Polityka handlowa krajów Unii Europejskiej
Komisja Wspólnot Unii Europejskiej przyjęła następującą definicję pojęcia polityki handlowej: są to wszystkie środki regulujące handel zagraniczny z krajami trzecimi. Rada Ministrów sformułowała tezę, iż polityka handlowa obejmuje wszystkie środki, których celem jest wywarcie wpływu na strumienie handlu zagranicznego. Według Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pojęcie wspólnej polityki handlowej obejmuje te same treści, co narodowa polityka handlowa.
Główne zasady wspólnej polityki handlowej zostały sprecyzowane w końcu lat pięćdziesiątych w Traktacie ustanawiającym Europejska Wspólnotę Gospodarczą. Istotny wpływ na wspólną politykę handlową, obok procesów integracyjnych, miało uczestnictwo UE w GATT i WTO. Zobowiązania podejmowane przez WE w ramach GATT/WTO w zakresie polityki handlowej doprowadziły do liberalizacji ceł na artykuły przemysłowe, modyfikacji instrumentów polityki handlowej oraz stopniowego podporządkowania zasad obrotu tekstyliami i odzieżą ogólnym zasadom Światowej Organizacji Handlu. Dostosowania do Rundy Urugwajskiej obejmowały też kwestie związane z polityką handlową, takie jak: bariery techniczne w handlu, licencjonowanie importu, reguły pochodzenia towarów, inspekcję przedwysyłkową, handlowe aspekty własności intelektualnej i inwestycji zagranicznych, handel usługami. W Traktacie Nicejskim zostały wprowadzone zmiany proceduralne dotyczące negocjowania i zawierania porozumień międzynarodowych. Ten Traktat, ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE), a podpisany 26 lutego 2001, zawiera oddzielny Tytuł poświęcony zasadom wspólnej polityki handlowej. Są to artykuły 131 - 134 oraz artykuł 300 Przepisów ogólnych i końcowych TWE.
Główne zasady wspólnej polityki handlowej zawarte są w artykule 133 Traktatu. Polityka ta opiera się na jednolitych zasadach, w szczególności w zakresie:
Zmian taryf celnych,
Zawierania układów celnych i handlowych,
Instrumentów liberalizacji,
Polityki eksportowej,
Środków ochronnych w handlu, takich, jakie muszą być podejmowane w przypadku dumpingu lub subsydiów
Wymiany towarowej
Transgranicznego świadczenia usług
Środków ochronnych na granicy wobec podrabianych produktów oraz innych naruszeń praw własności intelektualnej,
Negocjacji i zawierania umów odnoszących się do handlu usługami oraz handlowych aspektów własności intelektualnej.
Oznacza to, że przy negocjowaniu porozumień w powyższych dziedzinach Wspólnota ma wyłączne kompetencje i obowiązuje ją kwalifikowana większość w podejmowaniu decyzji przez Radę. Jeśli umowy zawierają postanowienia wymagające jednomyślności lub odnosi się do dziedzin spoza kompetencji Rady, to decyzje podejmowane są jednomyślnie.
Podstawowe dyspozycje traktatowe w sprawie wspólnej polityki handlowej weszły w życie z dniem 1 stycznia 1973 roku. Odtąd datuje się przekazanie kompetencji narodowych w tej dziedzinie na szczebel Wspólnoty. Podstawową rolę w dziedzinie wspólnej polityki handlowej ma Komisja Europejska. Przygotowuje ona propozycje dla Rady, które mają na celu wdrażanie wspólnej polityki. Rekomenduje ona negocjowanie porozumień z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Komisja Europejska, otrzymawszy od Rady odpowiedni mandat, może sama prowadzić takie negocjacje. Decyzje dotyczące powyższych kwestii podejmuje Rada kwalifikowaną większością głosów. Obowiązuje także Radę zasada konsultacji z Parlamentem Europejskim. Procedura wyrażania zgody (assent) stosowana jest w przypadku umów o stowarzyszeniu, innych umów ustanawiających specyficzne ramy instytucjonalne, porozumień mających poważne implikacje budżetowe oraz dla umów prowadzących do zmiany aktu prawnego przyjmowanego w ramach procedury współdecydowania z Parlamentem Europejskim.
