Dół przedni czaszki fossa cranii anterior, położony najwyżej, wytworzony przez część oczodołowa k. czołowej, blaszkę sitową k. sitowej oraz w odcinku tylnym przez trzon i skrzydła mniejsze k. klinowej. Tylne krawędzie skrzydeł mniejszych stanowią granice pomiedzy dołem przednim a środkowym czaszki. Z przodu pośrodku dołu znajduje się grzebień czołowy crista frontalis, tuż za nim blaszka sitowa lamina cribrosa k. sitowej, z której wystaje ku górze grzebien koguci crista galli w którym przyczepia się sier mózgu. Tuż przed grzebieniem kogucim położony jest otwór ślepy foramen caecum. Po obu stronach grzebienia koguciego w zagłębieniu blaszki sitowej leży opuszka węchowa. Do mózgowej pow.części oczodołowej k. czołowej, która zajmuje boczne położenie dolne pow. płatów czołowych mózgu. Kość promieniowa (Radius) - jest to kość długa, w której wyróżnia się trzon i dwa końce. Trzon ma kształt trójścienny, z wyraźnie zaznaczonym w części środkowej brzegiem międzykostnym. Na końcu bliższym wyróżnia się głowę, szyjkę i guzowatość kości promieniowej. Głowa (caput radii) kości promieniowej pokryta jest chrząstką szklistą i posiada płytki dołek głowy (fovea capitis) służący do połączenia z główką kości ramieniowej. Dookoła głowy układa się obwód stawowy głowy (circumferentia articularis capitis) stanowiący ruchome połączenie z kością łokciową. Poniżej głowy znajduje się szyjka kości promieniowej (collum radii), a poniżej szyjki, od strony kości łokciowej występuje silnie rozwinięta guzowatość kości promieniowej (tuberositas radli). Koniec dalszy jest grubszy i szerszy. Ma pow. stawową nadgarstka (facies articularis carpea), umożliwiającą połączenie z kośćmi nadgarstka, oraz pow. stawową, służącą do połączenia z kością łokciową, czyli wcięcie łokciowe (incisura ulnaris). Na bocznej stronie kości promieniowej występuje wyrostek rylcowaty (processus styloideus). Na tylnej powierzchni końca dalszego kości promieniowej znajdują się trzy podłużne rowki, w których układają się mięśnie prostujące nadgarstek i palce. Kość łokciowa (Ulna) - Jest zaliczana do kości długich. Jej nasady są nierównomiernie rozwinięte; bliższa jest znacznie większa i grubsza niż dalsza. Trójgraniasty trzon kości łokciowej ma brzegi przedni, tylny i między-kostny (lub boczny) oraz powierzchnie przednią, tylną i przyśrodkową. ; Na końcu bliższym wyróżnia się: wyrostek łokciowy, wyrostek dziobiasty, powierzchnie stawowe tworzące wcięcie bloczkowe i wcięcie promieniowe. Wyrostek łokciowy (olecranon) jest duży, zagięty i wyczuwalny przez skórę. Jego przednia powierzchnia (od strony bloczka kości ramieniowej) jest gładka i tworzy część górną wcięcia bloczkowego. Wyrostek dziobiasty (processus coronoideus) znajduje się po przeciwnej stronie wyrostka łokciowego i jego powierzchnia górna, która jest wklęsla i gładka, tworzy dolną część wcięcia bloczkowego. Poniżej wyrostka dziobastego występuje guzowatość kości łokciowej (tuberositas ulnae), a po stroje przyśrodkowej - wcięcie promieniowe (incisura radialis). Wcięcie bloczkowe (incisura trochlearis) to głęboko wklęsła powierzch-5ia stawowa między wyrostkami łokciowym i dziobiastym, odpowiadająca derzchni stawowej bloczka kości ramieniowej. Na końcu dalszym kości łokciowej wyróżnia się głowę kości łokciowej (ulnae) i wyrostek rylcowaty (processus styloideus). Głowa ma po-mię stawową służącą do połączenia z trójkątnym krążkiem oddziela kość łokciową od nadgarstka, oraz obwód stawowy (circumferentia articularis), do stawowego połączenia z kością promieniową. Staw skokowy dolny Staw skokowo-piętowy (Articulatio Subtalaris) i staw skokowo-piętowo-łódkowy (Articulatio Talocalcaneo -navicularis) zwane są także stawem skokowym dolnym, gdyż pod względem czynnościowym są ze sobą ściśle powiązane. Wykonuje się w nich ruchy dolnej części stępu i śródstopia wraz z palcami w stosunku do podudzia i kości skokowej. Ruch stopy w stawie skokowym dolnym odbywa się dokoła osi nietypowej, ustawionej skośnie pod ostrym kątem do długiej osi stopy. Jest ona wypadkową trzech głównych osi ruchu i przebiega od tyłu, dołu i strony bocznej z okolicy guza piętowego do przodu, w górę i przyśrodkowo. Wokół tej osi można wykonać ruch odwracania i nawracania stopy, przy czym z czynnością odwracania jest związany równoczesny ruch przywodzenia i zgięcia podeszwowego, podczas gdy nawracaniu towarzyszy zawsze odwodzenie i zgięcie grzbietowe stopy. Dzięki współdziałaniu stawu skokowego dolnego ze stawem skokowym górnym stopa odznacza się swobodną ruchu trzech stopni. Ruch w stawie skokowym górnym występuje podczas chodzenia, natomiast staw skokowy dolny dostosowuje stopę nierówności podłoża. Kość łonowa (os Pubis) - stanowi przednio-dolną część kości miednicznej. Składa się z trzonu, gałęzi górnej i gałęzi dolnej. Trzon Kości Łonowej (Corpus Ossis Pubis) - wytwarza 1/5 część panewki. Przyśrodkowo i nieco do przodu od panewki znajduje się na trzonie wyniosłość biodrowo-łonowa, utworzona wspólnie przez kość łonową i biodrową. Gałąź Górna Kości Łonowej (Ramus Superior ossis Pubis) - odchodzi od trzonu w kierunku przednio-przyśrodkowym. Na przekroju poprzecznym ma kształt trójkątny. Jej najostrzejszy brzeg górny stanowi grzebień kości łonowej (Pecten Ossis Pubis), który ku tyłowi i górze przedłuża się w kresę łukowatą. Obustronnie biegnący grzebień łonowy, kresa łukowata oraz linia biegnąca między powierzchnią miedniczną a podstawą kości krzyżowej wytwarzają kresę graniczną (Linea Terminalis), która oddziela miednicę większą od miednicy mniejszej. Grzebień kości łonowej jest zakończony przyśrodkowo z przodu małym guzkiem łonowym (Tuberculum Pubicum). Drugi, przedni brzeg gałęzi górnej, biegnący od guzka łonowego w kierunku panewki, nosi nazwę grzebienia zasłonowego (Crista Obturatoria). Grzebień ten wraz z brzegiem tylnym ogranicza bruzdę zasłonową (Sulcus Obturatorius). W miejscu przejścia gałęzi górnej w gałąź dolną kości łonowej znajduje się, skierowana przyśrodkowo, powierzchnia spojeniowa (Facies Symphysialis) dla połączenia z kością łonową strony przeciwległej. Gałąź Dolna (Ramus Interior Ossis Pubie) - jest wąska i płaska, kieruje się w dół i bocznie od gałęzi górnej, przechodząc w gałąź kości kulszowej. Obie gałęzi kości łonowej i gałąź kości kulszowej ograniczają otwór zasłoniony (Foramen Obturatum). Otwór zamyka błona zasłonowa z wyjątkiem bruzdy zasłonowej, która tworzy kanał zasłonowy Staw barkowo-obojczykowy (Articulatio Acromioclavicularis) łączy obojczyk z łopatką. Utworzony jest przez lekko wypukłą powierzchnię stawową barkową obojczyka (Facies Articularis Acromialis) oraz przez odpowiednio do niej ukształtowaną, wklęsłą powierzchnię stawową wyrostka barkowego łopatki (Facies Articularis Acromii). W jamie stawu często występuje krążek barkowy zbudowany z chrząstki włóknistej. Torebka stawowa jest dość luźna, grubsza z przodu i przymocowuje się do kości wzdłuż granic powierzchni stawowych. Górną powierzchnie torebki stawowej wzmacnia szerokie, grube więzadło barkowo-obojczykowe (Ligamentum Acromiaclaviculare), rozpięte między powierzchnią górną końca barkowego obojczyka a wyrostkiem barkowym. Więzadło kruczo-obojczykowe (Ligamentum Coracoclaviculare) składa się z dwóch silnych pasm, tj. więzadła czworobocznego (Ligamentum Trapezoideum) odchodzącego od kresy czworobocznej obojczyka i więzadła stożkowatego (Ligamentum Conoideum) odchodzącego do guzka stożkowatego obojczyka. Oba kończą się na wyrostku kruczym łopatki. Ruchy w stawie barkowo-obojczykowym są sprzężone z ruchami obojczyka w stawie mostkowo-obojczykowym. Umożliwiają one unoszenie i obniżanie, wysuwanie do przodu i cofanie oraz nieznaczne ruchy obrotowe. Zakres powyższych ruchów jest bardzo ograniczony. Staw promieniowo nadgarstkowy (Articulatio Radiocarpea) - zwany jest także stawem bliższym. Łączy on kość promieniową i krążek stawu promieniowo - łokciowego dalszego z trzema kośćmi szeregu bliższego nadgarstka. Panewka stawowa jest utworzona przez powierzchnię stawową nadgarstka kości promieniowej (Facies Articularis Carpea), którą od strony łokciowej uzupełnia powierzchnia stawowa krążka stawowego. Powierzchnia wypukła ma kształt jajowaty i z wyjątkiem kości grochowatej jest utworzona przez wszystkie kości szeregu bliższego nadgarstka, tj. kość łódeczkowatą, księżycowatą i trójgraniastą. Kości te są silne złączone ze sobą za pośrednictwem więzadeł międzykostnych nadgarstka. Torebka stawowa jest obszerna i luźna, przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych. Jest ona wzmocniona licznymi i silnymi więzadłami, które są wspólne dla stawu promieniowo-nagdarstkowego i dalszych stawów nadgarstka. Staw promieniowo-nadgarstkowy jest stawem złożonym, eliptycznym o dwóch osiach ruchu. Główna oś stawu biegnie poprzecznie i dookoła niej wykonuje się ruchy zginania dłoniowego ręki i zginania grzbietowego ręki. Dookoła osi dłoniowo-grzbietowej można rękę odwodzić w kierunku łokciowym i w kierunku promieniowym. W następstwie kombinacji ruchów wykonuje się ruch odwodzenia ręki (Circum ductio minus).
