Czynniki wpywajce na toksyczno oowiu;
1.Wiek. Mode zwierzta s bardziej podatne.
2.Gatunek.Kozy, winie i kurczaki s bardziej odporne
3.Stan reprodukcyjny. Maciory w ciy s bardziej wraliwe.
4.Przyjmowanie dawki. Spoycie duej dawki w cigu 1-2 dni, moe by miertelna, ale spoycie mniejszych dawek w przecigu kilku tygodni, bd miesicy nie jest grone.
5.Forma. Oów metaliczny jest mniej toksyczny ni jego sole, gdy one s znacznie szybciej wchaniane.
6.Moliwoci wchaniania.Tylko1lub2% przyjtego oowiu moe by wchonita; nieorganiczny oów nie moe szybko penetrowa przez skór, ale poczenia organiczne, jak np. Tetraethyl Pb i tetramethyl Pb mog by szybko absorbowane przez nienaruszona skór; metaliczny oów zawarty w pociskach i kulach zalgajcy w tkankach nie rozpuszcza si tak szybko, gdy pH tkanek jest zbyt wysokie( wyczajc rany, stawy i ropnie)
7.Obecno innych substancji toksycznych, bd debilitating diseases, mog wzmaga toksyczno.
8.Generalny stan zdrowia.”Poor- doers”, parazyty, biednie trzymane zwierzta s bardziej wraliwe.
9.Ilo spoytego pokarmu i stan przewodu pokarmowego. Spoycie pokarmu moe rozciecza bd absorbowa Pb, ale uszkodzona luzówka jelit absorbuje oow lepiej.
10.Wczeniejsz ekspozycja. Wczeniejszy chroniczny niski poziom naraenia moe przekazywa stopie tolerancji na pewne biochemiczne efekty.; Wczeniejsze ostre naraenie moe redukowa kolejna dawk wymagan do wytworzenia letalnego efektu( ten fenomen koreluje z liczba przyjtych dawek- narae, powyej 4)
11. Indywidualne cechy - wraliwo, stopie wydalenia.
12.Zmiany hormonalne, zwaszcza dotyczce rónorakich efektów dotyczcych formowania koci czy rozpuszczania. Pb jest odkadany w kociach
13.Dieta. Cielta ywione mlekiem matki s bardziej naraone ni te ywione zboem i sianem. Generalnie, uboga dieta, le zbilansowana, nieadekwatna do potrzeb moe by uboga w wane skadniki( biako, fosforany, elazo cynk, wit.E) lub zawiera nadmiar biaka czy tuszczu. Tka dieta moe podnosi toksyczno Pb. Dieta selenowa wykazuje ochronny wpyw. Zwierzta z regionów deficytowych w selen mog by bardziej wraliwe ni zwierzta z innych regionów.
Powysze czynniki mog by wytumaczeniem dla rónic w poziomie oowiu w tkankach rónych zwierzt poddanych dziaaniu oowiu.
ROZWAZANIA TOKSYKODYNAMICZNE.
Po wchoniciu z jelita, wikszo Pb jest przenoszone do bon erytrocytów. Reszta jest wizana z biakami osocza, a tylko maa cz jest w postaci wolnej w osoczu( mniej jak 1%).Jednake cz nie zwizana jest w równowadze dynamicznej z czci zwizan w erytrocytach, czy osoczu. Dystrybucja do tkanek formy niezwizanej, jest odpowiedzialna za wywoanie efektu toksycznego, tak jak niezwizana frakcja anestetyków barbituranowych czy
.................................................................................................................................................................................................................................................
Oów transportowany jest do wtroby, gdzie wikszo jest usuwana 9 prawdopodobnie przez zwizanie z metalotioneina) i stopniowo wydalany do óci. To wizanie moe by mechanizmem ochronnym. Tkanki wtroby maj tendencje do zwierania wikszej iloci Pb ni inne, jednak nie moe by traktowana jako docelowe miejsce kumulowania si oowiu, ale jako chwilowe, gdy Pb ulega redystrybucji.
