowany przez przedstawicieli R. Abraham i C. Isidoro, przez Komisję, reprezentowaną przez T. van Rijn oraz przez Organ Nadzorczy Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), reprezentowany przez B. Eiríksdóttir, na rozprawie w dniu 9 października 2002 r.,

wysłuchawszy opinii końcowej Rzecznika Generalnego na posiedzeniu w dniu 17 czerwca 2003 r.,

wydał następujący

Wyrok

  1. Postanowieniem z dnia 1 listopada 2000 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 grudnia 2000 r., College van Beroep voor het bedrijfsleven (Administracyjny Odwoławczy Sąd Handlowy i Przemysłowy) zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym na podstawie art. 234 TWE, dotyczącym wykładni prawa wspólnotowego, w szczególności zaś wykładni zasady współpracy wynikającej z art. 10 TWE.

  1. Kwestia, która jest przedmiotem pytania prejudycjalnego, pojawiła się w sporze sądowym pomiędzy spółką Kühne & Heitz NV (dalej: Kühne & Heitz) oraz Productschap voor Pluimvee en Eieren (dalej: Productschap), dotyczącym zapłaty refundacji eksportowych.

Tło prawne

  1. Artykuł 10 EC stanowi:

Państwa członkowskie podejmują wszelkie właściwe środki ogólne lub szczególne w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z niniejszego Traktatu lub z działań instytucji Wspólnoty. Ułatwiają one Wspólnocie wypełnianie jej zadań.

Powstrzymują się one od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów niniejszego Traktatu.

  1. Co do prawa holenderskiego, art. 4:6 i 8:88 Algemene wet bestuursrecht (Ogólna Ustawa Administracyjna) z dnia 4 czerwca 1992 r. (Dziennik Urzędowy 1992, s. 315), ostatnio zmieniona w dniu 12 grudnia 2001 r. (Dziennik Urzędowy 2001, s. 664), stanowią:

art. 4:6

  1. W przypadku, gdy po wydaniu decyzji całkowicie lub częściowo odrzucającej wniosek składany jest nowy wniosek, to wnioskodawca powinien wykazać zaistnienie nowych faktów lub zmianę okoliczności.

  1. Jeżeli nie przedstawiono nowych faktów lub nie wykazano zmiany okoliczności, organ administracji może, nie stosując art. 4:5, odrzucić wniosek powołując się na swoją wcześniejszą decyzję o odrzuceniu.

...

Art. 8:88

  1. Sąd może na wniosek jednej ze stron zmienić prawomocne orzeczenie na podstawie faktów lub okoliczności, które:

    1. zaistniały przed wydaniem orzeczenia

    1. nie były znane i w rozsądnych okolicznościach nie mogły być znane skarżącemu przed wydaniem orzeczenia

    1. będąc uprzednio znane sądowi mogłyby wpłynąć na wydanie orzeczenia innej treści.

W razie potrzeby, odpowiednio stosuje się rozdział 6 paragrafy 8.2 i 8.3.

Postępowanie w sprawie głównej

  1. Od grudnia 1986 r. do grudnia 1987 r. spółka Kühne & Heitz eksportowała części drobiu do krajów niebędących członkami EWG (obecnie WE). W oświadczeniu złożonym holenderskim organom celnym, spółka Kühne & Heitz oznaczyła te towary jako odpowiadające pozycji 02.02 B II e) 3 (udka oraz okrawki udek innego drobiu) wspólnotowej taryfy celnej. Na podstawie tych oświadczeń, Productschap przyznał refundacje eksportowe, przewidziane dla tej pozycji taryfy celnej oraz wypłacił odpowiednie kwoty.

  1. Po przeprowadzeniu kontroli, Productschap zaklasyfikował towary, jako odpowiadające pozycji 02.02 B II ex g (inne) taryfy celnej. Następnie, ze względu na zmianę klasyfikacji, zażądał zwrotu kwoty w wysokości NLG 970.950,98.