M.naprężacz powięzi szerokiej M.TENSOR FASCIAE LATAE jest jedynym m. gr. Miesni zew. położonym do przodu od poprzecznej osi stawu biodrowego. Rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym i powięzi pośladkowej, biegnie ku dołowi i nieco do tyłu, a w okolicy krętarza większego przechodzi w ścięgniste pasmo biodrowo-piszczelowe powiezi szerokiej, które kończy się na kłykciu bocznym k.piszczelowej. CZYNNOŚĆ. M.ten działa na staw biodrowy i kolanowy. Działanie jego jest silniejsze w stawie biodrowym, w którym mięsień zgina, nawraca i odwodzi udo. Mięsień ten, napinając powięź szeroką, ustala wyprostowany staw kolanowy, przyczyniając się do utrzymania pionowej postawy ciała, natomiast zgięty staw kolanowy zgina jeszcze silniej. Unerwienie. Do mięśnia wnikają gałązki n.pośladkowego górnego ze splotu krzyżowego. M. gruszkowaty M.PIRIFORMIS rozpoczyna się na miedniczej powierzchni k. krzyżówej na wysokości od drugiego do czwartego jej segmentu. Biegnie on zbieznie w bok, wydostaje się z jamy miednicy mniejszej przez otwór kulszowy większy i przechodzi w cienkie długie ścięgno, które kończy się na przyśrodkowej stronie krętarza większego k.udowej. Cz.działanie mięśnie ajest stosunkowo słabe. Najsilniej odwraca udo, słąbiej odwodzi a najsłabiej prostuje. M krawiecki M.STARORIUS jest nadłuzszym m. ustroju ludzkiego i ma kształt długiej tasmy PP.mięsnia znajduje się na kolcu biodrowym przednim górnym i w swoim przebiegu towarzyszy tętnicy udowej. PK. Włókna tego m. biegną równolegle ku tyłowi w kierunku przysrodkowej strony uda. Następnie mięsień przebiega do tyłu od nadkłykcia przyśrodkowego k.piszczelowej, przyśrodkowo od guzowatości piszczeli w tzw. gęsiej stopce. CZ.to m. dwustanowy, jako jedyny m. zginając udo w stawie biodrowym, równocześnie zgina podudzie w stawie kolanowym. W działaniu na staw biodrowy jest zginaczem, odwodzicielem i słabym odwracaczem uda. W stawie kolanowym mięsień zgina i nawraca goleń. Mimo licznych czynności jest słabym miesniem, gdyż posiada mały przekrój fizjologiczny. M.strzałkowy długi M.PERONEUS LONGUS położony powierzchownie, włókna układają się pierzaście P.P.na kłykciu bocznym k.piszczelowej, głowie strzałki oraz trzonie strzałki. W połowie goleni mięsień przechodzi w ścięgno koncowe, które biegnie po stronie tylnej kostki bocznej, pod troczkiem górnym i dolnym miesni strzałkowych na wysokości kości sześciennej przewija się na stronę podeszwową stopy, kierując się do jej brzegu przyśrodkowego. Ścięgno końcowe objęte jest pochewką maziową. P.K.to podstawa I kości śródstopia oraz k.klinowa przysrodkowa. CZ.silnie nawraca stopę i odwodzi oraz zgina ją podeszwowo. Razem z mięsniem piszczelowym przednim wytwarza ścięgniste zabezpieczenie wysklepienia stopy. Unerwienie - splot krzyżowy, nerw strzałkowy powierzchowny. M.podeszwowy M.PLANTARIS jest słaby i niewielki. Biegnie od kłykcia bocznego kości udowej(przyczepia się nieco powyżej kłykcia)do guza piętowego. Ścięgno końcowe ma łączność z rozcięgnem podeszwowym. CZ. Jest słaba, wspomaga m.trógłowy łydki oraz napina rozcięgno podeszwowe. M.podkolanowy M.POPLITEUS położony jest na tylnej stronie stwu kolanowego i pokryty mięśniem brzuchatym łydki. P.P.zaczyna się na kłykciu bocznym kosci udowej i torebce stawu kolanowego. Biegnie w dół i przysrodkowo. P.K.to tylna powierzchnia kości piszczelowej, powyżej kresy m.płaszczkowatego. CZ.zgina staw kolanowy i nawraca podudzie, napina torebkę stawową, chroniąc ja przed wpukleniem się do stawu. U.splot krzyżowy, nerw piszczelowy. M.przywodziciel palucha M.ADDUCTOR HALLUCIUS posiada dwie głowy skośna CAPUT OBLIQUUM która przyczepia się do podstaw kosci śródstopia II-IV oraz poprzeczną CAPUT TRANSVERSUM która przymocowuje się do torebek stawów śródstopno-paliczkowych II-V i na więzadle tych stawów. Obie głowy koncza się na podstawie bliższego paliczka palucha na trzeszczce bocznej. CZ.przywodzi paluch.zgina w stawie śródstopno-paliczkowym. Jest jednym z głównych mięsni który wzmacnia wysklepienie poprzeczne stopy. M.odwodziciel palucha M.ABDUCTOR HALLUCIUS jest najsilniejszym mięsniem stopy. P.P. na k. piętowej, łódkowatej, klinowatej przysrodkowej i na rozcięgnie podeszwowym. Ścięgno końcowe przyczepia się do podstawy paliczka bliższego palucha i trzeszczki przyśrodkowej. CZ.zgina i odwodzi paluch, wzmacnia przyśrodkową najbardziej wypukła cześć sklepienia stopy. U.nerw podeszwowy przyśrodkowy. Głębokie m.kl.pier. M.tej warstwy tworzą właściwą mięśniówkę klatki piersiowej, ich rola polega na ruchach żeber, stanowią one zasadnicze m.oddechowe. M.międzyżebrowe zew. mm.intercostales externi to płaskie, cienkie i krótkie m. wypełniające przestrzenie międzyżebrowe.P.p.znajduje się na dolnej krawędzi żebra wyżej położonego. P.k.włókna tych m. biegną równolegle do siebie kierują się przyśrodkowo w dół i kończą na górnym brzegu żebra niżej położonego. Występują tylko w międzykostnych przestrzeniach międzyżebrowych. Pomiędzy chrząstkami żebrowymi w przedłużeniu m. biegną błony międzyżebrowe zew. membranae intercostales externae.CZ.m.te unoszą żebra, są głównymi m.oddechowymi.M.międzyżebrowe wew. Mm.intercostales interni, są położone także w przestrzeniach międzyżebrowych spatia intercostalia, począwszy od kątów żeber aż do mostka. Brak ich w tylnych odcinkach przestrzeni międzyżebrowych gdzie występują błony międzyżebrowe wew. Membranae intercostales internae. P.p. znajduje się na wew.pow. żebra niżej położonego. Włókna biegną równolegle do siebie ku górze i kończą na dolnym brzegu żebra położonego wyżej. CZ.m.te nalezą do m. wydechowych, obniżają żębra, zmniejszając objętość jamy klatki piersiowej. M.międzyżebrowe wew.i zew. dzięki napięciu i skrzyżowanemu ułożeniu włókien obu m.przeciwstawiają się zarówno zew. jak i wew. Ciśnieniu w różnych fazach oddychania. Nie dopuszczają so wpuklenia lub uwypuklania się ścian klatki piersiowej w stosunku do pow. żeber. M.podżebrowe mm.subcostales to małe trójkątnego kształtu m. występują w dolnej i tylnej cz klatki piersiowej. Posiadają ten sam kiedunek przebiegu co mięśnie międzyżebrowe wew. Ale mijają jedno lub dwa żebra. To m.szczątkowe, których CZ. Wspomaga mm.międzyżebrowe wew. Mięsień poprzeczny klatki piersiowej m.transversus to cienki i płaski m. położony do tyłu od mostka i ma charakter zanikowy. P.P.znajduje się na tylnej pow. wyrostka mieczykowatego i dolnej cz. Trzonu mostka. M.ten konczy się na granicy kostno-chrzęstnej od II do VI żebra. Jest pomocniczym m. wydechowym.
Przepona P.P. cz.lędżwiowa pars lumbalis stanowi najgrubszą i najsilniejszą cz.przepony. Rozpoczyna się odnoga prawą i lewą, które po każdej stronie dzielą się na cz. Przyśrodkową i boczną. Odnoga prawa crus dextrum w swej przyśrodkowej cz. Jest dłuższa i silniejsza od lewej, przymocowuje się do przednich pow. trzonów trzech do czterech pierwszych kręgów lędźwiowych. Cz. Przyśrodkowa odnogi lewej crus sinistrum przymocowuje się do dwóch lub trzech pierwszych kregów lędźwiowych, również na przedniej pow. ich trzonów. Na wysokości XII kręgu piersiowego obie odnogi łączą się wraz z trzonem tego kręgu ograniczają otwór zwany rozworem aortowym hiatus aorticus, przez który przechodzi aorta i przewód piersiowy. Do przodu, nieco w lewo od rozworu aortowego, w cz. Mięśniowej przepony położony jest rozwór przełykowy hiatus esophageus dla przejścia przełyku i obu nerwów błędnych. Boczne cz, obu odnóg przebiegaja symetrycznie i każda z nich składa się z łuków ścięgnistych. Łuk ścięgnisty przyśrodkowy, zwany więzadłem lukowatym przyśrodkowym lig.arcuatum mediale, rozpięty jest między trzonem a wyrostkiem żebrowym pierwszego kregu lędźwiowego nad m.lędźwiowym większym. Łuk ścięgnisty boczny, czyli więzadło łukowate boczne lig.arcuatum laterale biegnie od wyrostka żebrowego pierwszego kręgu lędźwiowego do XII żebra nad m.czworobocznym lędźwi. Cz. Żebrowa pars costalis rozpoczyna się sześcioma wiązkami od wew. Pow. chrząstek sześciu dolnych żeber. Cz. Mostkowa pars starnalis jest najmniejsza i rozpoczyna się na wew. Pow. wyrostka mieczykowatego mostka.
