Psychologia Zdrowia => typy osobowości

typ osobowości A

czynnik ryzyka choroby wrzodowej badania kwestionariuszowe osobowości pozwoliły stworzyć zespół cech charakterystycznych dla funkcjonowania osób z ryzykiem choroby wrzodowej: zespół psychosomatyczny osobowości typu A: • introwersja • chroniczny lęk o dużej sile • tłumienie gniewu i wrogości • poczucie winy, beznadziejności i bezradności • samoobwinianie się i samodeprecjacja • wysokie Super Ego • bierność i pasywność • syndrom poddawania się i rezygnacji

model somatopsychiczno-psychosomatyczny Mirsky, Weiner => model wyjaśnia mechanizm rozwoju choroby wrzodowej: 1. skłonność do nadmiernego wydzielania soku żołądkowego jest uwarunkowana genetycznie i stanowi fizjologiczny czynnik zagrożenia nadkwasota ma też związek z grupą krwi 0 ;] 2. niemowlę z wrodzoną hiposekrecją nie odpowiada na karmienie tym samym stopniem uspokojenia co dziecko o prawidłowym wydzielaniu soków => więc w relacji matka-dziecko powstają nieprawidłowości, które dla dziecka są traumatyzujące + następuje utrwalenie pragnień oralnych dziecka dzieci z wrodzoną hiposekrecją powinny jeść często i mało, nie słodkie tylko słone! 3. dorosły człowiek z deprywacją potrzeb emocjonalnych w okresie wczesnego dzieciństwa pragnie aby otoczenie było jego dominującą matką i zaspokajało potrzebę miłości, przynależności, bezpieczeństwa. Pragnienia te pozostają w konflikcie z rola dojrzałego, odpowiedzialnego człowieka. Konflikt ten rodzi chroniczne napięcie emocjonalne, które przekształca się w reakcję fizjologiczną wzmagająca sekrecję kwasów żołądkowych. Nadmiar kwasów uszkadza błonę śluzową żołądka i/lub dwunastnicę. W uszkodzeniu rozwija się wrzód • dziś: kilka % dzieci w wieku przedszkolnym cierpi na chorobę wrzodową żołądka + ok. 17-18% młodzieży

typ osobowości C

czynnik ryzyka choroby nowotworowej zespół psychosomatyczny osobowości typu C: • niemożność wyrażania uczuć, zwłaszcza złości, lęku, strachu i wrogości • nadmierna submisyjność i pasywność • nieśmiałość • konformizm za wszelką cenę = unikanie konfliktów • niezdolność radzenia sobie ze stresem => styl radzenia sobie unikowy i emocjonalny • poczucie bezradności i beznadziejności • depresja w biografii osób onkologicznych występują 4 typowe składniki: 1. w dzieciństwie i dorastaniu często doświadczali odrzucenia , izolacji i zaniedbania, a związki z innymi osobami wydawały im się trudne i niebezpieczne 2. dorosłość: osoby te nawiązują silne, znaczące związki z innymi ludźmi w relacjach rodzinnych, zawodowych, społecznych. Inwestują w te związki całą swoją energię i one są jedyną motywacją życia => czyli „wszystko albo nic” 3. utrata tych silnych związków staje się źródłem rozpaczy i często reaktywuje bolesne doświadczenia z dzieciństwa 4. podstawowa cecha osób onkologicznych to tłumienie rozpaczy, nieumiejętność, a przez to niemożność zasygnalizowania otoczeniu własnego bólu, gniewu, wściekłości model Baltruscha 3 fazy: I faza = rozwojowa: frustracja potrzeby kontaktu emocjonalnego wrogość tłumienie wrogości lęk, zagrożenie, bezradność nadmierna zależność od rodziców zaburzenie rozwoju psycho- biologicznego: np., neurotyzm, introwersja załamanie się odporności II faza = pośrednicząca: nadkompensacyjny związek z rodzicami lub innymi osobami negatywne nastawienie do siebie i świata konflikty inter- i intropsychiczne wrogość tłumienie wrogości poczucie beznadziejności, bezradności. braku bezpieczeństwa albo: brak objawów neurotycznych, psycho-somatycznych albo: zaburzenia organizmie, a potem choroba onkologiczna III faza = wywoławcza: nagła sytuacja traumatyczna załamanie się psychobiolog. sił odpornościo. poczucie bezradności, rozpaczy, beznadziei nowotwór model Seligmana jest to model linowy: sytuacja stresowa w życiu człowieka dorosłego, np. strata kogoś bliskiego, zmiana w sytuacji zawodowej pesymistyczny styl wyjaśniania niepowodzeń stan bezradności i depresji zmiany fizjologiczne: zmniejszenie się liczby katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny) wzrost wydzielania endorfin mamy dwa rodzaje endorfin: dobre i złe => tu wydzielają się i dobre i złe, ale te niedobre nadmiernie uspokajają organizm osłabienie systemu immunologicznego => choroba

typ osobowości D

inaczej osobowość stresowa lub neurotyczna introwersja terminu „os. typu D” po raz pierwszy użył J. Denolett w 1995 r. • dwa wymiary: - negatywna emocjonalność: dysforia, zamartwianie się, irytacja - zahamowanie społeczne: dyskomfort w obecności innych, skrytość, brak równowagi społecznej zespół psychosomatyczny osobowości typu D: • tendencja do zamartwiania się i odczuwania napięcia • niskie poczucie bezpieczeństwa • pesymistyczny sposób patrzenia na świat • poczucie bycia nieszczęśliwym • lęk przed dezaprobatą i odrzuceniem • słabe więzi z innymi • tendencja do obwiniania się • skłonność do depresji • niskie poczucie własnej wartości • niskie poczucie satysfakcji z życia • poczucie wyczerpania mechanizm rozwoju choroby „przy pomocy” osobowości D 3 komponenty: komponent poznawczy: percepcja świata jako zagrożenia komponent emocjonalny: negatywna emocjonalność komponent behawioralny: hamowanie społeczne zmiany wegetatywno-somatyczne (nadmiar wydzielania się kortyzolu i katecholamin) choroba np. cukrzyca typu II

1

---