  1. Złożony przez Kühne & Heitz sprzeciw wobec żądania zwrotu został odrzucony. Kühne & Heitz odwołała się od decyzji o odrzuceniu sprzeciwu do College van Beroep voor het bedrijfsleven. Orzeczeniem z dnia 22 listopada 1991 r. (orzeczenie z dnia 22 listopada 1991 r.), College van Beroep voor het bedrijfsleven oddalił odwołanie na tej podstawie, że przedmiotowe towary nie odpowiadały sformułowaniu „udka” w rozumieniu pozycji 02.02 B II e) 3 taryfy celnej. W tym postępowaniu Kühne & Heitz nie zgłosiła wniosku o zwrócenie się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

  1. Następnie, Trybunał w orzeczeniu z dnia 5 października 1994 r. w sprawie C-151/93 Voogd Vleesimport en -export [1994] ECR I-4915 wydał następujące rozstrzygnięcie:

20 Udko, do którego przytwierdzona jest część grzbietu, należy w związku z tym zakwalifikować jako „udko” w rozumieniu pozycji 02.02 B II e) 3 starej nomenklatury i pozycji 0207 41 51 000 nowej nomenklatury, jeżeli owa część grzbietu nie jest wystarczająco duża, by stanowić o istocie produktu.

21 Ażeby stwierdzić, że tak jest, ze względu na brak w owym czasie stosownych przepisów wspólnotowych, sąd krajowy powinien wziąć pod uwagę krajowe zwyczaje handlowe i tradycyjne metody cięcia.

  1. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału w cytowanej powyżej sprawie Voogd Vleesimport en -export, spółka Kühne & Heitz wezwała Productschap do wypłaty refundacji eksportowych, których zwrotu, zdaniem spółki, Productschap żądał niesłusznie. Ponadto spółka Kühne & Heitz wezwała Productschap do zapłaty sumy będącej ekwiwalentem kwoty wyższej, którą otrzymałaby tytułem refundacji eksportowych, gdyby udka kurze eksportowane po grudniu 1987 roku zostały sklasyfikowane zgodnie z tymże orzeczeniem.

  1. Productschap wydał decyzję odrzucającą powyższe żądania, a następnie rozstrzygając w przedmiocie sprzeciwu wniesionego wobec tej decyzji, poprzez wydanie decyzji w dniu 21 lipca 1997 r. podtrzymał swoją wcześniejszą, negatywną decyzję. Wówczas, spółka Kühne & Heitz wniosła odwołanie od tej ostatniej decyzji, które to odwołanie jest przedmiotem postępowania w sprawie głównej.

Postanowienie o zadaniu pytania prejudycjalnego i pytania prejudycjalne

  1. W postanowieniu o zadaniu pytania prejudycjalnego, College van Beroep voor het bedrijfsleven odrzucił drugą część wniesionego doń przez spółkę Kühne & Heitz żądania dotyczącego zapłaty sumy będącej ekwiwalentem wyższej kwoty, którą, w przekonaniu spółki, Kühne & Heitz powinna była otrzymać za towary wyeksportowane po grudniu 1987 r.

  1. W odniesieniu do pierwszej części zgłoszonego przez spółkę Kühne & Heitz żądania dotyczącego zapłaty refundacji eksportowych, które, zdaniem Kühne & Heitz, niesłusznie nakazano spółce zwrócić, College van Beroep voor het bedrijfsleven stwierdził, że według prawa holenderskiego organy administracyjne mają, co do zasady, zawsze możliwość wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej. W niektórych przypadkach istnienie takiej możliwości może pociągać za sobą także obowiązek wzruszenia takiej decyzji.