Nerki wydalaj Pb. Jest on w wikszej koncentracji w korze nerki, ni w wtrobie, prawdopodobnie, dlatego, ze jest uwiziony w postaci wewntrzjdrowych wtrtów proteinianu oowiu w komórkach nabonkowych kanalików nerkowych. Ta puapka, która take ujawnia si w komórkach wtroby moe by kolejnym mechanizmem obronnym. Niektórzy sdz, ze ó jest gówn drog wydalania u zwierzt. Niezwizany Pb moe by wydalany z mlekiem w niebezpiecznych ilociach. Pb bez trudu przenika przez bariery krew-mózg oraz przez oysko.Dystrybucja do tkanek innych jak korze nerki, czy wtroba jest raczej ladowa z wyjtkiem jednej bardzo wanej tkanki, tzn. Koci. Kiedy krew przepywa przez ko nie zwizany Pb jest wizany i unieruchomiany. Przewaznie w regionach wzrostu koci. Waciwy mechanizm tego wyapywania nie jest poznany, ale ko jest uwaana za zlew dla Pb. Ko moe zawiera 90-98% cakowitej masy Pb w organizmie.
Ta puapka w koci nie pojawia si nagle po dawce ostrej, raczej w powolnym procesie redystrybucji z tkanek miekkich ciaa., Jest wanym mechanizmem detoksykacji, pod warunkiem ze jest to naraenie chroniczne na mae koncentracje Pb.
Osteoklasty równie magazynuj Pb, który prawdopodobnie wywouje funkcjonalne/ metaboliczne zmiany e tych komórkach. Ko nie moe magazynowa nie skoczonych iloci Pb. Kiedy ko zostaje wysycona, nagle mog pojawi si objawy zatrucia wywoanego rosncymi koncentracjami we krwi i tkankach mikkich podczas naraenia na metal.
Jeli naraenie ustpuje zanim zwierz stanie si zbyt chore, Pb jest stopniowo tracony z koci. Koncentracje we krwi mog by podniesione przez 1-2 mie, podczas naturalnego pozbywania si Pb z koci.
MECHANIZM DZIAANIA
Pb podobnie jak wiele innych metali, tradycyjnie jest inhibitorem grup sulfhydrylowych w gównych enzymach metabolizmu komórkowego. Zatrucie Pb objawia si odmiennymi biochemicznymi i fizjologicznymi efektami w prawie wszystkich tkankach i narzdach i jak dotd trudno ustali, które z tych efektów s cile zwizane z zatruciem Pb.
Przewanie u gatunków, które najczciej ulegajcych zatruciu( bydo, psy0 objawy kliniczne s bardzo podobne do tych, jakie wywouj inne trucizny encefalopatyczne, takie jak; chlorowane pestycydy, mocznik, ald.mrówkowy, organiczne zwizki rtci.
Objawy dotycz gownie dysfunkcji CUN, cznie z objawami ze strony przewodu pokarmowego.Wiadomym jest, e Pb niszczy barier krew-mózg. Czy to zniszczenie jest nieodzownym skutkiem przejcia Pb do tkanki mózgowej jest kwesti sporn, ale nie ma wtpliwoci, co do tego, e Pb moe wywoywa zniszczenie ródbonka kapilar, czego skutkiem s obrzki mózgu i wylewy. U rosncych szczurów angioblasty tych kapilar s gównym celem dziaania Pb. mier tych komórek moe prowadzi do encefalopatii. By moe sródbonek kapilar jest gównym miejscem dziaania Pb w mózgu i innych narzdach.
Zniszczenie innych rodzajów komórek moe by wtórne do zniszczenia ródonka i zaburze w kreniu. Spekulacje dotyczce gównego kierunku dziaania Pb nie bardzo pomagaj jednak w decyzji jak dokadnie dochodzi do niszczenia komórek.
Po wejciu do komórek mózgu( neurony, glej), jest prawdopodobne,ze Pb zakóca funkcje bony komórkowej i mechanizmy molekularne. Mona tak powiedzie, gdy fizjologiczno-funkcjonalne odchylenia (nienormalne zachowanie, zmiany EEG, itd.)i zmiany ultrastrukturalne poprzedzaj zmiany widoczne pod mikroskopem wietlnym oraz objawy kliniczne choroby. W tkance sercowej, zmiany EKG i zniszczenia ultrastrukturalne poprzedzaj zmiany w miokardialnych elektrolitach. Te zmiany ultrastrukturalne mog by podstaw dla stwierdzonego defektu przewodzenia u szczurów, u których wstpne podanie (?) Pb przeduao wraliwo minia sercowego na arytmie indukowane norepinefryn.
Dysfunkcje sercowe u szczurów karmionych maymi dawkami Pb mog tez by zwizane z hamowaniem fosforylacji biaek miotubularnych w sercu.
Reasumujc narzdy takie jak nerka, wtroba i jelito równie mog ponosi ultrastrukturalne zniszczenia wywoane przez Pb .
