Formuły wzrostu Meadego i Samuelsona

Formuła MEADE

Stanowi przekształcenie funkcji produkcji COBB - DOUGLASA

MEADE starał się wyodrębnić czynniki wzrostu (dekompozycja) - co decyduje o ile % wzrośnie PKB (wielkość względna - stopa wzrostu). W latach 60-tych zastanawiano się dlaczego mamy do czynienia ze zróżnicowaną stopą wzrostu w różnych krajach? Meade stwierdza, że skoro zgodnie z modelami neoklasycznymi ważnym elementem jest rynek, to należy zastanowić się jaki wpływ mają czynniki wzrostu właśnie z punktu widzenia rynku.

W funkcji produkcji COBB - DOUGLASA wyodrębnione zostały 3 grupy czynników. Meade przyjął tę samą konwencję (czynniki wzrostu mają charakter względny) i różniczkują funkcję produkcji COBB - DOUGLASA to otrzymamy:

• Y - stopa wzrostu PKB

• k * u (wpływ czynników z kapitału):

k - stopa wzrostu kapitału (mówi nam o tym, o ile % w ciągu roku powiększy się kapitał)

u - parametr, który ukazuje nam rolę kapitału w procesie powiększania PKB (rola kapitału determinowana jest przez rynek, to rynek determinuje rolę poszczególnych czynników poprzez ich wynagradzanie, kapitał wynagradzany jest zyskiem, czyli u stanowi udział zysku

w PKB, jaki dochód z kapitału)

Drugi człon formuły przedstawia udział czynnika pracy:

n - stopa wzrostu zatrudnienia

q - udział zatrudnienia w tworzeniu PKB, czyli udział kosztów zatrudnienia w PKB, ponieważ wkładem czynnika pracy są właśnie koszty zatrudnienia

Na q składa się udział kosztów z tytułu pracy powiększony o udział z tytułu nadwyżki operacyjnej brutto gospodarstw domowych, a u obejmuje udział pozostałej nadwyżki operacyjnej brutto.

Jeżeli liczymy PKB w cenach czynników produkcji to PKB składa się tylko z dwóch części:

kosztów z tytułu zatrudnienia

nadwyżki operacyjnej brutto

Jeżeli liczymy PKB w cenach rynkowych to PKB jest powiększany dodatkowo o podatki pośrednie od produktów minus dotacje do produktów.

u gdy liczymy PKB w cenach rynkowych powinno zawierać dochody pierwotne państwa (udział w postaci podatków pośrednich).

Trzecią częścią funkcji produkcji COBB - DOUGLAS jest część, która mówi nam o wpływie postępu techniczno - organizacyjnego na wzrost PKB.

Jest to tzw. reszta r_in, czyli o ile procent zmieni się nam w ciągu roku PKB w wyniku postępu naukowo - technicznego i organizacyjnego.

Metoda reszty - polega ona na tym, że przypisujemy postępowi techniczno - organizacyjnemu tę część przyrostu produktu PKB, którą nie jesteśmy w stanie przypisać czynnikom zmian kapitału lub zatrudnienia.

Model pozwala na określenie wkładu poszczególnych czynników w procesie powiększania PKB. Możemy zatem analizować gospodarkę kraju (przyjmując tempo wzrostu 5 % możemy otrzymać): 5 % = 3 % + 3 % - ! %

Przejście z gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej naruszyło istniejące wcześniej związki, zależności i współpracę między podmiotami, czyli aspekty efektywnościowe związane z organizacją pracy. Na rynku mamy stronę popytową i potażową.. Po wielkim kryzysie gospodarczym kiedy produkcja uległa poważnemu załamaniu sformułowano nowy paradygmat ekonomii głoszący: „O PKB decyduje popyt , bo jeżeli nie ma popytu to produkcja nie znajdzie nabywców i nastąpi jej wstrzymanie”

Model wzrostu Samuelsona

Formuła Samuelsona opisuje poziom PKB od strony popytowej. Samuelson starał się zydentyfikować czynniki popytu determinujące PKB - „od czego będzie zależeć poziom PKB (Y_n) w roku n: Y_n = α*Y_n-2 +β*(Y_n-1 - Y_n-2) + A_n

n - rozpatrujemy ze względu na czas

Do czynników determinujących globalny popyt zaliczamy:

• popyt konsumpcyjny - (α - Y_n-2, oznacza wielkość popytu z przed 2 lat)

Y_n-2 - PKB z przed 2 lat

- krańcowa skłonność do konsumpcji (o ile wzrośnie konsumpcja przy wzroście dochodu o jednostkę; informuje nas jaką część naszego dochodu jesteśmy w stanie przeznaczyć na konsumpcję) np. α = 0,8 będzie oznaczało, że na konsumpcję jesteśmy skłonni przeznaczyć 80 % naszego dochodu

• popyt inwestycyjny - z punktu widzenia wpływu wydatków inwestycyjnych na kreowanie dodatkowego popytu możemy wyróżnić:

inwestycje indukowane (pobudzone, wewnętrzne) - β*(Y_n-1 + Y_n-2) są wywołane wzrostem globalnego popytu czy też wzrostem dochodu ludności; wzrost globalnego popytu wymaga zbudowania nowych zdolności produkcyjnych nowe zdolności produkcyjne wymagają nakładów inwestycyjnych, czyli wzrost globalnego popytu (o ile wzrasta PKB) oznaczony przez β informuje nas:

β (akcelerator) - pokazuje związki jakie istnieją między nakładami inwestycyjnymi, a przyrostem PKB (informuje nas o ile musi wzrosnąć niezbędny kapitał, żebyśmy mogli uzyskać przyrost dochodu o jednostkę)

- krańcowy współczynnik kapitału

∆K^* - niezbędny kapitał pozwalający na osiągnięcie przyrostu PKB o jednostkę

β = 3 (oznacza, że inwestycje indukowane będą trzykrotnie wyższe od przyrostu PKB czy też dochodu ludności)

A zatem podsumowując można powiedzieć, że popyt wywołany inwestycjami indukowanymi będzie zależał od:

• akceleratora (krańcowa kapitałochłonność)

• przyrostu dochodu ludności

Każdy przyrost dochodu, który pociąga za sobą przyrost popytu na dobra konsumpcyjne, wywołuje przyrost wolumenu inwestycji (ta zależność jest widoczna przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych).