O zgodności każdej negocjowanej umowy z postanowieniami TWE opiniuje Trybunał Europejski.
W związku z utworzeniem rynku wewnętrznego wprowadzono przepis mówiący, iż jest niemożliwe samodzielne stosowanie środków ochronnych przez państwa członkowskie. Na takie działanie potrzebują one zezwolenia Komisji Europejskiej.
Wspólnota prowadzi aktywną politykę traktatową. Zawierane porozumienia oferują różnym krajom określone preferencje handlowe. Lata dziewięćdziesiąte charakteryzują się ożywieniem stosunków handlowych z krajami Europy Środkowej i Wschodniej.
UNIA CELNA
Wspólna polityka handlowa wprowadzona została 1 stycznia 1970 roku i była konsekwencją utworzenia unii celnej. Celem unii celnej jest przede wszystkim zapewnienie swobodnej wymiany towarów i usług w ramach Wspólnot, a także wpływanie na strukturę i wielkość obrotów towarowych z krajami spoza UE. Przepisy celne zostały skonsolidowane we Wspólnotowym Kodeksie Celnym (Community Customs Code), który wszedł w życie 1 stycznia 1994 roku.
Proces tworzenia unii celnej został określony w Traktacie Rzymskim. Przewidywał on, że znoszenie ceł (definiowanych jako opłat, nakładanych przez państwo na towary przekraczające jego granicę celną) między członkami Wspólnoty będzie realizowane przez:
Zakaz ustanawiania nowych ceł i opłat o podobnych skutkach oraz podwyższania już istniejących, tzw. zasada standstill,
Stopniową redukcję ceł i opłat w okresie przejściowym.
W 1988 roku wprowadzono Jednolity Dokument Europejski (Single Administrative Document - SAD), aby ograniczyć mnogość dokumentów celnych. Zastąpi on około 130 różnych dokumentów celnych dla przesyłek towarowych, stosowanych przez poszczególne państwa członkowskie. Jest on stosowany w obrocie z Hiszpanią i Portugalią, natomiast wszelkie formalności celne między pozostałymi państwami WE zostały od 1 stycznia 1993 zniesione.
W roku 1968 zniesiono cła w handlu wzajemnym, przyjęto ujednoliconą taryfę wewnętrzną wobec krajów trzecich.
Unia celna jest podstawą Wspólnoty, obejmuje ona całą wymianę towarową i opiera się na zakazie stosowanie między jej krajami członkowskimi ceł przywozowych i wywozowych oraz wszelkich podobnych w skutkach opłat, jak również na wprowadzeniu Wspólnej Taryfy Celnej w stosunku do obcych państw. Wszystkie importowane towary podlegają nadzorowi celnemu i muszą być przedstawione do kontroli celnej, wraz z dokumentem zwanym Jednolitym Dokumentem Celnym (SAD) oraz innych niezbędnych dokumentów (faktura, świadectwo pochodzenia, certyfikat zgodności).
Wejście w życie Wspólnej Taryfy Celnej (Common Customs Tariff) oznaczało, że polityka celna została wyjęta spod autonomicznej gestii krajów członkowskich i przekazana Radzie i Komisji Europejskiej. Od 1975 roku dochody z ceł przekazywane są do wspólnego budżetu wspólnotowego.
Wspólna Taryfa Celna zawiera dwie kolumny stawek celnych:
Autonomiczne - stosowane w praktyce bardzo rzadko, np. w przypadku, kiedy są niższe od konwencyjnych, lub gdy takowej nie ma.