M. przednie brzucha: m. porsty brzucha m.rectus abdominis jest położony symetrycznie po obu stronach kresy białej. P.P. m. rozpoczyna się na przedniej pow od V do VII chrząstki żebrowej i wyrostku mieczykowatym mostka. P.K. włókna mięśniowe biegną równolegle w dół i SA w swym przebiegu poprzedzielane przez 3-4 smugi ścięgniste intersectiones tendinae na poszczególne odcinki czyli segmenty. U dołu m. zwęża się, przechodzi w płaskie ściągno, które przyczepia się do gałęzi k.łonowej oraz do przedniej pow. spojenia łoowego. Cały m. prosty brzucha otoczony jest dwuścienną pochewką utworzoną przez rozcięgna m. bocznych brzucha. CZ.m.ten działając obustronnei zgina tułów do przodu lub- gdy tułów jest ustalony- unosi miednicę. Opuszcza dolne żebra działając jako m.wydechowy. M.prosty brzucha jest najsilniejszym antagonistą m.prostownika grzbietu m.erector spinae oraz bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej prelum abdominalne. MM. BOCZNE BRZUCHA M. SKOŚNY ZEWNĘTRZNY BRZUCHA- leży w bocznej i przedniej okolicy powłok brzucha. P.P- zewnętrzna powierzchnia od 5 do 12 żebra, zachodząc w swej części górnej między zęby przyczepu początkowego m zębatego przedniego, zaś w części dolnej- między wiązki m najszerszego grzbietu. P.K- mięsień kończy się w kresie białej. Dolne pęczki mięśnia przechodzą w więzadło pachwinowe, a włókna mięśnia rozpoczynające się najbardziej z tyłu, kończą się na wardze zewnętrznej grzebienia biodrowego. CZ- obustronny skurcz mięśnia zgina kręgosłup lędźwiowy wraz z klatką piersiową do przodu, a przy ustalonym kręgosłupie unosi miednicę. Pociągając dolne żebra ku dołowi działa jako mięsień wydechowy. Jednostronny skurcz zgina kręgosłup i klatkę piersiową w stronę boczną oraz skręca tułów w stronę przeciwną. UN- nn międzyżebrowe. Część dolna- n biodrowo-podbrzuszny i biodrowo-pachwinowy ze splotu lędźwiowego.M, SKOŚNY WEWNĘTRZNY BRZUCHA- jest płaski, czworokątny znacznie dłuższy z przodu niż z tyłu. P.P- powięź piersiowo-lędźwiowa. P.K- trzy ostatnie żebra. Główna część mięśnia przechodzi w płaskie, szerokie rozcięgno, kończące się w kresie białej. Rozcięgno biegnąc do kresy białej dzieli się na dwie blaszki położone przed i za m prostym brzucha. Obie blaszki biorą udział w wytworzeniu pochewki m prostego brzucha. Od dolnej części m skośnego wewnętrznego brzucha odchodzą włókna mięśniowe, które z włóknami m poprzecznego brzucha tworzą u mężczyzn m dźwigacz jądra. CZ- skurcz obu mm skośnych wewnętrznych brzucha zgina kręgosłup do przodu oraz pociąga klatkę piersiową w dół powodując wydech. Skurcz jednostronny skręca tułów w tę samą stronę, a współpracując z m skośnym zewnętrznym brzucha tej samej strony zgina bocznie tułów. UN- jak m skośny zewnętrzny brzucha. M. POPRZECZNY BRZUCHA- jak szeroki pas obejmuje trzewia jamy brzusznej i obok przepony jest głównym mięśniem tłoczni brzusznej. P.P- wewnętrzna powierzchnia sześciu dolnych żeber, poprzez powięź piersiowo-lędźwiową wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych, warga wewnętrzna grzebienia biodrowego i więzadło pachwinowe. P.K- wszystkie włókna przechodzą przyśrodkowo w płaskie rozcięgno przebiegające do tyłu od m prostego brzucha. Rozcięgno bierze udział w wytworzeniu pochewki m prostego brzucha i kresy białej. CZ- zwęża dolną część jamy klatki piersiowej przyczyniając się do wydechu. Jego główna czynność to zwiększanie ciśnienia w jamie brzucha, czyli wytwarzanie tłoczni brzusznej. UN- wspólne z mięśniami skośnymi brzucha.MM. PRZEDNIE BRZUCHA MIĘSIEŃ PROSTY BRZUCHA- leży symetrycznie po obu stronach kresy białej. P.P- przednia powierzchnia od 5 do 7 chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka. P.K- gałęzie górnej kości łonowej oraz przednia powierzchnia spojenia łonowego. Cały mięsień otoczony jest dwuścienną pochewką, utworzoną przez rozcięgna mięśni bocznych brzucha. CZ- działając obustronnie zgina tułów do przodu, lub gdy tułów jest ustalony-unosi miednicę. Opuszcza dolne żebra działając jako mięsień wydechowy. Jest najsilniejszym antagonistą m prostownika grzbietu. Bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej. UN- nerwy międzyżebrowe od 6 do 12. M. PIRAMIDOWY- leży w przedniej i dolnej części ściany brzucha. P.P- gałąź górna kości łonowej. P.K- kończy się w kresie białej. CZ- napina kresę białą. UN- n międzyżebrowy 12 zwany n podżebrowym. MM. TYLNE BRZUCHA MIĘSIEŃ CZWOROBOCZNY LĘDŹWI- leży po obu stronach kręgosłupa lędźwiowego składa się z dwóch warstw. P.P- warstwa przednia- wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych, warstwa tylna- warga wewnętrzna grzebienia biodrowego. P.K- warstwa przednia- 12 żebro, warstwa tylna- wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych i 12 żebro. CZ- skurcz jednostronny zgina kręgosłup lędźwiowy w bok, skurcz obustronny obniża 12 parę żeber. W swym napięciu spoczynkowym ustala część lędźwiową kręgosłupa. UN- n podżebrowy 12 i krótkie gałązki ze splotu lędźwiowego MM. GRZBIETU POWIERZCHOWNE MM. GRZBIETU MIĘSIEŃ CZWOROBOCZNY-pokrywa okolicę karku i górną część grzbietu, leży najbardziej powierzchownie. P.P.-kość potyliczna do 12 kręgu piersiowego, kość potyliczna- kresa karkowa górna i guzowatość potyliczna zewnętrzna, odcinek szyjny-wyrostek kolczysty 7 kręgu szyjnego i więzadło karkowe, odcinek piersiowy- wszystkie wyrostki kolczyste i wiązadło nadkolcowe. P.K.-wyróżniamy trzy części: górna-zstępująca-koniec barkowy obojczyka, środkowa-poprzeczna-wyrostek barkowy łopatki, dolna wstępująca-grzebień łopatki. CZ-obustronny skurcz cofa barki, zbliża łopatki do kręgosłupa. Skurcz części zstępującej dźwiga bark ku górze, a przy ustalonej obręczy zgina głowę w bok w czasie jednostronnego działania, zaś podczas skurczu obustronnego pochyla głowę do tyłu. Część wstępująca obniża bark lub przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi tułów. Część poprzeczna zbliża łopatkę do kręgosłupa. UN-n. dodatkowy i gałęzie splotu szyjnego. M. NAJSZERSZY GRZBIETU-pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki piersiowej. Zajmuje największą powierzchnię ze wszystkich mięśni. P.P.-część kręgowa-wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów piersiowych, wszystkich lędźwiowych i grzebień krzyżowy pośrodkowy. Cześć biodrowa-warga zewnętrzna części przyśrodkowej grzebienia biodrowego. Część żebrowa-zewnętrzna powierzchnia trzech lub czterech ostatnich żeber. Część łopatkowa-zewnętrzna powierzchnia kąta dolnego łopatki. P.K.-grzebień guzka mniejszego kości ramiennej. CZ-przy ustalonym kręgosłupie opuszcza uniesione ramie, przywodzi i tyłozgina oraz silnie nawraca. Przy ustalonej kończynie unosi dolne żebra (działa jako pomocniczy mięsień wdechowy). Brzeg mięśnia podczas skurczu uciska łuk żebrowy i działa podczas wydechu (ściślej podczas kaszlu i odksztuszania). UN-n. piersiowo-grzbietowy ze splotu ramiennego. M. RÓWNOLEGŁOBOCZNE-leżą w dolnej okolicy karku i górnej okolicy grzbietu. Dzielą się na: równoległoboczny mniejszy i większy. P.P.-więzadło karkowe i wyrostki kolczyste dwóch dolnych kręgów szyjnych oraz więzadło nadkolcowe i wyrostki kolczyste czterech pierwszych kręgów piersiowych.P.K.-brzeg przyśrodkowy łopatki na przestrzeni od grzebienia do kąta dolnego. CZ-zbliżają łopatkę do kręgosłupa, unosząc ją równocześnie ku górze, wraz z mięśniem zębatym przednim i czworobocznym grzbietu przyciskają łopatkę do klatki piersiowej. UN-n. grzbietowy łopatki ze splotu ramiennego. M. DŹWIGACZ ŁOPATKI-leży w bocznej okolicy szyi. P.P.