PEDIATRIA I PIELEGNIARSTWO PEDIATRYCZNE
Stan zagrożenia życia
Określa się czasową niezdolność układów niezbędnych do utrzymania życia, dotyczy układu oddechowego, krążenia, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.
Przy czasowej niewydolności rozwija się niedotlenienie i niezdolność do samodzielnego życia.
Przyczyny stanu zagrożenia:
Noworodki, niemowlęta - niedojrzałe wszystkie czynności ustroju np metaboliczne, termoregulacja, oddechowe, krążenia.
Budowa anatomiczna wielu narządów predysponuje do szybkiego wystąpienia upośledzenia czynności.
Nie są wykształcone w pełni czynności odruchów obronnych np. kaszlowy, termoregulacji
Duża powierzchnia ciała w stosunku do masy jest przyczyną szybszej utraty ciepła i prowadzi do szybszej hipotermii
Rozwój chorób przy braku odporności jest szybki powoduje rozległe zmiany - dotyczy to procesów zapalnych i zakażeń.
Ostra niewydolność oddechowa
Przyczyny:
Zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym - uszkodzenia
Zmiany obturacyjne dróg oddechowych - niedrożność, ciało obce,
Zmiany restrykcyjne - zmniejszenie powietrzności miąszu płuc, np. zmiany zapalne, obrzęk płuc, zespoły RDS
Rozpoznanie:
Przyśpieszenie oddechu, duszność, sinica, tachykardia, niepokój dziecka, uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych (przepony, mięśni międzyżebrowych, zaciąganie dołka międzyżebrowego), wzrost a następnie spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia świadomości, aż do utraty
Badania laboratoryjne:
Gazometria - zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej, gazometria z krwi tętniczej.
Postępowanie:
Podanie 100% tlenu do oddychania przez maskę, zapewnienie drożności dróg oddechowych (odgięcie głowy do tyłu, oczyszczenie żuchwy, usunięcie ciał obcych, nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej na boku, przy duszności pozycja siedząca;
Uspokojenie dziecka,
Antybiotyki, leki przeciw gorączkowe, monitorowanie tętna, RR, oddechu, ewentualnie intubacja dotchawicza, jeżeli brak oddechu - respirator.
Niewydolność krążenia
Przyczyny:
Zaburzenie kurczliwości mięśnia sercowego, wady serca wrodzone i nabyte, niedokrwistość, nadmierne obciążenie płynami.
Zaburzenia czynności mięśnie sercowego - zapalenia, zwyrodnienie, niewydolność mięśnie sercowego
Zaburzenia rytmu - długotrwały częstoskurcz, bradykardia.
Objawy:
Złe samopoczucie, bladość, pocenie, obrzęki kończyn
Badaniem fizykalnym
Stwierdzamy przyśpieszony oddech i tętno, bladą i spocona skórę, zimne kończyny
Rytm cwałowy, rozszerzenie żył szyjnych
Powiększenie wątroby i śledziony
Wstrząs
Stan w którym zapotrzebowanie tkanek organizmu na tlen nie może być wystarczająco pokryty jego dowozem, występuje tzw. niedobór tlenowy
Rodzaje:
Wstrząs krwotoczny hipowolemiczny wywołany zmniejszeniem krwi krążącej
Wstrząs kardiogenny - spowodowany upośledzeniem kurczliwości mięśnia sercowego a następnie obniżeniem rzutu minutowego serca.
Wstrząs urazowy - główne czynniki wyzwalające ból i uszkodzenie tkanek
Wstrząs septyczny - jako uogólniona reakcja organizmu na zakażenie.
Zespół nagłej śmierci niemowląt - śmierć łóżeczkowa
Wg WHO nagła śmierć dziecka, której przyczyna nie jest wyjaśniona pomimo spełnienia warunków:
Pomimo wykonania sekcji zwłok
Pomimo badania miejsca śmierci
Pomimo analizy wywiadu klinicznego
Sekcja zwłok wyklucza wady narządów wew., zapalenia, urazy.