Konwencyjne - stosowane w imporcie z krajów trzecich należących do WTO i państw, którym przyznano klauzulę największego uprzywilejowania ( KNU) w kwestiach taryfowych. W praktyce stosowane w imporcie z każdego kraju trzeciego.
Stawki celne ustalane są przeważnie ad valorem, oprócz tego mogą istnieć stawki specyficzne w kwocie wyrażonej w euro za określoną jednostkę towaru (np. dla wielu produktów rolnych) oraz stawki alternatywne (kombinowane). Są one ustalane ad valorem w wielkości nie mniejszej lub nie większej od pełnej stawki specyficznej (np. niektóre produkty chemiczne, rolne, dywany, pewne rodzaje szkła). W imporcie świeżych owoców stosuje się sezonowo przedział cen wejścia (najwyższe w okresie zbiorów), na które składa się komponent ad valorem i element specyficzny. Na mocy Traktatu ustanawiającego EWWiS niektóre państwa mogą wprowadzać cła narodowe na import węgla.
Runda Urugwajska GATT doprowadziła do zmian w polityce celnej WE. Wszystkie cła we Wspólnocie zostały w związku z zobowiązaniami podjętymi w tej Rundzie związane. W latach 1995-2000 Wspólnota zredukowała stawki celne KNU średnio o 36% dla produktów rolnych i o 37% dla produktów przemysłowych. Ponadto zobowiązano się do całkowitej eliminacji ceł w imporcie materiałów budowlanych, sprzętu medycznego, mebli, wyrobów stalowych, sprzętu rolniczego, papieru, piwa i wyrobów spirytusowych. W 1990 roku średnia stosowana stawka celna dla wszystkich towarów wynosiła 6.9% (przy związanej stawce celnej wynoszącej 7%). Dla produktów rolnych stawka ta kształtowała się na poziomie 17.3%, dla nierolnych zaś - 4.5%.
Stawki celne w Unii stały się bardziej homogeniczne. Zdecydowana większość wynosi od 3 do 10%. Tak zwane kominy cenowe (trzykrotność średniej)występują w przypadku importu mięsa, produktów mleczarskich, zbóż, tekstyliów i odzieży. Przedział dla produktów rolnych wynosi aż 0-236.4%, a przemysłowych 0-26%. Wysokość stawek celnych wzrasta wraz ze stopniem przetworzenia produktu.
Wspólnota stosuje dwa systemy reguł pochodzenia towarów:
Niepreferencyjne - stosowany dla narzędzi polityki handlowej, takich jak: środki taryfowe i instrumenty ochrony handlu. Podlegają systemowi kumulacji, pozwalającemu partnerom handlowym na używanie swoich komponentów i produktów do wytwarzania finalnego wyrobu. W 1997 roku wdrożony został Europejski System Kumulacji Pochodzenia, obejmujący porozumienia preferencyjne z krajami FTA, CEFTA, a także Turcją.
Preferencje - stosowane w przypadku handlu w ramach porozumień preferencyjnych oraz preferencji udzielonych przez Wspólnotę państwom trzecim. Są one zazwyczaj bardziej restrykcyjne.
POSTĘPOWANIA ANTYDUMPINGOWE
Wraz z obniżającym się znaczeniem klasycznych instrumentów ochrony rynku przed konkurencja zagraniczną wzrasta znaczenie środków tzw. protekcji uwarunkowanej. Są one dozwolone przy zajściu określonych okoliczności - np. wyrządzenia szkody krajowemu przemysłowi przez import. Należą do nich środki przeciwdziałania szkodliwym skutkom importu dokonywanego na warunkach uznanych za nieuczciwe (dumping, subsydia) lub importu nadmiernego w rozumieniu art. XIX GATT. Zakres i procedura stosowania tych środków podlegają przepisom WTO, które znacznie ograniczają liczbę ograniczeń ilościowych. Uczestnictwo Wspólnoty w WTO skutkuje zakazem stosowania tzw. środków szarej strefy, np. dobrowolnych ograniczeń eksportu.