-wyrostki poprzeczne czterech pierwszych kręgów szyjnych. P.K.- kąt górny łopatki i górny odcinek brzegu przyśrodkowego łopatki. CZ-współpracuje z częścią zstępującą m. czworobocznego grzbietu, pociągając łopatkę ku górze i przyśrodkowo. Przy ustalonej obręczy barkowej zgina kręgosłup szyjny bocznie, przy skurczu obustronnym, ku tyłowi. UN-n. grzbietowy łopatki ze splotu ramiennego i gałązki splotu szyjnego. MM. KOLCOWO-ŻEBROWE MIĘSIEN ZĘBATY TYLNY GÓRNY-leży w górnej części grzbietu pod mięśniem równoległobocznym. P.P.-więzadło karkowe i wyrostki kolczyste dwóch ostatnich kręgów szyjnych oraz więzadło nadkolcowe i wyrostki kolczyste dwóch pierwszych kręgów piersiowych. P.K.-wewnętrzna powierzchnia od 2 do 5 żebra. CZ-unosi górne żebra, jest mięśniem wdechowym. M. ZĘBATY TYLNY DOLNY-leży pod mięśniem najszerszym grzbietu, w dolnym odcinku klatki piersiowej. P.P.-powięź piersiowo-lędźwiowa i wyrostki kolczyste dwóch ostatnich kręgów piersiowych i dwóch pierwszych kręgów lędźwiowych. P.K.-dolny brzeg 4 ostatnich żeber. CZ-pociąga ostatnie żebra w dół (jest zaliczany do mięśni wydechowych). UN-obu mm zębatych należy do odpowiednich nn międzyżebrowych I-IV i IX-XI oraz n. podżebrowego.. GŁĘBOKIE MM. GRZBIETU UNERWIENIE-gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych. DŁUGIE MM. GRZBIETU-PASMO BOCZNE M. PŁATOWATY-leży w okolicy karku. P.P.-więzadło karkowe oraz wyrostki kolczyste i więzadło nadkolcowe 5 pierwszych kręgów piersiowych. P.K.-większa górna część-wyrostek sutkowy kości skroniowej (jako mięsień płatowaty głowy), część dolna-wyrostki poprzeczne 3 pierwszych kręgów szyjnych (m. płatowaty szyi). CZ-mięsień płatowaty głowy współpracuje z m. czworobocznym i m. półkolcowym głowy. W swym działaniu obustronnym-zgina głowę ku tyłowi, zaś kurcząc się jednostronnie obraca twarz w tę samą stronę, unosząc ją równocześnie ku górze. Mięsień płatowaty szyi podczas skurczu obustronnego zgina szyje do tyłu, a skręca ją w tę samą stronę przy działaniu jednostronnym. Jednostronnym przykurcz m. płatowatego powoduje tzw. kręcz szyi. UN-gałęzie grzbietowe nn szyjnych. M. PROSTOWNIK GRZBIETU-rozpoczyna się wspólną masą mięśniowo-ścięgnistą na grzbietowej powierzchni kości krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych. Cała masa mięśniowa rozdziela się na dwa pasma: boczne-m. biodrowo-żebrowy, przyśrodkowe-m. najdłuższy. M. biodrowo-żebrowy-dzieli się na 3 części:-mięsień biodrowo-żebrowy lędźwi-P.P.-wspólna masa mięśniowa. P.K.-kąty 6 dolnych żeber.-mięsień biodrowo-żebrowy klatki piersiowej-P.P.-kąty 6 dolnych żeber. P.K.-kąty 6 żeber górnych.-mięsień biodrowo-żebrowy szyi-P.P.-kąty żeber od 3 do 6. P.K.-wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych od 3 do 6.M. najdłuższy-przebiega między wyrostkami poprzecznymi lub ich odpowiednikami. Dzieli się na 3 części:-mięsień najdłuższy klatki piersiowej-P.P.-wspólna masa mięśniowa. P.K.-boczne wiązki-wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych oraz w odcinku piersiowym na kątach żeber, wiązki przyśrodkowe-wyrostki dodatkowe kręgów lędźwiowych oraz wyrostki poprzeczne wszystkich kręgów piersiowych.-mięsień najdłuższy szyi-P.P.-wyrostki poprzeczne od 1 do 6 kręgu piersiowego. P.K.-wyrostki poprzeczne od 2 do 5 kręgu szyjnego. -mięsień najdłuższy głowy-P.P.-wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych od 1 do 3 i kręgów szyjnych od 3 do 7. P.K.-wyrostek sutkowy kości skroniowej.CZ-m biodrowo-żebrowy działając jednostronnie silnie zgina kręgosłup w kierunku bocznym. M najdłuższy głowy przy skurczu jednostronnym zgina i pochyla głowę bocznie w tę samą stronę. Obustronny skurcz całego m prostownika grzbietu prostuje kręgosłup i zgina ku tyłowi. M najdłuższy głowy pochyla głowę do tyłu. M prostownik grzbietu utrzymuje równowagę tułowia, a także jest pomocniczym mięśniem wdechowym (dzięki prostowaniu kręgosłupa piersiowego przyczynia się do zwiększania wymiarów klatki piersiowej). DŁUGIE MM. GRZBIETU-PASMO PRZYŚRODKOWE M. KOLCOWY-biegnie po bokach wyrostków kolczystych, które stanowią miejsca początkowych i końcowych przyczepów. Dzieli się na 3 części:-mięsień kolcowy klatki piersiowej-P.P.-wyrostki kolczyste górnych kręgów lędźwiowych i dolnych kręgów piersiowych. P.K.-wyrostki kolczyste od 2 do 7 kręgu piersiowego. -mięsień kolcowy szyi-P.P.-wyrostki kolczyste górnych kręgów piersiowych i dolnych kręgów szyjnych. P.K.-wyrostki kolczyste od 2 do 4 kręgu szyjnego.-mięsień kolcowy głowy-P.P.-wyrostki kolczyste górnych kręgów piersiowych i dolnych szyjnych. P.K.-kość potyliczna w sąsiedztwie guzowatości potylicznej zewnętrznej.CZ-przy działaniu jednostronnym bierze udział w bocznych zgięciach kręgosłupa kurcząc się obustronnie wspomaga m prostownik grzbietu przy prostowaniu kręgosłupa i pochylaniu głowy ku tyłowi. M. POPRZECZNO-KOLCOWE-tworzą silne pasmo mięśniowe, ciągnące się od miednicy do czaszki. Włókna mięśniowe tej grupy biegną zawsze od wyrostków poprzecznych do wyrostków kolczystych. Mięśnie położone na powierzchni mają bardziej stromy kierunek przebiegu włókien od mięśni leżących głębiej. Warstwę powierzchowną tworzy m półkolcowy, którego włókna przeskakują od 4 do 6 kręgów. Nie występuje on w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Warstwę środkową stanowi m wielodzielny, który biegnie wzdłuż całego kręgosłupa, a jego włókna mijają tylko od 2 do 4 kręgów. W warstwie głębokiej położone są mięśnie skręcające, które także ciągną się od kości krzyżowej do kręgu obrotowego i składają się z najkrótszych wiązek mięśniowych, mijających jeden lub najwyżej dwa kręgi. CZ-zasadniczą funkcją tej grupy mięśni jest skręcanie kręgosłupa w stronę przeciwną w stosunku do kurczących się mięśni. Działając obustronnie wspomagają pozostałe głębokie mięśnie grzbietu w prostowaniu kręgosłupa. KRÓTKIE MM. GRZBIETU MIĘŚNIE MIĘDZYKOLCOWE-występują w przestrzeniach między sąsiednimy wyrostkami kolczystymi w szyjnej i lędźwiowej części kręgosłupa, przy czym w części lędźwiowej są one mięśniami nieparzystymi. Biorą udział w prostowaniu kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. M. MIĘDZYPOPRZECZNE-występują w okolicy szyi i lędźwi. Łączą wyrostki poprzeczne lub żebrowe dwóch sąsiednich kręgów. Wyróżnia się: -mięśnie międzypoprzeczne przednie i tylne szyi-mięśnie międzypoprzeczne boczne i przyśrodkowe lędźwi CZI- mięśnie międzypoprzeczne biorą udział w bocznych zgięciach kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. M. POTYLICZNE MIĘSIEŃ PROSTY TYLNY WIĘKSZY GŁOWY-P.P.-wyrostek kolczysty kręgu obrotowego. P.K.-środkowy odcinek kresy karkowej dolnej kości potylicznej.MIĘSIEŃ PROSTY TYLNY MNIEJSZY GŁOWY-P.P.-guzek tylny kręgu szczytowego. P.K.-poniżej kresy karkowej dolnej kości potylicznej. MIĘSIEŃ SKOŚNY DOLNY GŁOWY-P.P.-wyrostek kolczysty kręgu obrotowego. P.K.-wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego.MIĘSIEŃ SKOŚNY GÓRNY GŁOWY-P.P.-wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego. P.K.-poniżej bocznego odcinka kresy karkowej dolnej kości potylicznej.CZ-trzy pierwsze mięśnie podczas obustronnego działania pociągają głowę ku tyłowi, zaś przy skurczu jednostronnym obracają głowę kierując ją twarzą w tę samą stronę. Mięsień skośny górny głowy kurcząc się jednostronnie skręca głowę w stronę przeciwną, przy obustronnym skurczu pociąga głowę ku tyłowi.
