Keynes 1883-1945. W 1936 r. wydał pracę „Ogólna teoria Zatrudnienia, procentu i pieniądza”, odszedł od założeń metodologicznych ekon.sub.-marg. Jego metody badań cechują: makroekon.pkt widzenia- badanie wartości zbiorczych, agregatowych (DN), prowadzi analizę wlk.ekon.w krótkim okresie czasu, model statyczny, powiązania pomiędzy wlk.ekon. to zależności przyczynowo-skutkowe, przyczyny-zmienne niezależne, skutki-zm.zależne.
Czynniki określające poziom DN: Wg Keynesa przyczyną bezrobocia i niepełnego wykorzystania mocy wytwórcztch jest niedostateczny popyt efektywny społ. Rozwija popytową tezę kształtowania się DN: o poziomie DN, a tym samym o rozmiarach zatrudnienia decyduje popyt efektywny społeczeństwa, składający się z wydatków konsumpc.i inwest. Popyt konsump.jest względnie ustabilizowany, wahania nie przekraczają 20%, poważnym zmianom ulega popyt inwest.- wahania brutto do 80% wy poziomu. Keynes dochodzi do wniosku, że gł.przyczyną zmian poziomu DN i zatrudnienia są zmiany popytu inwest. Ponieważ prowadzi analizę krótkookr. To skupia uwagę na popytowych efektach inwestycji: wpływie inw.na wzrost zatr., DN i popytu kons. Nie bada podażowych efektów inw., bo analiza taka wychodzi poza krótki okres. Realizacja inwest.powoduje dwojakiego rodz.efekty ekon.: w kr.okr.-efekty popytowe, w dł.okr.- efekty podażowe.
Problem równowagi w gospodarce.. Keynes odrzuca twierdzenia ekonomii marginalnej, że w warunkach wolnej konkurencji gospodarka automatycznie dąży do stanu równowagi i osiągnięcie stanu równowagi oznacza pełne wykorzystanie pracy i kapitału. W stanie równowagi wg Keynes'a może mieć miejsce bezrobocie i niepełne wykorzystanie aparatu wytwórczego i żadne siły nie gwarantują stanu idealnej równowagi. Podważa prawo rynków Say'a, że oszczędności ludności niosą w całości przeznaczane na zakupy rynkowe, że są akumulowane, gromadzone. Czynnikiem, który decyduje o osiągnięciu stanu równowagi w gospodarce jest realizacja ex-ante tj. na początku danego okresu działalności gospodarczej równości pomiędzy inwestycjami a oszczędnościami. Do tego wniosku doszedł w następujący sposób:
Istnieją 2 sposoby określenia dochodu narodowego:
Dochód narodowy jest sumą konsumpcji i oszczędności Y=C+S
Dochód narodowy jest sumą konsumpcji i inwestycjiY=C+I
Ponieważ w obu określeniach występuje dochód i konsumpcja i są identyczne to w warunkach równowagi oszczędności równają się inwestycjom czyli:
C+S=C+I =>S=I
Zakłócenie, zachwianie prowadzi do wystąpienia stanów nierównowagi w gospodarce gdy I jest większe od S to rośnie popyt (popyt jest większy od podaży) to ma miejsce ożywienie. Gdy natomiast S>I to podaż jest większa od popytu ma miejsce depresja.
Polityka interwencjonizmu państwowego
Środki polityki interwencyjnej państwa zalecane przez Keynesa dzieli się na: pośrednie i bezpośrednie, w zależności od stopnia zaangażowania się państwa w działalność gospodarczą. Państwo stosując te środki stara się wpłynąć na przebieg koniunktury.
Do środków pośrednich zalicza:
manipulowanie stopą procentową,
zalecenia przeprowadzenia zmian w sferze podziału.