W Unii Europejskiej postępowania antydumpingowe i antysubsydyjne są regulowane na szczeblu Wspólnotowym. Podmiotami uprawnionymi do wystosowania skargi, która może prowadzić do wprowadzenia środków antydumpingowych, są: przemysł Wspólnoty (wnioskodawca musi reprezentować przynajmniej 25% krajowej produkcji) lub Komisja Europejska, przedsiębiorstwa oraz państwa członkowskie. Import objęty środkami antydumpingowymi i antysubsydyjnymi stanowił np. w roku 1999 0.4% wartości unijnego importu.
Postępowania antydumpingowe stosuje się dla ochrony przed importem po cenie dumpingowej. W takim przypadku zagraniczny producent sprzedaje towar za granicę po cenie niższej niż u siebie w kraju. Praktyka taka jest uważana za nieuczciwą konkurencję i uprawnia kraj poszkodowany do wprowadzenia na taki import dodatkowej opłaty, zwanej cłem antydumpingowym. Decyzja taka wymaga zgody przynajmniej 8 z 15 krajów członkowskich. Inną niezbędna przesłanką jest margines dumpingu nie mniejszy niż 2% ceny eksportowej. Wprowadzone ewentualnie cło antydumpingowe nie może być wyższe niż marża dumpingu, a obowiązuje ono 5 lat. Przepisy dumpingowe stosuje się wyłącznie wobec krajów trzecich, a takie praktyki firm unijnych podlegają przepisom o konkurencji.
Gdy nałożone cło antydumpingowe nie przynosi efektu, Komisja Europejska ma prawo otworzyć postępowanie absorpcyjne, którego wynikiem może być podwyższenie cła.
W praktyce w ostatnich latach Komisja wszczynała rocznie około 25-45 nowych postępowań. Znaczna ich część skończyła się umorzeniem (przeciętnie 44%). Państwami najczęściej oskarżanymi o dumping są państwa azjatyckie, zwłaszcza Chiny. W ostatnich latach obserwuje się wzrost przypadku dumpingu dotyczącego towarów o zaawansowanej technologii oraz tekstyliów.
POSTĘPOWANIA ANTYSUBWENCYJNE
Subsydia to narzędzia polityki handlowej, które mogą wpływać zarówno na eksport, jak i na import. Subsydia to rodzaj wszelkiego wsparcia, udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym. Subsydia zmniejszają możliwość uzyskiwania przez społeczność międzynarodową korzyści z wymiany.
Procedura antysubwencyjna jest bardzo zbliżona do antydumpingowej. Istotna różnica dotyczy okresu przed wszczęciem postępowania. Tu Komisja Europejska jest zobowiązana do wystąpienia do rządu oskarżonego o domniemane subsydiowanie, z prośbą o konsultacje w celu wyjaśnienia sytuacji. Jeśli porozumienie nie zostanie osiągnięte, to Komisja wszczyna postępowanie w okresie 45 dni od złożenia wniosku przez producentów. Postępowanie powinno być zakończone w ciągu roku. Środki wyrównawcze wprowadza się, jeśli fakt subsydiowania zaistniał, a interwencja będzie leżała w interesie wspólnoty. Cło wyrównawcze obowiązują zazwyczaj 5 lat i może być przedłużane, a jego wysokość jest ograniczona do wysokości subsydium. Alternatywnym rozwiązaniem może być zobowiązanie rządu subsydiującego lub samego eksportera do wyeliminowania subsydium lub podniesienia ceny, oraz zaprzestaniu importu.
Działalność antysubsydyjna WE ożywiła się w 2 połowie lat 90-tych, co jest w dużym stopniu następstwem kryzysu azjatyckiego. Napływ tanich, subsydiowanych produktów z Azji uderzył przede wszystkim w unijny przemysł stalowy czy chemiczny. Połowa wszczętych postępowań została umorzona.