WEWNĘTRZNE (PRZEDNIE) MM. MIEDNICY M. BIODROWO-LĘDŹWIOWY SKLADA SIĘ Z M. LĘDŹWIOWEGO WIEKSZEGO I M. BIODROWEGO M. LĘDŹWIOWY WIĘKSZY- P.P- warstwa powierzchniowa- boczna powierzchnia trzonów ostatniego kręgu piersiowego i czterech górnych kręgów lędźwiowych. Warstwa głęboka wyrostki żebrowe wszystkich kręgów lędźwiowych P.K- krętarz mniejszy kości udowej. M. BIODROWY- P.P- przyczepia się wachlarzowato w dole biodrowym i wypełnia go P.K- krętarz mniejszy k. udowej CZI- m. biodrowo-ledzwiowy silnie zgina staw biodrowy, m. lędźwiowy większy wpływa na wielkość i zakres ruchu zgięcia, działa tez na kręgosłup lędźwiowy kurczenie obustronne zgina kręgosłup w przód a jednostronne w bok, m. biodrowy dysponuje znaczna siłą. M B-L przywodzi i odwraca udo. Jest czynnym mięśniem podczas chodzenia. UN- gałązki od splotu lędźwiowego i od n. udowego M. LĘDŹWIOWY MNIEJSZY- jest położony do przodu od m. lędźwiowego większego. Jest mięśniem niewielkim i niestałym, występuje w połowie przypadków.CZ- napina powięź biodrową. UN- gałązki od splotu lędźwiowego i od n. udowego ZEWNĘTRZNE (TYLNE) MM. MIEDNICY M. POŚLADKOWY WIELKI- P.P- pogranicze kości biodrowej i krzyżowej wzdłuż linii podłużnej, powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego do tylu od kresy pośladkowej tylnej, boczny brzeg kości krzyżowej i guzicznej oraz więzadło krzyżowo-guzowe.P.K- włókna części górnej- pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda, włókna części dolnej- guzowatość pośladkowa kości udowej. CZ.- utrzymuje pionowa postawę ciała podczas stania i chodzenia, najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, obustronny skurcz obydwóch tych mięsni (kończyna ustalona) wysówa miednice do przodu a jednostronny w bok, prostuje kolano, najsilniejszy odwracacz i przywodziciel uda, odwodzi udo (część kończąca się w powięzi szerokiej) UN- n. pośladkowy dolny ze splotu krzyżowego. M. NAPRĘŻACZ POWIĘZI SZEROKIEJ- P.P- kolec biodrowy przedni górny i powięź pośladkowa. P.K- kłykieć boczny kości piszczelowej CZ- działa na staw biodrowy i kolanowy, zgina nawraca i odwodzi udo w stawie biodrowym, napinając powięź szeroka ustala wyprostowany staw kolanowy, tym samym utrzymuje pionowa postawę ciała, zgięty staw kolanowy zgina jeszcze mocniej. UN- gałązki n. pośladkowego górnego ze splotu krzyżowego. M POŚLADKOWY ŚREDNI- P.P- pow. pośladkowa talerza biodrowego miedzy kresa pośladkowa przednia a tylna.P.K- krętarz większy kości udowej CZ- odwodzi udo, przy ustalonej kończynie pochylają miednice w str. boczną, część przednia zgina i nawraca staw biodrowy, część tylna prostuje i odwraca. UN- n. pośladkowy górny ze splotu krzyżowego M. POŚLADKOWY MAŁY- P.P- pow. pośladkowa talerza kości biodrowej miedzy kresa pośladkowa dolna i przednia. P.K- krętarz większy kości udowej. CZ- odwodzi udo, przy ustalonej kończynie pochylają miednice w str. boczną, część przednia zgina i nawraca staw biodrowy, część tylna prostuje i odwraca. UN- n. pośladkowy górny ze splotu krzyżowego M GRUSZKOWATY- P.P- miedniczna powierzchnia kości krzyżowej na wysokości od drugiego do czwartego jej segmentu P.K- przyśrodkowa strona krętarza większego kości udowej. CZ.- działanie mięśnia jest słabe. Najsilniej odwraca udo, słabiej odwodzi, najsłabiej prostuje. UN.- gałązki nerwowe splotu krzyżowego, który na nim spoczywa. M. ZASŁANIACZ WEWNĘTRZNY- P.P- powierzchnia wewnętrzna błony zasłonowej i kostne ograniczenie otworu zasłonowego P.K- dół krętarzowy kości udowej CZ- odwraca udo, słabo przywodzi i prostuje udo UN- gałązki splotu krzyżowego MM. BLIŹNIACZE GÓRNY I DOLNY- P.P- górny- kolec kulszowy, dolny- guz kulszowy P.K- dół krętarzowy kości udowej CZ.- wspomagają działanie m. zasłaniacza zewnętrznego UN.- gałązki splotu krzyżowego M. CZWOROBOCZNY UDA- w postaci czworobocznej płytki biegnie poprzecznie od guzka kulszowego do grzebienia miedzykrętarzowego kości udowej. CZ- odwraca, przywodzi i nieznacznie prostuje udo w stawie biodrowym. UN- pochodzi ze splotu krzyżowego M. ZASŁANIACZ ZEWNĘTRZNY- P.P- zewnętrzna powierzchnia błony zasłonowej i kostne ograniczenie otworu zasłoniowego P.K- dół krętarzowy kości udowej CZ- wspomaga czynność m. czworobocznego uda UN- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego, bo należy do gr. m. przyśrodkowych uda PRZEDNIE MM. UDA M. KRAWIECKI- P.P- kolec biodrowy przedni górny P.K- poniżej kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej, przyśrodkowo od guzowatości piszczeli w tzw. gęsiej stopce CZ.- mięsień dwustawowy zginając udo w stawie biodrowym, równocześnie zgina podudzie w stawie kolanowym, zgina, odwodzi i słabo odwraca udo w stawie biodrowym, zgina i nawraca goleń w stawie kolanowym UN.- n. udowy ze splotu lędźwiowego M. CZWOROGŁOWY UDA- P.P- mięsień prosty uda- kolec biodrowy przedni dolny i torebka stawu biodrowego mięsień obszerny boczny- krętarz większy, kresa międzykrętarzowa i warga boczna kresy chropowatej kości udowej mięsień obszerny przyśrodkowy- rozpoczyna się wzdłuż wargi przyśrodkowej kresy chropowatej kości udowej mięsień obszerny pośredni- przednio-boczna strona trzonu kości udowej, poniżej kresy międzykrętarzowej P.K- ścięgno przyczepia się do podstawy i brzegów rzepki, przechodzi w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości piszczeli. CZ- jedyny, bardzo silny prostownik stawu kolanowego, najsilniejszy zginacz uda w stawie biodrowym, m. prosty uda działa na staw biodrowy, m. prosty uda jest silnym odwodzicielem i słabym odwracaczem uda UN- n. udowy ze splotu lędźwiowego M. STAWOWY KOLANA- P.P- przednia powierzchnia uda, poniżej przyczepu początkowego głowy pośredniej m. czworogłowego uda P.K- w torebce stawu kolanowego CZ.- wygładza fałdy torebki stawowej podczas prostowania stawu kolanowego UN.- n. udowy ze splotu lędźwiowego ZGINACZE UDA W STAWIE BIODROWYM Biodrowo-lędźwiowy, Prosty uda, Naprężacz powięzi szerokiej, Krawiecki PROSTOWNIKI UDA W STAWIE BIODROWYM Pośladkowy wielki, Przywodziciel wielki- część tylna, Półbłoniasty, Dwugłowy uda- głowa długa, Półścięgnisty, ODWODZICIELE UDA Pośladkowy średni, Pośladkowy mały, Gruszkowaty, Naprężacz powięzi szerokiej, Prosty uda, PRZYWODZICIELE UDA Przywodziciel wielki, Pośladkowy wielki, Biodrowo-lędźwiowy, Przywodziciel krótki, Przywodziciel długi, Czworoboczny uda, ODWRACACZE UDA Pośladkowy wielki, Pośladkowy średni, Pośladkowy mały, Zasłaniacz wewnętrzny, Biodrowo-lędźwiowy, NAWRACACZE UDA Pośladkowy średni, Pośladkowy mały, Przywodziciel wielki- część od guza kulszowego ZGINACZE PODUDZIA W STAWIE KOLANOWYM Półbłoniasty, Półścięgnisty, Dwugłowy uda PROSTOWNIKI PODUDZIA W STAWIE KOLANOWYM Czworogłowy uda ODWRACACZE PODUDZIA W STAWIE KOLANOWYM Dwugłowy uda NAWRACACZE PODUDZIA W STAWIE KOLANOWYM Półbłoniasty ZGINACZE PODESZWOWE STOPY Trójgłowy łydki ZGINACZE GRZBIETOWE STOPY Piszczelowy przedni ODWRACACZE I PRZYWODZICIELE STOPY Trójgłowy łydki, Piszczelowy przedni, Piszczelowy tylny NAWRACACZE I ODWODZICIELE STOPY Strzałkowy długi, Strzałkowy krótki, Strzałkowy trzeci PRZYŚRODKOWE MM. UDA M. GRZEBIENIOWY- P.P- grzebień i guzek łonowy P.K- kresa grzebieniowa kości udowej poniżej krętarza mniejszego CZ. - przywodzi, odwraca i nieznacznie zgina udo w stawie biodrowym UN.- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego M. SMUKŁY- P.P- gałąź dolna kości łonowej i przyległa część gałęzi kości kulszowej P.K- poniżej kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej w tzw. gęsiej stopce CZ- mięsień dwustawowy, przywodzi, odwraca i nieznacznie zgina udo w stawie biodrowym, słabo nawraca podudzie i zgina staw kolanowy UN- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego M. PRZYWODZICIEL DŁUGI- P.P- gałąź górnej kości łonowej, obok spojenia łonowegoP.K- środkowa trzecia część wargi przyśrodkowej kresy chropowatej kości udowej CZ- silnie przywodzi, słabiej odwraca i zgina udo UN- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego M. PRZYWODZICIEL KRÓTKI- P.P- przednia powierzchnia gałęzi dolnej kości łonowej P.K- trzecia górna część wargi przyśrodkowej kresy chropowatej kości udowej CZ- silnie przywodzi, słabo odwraca i zgina udo, umożliwia wykonanie ruchu zakładania nogi na nogę w pozycji siedzącej UN- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego M. PRZYWODZICIEL WIELKI- P.P- przednia powierzchnia gałęzi dolnej kości łonowej, na gałąź kości kulszowej i przyległa część guzka kulszowego P.K- 1.wzdłuż wargi przyśrodkowej kresy chropowatej kości udowej, 2.nadklykiec przyśrodkowy kości udowej CZ- najsilniejszy przywodziciel uda, odwraca i zgina, nawraca i silnie prostuje udo w stawie biodrowym UN- część kończąca się na kresie chropowatej- n. zasłonowy ze splotu lędźwiowego, część dochodząca do nadkłykcia przyśrodkowego- n. piszczelowy ze splotu krzyżowego TYLNE MM. UDA M. PÓŁŚCIĘGNISTY- P.P- guz kulszowy P.K- poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli w tzw. gęsiej stopce CZ- prostownik i slaby przywodziciel uda w stawie biodrowym, uczestniczy w zginaniu i nawracaniu goleni w stawie kolanowym UN- pochodzi od splotu krzyżowego droga n. kulszowego oraz jego rozgałęzień w postaci n. piszczelowego i n. strzałkowego wspólnego M. PÓŁBŁONIASTY- P.P- guz kulszowy P.K- 1odnoga- powierzchnia kłykcia przyśrodkowego piszczeli, 2odnoga- przechodzi w więzadło podkolanowe skośne, 3odnoga- wnika do powięzi goleni CZ.- silny prostownik i przywodziciel stawu biodrowego, w stawie kolanowym zgina i nawraca goleń. UN.- pochodzi od splotu krzyżowego droga n. kulszowego oraz jego rozgałęzień w postaci n. piszczelowego i n. strzałkowego wspólnego M. DWUGŁOWY UDA- P.P- głowa długa- guz kulszowy, głowa krótka- środkowa trzecia część wargi bocznej kresy chropowatej k. udowej P.K- głowa strzałki CZ.- prostownik stawu biodrowego, przywodzi i słabo odwraca udo, silnie zgina i odwraca goleń w stawie kolanowym UN.- pochodzi od splotu krzyżowego droga n. kulszowego oraz jego rozgałęzień w postaci n. piszczelowego i n. strzałkowego wspólnego PRZEDNIE MM. GOLENI M. PISZCZELOWY PRZEDNI- P.P- kłykieć boczny, górna część powierzchni bocznej trzonu kości piszczelowej przyległa część błony międzykostnej goleni