Dyskretne objawy zwiastujące:
Dyskretne objawy psychomotoryczne dziecka: jest smutne, ma skąpą mimikę twarzy, jest poważne, zaburzenia związane ze snem: śpiochy, trudności z budzeniem, są wiotkie, podczas snu i ssania wzmożone pocenie i zmiana zabarwienia skóry.
Objawy w tygodniu poprzedzającym zgon
1 - 2 dni przed śmiercią, objawy łagodnej infekcji przewodu pokarmowego i moczowego, luźne stolce, jednokrotne wymioty, sapka, niechętnie zjada.
Etiopatogeneza:
Wieloczynnikowa, wieloskładnikowa, nie do końca poznana, początki w okresie życia płodowego. Występujące infekcje u matki układu moczowego, palenie, szybki poród, wcześniaki - z normalną masą ciała, lub donoszone z mniejszą masą ciała.
Do zgonu najczęściej dochodzi między 2 a 4 miesiącem życia.
Czynniki mogące wpływać na śmierć łóżeczkową:
Czynne lub bierne palenie tytoniu przez matkę
Niska urodzeniowa masa ciała
Pozycja spania na brzuchu
Spanie dziecka razem z rodzicami
Wcześniejsze przypadki występowania nagłej śmierci u rodzeństwa
Przegrzewanie dziecka
Chłodna pora roku
Grupy ryzyka:
Słabe dzieci, bliźniaki, wcześniaki
Dzieci matek palących, narkomanek
Dzieci z zespołem bezdechu
Rodzeństwo dzieci, które wcześniej zmarły śmiercią łóżeczkową
Ogólna profilaktyka:
Ułożenie na plecach dziecka
Nie zaleca się pozycji na boku
Bezwzględny zakaz palenia tytoniu
Odpowiednia temperatura otoczenia dziecka
Karmienie piersią.
Zatrucia
1.Przypadkowe ( dzieci w wieku 2 - 5 lat)
2.Celoowe - samobójcze powyżej 15 lat(obniża się wiek)
CO - wynieść z atmosfery, dostęp świeżego powietrza
Celowe, przypadkowe - nie powodować wymiotów, nic do picia, najszybciej do szpitala
Grzybami - do 2-3 godz. można powodować wymioty, potem nie, nie podawać węgla .
Szczepionka
Preparat biologiczny zawierający antygeny, które pobudzają swoistą odporność komórkową i humoralną.
Uodpornienie czynne - występuje po zaszczepieniu przeciwko chorobie zakaźnej, kiedy wprowadzany antygen pobudza do odpowiedzi humoralnej lub komórkowej - proces długotrwały.
Odporność bierna - odpowiedź bierna natychmiastowa krótkotrwała, uzyskuje się przez podanie surowicy lub immunoglobuliny.
Podział szczepionek
I. W zależności od postaci antygenu:
Szczepionki żywe - zawierają żywe atenuowane( pozbawione zjadliwości) drobnoustroje, są to bakteryjne np bcg, lub wirusowe no przeciwko odrze, różyczce, śwince
Szczepionki inaktywowane - zawierają zabite drobnoustroje całe lub ich fragmenty. Są bakteryjne (dur brzusznym cholera) i wirusowe (np. poliomyelitis, p/wściekliźnie). Szczepionki zawierające fragmenty drobnoustrojów są rekombinowane, wytwarzane na drodze inżynierii genetycznej (np. WZW, grypa)
Anatoksyny - to szczepionki zawierające odpowiednio przetworzone anabolity drobnoustrojów pozbawione właściwości toksycznych, a zachowujące właściwości antygenowe np. anatoksyna p/błonicy, tężcowi
II. W zależności od swoistości szczepionki
Szczepionki monowalentne - zawierają jeden drobnoustrój lub antygen, uodporniają przeciwko jednej chorobie zakaźnej
Szczepionki poliwalentne - wieloważne, złożone, skojarzone, zawierają więcej niż jeden drobnoustrój lub antygen, pochodzące od różnych drobnoustrojów lub też połączenie drobnoustrojów z antygenem pochodzących od innego drobnoustroju. Szczepionka ta daje odporność przeciwko wielu chorobom zakaźnym.