  1. College van Beroep voor het bedrijfsleven stoi na stanowisku, że Productschap nie uwzględniło w należyty sposób tych czynników orzekając, że spółka Kühne & Heitz mogła jedynie wnieść do College van Beroep voor het bedrijfsleven skargę o zmianę wyroku wydanego w dniu 22 listopada 1991 r. W związku z tym Productschap oparło się na błędnej interpretacji prawa.

  1. Jednakże College van Beroep voor het bedrijfsleven stwierdził, że o ile na tej podstawie możliwe było co do zasady anulowanie decyzji z dnia 21 lipca 1997, takież anulowanie byłoby uzasadnione i celowe jedynie wtedy, gdyby można było stwierdzić, że Productschap miało nie tylko prawo wzruszyć swoją wcześniejszą decyzję, lecz również obowiązek ponownego ustalenia, czy w odniesieniu do każdego z eksportowanych towarów istnieje prawo do uzyskania refundacji i, jeżeli takie prawo istnieje, określenia wysokości przysługujących refundacji.

  1. College van Beroep voor het bedrijfsleven zauważa, że kwestia istnienia obowiązku dokonania ponownego ustalenia powinna być rozpatrywana przy uwzględnieniu zasady, że orzeczenie sądowe wydane po tym, jak decyzja administracyjna stała się ostateczna, nie wpływa samoistnie na ostateczność tejże decyzji. Zasada ta dotyczy także orzeczeń wstępnych wydawanych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości, w których Trybunał określa, jak postanowienie będące przedmiotem wykładni powinno było być stosowane już od chwili wejścia w życie tegoż postanowienia, o ile Trybunał wyraźnie nie postanowi inaczej. College van Beroep voor het bedrijfsleven podnosi dalej, że przyjęcie argumentu zmierzającego do ustanowienia reguły, zgodnie z którą ostateczne decyzje administracyjne musiałyby być automatycznie dostosowywane do późniejszych, tym przypadku wspólnotowych, orzeczeń sądowych, mogłoby doprowadzić do administracyjnego chaosu, a ponadto spowodowałoby istotne naruszenie zasady pewności prawa. Z tego powodu argument ten nie może zostać przyjęty.

  1. Jednakże College van Beroep voor het bedrijfsleven wskazuje, że zgodnie z prawem holenderskim istnieją przypadki, w których późniejsze orzeczenie sądowe może mieć wpływ na sprawy zakończone już prawomocnym orzeczeniem sądowym. College van Beroep voor het bedrijfsleven powołuje się w tym względzie na orzecznictwo Hoge Raad der Nederlanden (Najwyższego Sądu Holandii) dotyczące wpływu wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na sprawy karne. Hoge Raad orzekł w wyroku z dnia 1 lutego 1991 r. (Nederlandse Jurisprudentie - NJ - 1991, s. 413), że późniejsze stwierdzenie naruszenia jednego z praw podstawowych, zawartego w art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, może stanowić wystarczającą przeszkodę uniemożliwiającą wykonanie prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie karnej.

  1. College van Beroep voor het bedrijfsleven rozważa, czy w przedmiotowej, zawisłej przed tym sądem sprawie zasada ostateczności decyzji administracyjnych powinna zostać podważona, jeżeli, po pierwsze, spółka Kühne & Heitz wyczerpała przysługujące jej środki prawne, po drugie, dokonana przez College van Beroep voor het bedrijfsleven interpretacja prawa wspólnotowego okazała się sprzeczna z interpretacją zawartą w późniejszym wyroku Trybunału oraz, po trzecie, zainteresowana spółka zwróciła się do właściwego organu administracji bezpośrednio po powzięciu wiadomości o wyroku Trybunału.