P.K- strona podeszwowa kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia CZ. - zgina grzbietowo stopę, przywodzi i odwraca stopę, unosi jej brzeg przyśrodkowy dzięki czemu wywiera wpływ na prawidłowe wysklepienie stopy, przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu UN.- n. strzałkowy głęboki M. PROSTOWNIK DŁUGI PALCÓW- P.P- kłykieć boczny piszczeli, głowa strzałki i jej brzeg przedni i przyległa część błony międzykostnej goleni P.K- rozcięgna grzbietowe palców CZ- zgina stopę grzbietowo i wspomaga nawracanie i odwracanie stopy, wspomaga m. prostownik krotki palców w prostowaniu palców stopy UN- n. strzałkowy głęboki M. STRZAŁKOWY TRZECI- stanowi zazwyczaj odszczepiona boczna część prostownika długiego palców P.K- strona grzbietowa podstawy V kości śródstopia CZ- zgina stopę grzbietowo i wspomaga nawracanie i odwracanie stopy, UN.- n. strzałkowy głęboki M. PROSTOWNIK DŁUGI PALUCHA- P.P- środkowa część powierzchni przyśrodkowej trzonu strzałki i przyległy odcinek błony międzykostnej goleni P.K- podstawa dalszego paliczka palucha CZ- prostuje paluch i zgina grzbietowo stopę UN- n. strzałkowy głęboki BOCZNE MM. GOLENI M. STRZAŁKOWY DŁUGI- P.P- kłykieć boczny piszczeli, głowa strzałki, torebka stawu piszczelowo-strzałkowego i górny odcinek powierzchni bocznej trzonu strzałki P.K- kość klinowata przyśrodkowa i podstawa I kości śródstopia CZ.- główny nawracacz stopy, odwodzi stopę, zgina stopę w kierunku podeszwowym wraz z m. piszczelowym przednim podtrzymuje wysklepienie stopy UN- n. strzałkowy powierzchowny M. STRZAŁKOWY KRÓTKI- P.P- środkowa trzecia część powierzchni bocznej trzony strzałki P.K- guzowatość V kości śródstopia CZ- główny nawracacz stopy, odwodzi stopę, zgina stopę w kierunku podeszwowym UN.- n. strzałkowy powierzchowny TYLNE MM. GOLENI WARSTWA POWIERZCHOWNA M. TRÓJGŁOWY ŁYDKI- NAJWIEKSZY M. GR. TYLNEJ, Z OWAGI NA PRZYCZEPY POCZATKOWE DZIELI SIĘ NA DWA MIESNIE: M. BRZUCHATY ŁYDKI- P.P- głowa boczna- powyżej kłykcia bocznego, głowa przyśrodkowa- powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej na powierzchni podkolanowej P.K- guz piętowy
M. PŁASZCZKOWATY- P.P- tylna powierzchnia głowy strzałki i górna część trzonu strzałki, kresa m. płaszczkowatego i przyległa część tylnej powierzchni kości piszczelowej P.K- guz piętowy CZ-oba mięsnie SA najsilniejszymi m. zginającymi stopę podeszwowo. Mięsień trójgłowy łydki przyciska stopę do podłoża, umożliwia stawanie na palcach przy oderwaniu piety od podłoża, jest czynnie zaangażowany podczas chodzenia, biegu czy skoków, odwraca i przywodzi stopę, utrzymuje ciało w pozycji pionowej m. brzuchaty łydki jest słabym zginaczem stawu kolanowego UN.- n. piszczelowy M. PODESZWOWY- P.P- powyżej kłykcia bocznego P.K- guz piętowy CZ- słaby mięsień i w małym tylko stopniu wspomaga działanie m. trójgłowego łydki
UN- n. piszczelowy WARSTWA GŁĘBOKA M. PODKOLANOWY- P.P- nadkłykieć boczny kości udowej i torebka stawu kolanowego P.K- tylna powierzchnia kości piszczelowej powyżej P.P m. płaszczkowatego CZ- zgina goleń w stawie kolanowym i przy zgiętym kolanie nawraca UN- n. piszczelowy M. ZGINACZ DŁUGI PALCÓW- P.P- tylna powierzchnia piszczeli poniżej kresy m. płaszczkowatego P.K- dalsze paliczki od II do V palca CZ.- zgina podeszwowo, odwraca i przywodzi stopę, wzmacnia wysklepienie stopy zwłaszcza gdy stopa jest obciążona, slaby zginacz palców UN.- n. piszczelowy M. PISZCZELOWY TYLNY- P.P- błona międzykostna goleni i przylegle części tylnej powierzchni kości piszczelowej i strzałki P.K- kość łódkowata, trzy kości klinowate, kość sześcienna i trzy środkowe kości śródstopia CZ- najsilniejszy spośród m. głębokich odwracacz i przywodziciel stopy, slaby zginacz podeszwowy stopy, ma decydujące znaczenie dla utrzymania wysklepienia stopy UN- n. piszczelowy M. ZGINACZ DŁUGI PALUCHA- P.P- tylna powierzchnia trzonu strzałki P.K- podstawa dalszego paliczka palucha CZ.- zgina podeszwowo, odwraca i przywodzi stopę, zabezpiecza właściwe ustawienie kości skokowej, dzięki czemu wzmacnia podłużne wysklepienie stopy i chroni przed płaskostopiem, zgina paluch w obu stawach UN- n. piszczelowy
Nawracanie ramienia: PIERSIOWEJ M. PIERSIOWY WIĘKSZY-kształtem zbliżony do trójkąta, jest najbardziej powierzchownym m klatki piersiowej. P.P.- część obojczykowa- koniec mostkowy obojczyka, część mostkowo-żebrowa- powierzchnia przednia mostka i chrząstki żeber prawdziwych, część brzuszna- przednia blaszka pochewki mięśnia prostego brzucha.
P.K.- grzebień guzka większego kości ramiennej. Część obojczykowa- dolny odcinek grzebienia, część mostkowo-żebrowa- rozkłada się wzdłuż grzebienia. CZ- równoczesny skurcz wszystkich części mięśnia przyciąga ramię przyśrodkowo do przodu (przywodzi do przedniej ściany klatki piersiowej), a także nawraca ramię. Uniesione ramię opuszcza i jest w tym najsilniejszy. Gdy ramię jest ustalone dźwiga całe ciało ku górze. Przy ustalonej kończynie jest pomocniczym mięśniem wdechowym. Skurcz części obojczykowej wysuwa ramię w przód (przodozgina). Mięsień współpracując z m najszerszym grzbietu przywodzi ramię w płaszczyźnie czołowej. UN- nn. piersiowe ze splotu ramiennego. deltoideus (m. naramienny) - przyczepia się do końca barkowego obojczyka, wyrostka barkowego łopatki i dolnej powierzchni grzebienia łopatki oraz do guzowatości naramiennej. Cz : część barkowa zgina i odwodzi w stawie ramiennym; część obojczykowa obraca do wewnątrz i przywodzi oraz zgina; część grzbietowa obraca na zewnątrz i prostuje. Un : nervus axillaris (nerw pachowy). teres major (m. obły większy) - przyczepia się na powierzchni grzbietowej dolnego kąta łopatki i do grzebienia guzka mniejszego kości ramiennej. Cz: przywodzi i obraca na zewnątrz w stawie ramiennym. Un: nervi infrascapulares (nn. podłopatkowe). extensor carpi radialis longus (m. prostownik promieniowy nadgarstka długi) - przyczepia się do brzegu bocznego i nadkłykcia bocznego k. ramiennej, do przegrody międzymięśniowej bocznej i kończy się na powierzchni grzbietowej podstawy II k. śródręcza. Cz : zgina w stawie łokciowym, nieco nawraca przedramię; silnie zgina grzbietowo i odwodzi w stawie promieniowo-nadgarstkowym (jest antagonistą zginaczy palców). M. NAJSZERSZY GRZBIETU-pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki piersiowej. Zajmuje największą powierzchnię ze wszystkich mięśni. P.P.-część kręgowa-wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów piersiowych, wszystkich lędźwiowych i grzebień krzyżowy pośrodkowy. Cześć biodrowa-warga zewnętrzna części przyśrodkowej grzebienia biodrowego. Część żebrowa-zewnętrzna powierzchnia trzech lub czterech ostatnich żeber. Część łopatkowa-zewnętrzna powierzchnia kąta dolnego łopatki. P.K.-grzebień guzka mniejszego kości ramiennej. CZ-przy ustalonym kręgosłupie opuszcza uniesione ramie, przywodzi i tyłozgina oraz silnie nawraca. Przy ustalonej kończynie unosi dolne żebra (działa jako pomocniczy mięsień wdechowy). Brzeg mięśnia podczas skurczu uciska łuk żebrowy i działa podczas wydechu (ściślej podczas kaszlu i odksztuszania). UN-n. piersiowo-grzbietowy ze splotu ramiennego
Zgięcie w st.łokciowym: biceps brachii (m. dwugłowy ramienia) - głowa długa (caput longum) przyczepia się do guzka nadpanewkowego łopatki i obrąbka stawowego; głowa krótka (caput breve) przyczepia się do wyrostka kruczego łopatki. Przyczep dalszy znajduje się na guzowatości kości promieniowej, a część włókien przechodzi w rozcięgno przyczepiające się do powięzi łokciowej. Cz : W stawie ramiennym zgina, ponadto głowa długa odwodzi i obraca do wewnątrz, głowa krótka przywodzi; w stawie łokciowym zgina i odwraca (najsilniej!!!). brachialis (m. ramienny) - rozpoczyna się na przegrodzie międzymięśniowej bocznej i przyśrodkowej i na przedniej powierzchni 1/2 dolnej k. ramiennej i dochodzi do guzowatości k. łokciowej. Cz : zgina w stawie łokciowym. brachioradialis (m. ramienno-promieniowy) - przyczepia się do brzegu bocznego k. ramiennej w dolnym odcinku, do przegrody międzymięśniowej bocznej i kończy się tuż powyżej wyrostka rylcowatego k. promieniowej. Cz: zgina w stawie łokciowym; w zależności od położenia przedramienia odwraca lub nawraca. Jego brzeg przedni ku dołowi ogranicza bruzdę promieniową przedramienia, w której leży t. promieniowa, 2 żyły, gałąź powierzchowna n. promieniowego i naczynia chłonne. pronator teres (m. nawrotny obły) - posiada dwie głowy : głowę ramienną, która rozpoczyna się na przegrodzie międzymięśniowej przyśrodkowej i nadkłykciu przyśrodkowym k. ramiennej oraz głowę łokciową, która przyczepia się do wyrostka dziobiastego; obie łączą się i dochodzą do powierzchni bocznej części środkowej k. promieniowej. Cz: zgina w stawie łokciowym oraz nawraca przedramię. flexor carpi radialis (m. zginacz promieniowy nadgarstka) - przyczepia się do nakłykcia przyśrodkowego k. ramiennej i powięzi przedramienia, a kończy się na podstawie II k. śródręcza. Cz: słabo zgina w stawie łokciowym; głównie zgina dłoniowo i odwodzi w stronę promieniową w stawie promieniowo-nadgarstkowym. Gdy ręka jest zgięta grzbietowo, a przedramię wyprostowane nawraca je. palmaris longus (m. dłoniowy długi) - przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej i powięzi przedramienia; kończy się w rozcięgnie dłoniowym. Cz: słabo zgina w stawie promieniowo-nadgarstkowym, słabo nawraca przedramię; napina rozcięgno dłoniowe (za jego pośrednictwem zgina stawy dłoni i stawy śródręczno-paliczkowe).
