Wprowadzenie do antyku
Mówiac o kulturze antycznej, bardzo czesto mamy na mysli kulture starozytnej Grecji i starozytnego Rzymu.
W rozwoju kultury greckiej mozemy wyróznic 4 okresy:
Okres archaiczny (do pocz. V w. p.n.e.). Zawiazki stanowily piesni robocze, religijne i bohaterskie. Nastepnie z nich zaczela sie rozwijac poezja epicka, której szczytem byla twórczosc Homera i Hezjoda. W VIIw. p.n.e. zaczela pojawiac sie poezja liryczna: elegia wojenna (Tyrtajos, Solon), refleksyjno moralizatorska i patriotyczna (Archiloch, Teognis), erotyczna (Mimnermos), liryka eolska (Alkajos, Safona, Anakreont), poezja chóralna (Symonides) oraz jamb (Archiloch). Z VI w. p.n.e. pochodzi bajka (Ezop), a z drugiej pol. - zawiazek dramatu. Rozwijac sie zaczela historiografia (Hekotajos) oraz filozofia, której jonska szkola dala poczatek literackiej prozie.
Okres klasyczny attycki (V i IV w. p.n.e.). Nastapil rozwój tragedii (Ajschylos, Sofokles, Eurypides), komedii (Arystofanes). Rozwijala sie równiez sztuka wymowy (Demostenes), historiografia (Tutlidydes). W dziedzinie filozofii dzialali sofisci, Sokrates, Platon, Arystoteles, cynicy, cyreniacy, w naukach przyrodniczych - Arystoteles, matematycznych - Eudoksos, medycynie - Hipokrates.
Okres hellenistyczny (330r. p.n.e. - 30r. p.n.e.) zwany aleksandryjskim. Cecha charakterystyczna dla tego okresu byl rozwój nauk . Uprawiana w drobnych formach literatura obejmowala: poezje liryczna (Kallimach), elegie milosna, ajtilogiczna (wyjasniajaca powstawanie zwyczajów i kultów), idylle (Teokryt), epigram erotyczny, biesiadny, refleksyjny, satyryczny, itp. Poezje epicka reprezentowal epylion o tresci mitycznej, epos dydaktyczny i historyczny oraz dramat. Historiaografia pod wplywem retoryki otrzymala charakter raczej powiesci niz pracy naukowej. Filozofie reprezentowaly szkoly: stoicka, epikurejska, sceptyczna i Akademia Platonska.
Okres rzymski (od 30 r. p.n.e. do 529r. n.e.), w którym Grecja zeszla do roli prowincji rzymskiej. W poezji wyróznial sie epigram, epos i epylion, w prozie zas glównie historiografia o tematyce rzymskiej (Appian, Kasjusz) i biografia historyczna (Plutarch). Powstal i rozwinal sie romans : przygodowy i pasterski. Pojawily sie dziela geograficzne (Klaudiusza i Ptolemeusza). Glówne prady filozoficzne reprezentowali: Epiktet (hedonizm) i Plotyn (neoplatonizm). Zaczela sie rozwijac literatura chrzescijanska (Ewangelie, Listy sw. Pawla).
Literature grecka mozemy takze podzielic wg. kryterium dominujacego w danym czasie gatunku. To jest: wiek epiki (VII w. p.n.e.), epoka liryki (VII - VI w. p.n.e.), wiek dramatu (V w. p.n.e.) oraz epigramatu (IIIw. p.n.e.). Calej greckiej literaturze patronuje Homer.
Zawiazek literatury rzymskiej stanowily w poezji piesni (religijne, robocze, obrzedowe, bohaterskie), formuly modlitw, przepisy prawne oraz mowy. W dramacie wystapily farsy (atellany). Poczatek literatury rzymskiej dalo wystawienie w Rzymie tragedii i komedii greckich w lacinskich przeróbkach Liwiusza Andronikusa (tez jego epika i liryka). Duza role odegrala twórczosc Cycerona (wymowa, historiografia, pamietnikarstwo, filozofia spopularyzowana przez niego (stoicyzm) oraz Lukrecjusza (epikureizm)). Od III w. , czyli od upadku pismiennictwa powstala i rozwijala sie literatura chrzescijanska (dzialali apologeci: sw. Augustyn, sw. Hieronim (autor Wulgaty). Wsród poetów mozna wyróznic : sw. Ambrozego i Prudencjusza (zwanego Horacym chrzescijanskim).