III. W zależności od postaci szczepionki
Szczepionki płynne - w postaci gotowej do podania
Szczepionki nieadsorbowane - podanie jej powoduje szybką stymulację siateczkowośródbłonkową, przeciwciała pojawiają się po kilku do kilkunastu dniach w wysokim mianie, ale utrzymują się krótko.
Szczepionki adsorbowane - odporność pojawia się po około 2 tygodniach po podaniu i utrzymuje się długo - tzw odporność trwała, to popularny rodzaj szczepionki, stosowane w kalendarzu szczepień
Szczepionki wysuszone - mają postać proszku, który przed użyciem trzeba wymieszać z rozpuszczalnikiem.
Uodpornienie bierne
Polega na podaniu gotowych przeciwciał pochodzenie ludzkiego lub zwierzęcego celu wywołaniu uodpornienia biernego. Można osiągnąć podając surowicę pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego.
Immunoglobuliny - otrzymywane z surowicy odpornościowej poprzez oczyszczenie, izolację frakcji gammaglobulin.
Szczepienia obowiązkowe są zabezpieczone przez kalendarz szczepień.
Działania niepożądane szczepionek:
Odczyn miejscowy w miejscu szczepienia
Krótkotrwały wzrost temperatury ciała
Bóle mięśni i głowy
Powiększenie okolicznych węzłów chłonnych
Rzadko - wstrząsy anafilaktyczne
Przeciwwskazania do szczepień:
Krótkoterminowe - względnie ostra choroba z gorączką
Długotrwałe - nadwrażliwość na składniki szczepionki (nadwrażliwość na jajo kurze) -to szczepionki na jaju kurzym (odra, ospa, grypa)
Nadwrażliwość na poprzednią dawkę szczepionki
Choroby przewlekłe, immunosupresyjne, nowotwory.
Karmienie naturalne
Korzyści: doraźne i odległe
Najbardziej bezpieczny sposób dostarczania dziecku energii i składników pokarmowych. Są to swoiste gatunkowo, właściwe jakościowo, występujące w odpowiedniej ilości i odpowiednio optymalnych proporcjach, są dostosowane do możliwości niedojrzałego układ trawiennego i wydalniczego dziecka.
Zmniejsza ryzyko występowania alergii lub nietolerancji pokarmowej i innych chorób alergicznych u dzieci.
Wpływa na rozwój fizyczny i psychomotoryczny, społeczny, emocjonalny dziecka przez stymulację wszystkich sfer rozwojowych.
Karmienie piersią chroni przed rozwojem wielu chorób zw. cywilizacyjnymi.
Wpływa korzystnie na stan zdrowia kobiet, zmniejsza ryzyko raka piersi i jajników.
Dostarcza społecznych i ekonomicznych korzyści rodzinie i społeczeństwu;
Jałowy, świeży, optymalna i stała temperatura, wygodny, łatwy, tani sposób karmienia
Okresy laktacji
Siara 1 -5 dni; Mleko przejściowe 5 - 15 dni; Mleko dojrzałe powyżej 15 dni
W pierwsze fazie karmienia mleko zawiera więcej wody i laktozy, zapewnie pragnienie niemowlęcia; w drugiej fazie zwiększa się zawartość białka, tłuszczów - ten okres decyduje o sytości dziecka. W nocy mleko zawiera więcej tłuszczy i składników mineralnych. W mleku 43% kal stanowią węglowodany, 48 % - tłuszcze, 9 % to białko. Dziecko najlepiej karmić do 6-go miesiąca 7, 8 razy na dobę. Zdrowego dziecka nie dopajamy. Dziecko do 6-go m.ż. przybiera na wadze 15-30 g/dobę, 200 g/tydzień, 800 g/miesiąc. W trzecim m.ż. podwaja wagę urodzeniową.
Przeciwwskazania do karmienia piersią.