  1. Rozważenie powyższej kwestii jest uzasadnione w szczególności ze względu na brzmienie art. 234 TWE, na podstawie którego sąd krajowy, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, jest zobowiązany zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym. W 1991 r. College van Beroep voor het bedrijfsleven mylnie mniemał, że zwolniony jest z obowiązku zadania pytania prejudycjalnego, stwierdzając, że w świetle wyroku w sprawie 283/81 (CILFIT przeciwko Ministero della Sanitr [1982] ECR 3415) wykładnia mających zastosowanie w sprawie pozycji wspólnotowej taryfy celnej nie nasuwa żadnych wątpliwości. Dlatego też College van Beroep voor het bedrijfsleven rozważa, czy efektywna i pełna implementacja prawa wspólnotowego wymaga, aby w sprawie takiej, jak ta, którą ma rozstrzygnąć, zasada ostateczności decyzji administracyjnych powinna zostać złagodzona.

  1. W świetle powyższych rozważań College van Beroep voor het bedrifsleven postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i przedstawić Trybunałowi następujące pytanie prejudycjalne:

Czy zgodnie z prawem wspólnotowym, a w szczególności w świetle wspólnotowej zasady współpracy zawartej w art. 10 TWE oraz w świetle okoliczności opisanych w niniejszym postanowieniu o zadaniu pytania prejudycjalnego, organ administracyjny ma obowiązek wzruszenia ostatecznej decyzji po to, by zapewnić pełną skuteczność prawa wspólnotowego, które powinno być interpretowane tak, jak w orzeczeniu Trybunału wydanym w odpowiedzi na późniejsze pytanie prejudycjalne?

Pytanie prejudycjalne

  1. Jak Trybunał orzekł już wcześniej, wszystkie organy państw członkowskich mają, w zakresie swych kompetencji, obowiązek zapewnić przestrzeganie zasad prawa wspólnotowego (zob. orzeczenie w sprawie C-8/88 Niemcy przeciwko Komisji [1990] ECR I-2321 Nb. 13).

  1. Wykładnia określonego postanowienia prawa wspólnotowego dokonana przez Trybunał w ramach przysługujących mu kompetencji zgodnie z art. 234 TWE, w razie potrzeby wyjaśnia i określa, w jaki sposób postanowienie będące przedmiotem wykładni powinno być lub powinno było być rozumiane i stosowane od chwili jego wejścia w życie. (Zob. orzeczenie w sprawie 61/79 Denkavit italiana [1980] ECR 1205, Nb. 16 oraz w sprawie C-50/96 Deutsche Telekom [2000] ECR I-743, Nb. 43).

  1. Z tego powodu, zinterpretowane w taki sposób postanowienie prawa wspólnotowego, powinno być stosowane przez organ administracji w ramach jego kompetencji także w odniesieniu do stosunków prawnych powstałych przed wydaniem przez Trybunał orzeczenia prejudycjalnego.

  1. W postępowaniu w sprawie głównej powstało pytanie, czy powyższy obowiązek musi zostać zrealizowany także wtedy, gdy decyzja administracyjna stała się ostateczna przed złożeniem wniosku o dokonanie kontroli tej decyzji w celu uwzględnienia wykładni zawartej w wydanym przez Trybunał orzeczeniu wstępnym.

  1. Należy pamiętać o tym, że zasada pewności prawa stanowi jedną z ogólnych zasad prawa uznanych w prawie wspólnotowym. Okoliczność, że decyzja administracyjna staje się ostateczna wskutek upływu odpowiednich terminów na zastosowanie środków prawnych lub w razie wyczerpania tych środków, przyczynia się do istnienia pewności prawnej. Z tego powodu prawo wspólnotowe nie wymaga, by organ administracji był co do zasady zobowiązany do cofnięcia ostatecznej decyzji administracyjnej.

  1. Jednakże sąd zadający pytanie prejudycjalne stwierdził, że zgodnie z prawem holenderskim organy administracji zawsze mają prawo cofnięcia ostatecznej decyzji, o ile nie narusza to interesów osób trzecich oraz, że w pewnych okolicznościach, istnienie takiego uprawnienia pociąga za sobą obowiązek cofnięcia takiej decyzji, nawet jeśli prawo holenderskie nie wymaga, by właściwy organ w sposób systematyczny cofał ostateczne decyzje w celu zapewnienia zgodności z wydanymi w późniejszym okresie orzeczeniami sądowymi. Celem pytania zadanego przez sąd krajowy było stwierdzenie, czy w okolicznościach takich, jakie zaistniały w sporze głównym, z prawa wspólnotowego wynika obowiązek cofnięcia ostatecznej decyzji administracyjnej.