• inwestycje autonomiczne (zewnętrzne) - są niezależne od wysokości dochodu; wynikają z postępu naukowo-technicznego, z tzw. zużycia moralnego maszyn i urządzeń (są wywołane potrzebą wymiany maszyn, nawet wtedy gdy są sprawne fizycznie, a także z działań interwencyjnych państwa (kreowanie pewnych wydatków publicznych): generują one popyt, którego zaspokojenie powoduje konieczność stworzenia nowych mocy wytwórczych (inwestowanie w danym roku)

Strategie obniżania inflacji.

Dwie strategie obniżania inflacji:

• Strategia zimnego indyka - kształt tego rysunku wygląda jak ½ indyka, charakteryzuje się szybkim obniżaniem inflacji (szokowa)

• Powolnego, umiarkowanego ograniczania inflacji

Punktem wyjścia do każdej z nich jest problem podaży pieniądza. Jeżeli chcemy obniżyć inflację, to musimy obniżyć podaż pieniądza (obniżenie podaży pieniądza stwarza przesłanki do obniżenia inflacji, ale jeszcze jej nie gwarantuje).

Ograniczenie podaży pieniądza powoduje ograniczenie wydatków publicznych (prowadzi do restrykcyjnej polityki fiskalnej). Ograniczenie to nie jest chętnie akceptowane przez podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe.

W związku z tym, oczekują one, że po krótkim okresie restrykcyjnej polityki nastąpi jej rozluźnienie (powróci do normalnej podaży pieniądza.

Krótkookresowe obniżenie podaży pieniądza nie gwarantuje spadku inflacji. Konieczna jest restrykcyjna polityka pieniężna w długim okresie, która zostanie uznana przez przedsiębiorstwa jako trwała.

Ad 1 Strategia szokowa, to jeżeli stopa wzrostu podaży pieniądza jest wysoka i decydujemy się w roku t₀ na ograniczanie inflacji, to następuje radykalne ograniczenie podaży i utrzymywanie wzrostu podaży pieniądza na niskim poziomie. Konsekwencją jest to, że gwałtowne obniżenie podaży sprawia, iż będąc nawet na danej krzywej krótkookresowej Phillipsa, przesuniemy się znacznie w prawo - obniżenie π^e.

Istotne przesuniecie sprawia, że zmieni nam się poziom produkcji, a tym samym i poziom bezrobocia (istotny wzrost bezrobocia).

Z drugiej strony zaczynają się w miarę szybko obniżać ceny i spadają do poziomu π^e (tej do której chcemy dojść - π_n).

Strategia ta powoduje, że będziemy się przesuwali. Inflacja obniża się do poziomu inflacji

oczekiwanej, a bezrobocie wraca do naturalnego (powrót bezrobocia oznaczamy linią przerywaną, bo nie jesteśmy pewni, że tak będzie).

PLUSY

• Utrudnia uruchomienie działań ze strony podmiotów gospodarczych zmierzających do rozmiękczenia polityki pieniężnej (doświadczenia polityki gospodarczej Polski pokazują, że nawet słuszne kierunki działań są rozmiękczane, a zatem jeżeli nie chcemy się wycofać z obniżania inflacji, to należy stosować terapię szokową).

• Wymuszenie wzrostu efektywności

• Modernizacja gospodarki i skłonność do inwestowania

MINUSY

• Koszty społeczne w postaci znacznego wzrostu bezrobocia

• Okres trwania tej strategii, zależy od umiejętności przeprowadzania procesów dostosowawczych podmiotów gospodarczych (w naszych warunkach te umiejętności dostosowawcze są ograniczone i dotyczyły tylko niektórych podmiotów, co spowodowało wydłużenie okresu trwania kosztów społecznych)

Ad 2 W niewielkim stopniu redukujemy podaż pieniądza i w długim okresie stopniowo dochodzimy do π_n (E).

Oznacza to niewielki wzrost bezrobocia przez odpowiednio długi okres i potem wracamy do bezrobocia naturalnego, ale jest to proces odległy i niezbyt pewny

MINUSY

- Wymaga długiego okresu

- Podatność na naciski społeczne

- Niska presja na modernizację, unowocześnianie gospodarki

- Wysokie koszty w postaci spadku skłonności do inwestowania

Te mankamenty sprawiają, że ta strategia się często nie udaje.

PLUSY

- Niskie koszty społeczne w postaci wzrostu kosztów bezrobocia

• Jeżeli istnieje w gospodarce skłonność do unowocześniania, mamy procesy wspomagające modernizację to strategia zostanie zrealizowana w krótkim okresie. Jeżeli nie zostaną spełnione wymogi, to okres realizacji tej strategii musi się wydłużyć i przynieść wysokie koszty społeczne. Bez odpowiedniej koncepcji społecznej, gospodarczej obniżającej koszty społeczne, wspomagającej procesy dostosowawcze to może nas to dużo kosztować.

Strategia powolnego dostosowywania może rozmyć się pod presją społeczną i praktycznie zmusi nas do życia z wysoką inflacją.

nie ma pewności

t₀

t

u

t₀

t

π

t_n

t_n

t₀

t

π

t₀

t

u

---