Przewleke podawanie chlorku Pb szczurom wywouje liczne biochemiczno-enzymatyczne zmiany adaptacyjne w wtrobie i nerce. Pb wywouje makro- i mikroskopowe zmiany w nerce, wtrobie, jelicie i innych narzdach poza mózgiem. Te zmiany nie tylko nagle si pojawiaj, ale musz mie podstawy biochemiczne, którymi mog by;
1.Inhibicja grup sulfhydrylowych w kluczowych enzymach metabolizmu komórkowego.
2.Zmniejszenie lokalnej koncentracji najwaniejszych mikroelementów, takich jak miedz, elazo, cynk. Pb moe interferowa z tymi metalami, które s grupami prostetycznymi enzymów w mitochondriach. Wywiera to wpyw na oddychanie komórkowe, oksydatywn fosforylacj i kompleks syntetazy ATP.
3.Efekty cytotoksyczne roztworów normalnie wyczonych z mózgu. Zniszczenie bariery krew-mózg pozwala na dostanie si do mózgu r-rów niepodanych.
4.Rozpad lizosomów i uwolnienie kwanej fosfatazy.
5.Wiazanie Pb w bonie jdrowej, w chromatynie i innych komórkowych makromolekuach.
6.Interferencja z pynami jonowymi lub istotnymi roztworami wpywajcymi i wypywajcymi z mózgu. U niektórych wi Pb kumuluje si w splotach naczyniówkowych oraz oponach mózgu.... Oów zmienia przepuszczalno bony, wie si z miejscami przepuszczalnymi dla potasu, oraz hamuje Na/K ATP-az.(take w innych tkankach).
7. Hamowanie syntezy hemu. Zwizany z tym deficyt hemoglobiny nie miaby wikszego znaczenia nawet, gdyby mia czas si rozwin, ale niedobór hemu moe prowadzi do deficytu istotnych hemoprotein, tj. Mitochondrialnych cytochromów a, b, c i c1-oddechowe cyt.; mikrosomalne cytochromy b i P450. Ma to zwizek z hamowaniem enzymów zaw. Gr. Sufhydrylowe .
8. Hamowanie komórkowych mechanizmów antyoksydacyjnych. To pozwalaoby naturalnie powstajcym nadtlenkom i indukowanym lub wyzwalanym przez Pb oksydatywnym substancjom na niszczenie bon komórkowych, enzymów i innych makroczsteczek, tj. DNA lub RNA. ..........
Defekty behawioralne, zaburzenia w zapamitywaniu, uczeniu si, a take lokomocji, wywoywane przez mae iloci Pb u modych zwierzt mogyby by spowodowane zaburzeniami wywoanymi inhibicj CYKLAZY ADENYLOWEJ i ACETYLOCHOLINESTERAZY, oraz utrat równowagi midzy neurotransmiterami w mózgu, tj. NOREPINEFRYNA i ACETYLOCHOLINA lub te powsta w wyniku hamowania metabolizmu energetycznego lub mielinizacji rozwijajcego si mózgu. Mode szczury naraone na dziaanie oowiu zawartego w mleku matki maj nieprawidowy rozwój mózgu, wcznie ze zmniejszeniem jego masy, gruboci nowej kory, dugoci i rozgazienia dendrytów kory, i liczby synaps. Mitochondria zdaj si by zaatakowane jako pierwsze. Te defekty rozwojowe nie wystpuj, rzecz jasna u zwierzt dorosych. U modych królików przyjmujcych mae dawki doustne rozwija si hiperaktywno i erythrocyte basophilic stippling (zasadochonno erytrocytów?), Ale patologiczne zmiany w mózgu nie wystpuj (nie widoczne pod mikroskopem wietlnym),prawdopodobnie, dlatego, e mózg królika jest prawie rozwinity w chwili urodzenia. Osabienie mini obserwowane w zatruciu moe by spowodowane presynaptycznym (?) Wpywem Pb na przekanictwo nerwowo-miniowe. Pb moe kompetycyjnie hamowa dziaanie wapnia, który uczestniczy w uwalnianiu Ach z zakocze nerwów ruchowych. Dodatkowo, demielinizacja obwodowych czci nerwów (prawdopodobny rezultat hamowania metabolizmu przez Pb) moe przyczynia si do wystpienia objawów nerwowo-miniowych.
Kolejnym wanym efektem dziaania Pb jest immunosupresja. Pb moe tumi produkcj przeciwcia przeciw specyficznym Ag wirusowym i bakteryjnym. Mechanizm tego efektu jest nieznany, ale komplikacje z uwzgldnieniem chorób infekcyjnych s oczywiste.