  1. Z akt sprawy wynikają następujące okoliczności sprawy głównej: po pierwsze, organ administracyjny ma według prawa krajowego kompetencję do cofnięcia przedmiotowej ostatecznej decyzji administracyjnej. Po drugie, decyzja administracyjna stała się ostateczna dopiero w wyniku wyroku wydanego przez sąd krajowy, przeciw którego orzeczeniom nie przysługują żadne środki prawne. Po trzecie, wyrok wydano na podstawie wykładni prawa wspólnotowego, która w świetle późniejszego wyroku Trybunału okazała się być nieprawidłowa i którą zastosowano nie zwróciwszy się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym pomimo tego, że spełnione były przesłanki z art. 234 ust. 3 TWE. Po czwarte, zainteresowany złożył skargę do organu administracji bezpośrednio po powzięciu wiadomości o wyroku Trybunału.

  1. W takich okolicznościach właściwy organ administracji zobowiązany jest, w myśl zasady współpracy wynikającej z art. 10 TWE, do ponownego zbadania wydanej przez ten organ decyzji tak, ażeby uwzględnić sformułowaną w międzyczasie przez Trybunał wykładnię danego postanowienia prawa wspólnotowego. Na podstawie wyniku tej kontroli organ administracji będzie musiał określić, do jakiego stopnia ma obowiązek wzruszenia przedmiotowej decyzji nie naruszając jednocześnie interesów osób trzecich.

  1. W świetle powyższych rozważań, w odpowiedzi na zadane pytanie prejudycjalne należy stwierdzić, że zasada współpracy wynikająca z art. 10 TWE nakłada na organ administracji obowiązek dokonania kontroli ostatecznej decyzji administracyjnej w przypadku, gdy złożono wniosek o przeprowadzenie takiej kontroli, ażeby uwzględnić sformułowaną w międzyczasie przez Trybunał wykładnię mającego zastosowanie w sprawie postanowienia prawa wspólnotowego, gdy:

Koszty

  1. Koszty poniesione przez Rząd Holenderski i Rząd Francuski, Komisję oraz Organ Nadzorczy Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), które przedłożyły Trybunałowi swoje pisemne uwagi, nie podlegają zwrotowi. Niniejsze postępowanie stanowi dla stron sporu w sprawie głównej jedynie etap postępowania zawisłego przed sądem krajowym, toteż rozstrzygnięcie co do kosztów należy do tegoż sądu.

Na tej podstawie

Trybunał

w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne zadane przez College van Beroep voor het bedrijfsleven na podstawie postanowienia z dnia 1 listopada 2000 orzeka, co następuje:

Zasada współpracy wynikająca z art. 10 TWE nakłada na organ administracji obowiązek dokonania kontroli ostatecznej decyzji administracyjnej w przypadku, gdy złożono wniosek o przeprowadzenie takiej kontroli, ażeby uwzględnić sformułowaną w międzyczasie przez Trybunał wykładnię mającego zastosowanie w sprawie postanowienia prawa wspólnotowego, gdy:

Skouris

Jann

Timmermans

Gulmann

Cunha Rodrigues

Rosas

Edward

La Pergola

Puissochet

Schintgen

Macken

Colneric

von Bahr

Wydany na publicznej rozprawie w Luksemburgu, dnia 13 stycznia 2004 r.

Kierownik Kancelarii

R. Grass Prezes Trybunału

V. Skouris

1: Język sprawy: holenderski


Wyszukiwarka