Ze strony matki
Zakażenie HIV
Ostre choroby zakaźne
Stosowanie niektórych leków (barbiturany)
Czynna gruźlica
Ze strony dziecka
Galaktozemia
Fenyloketonuria
Rozległy rozszczep podniebienia
Brak odruchu ssania i połykania.
Po ukończeniu 6 m.ż. stopniowo wprowadzamy w małych ilościach pokarm sztuczny i obserwujemy reakcję. Zaczynamy od marchwi i ziemniaków, gotujemy, przecieramy. Dalej stopniowo wprowadzamy jabłko, porzeczki (owoce krajowe), ryż, kukurydzę, mięso, królika, indyka, wieprzowinę. Gluten i jajko wprowadzamy po ukończeniu 12 m.ż. Produkty czyste, wysokiej jakości woda mineralna, przegotowana.
Pokarmy niewskazane:
mleko krowie i przetwory, czekolada
wołowina, ryby
gluten, orzechy, owoce cytrusowe
pomidory, selery, produkty zawierające barwniki i środki konserwujące
Wprowadzamy karmienie sztuczne 0, 1, 2 mleka początkowe, następnie i modyfikowane. Występują mieszanki specjalne, np. przy ulewaniu lub profilaktyce alergii
Zaburzenia odżywiania
Biegunka ostra (definicja wg. WHO)
Stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej niż 10 dni, w którym niemowlę karmione sztucznie oddaje 3 lub więcej stolców płynnych lub półpłynnych w ciągu 24h lub jeden tzw. stolec patologiczny zawierający krew, śluz lub ropę.
Biegunkę ostrą można również zdefiniować jako stan, w którym zwiększa się objętość stolców u niemowlęcia.
U niemowląt karmionych piersią ostrą biegunką nazywamy stan, w którym dziecko oddało 6 lub więcej luźnych stolców w ciągu 24h lub też oddało 1 płynny stolec z domieszką składników patologicznych.
Jeżeli biegunka ostra przedłuża się ponad 14 dni stan ten określamy biegunką przewlekłą.
Etiologia
Czynniki etiologiczne ostrej biegunki bakteryjne (salmonella, E. Coli, Yersinia, gronkowce, camylobakter jejum) i wirusowe (40-50 % rotanowirusy, adenowirusy), pasożyty, chlamydie
Zatrucia pokarmowe
Leki (antybiotyki, leki przeczyszczające)
Diagnostyka różnicowa
Nieprawidłowości anatomiczne (wady przewodu pokarmowego, zespoły poresekcyjne)
Biegunki polekowe
Alergia pokarmowa (na białko mleka krowiego, soję)
Nietolerancja pokarmowa (dwusacharydów, np. laktozy)
Endokrynopatie, np. nadczynność tarczycy
Nieswoiste zapalenia jelit
Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego
Zatrucia (metale, grzyby, substancje używane w gospodarstwie domowym)
Nowotwory (krakowiak, guz chromochłonny)
40-60 % przepadków nie wyjaśnionych
Przebieg biegunki wirusowej jest zazwyczaj łagodny. Cechuje się:
Wodniste stolce
Współwystępowanie wymiotów
Nieżyty górnych dróg oddechowych
Pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na współistnienie zakażeń bakteryjnych
Ogóle zasady postępowania
Zebranie informacji dotyczących czasu trwania objawów
Ocena stopnia odwodnienia
Obserwacja bilansu płynowego
W odwodnieniu lekkim i umiarkowanym nawodnienie płynem doustnym. U niemowląt karmionych piersią kontynuujemy żywienie naturalne, u karmionych sztucznie realimentację rozpoczyna się po 4 godzinach nawodnienia doustnego
Wskazanie do chemioterapii - antybiotykoterapia bardzo ograniczona, biegunka w okresie noworodkowym, zakażenia ogólnoustrojowe lub współistnienie zakażeń z innych układów (biseptol, furazolidon, metronidazol, colistin)
Stopnie odwodnienia w zależności od objawów klinicznych, ciężki - dzieci podsypiające, umiarkowany.
