Ćwiczenia kształtujące słuch fonematyczny - podsumowanie wiadomości

W słuchu fonematycznym jednostką różnicującą jest fonem. Nieprawidłowe różnicowanie fonemów może wpływać na zakłócenia w procesie komunikacji językowej słownej - zarówno w roli nadawcy jak i odbiorcy. Odbiór mowy zależny jest bowiem od:

• zdolności różnicowania głosek opozycyjnych;

• umiejętności dokonania analizy fonetycznej tekstu - wyodrębniania jego części składowych;

• możliwości syntezy słuchowej, a dzięki temu rozumienia wypowiedzi.

Słuch fonematyczny kształtuje się w trakcie rozwoju mowy dziecka w sposób spontaniczny. Ćwiczenia prowadzone w sposób zamierzony i celowy podnoszą sprawności percepcyjne i poprawność operacji umysłowych dzieci, co ma wpływ na odpowiednią analizę i syntezę słuchową.

1. Ćwiczenia w różnicowaniu głosek opozycyjnych:

1. zabawy oparte na funkcjonowaniu słuchu fizycznego i muzycznego:

• rozpoznawanie odgłosu darcia papieru, stukania klocków, szumu wody, brzęku tłuczonego szkła itp.;

• wskazywanie źródła dźwięku;

• chodzenie za głosem, rozpoznawanie kolegów po głosie;

• rozpoznawanie barwy dźwięków różnych instrumentów muzycznych;

1. ćwiczenia rozróżniające głoski mowy polskiej (połączone z ćwiczeniami fonacyjnymi i usprawniającymi narządy artykulacyjne):

• rozpoznawanie samogłosek:

• ćwiczenia o charakterze słuchowo - gestowym np. Pan Pytalski, Pokłon królowi;

• ćwiczenia różnicujące spółgłoski (należy uwzględnić tu kolejność grup głosek pojawiających się w mowie dziecka oraz substytucje występujące w czasie rozwoju mowy dziecka!!):

• klaskanie przy wystąpieniu danej głoski np. Gaszenie pożaru;

• sprawdzanie drgań więzadeł głosowych przy spółgłoskach dźwięcznych;

• ćwiczenia artykulacyjne - powtarzanie ćwiczonego dźwięku.

2. Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:

• częste problemy z rozróżnianiem struktur rytmicznych -> wprowadzanie prostych struktur rytmicznych z próby rytmu Stambak:

• wstępne zabawy z klaskaniem lub wystukiwaniem np. W sklepie z zabawkami, Skrzydlaci przyjaciele itp. - analiza i synteza wzrokowo-słuchowa;

• ćwiczenia na materiale głoskowym:

• wyodrębnianie wyrazów w zdaniu (3-4-latki)

• podział wyrazów na sylaby (4-5-latki) - wg struktur: cvcv, cvcvcv, cvcvcvcv; podawanie pierwszej sylaby, ostatniej, wyszukiwanie wyrazów z określoną sylabą;

• wyodrębnianie głosek w wyrazach (5-6-latki) - rozróżnianie głoski na początku, końcu, w środku wyrazu za pomocą słowniczka obrazkowego, zagadek grupowych i indywidualnych, zabawy Miś bawi się razem z nami oraz wyszukiwania przedmiotów na określoną głoskę itp. U dzieci 6-letnich łączyć już należy głoski z odpowiadającymi im literami.

---