POSTĘPOWANIA OCHRONNE PRZED NADMIERNYM IMPORTEM
Unia Europejska może stosować w imporcie z krajów trzecich środki ochronne wobec przywozu realizowanego „na warunkach uczciwych”. Środki te pozwalają ograniczyć wielkość importu. Postanowienia GATT oraz Porozumienie w sprawie stosowania środków ochronnych pozwalają na odstępstwo od ogólnej zasady zakazu stosowania ograniczeń ilościowych w handlu międzynarodowym w sytuacji, gdy import wzrasta tak szybko i na takich warunkach, że wyrządza szkodę krajowym producentom. Wzrost takiego importu musi być konsekwencją „nieprzewidzianych okoliczności” i przyznanej importerowi koncesji.
Rozporządzenia unijne stwierdzają, że jednym z wyjątków zakazu ilościowych ograniczeń jest prawo do podjęcia działań ochronnych w odniesieniu do importu wyrządzającego szkodę producentom Wspólnoty. Odrębnie uregulowane są przepisy dotyczące odzieży i tekstyliów, wynikające ze specjalnego reżimu ustanowionego na 10 lat w ramach Porozumienia WTO. Umożliwia no stosowanie ograniczeń ilościowych i specjalnego systemu kontroli. Dopiero od roku 2005 tekstylia będą traktowane tak samo, jak wszystkie inne towary.
Badanie możliwości powstanie szkody odbywa się Przez Komitet Doradczy. Jeśli istnieją przesłanki przeprowadzenia dochodzenia, to Komisja wszczyna postępowanie najpóźniej w ciągu miesiąca, które nie powinno trwać dłużej niż 9 miesięcy. Jeśli są podstawy wniesionej skargi, to Komisja może:
ograniczyć okres ważności dokumentów importowych
zmienić zasady importu kwestionowanego towaru, czyli np. ustalić kontyngent
Okres obowiązywanie środków ochronnych nie powinien przekraczać 4 lat, a w pewnych warunkach 8 lat. Tak jak w przypadku innych procedur ochronnych, dopuszcza się użycie tymczasowych środków ochronnych w formie podwyższonego cła na maksimum 200 dni.
Możliwe są do zastosowania także środki nadzoru, bez poprzedniego postępowania, jeśli import zagraża szkodą producentów, lub zamiast środków ochronnych. Istnieje nadzór wobec już dokonanego importu - retrospektywny, a także nadzór uprzedzający.
Na szczeblu regionu także można wprowadzić wyżej wymienione środki ochronne, jednak taka opcja powinna być wykorzystywana w przypadku wyjątkowym, przejściowo i wobec braku alternatywy.
Poza tekstyliami i odzieżą obowiązują także ograniczenia ilościowe w imporcie do UE następujących towarów:
Porcelany i obuwia z cholewką skórzaną pochodzących z Chin
Niektórych wyrobów stalowych pochodzących z Kazachstanu, Ukrainy, Rosji
Z wyjątkiem decyzji w sprawie ustanowienia nadzoru z imporcie z krajów o gospodarce nierynkowej, leżących całkowicie w gestii Komisji Europejskiej, decyzje dotyczące ustanowienia środków ochronnych na szczeblu Wspólnoty lub regionu zapadają w trybie określonym przez tzw. procedurę komitetową. Komisja zawiadamia Radę i państwa członkowskie o podjętej decyzji, a każde z państw może się od niej w ciągu miesiąca odwołać. Rada kwalifikowaną większością głosów decyzję zmienia, utrzymuje lub anuluje.