STAW KRZYŻOWO-BIODROWY- jest to staw prosty płaski, łączy obustronnie obręcz kończyny dolnej z kością krzyżową.
Powierzchnie stawowe- tworzą powierzchnie uchowate kości biodrowej i krzyżowej. Są pokryte chrząstką stawową (znacznie grubsza na kości krzyżowej). Jama stawowa jest wąska, a torebka stawowa napięta, przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.
Więzadła: więzadła krzyżowo-biodrowe brzuszne, krzyżowo-biodrowe grzbietowe, krzyżowo-biodrowe międzykostne, więzadło biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-guzowe, krzyżowo-kolcowe. Staw ten należy do stawów półścisłych, bo ma bardzo małą ruchomość. SPOJENIE ŁONOWE- jest bezpośrednim połączeniem kości miednicznych od przodu. Powierzchnie spojeniowe są pokryte chrząstką szklistą, do której jest przymocowany krążek międzyłonowy zbudowany z chrząstki włóknistej, ma kształt klina. W jamie spojenia znajduje się maż stawowa. Więzadła: więzadło łonowe górne, łukowate łonowe. Ruchomość spojenia łonowego jest bardzo mała, bo ograniczają ją stawy krzyżowo-biodrowe.STAW BIODROWY-łączy miednicę z częścią wolną kończyny dolnej. Jest stawem kulisto-panewkowym, prostym, wieloosiowym. Powierzchnie stawowe: powierzchnia księżycowata panewki kości miednicznej i wypukła powierzchnia stawowa głowy kości udowej, powierzchnie pokrywa chrząstka szklista, która przedłuża się w chrząstkę włóknistą. Dół panewki nie jest pokryty chrząstka stawową, wypełnia go tk. tłuszczowa i rozpoczynające się tu więzadło głowy kości udowej. Torebka stawowa: jest krótka, bardzo napięta, gruba i mocna Więzadła: więzadło biodrowo-udowe, kulszowo-udowe, łonowo-udowe, warstwa okrężna- powstaje z włókien więzadła kulszowo-udowego i łonowo-udowego. Staw ten jest stawem kulistym, panewkowym ruchy mogą się tu odbywać dookoła niezliczonej liczby osi (są trzy główne). Ruchy zgięcia i prostowania- najwyższy zakres gdy udo jest lekko odwiedzione, mocniejsze ruchy są możliwe gdy zgięty jest staw kolanowy. Ruchy odwodzenia i przywodzenia dookoła osi strzałkowej- największy zakres gdy udo jest zgięte w stawie biodrowym. Dookoła osi pionowej, ruchy nawracania i odwracania uda lub w ustalonym położeniu kończyny wolnej- skręty miednicy. Przez kombinację ruchów przywodzenia i odwodzenia, zginania i prostowania można wykonać tzw. Ruch obwodzenia .STAW KOLANOWY- największy staw, łączy udo z golenią, ze strony podudzia tylko kość piszczelowa uczestniczy w tym połączeniu. Jest to staw złożony, bo biorą w nim udział trzy kości: udowa, piszczelowa i rzepka. Powierzchnie stawowe: wypukłą powierzchnię stawową tworzą oba kłykcie kości udowej, które przylegają do lekko zagłębionych powierzchni stawowych górnych kłykci kości piszczelowej. Od przodu przylega do kłykci kości udowej rzepka. Panewkę stawową pokrywa gruba warstwa chrząstki szklistej. W jamie stawu znajdują się łąkotki uzupełnienia panewki, twory włóknisto-chrzęstne. Jama stawowa: położone wewnątrz stawu więzadła krzyżowe kolana i otaczająca je błona maziowa wytwarzają nie zupełną przegrodę dzielącą jamę stawu na połowę prawą i lewą. Drugą przegrodę niezupełną, tworzą poprzecznie ułożone łąkotki stawowe, dzieląc jamę stawu na piętro górne i dolne. Więzadła: wewnętrzne: więzadła krzyżowe kolana-przednie, tylne i poprzeczne, zewnętrzne: więzadło boczne piszczelowe, boczne strzałkowe, rzepki, podkolanowe skośne i podkolanowe łukowate.
Staw ten jest stawem zawiasowo-obrotowym o dwóch osiach ruchu: poprzecznej i pionowej. Ruch zgięcia i prostowania wokół osi poprzecznej (kombinacja toczenia i ślizgania), ruchy nawracania i odwracania podudzia w każdym położeniu stawu, oprócz krańcowego zgięcia i wyprostu.STAW PISZCZELOWO STRZAŁKOWY- łączy powierzchnię stawową głowy strzałki z powierzchnią stawową strzałkową piszczeli. Torebka stawowa: silna i napięta Więzadła: przednie i tylne głowy strzałki Jest to staw płaski o bardzo małej ruchomości STAW SKOKOWO-GOLENIOWY- (staw skokowy górny) łączy goleń ze stopą. wypukłą powierzchnię stawową tworzy bloczek kości skokowej zaopatrzony w powierzchnię górną, kostną przyśrodkową i kostkową boczną. Wklęsłą powierzchnię tworzy powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej oraz powierzchnie stawowe obu kostek: bocznej i przyśrodkowej. Obejmują one bloczek kości skokowej
Torebka stawowa: przymocowana jest wzdłuż brzegów powierzchni stawowych, jest luźna z przodu i z tyłu, napięta po stronach bocznych.
Więzadła: więzadło przyśrodkowe, skokowo-strzałkowe przednie, skokowo-strzałkowe tylne i piętowo-strzałkowe
Jest to staw złożony, bloczkowy o jednej poprzecznej osi ruchu, dookoła tej osi można wykonać ruchy zgięcia grzbietowego i podeszwowego stopy. STAW SKOKOWO-PIĘTOWY- (staw skokowy tylny) łączy powierzchnię stawową piętową tylną kości skokowej i powierzchnię stawową skokową kości piętowej Torebka stawowa: przymocowuje się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych
Więzadła: więzadło skokowo-piętowe boczne, skokowo-piętowe przyśrodkowe, skokowo-piętowe międzykostne
Czynność tego stawu jest związana z czynnością stawu skokowo-piętowo-łódkowego. STAW SKOKOWO-PIĘTOWO-ŁÓDKOWY- łączy trzy kości stępu, jest stawem złożonym Powierzchnie: powierzchnia stawowa piętowa środkowa i przednia kości skokowej, powierzchnia stawowa skokowa środkowa i przednia kości piętowej, wypukła powierzchnia stawowa głowy kości skokowej-przylega do bliższej powierzchni kości łódkowatej Torebka stawowa: przyczepia się wzdłuż powierzchni stawowych Więzadła: cześć piszczelowo-łódkowa więzadła przyśrodkowego, więzadło skokowo-łódkowe, piętowo-łódkowe, piętowo-łódkowe podeszwowe, podeszwowe długie, skokowo-piętowe międzykostne Staw skokowo-piętowy i staw skokowo-piętowo-łódkowy to staw skokowy dolny, są ze sobą ściśle powiązane. Ruch stopy odbywa się dookoła osi kompromisowej-odwracanie i nawracanie stopy, z odwracaniem jest związany ruch przywodzenia i zgięcia podeszwowego a odwracaniu towarzyszy zawsze odwodzenie i zgięcie grzbietowe stopy, dzięki współpracy stawu skokowego dolnego z górnym stopa odznacza się swobodą ruchu trzech stopni. Ruchy w stawie skokowym górnym występują podczas chodzenia a staw skokowy dolny dostosowuje stopę do nierówności podłoża.