Elementy leczenia ostrej biegunki:
Noworodki lub w razie konieczności doustnie lub poza jelitowe z pełnym wyrównaniem deficytów:
Wodnych
Zaburzeń elektrolitowych
Zaburzeń gospodarki kwas. - zas
Leczenie żywieniowe lub wczesne realimentacja
Stosowanie probiotyków
Ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych
Stosowanie preparatów kaolinowo - pektynowych
P/wskazania do stosowania leków hamujących motorykę przewodu pokarmowego
Preparaty do nawodnienia doustnego dostępne w Polsce:
Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP - ORS 200, Należy je podawać małymi porcjami lekko ochłodzone
Probiotyki dostępne w Polsce
Lacobif, Lakcid, Lakcid forte, Trilac, Enterol
Preparaty adsorbująco-kaolinowo-pektynowe
Preparat Smecza, Carbo medicinalis
Zupa marchwiowa wg Moro (marchwianka)
Właściwa do nawodnienia, 500 g oczyszczonej marchwi gotować w 1 litrze wod przez 1 - 1,5 godz, zmiksowaś i dopełnic wodę do 1 litra, dodać 3 g soli kuchennej (płaska łyżeczka), nie słodzić.
Biegunka przewlekła.
Jest to stan chorobowy, trwający powyżej 14 dni i prowadzący do zaburzeń odżywiana, charakteryzujący się częstym oddawaniem stolca powyżej 5 x na dobę, lub pojedynczym stolcem z krwią.
Przyczyny
Pierwotne:
Wrodzone defekty rozwojowe
Genetyczne i enzymatyczne
Alergie pokarmowe
Celiakia
Biegunka chlorkowa
Wtórne - powstają wskutek uszkodzenia śluzówki jelit
Powirusowe
Pobakteryjne
Poantybiotykoterapii i chemioterapii
Po resekcji jelit (zespół krótkiego jelita)
Patomechanizm przewlekłej biegunki:
Uszkodzenie kosmków i mikrokosmków
Zwiększenie przepuszczalności błony śluzowej jelit
Dysbakterioza mikroflory jelitowej
Choroba trzewna - celiakia
Jest trwałą jelitową nietolerancją glutenu w wyniku której pod wpływem spozytego glutenu dochodzi do uszkodzenia enterocytów i kosmków jelitowych
Leczenie:
- stałe ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej, całkowita eliminacja produktów pochodzących z pszenicy, żyta, jęczmienie i owsa i zastąpienie ich produktami bezglutenowymi
- jedynie taka dieta zapobiega zaburzeniom rozwoju somatycznego, intelektualnego i emocjonalnego
Anorexia nerwosa
Kryteria diagnostyczne wg DSM III - R
Chory nie utrzymuje masy ciała powyżej minimalnej masy prawidłowej, charakterystycznej dla wieku i długości ciała
Intensywny lęk przed zwiększeniem masy ciała
Zaburzenia prawidłowego postrzegania własnej masy ciała
U dziewczynek brak co najmniej 3 występujących po sobie cykli menstruacyjnych
Leczenie - przerwanie stanu głodu, hospitalizacja, specjalna dieta, odżywianie pozajelitowe i opieka psychologa.
Bulimia nerwisa
Kryteria diagnostyczne żarłoczności psychicznej wg DSM III - R
Powtarzające się napady wilczego głodu, szybkie przyjmowanie dużych ilości pokarmu w określonym czasie
W czasie ataków głodu chorzy mają poczucie utraty kontroli nad własnym zachowaniem
Chorzy wywołują u siebie regularne wymioty używając środków przeczyszczających
Występujące 2 napady głodu na tydzień przez co najmniej 3 miesiące
Utrzymująca się nadmierna troska o masę ciała i wygląd
Następstwem tego są -
Dolegliwości żołądkowe, zaburzenia elektrolitowe, obrzęki, zaburzenia cyklu miesiączkowego
W wywiadach zwracają uwagę samookaleczenia próby samobójcze i depresje
Postrzeganie własnego ciała nie jest zaburzone w przeciwieństwie do anoreksji
1