Częściej niż ograniczenia importu mają zastosowanie procedury antydumpigowe i antysubsydyjne. Na mocy przepisów Wspólnota nie wszczęła żadnego postępowania ochronnego, chętnie korzysta natomiast ze środków nadzoru, zwłaszcza w formie tzw. systemu podwójnej kontroli, polegającemu na uzależnieniu wydawania pozwoleń na przywóz od przedstawienia odpowiedniego dokumentu wydanego przez władze kraju eksportu. System ten obowiązuje m. in. W imporcie wyrobów stalowych (także z Polski), tekstyliów i odzieży nie włączonych do GATT 1994 oraz obuwia pochodzącego z Wietnamu.
PRZECIWDZIAŁANIE BARIEROM W HANDLU NIEZGODNYM Z POROZUMIENIAMI MIĘDZYNARODOWYMI
W 1995 roku ustanowione zostało Rozporządzenie w sprawie przeszkód w handlu (Trade Barriers Regulation), pozwalające przemysłowi unijnemu na pojęcie działań w razie stwierdzenia barier w dostępie do rynków zagranicznych. Przewidziano dwie ścieżki proceduralne pozwalające na przeszkody w handlu:
Jeśli przeszkody wywierają skutki na terytorium Wspólnoty, to celem podjętych działań jest usunięcie szkody wyrządzonej lub zagrażającej przemysłowi wspólnotowemu, to stosowana jest pierwsza ścieżka. Wnioskodawcą jest przemysł Wspólnoty lub państwo członkowskie. Przemysł wspólnoty można zdefiniować trojako: 1. jako producentów produktu identycznego lub podobnego do produktu, który jest przedmiotem bariery w handlu bądź produktu bezpośrednio z nim konkurującego. 2. konsumentów lub użytkowników produktu, który jest przedmiotem bariery w handlu. 3. wszystkich producentów, których produkcja stanowi znaczną część globalnej produkcji Wspólnoty wspomnianego produktu.
Drugą procedurę stosuje się, gdy przeszkody w handlu wywierają skutki dla przedsiębiorstw unijnych na rynkach krajów trzecich. W tym przypadku celem jest usunięcie negatywnych skutków w handlu. O uruchomienie procedury mogą się ubiegać indywidualne przedsiębiorstwa, reprezentujące je organizacje oraz państwa członkowskie.
Jeśli stwierdzone zostanie, iż interes Wspólnoty został naruszony, to pojęte przez nią środki mogą przyjąć formę:
zawieszenia lub wycofania koncesji będących rezultatem negocjacji polityki handlowej
podwyższenia istniejących ceł lub wprowadzenia innych obciążeń importowych,
wprowadzenia ograniczeń ilościowych lub innych środków zmieniających warunki eksportu lub importu czy też w inny sposób wpływających na handel z danym krajem.
Kraj trzeci może także zobowiązać się do uregulowania sporu w sposób satysfakcjonujący, co jest rozpatrywane przez Komisję w trybie procedury komitetowej.
SPECJALNA KLAUZULA OCHRONNA W ROLNICTWIE
Dla produktów rolnych Wspólnota europejska posługuje się specjalną klauzulą ochronną - SSG (Special Safeguard). Klauzula ta ma służyć zapewnieniu minimalnego poziomu ochrony krajowego rynku, po taryfikacji instrumentów pozataryfowych, w sytuacjach znacznych spadków cen na rynkach światowych lub dużego wzrostu importu. Klauzula ta jest postrzegana jako zmodyfikowana wersja opłat wyrównawczych. Mogą z niej korzystać członkowie WTO.
Na mocy klauzuli można wprowadzać dodatkowe opłaty celne na towary, takie jak: zboża, cukier, oleje, tłuszcze, produkty mleczne, wina, wieprzowina. Od 1995 roku WE wielokrotnie stosowała klauzulę ochronną związaną ze spadkiem ceny progowej dla drobiu, mięsa z indyka, proszku jajecznego. Klauzula SSG związana z wolumenem importu stosowano w przypadku importu niektórych owoców i warzyw.