Manipulowanie stopami procentowymi - polityka ta powinna iść w kierunku obniżenia ST% albo drogą obniżania ST dyskontowej albo zwiększenia ilości pieniądza w obiegu. W ten sposób zwiększy się różnica pomiędzy krańcową rentownością kapitału a ST% na korzyść rentowności kapitału, dlatego inwestycje stają się bardziej opłacalne-pobudzenie popytu inwest. Zalecenia przeprowadzenia zmian w sferze podziału - środek ten zakłada wprowadzenie progresywnego opodatkowania wysokich dochodów i przeznaczenie uzyskanych w ten sposób środków na świadczenia socjalne głównie na zasiłki dla bezrobotnych-ożywienie popytu konsumpc. Zdaniem Keynesa w okresie kryzysu środki pośrednie mogą okazać się niewystarczające aby ożywić gospodarkę, wówczas państwo powinno wystąpić w roli bezpośredniego inwestora prowadząc roboty publiczne. Wg Keynesa inw.te mogą mieć charakter inwestycji społecznie użytecznych (np. budowa infrastruktury gospodarczej lub budynków użyteczności publicznej) lub społecznie nieużyteczne (np. kopanie i zasypywanie dołów). Z punktu widzenia społecznego inwestycje społecznie nieużyteczne nie są stratą, gdyż pracującym daje się zatrudnienie, przez co państwo przyczynia się do wzrostu dochodów i popytu ludności zwłaszcza konsumpcyjnego dla zaspokojenia którego możliwe staje się zwiększenie zatrudnienia i produkcji w działach wytwarzających te dobra, ożywia to gospodarkę (ujęcie to nie uwzględnia aspektu moralnego).
Roboty publiczne winny być finansowane z długu publicznego. Państwo emituje obligacje państwowe, które sprzedaje albo ludności (ściągając w ten sposób oszczędności społeczeństwa i obraca nimi), albo w systemie bankowym sprzedaje bankom, a banki wypuszczają dodatkowy pieniądz na rynek. Keynes odrzuca pogląd, że gdy banki wykupują obligacje wzrost pieniądza w obiegu musi wywoływać zjawisk inflacyjnych.. Tłumaczy to tym, że wzrostowi pieniędzy w obiegu i wzrostowi popytu tą drogą odpowiada wzrost podaży tych towarów, które dotychczas leżały w magazynach. Kolejnej emisji pieniądza towarzyszyć będzie pełniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych, a więc wzrostowi popytu będzie odpowiadać wzrost podaży i nie pojawią się zjawiska inflacyjne. Zjawiska inflacyjne i inflacja wystąpią dopiero wówczas gdy emisja pieniądza i jego ilość na rynku natrafią na barierę wykorzystania mocy wytwórczych. Wówczas na skutek niemożliwości szybkiego dostosowania podaży do popytu wystąpią procesy inflacyjne w gospodarce. Ujawni się nadmiar pieniądza we wzroście cen. Znaczenie teorii Keynesa Keynes powraca do analizy w skali makroekonomicznej, ponieważ bada wielkości globalne, zbiorcze w skali całej gospodarki, od których odeszła ekonomia marginalna. Rozwija popytową teorię kształtowania się DN, która tłumaczy bezrobocie i niepełne wykorzystanie aparatu wytw. Keynes przedstawił szereg prawidłowości gospodarki kapitalistycznej, z których najważniejsza jest teza, że w krótkim okresie czasu o sytuacji w gospodarce decyduje popyt inwestycyjny. Keynes postuluje szereg praktycznych środkó oddziaływania antykryzysowego o pośr.i bezpośr.char. Pewnym brakiem teorii Keynesa jest nadmierny psychologizm.. Keynes tłumaczy niedostatek popytu konsumpcyjnego wzrostem oszczędności w miarę wzrostu dochodów, nie bada natomiast obiektywnych prawidłowości DN formami własności.. Niedostatek popytu inwestycyjnego wiąże się z przeinwestowaniem gospodarki Keynes nie analizuje roli monopoli w gospodarce, których polityka (zwłaszcza cenowa) ogranicza w znacznym stopniu procesy inwestycyjne. Niemniej teoria Keynesa ma przełomowy charakter w dotychczasowych rozważaniach na temat roli państwa w gospodarce.Teoria ta pomimo, że jest analizą krótkookresową mającą charakter statyczny, to stała się punktem wyjścia badań dynamicznych czyli długookresowych.