Budowa wew. móżdżku. W budowie wew.móżdżku wyróżnia się istotę szarą oraz istotę białą. Istota szara to kora móżdżku CORTEX CEREBELLI pokrywa załą powierzchnię zewnętrzną móżdżku zarówno na wypukłościach jak i w szczelinach jednolitą warstwą grubości ok. 1-2 mm. Pod nią znajduje się istota biała, tworzaca ciało rdzenne CORPUS MEDULLARE. Od ciała rdzennego do powierzchnie biegną blaszki białe które na przekroju móżdżku wytwarzają tzw. drzewo życia ARBOR VITAE. Wewnątrz istoty białej lezą 4 parzyste skupienia istoty szarej, zwane jądrami móżdżku. Największym z nich jest jądro zębate NUCLEUS DENTATUS położone najbardziej bocznie Jądro to pod względem budowy przypomina jądro oliwki, ma kształt silnie pofałdowanego woreczka, którego wnęka jest skierowana przyśrodkowo. Natomiast najbardziej przyśrodkowo w obrębie robaka położone jest jądro wierzchu NUCLEUS FASTIGII. Pomiędzy nimi są położone dwa dalsze jądra móżdżku, tj. jądro czopowate NUCLEUS EMBOLIFORMIS i jądro kulkowate NUCLEUS GLOBOSUS. Móżdżek łączy się z sąsiednimi cz. mózgowia za pośrednictwem pasm istoty białej zwanych konarami móżdżku. Konary te wchodzą do móżdżku nad zachyłkiem bocznym komory IV. Konary dolne móżdżku PEDUNCULI CEREBELLARES łączą móżdżek z rdzeniem przedłużonym i pojawiaja się w rdzeniu przedłużónym powyżej jądra smukłego i klinowatego. Przez konary dolne wnikaja przede wszystkim drogi rozpoczynające się w jądrach przedsionkowych, w rdzeniu kręgowym i jądrach oliwki. Konary środkowe PEDUNCULI CEREBELLARES MEDII łączą móżdżek z mostem. Konary te są najobszerniejsze i położone najbardziej bocznie. Przez konary środkowe wchodzą do móżdżku drogi mostowo-móżdżkowe, prowadzące impulsy nerwowe z kory mózgu. Konary górne PEDICULUM CEREBELLARES SUPERIORES biegną w kierunku śródmózgowia.Są one mniejsze od pozostałych i prowadzą głównie włókna odmóżdżkowe do jądra czerwiennego i do wzgórza. Między tymi konarami jest rozpięta cienka blaszka istoty białej tzw. zasłona rdzeniowa górna VELUM MEDULLARE SUPERIUS. Kora móżdżku. W korze móżdżku można wyróżnic trzy warsty:od zew.-warstwa drobinowa, następnie warstwa zasłonowa i najgłębiej położona warstwa ziarnista. W warstwie drobinowej znajdują się komórki gwiaździste małe i duże oraz komórki koszyczkowe. Odgałęzienia komórek koszyczkowych oplatają komórki gruszkowate tworząc na ich powierzchnie charakterystyczne „koszyczki” jeden neuryt komórki koszyczkowej obejmuje znaczą liczbę komórek gruszkowatych. Warstwa zwojowa składa się głównie z komórek gruszkowatych(Purkiniego) ułożonych obok siebie. Są to duże komówiki charakterystyczne tylko dla móżdżku. Komórki te wysyłają dendryty do warstwy drobinowej. Neuryty komórek gruszkowatych kierują się do warstwy ziarnistej i do istoty rdzennej, oddając po drodze bocznice wsteczne, które kończą się w warstwie ziarnistej lub na innych komórkach gruszkowatych. W istocie białej móżdżku neuryty te tworzą głównie włókna odśrodkowe. Warstwa ziarnista składa się z komórek ziarnistych małych i dużych. Cechą charakterystyczną komórek ziarnistych małych, oprócz ich dużej liczebności, jest to że ich wypustki wraz z włóknami kiciastymi i neurytem dużych komórek ziarnistych tworzą tsw. Kłębuszki móżdżkowe. Komórki ziarniste duże wysyłaja swoje dendryty do warstwy drobinowej a częściowo rozgałęziają się w warstwie ziarnistej. Neuryty tych komórek albo pozostają w warstwie ziarnistej albo wnikają do blaszki białej. Włókna nerwowe dośrodkowe dochodzące do kory móżdżku, to włókna kiciaste i włókna pnące. Włókna kiciaste zą zakończeniami dróg wstępujących móżdżku, wnikają do warstwy ziarnistej i oddają tu liczne bocznice. Włókna pnące kieruja się do kory móżdżku, prze rozgałęziają się we wszystkich warstwach, a na dendrytach komórek gruszkowatych pną się w postaci cienkich włókienek. Śródmózgowie MESENCEPHALON jest najmniejszą częścią mózgowia. Powierzchnię grzbietową przykrywa kresomózgowie. Powierzchnię brzuszną śródmózgowia tworzą konary mózgu PEDUNCULI CEREBRI w skład których wchodza odnogi mózgu. Między odnogami znajduje się głęboki dół międzykonarowy FOSSA INTERPEDUNCULARIS. Dno dołu przebijają liczne otworki dla przejścia naczyń krwionośnych, pole to nazywa się istotą dziurkowaną tylną SUBSTANTIA PERFORATA POSTERIOR. Na powierzchni przyśrodkowej odnogi mózgu znajduje się bruzda przyśrodkowa SULCUS MEDIALIS z której wychodzą korzenie nerwu okoruchowego. Pow. grzbietową śródmózgowia tworzy blaszka pokrywy LAMINA TECTI wchodzaca w skład pokrywy śródmózgowia TECTUM MESENCEPHALI ramiona wzgórków BRACHIA COLLICULORUM oraz trójkąt wstęgi TRIGONUM LEMNISCI. Trójkąt jest położony na bocznej stronie śródmózgowia. Nazwa pochodzi od przebiegających w tym rejonie wstęg:bocznej i przyśrodkowej. W skład blaszki pokrywy wchodzą parzyse wzgórki górne i dolne COLLICULI SUPERIORES ET INFERIORES. Wzgórki górne są większe, ale bardziej spłaszczone. Dolne są mniejsze i bardziej wypukłe. Od każdego wzgórka biegnie pasmo istoty białej tzw. ramię wzgórka. Ramię wzgórka górnego dochodzi do ciała kolankowego bocznego, w dolnego do ciała kolankowego przyśrodkowego. Poniżej wzgórków dolnych wychodzi ze śródmózgowia nerw bloczkowy.
Układ moczowy składa się pięciu większych elementów: Dwie nerki stanowią filtr usuwające nadmiar wody i produktów przemiany materii z krwi i wydalają ją w postaci moczu. Mocz jest produkowany cały czas. Moczowody.Od każdej nerki odchodzą cienkie przewody, które łączą się z pęcherzem. Mocz płynie na dół moczowodami od nerek do pęcherza. Moczowody mają jednokierunkowe zwieracze tak, więc mocz nie może płynąć w tył do nerki od pęcherza. Pęcherz moczowy jest rozciągliwym workiem leżącym w miednicy. Jest w stanie powiększać swą objętość, aż jesteśmy gotowi oddawać mocz. Ściany pęcherza są utworzone przez mięsień nazywanym mięśniem wypieraczem. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięsień wypieracz pomaga usuwać mocz z pęcherza. Dolna część pęcherza, przechodząca w cewkę moczową nazywana jest szyją pęcherza moczowego. Mięśnie zwieracze zewnętrzny i wewnętrzny tworzą dookoła cewki moczowej pierścień utrzymujący mocz w pęcherzu. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięśnie te rozluźniają się i pozwalają na swobodny wypływ moczu z pęcherza.
Cewka moczowa jest małym przewodem, przez który mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz ciała. Męska cewka moczowa ma długość ok. 12-16cm natomiast u kobiet ma 1,53cm długości.
Mechanizm fizjologicznego oddawania moczu. Normalnie, kiedy pęcherz będzie stawać się wypełniony (ok. 1-2 filiżanek dla większości ludzi), zakończenia nerwowe ściany pęcherza posyłają wiadomość do mózgu przez rdzeń kręgowy. Mózg odsyła wiadomość do pęcherza do wykonania skurczu mięśnia wypieracza i rozluźnienia mięśnia zwieracza cewki moczowej. Jeżeli nie można dostać się do toalety, mózg opóźnia wiadomości aż do momentu, kiedy jest możliwość oddania moczu. Jelito cienkie
Jelito cienkie jest 3-4 metrowym przewodem trawiennym i służącym zarówno trawieniu, jak i wchłanianiu substancji odżywczych w postaci białek, węglowodanów (cukrów) i tłuszczów. W jelicie cienkim wchłaniana jest także woda, witaminy i minerały (biopierwiastki). Narząd ten składa się z 3 odrębnych funkcjonalnie części - z dwunastnicy, jelita czczego i jelita krętego. Dwunastnica jest początkowym odcinkiem jelita cienkiego o długości 25-30 cm. Do niej doprowadzone jest ujście dróg trzustkowych i żółciowych doprowadzające sok trzustkowy i żółć. Dwunastnica i jelito czcze stanowią ok. 2/5 całej długości jelita. Ich wnętrze jest niezwykle silnie pofałdowane. Dzięki tym fałdom i tzw. kosmkom jelitowym powierzchnia trawienia i wchłaniania w dwunastnicy i jelicie czczym zwiększa się kilkaset razy, co znakomicie ułatwia przebieg tych procesów. Bogato unaczynione ściany jelita (przepływa przez nie ok. 1/5 krwi pompowanej przez serca) - umożliwiają wzbogacanie krwi o wchłonięte składniki pokarmowe.
Tchawica jest narządem stanowiącym część układu oddechowego. Ma kształt rury o znacznym stopniu elastyczności, która zaczyna się jako przedłużenie krtani i przebiega w dół, nieco ku tyłowi w obrębie szyi i na wysokości czwartego lub piątego kręgu piersiowego rozdziela się na dwa oskrzela główne. Przednia powierzchnia tchawicy jest zaokrąglona. Cała ściana tchawicy składa się z 16 - 20 pierścieni chrząstkowych, połączonych tkanką elastyczną. Chrząstki mają kształt podkowy i nadają tchawicy charakterystyczny półkolisty kształt. Tylna ściana tchawicy utworzona jest przez błonę łącznotkankową, która nadaje jej pewną elastyczność, a ponadto zawiera mięśnie gładkie, których skurcz może zmienić przekrój tchawicy.