ŚRODKI POLITYKI EKSPORTOWEJ NA SZCZEBLU WSPÓLNOTOWYM
Wspólnotowy Kodeks Celny stosowany jest także do eksportu. Jednolite zasady polegają także na niewprowadzaniu ograniczeń w eksporcie od 1970 roku. Istnieją wyjątki w tym zakresie, mające na celu przede wszystkim zapobieganie niedoborom podstawowych produktów, niekontrolowanemu wywozowi dóbr rzadkich, ochronę wynikającą z zasad moralności, ochrony zdrowia i życia ludzi, a także zapewnienie bezpieczeństwa międzynarodowego, ochronę własności przemysłowej i handlowej.
Stosowane środki ochronne przyjmują formę zakazu eksportu, pozwoleń wywozu i licencji wywozowych, a także nadzory statystycznego.
W 1995 roku weszły w życie jednolite zasady kontroli eksportu tzw. dóbr i technologii podwójnego zastosowania (w sferze wojskowej i cywilnej). Polegają one na utworzeniu wspólnotowej listy tych produktów i ustanowieniu dla nich specjalnej procedury wydawania pozwoleń na eksport. WE nie stosuje bezpośrednich subsydiów eksportowych z wyjątkiem tych przewidzianych w ramach wspólnej polityki rolnej. Pośrednia promocja eksportu n szczeblu wspólnotowym jest raczej niewielka, ogranicza się ona raczej do szkoleń i seminariów dla średnich i małych przedsiębiorstw.
WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA: DOSTOSOWANIA POLSKI
Na politykę handlową Polski wpływa zarówno realizacja Układu Europejskiego, jak i dostosowania wynikające z Rundy Urugwajskiej. Przyjęcie wspólnej taryfy celnej przez Polskę w momencie przystąpienia do Unii będzie jednym z najważniejszych elementów w zakresie harmonizacji polityki handlowej. Oznacza ono:
dopasowanie stawek niepreferencyjnych do poziomu zewnętrznej taryfy celnej UE, czyli w praktyce ich redukcję w większości przypadków,
przyjęcie unijnego systemu preferencji celnych (np. wobec krajów AKP, krajów śródziemnomorskich, krajów objętych Powszechnym Systemem Preferencji),
związanie wszystkich stawek celnych na artykuły przemysłowe (Polska związała w ramach zobowiązań Rundy Urugwajskiej stawki na 96% pozycji celnych wyrobów przemysłowych oraz na 100% artykułów rolnych)
przeniesienie ośrodka decydującego o zmianach stawek celnych z Warszawy (Rada Ministrów) do Brukseli (Rada UE).
W momencie przystąpienia do UE Polska utraci swobodę w stosowaniu środków ochronnych na rzecz władz UE oraz przyjmie wspólnotowy kodeks celny.
Stosunki Polski z Unią Europejską. Praca Zbiorowa pod redakcją E.Kaweckiej-Wyrzykowskiej. Katedra Integracji Europejskiej im. J. Monneta. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2002, str. 240.
Unia Europejska. Podręcznik akademicki. Lucjan Ciamaga, Ewa Latoszek, Krystyna Michałowska-Gorywyda. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, str. 107.
Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Paweł Bożyk, Józef Misala, Mieczysław Puławski. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, str. 309.
Integracja Europejska (Po Amsterdamie i Nicei). Zbigniew M. Doliwa-Klepacki. Temida2, Białystok 2001, str. 247.
Polska i Unia Europejska. Stan obecny i wyzwania na przyszłość. Praca zbiorowa pod redakcją U. Płowiec. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2000, str. 106.
Stosunki Polski z Unią Europejską. Praca Zbiorowa pod redakcją E.Kaweckiej-Wyrzykowskiej. Katedra Integracji Europejskiej im. J. Monneta. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2002, str. 252.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Adam Budnikowski. Polskie wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, str. 206.
1