Drożdże
Podział grzybów (kliniczny)
1. Dermatofity: Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton. Głównie atakują skórę i jej wytwory. Choroby: dermatofitozy.
2. Drożdże: Candida, Cryptococcus, Geotrichum, Torulopsis, Rhodotorula, Trichosporon.
3. Grzyby dimorficzne ( w 25-30°C rosną jako pleśniaki, w 35-37°C jako drożdżaki).
Blastomyces dermatidis
Histoplasma capsulatum
Coccidioides immitis
Sporothrix schenckii
Paracoccidioides brasiliensis
4. Pleśnie (grzyby nitkowate): Zygomycetes, grzyby ciemne, hialinowe
5. Grzyby kropidlakowate: Aspergillus (zaliczany do grzybów ciemnych) - jest przede wszystkim pleśnią, a później dopiero grzybem kropidlakowatym.
Candida
komórki wegetatywne: kuliste, owalne, jajowate, cylindryczne, czasem nieregularne
tworzą blastospory i pseudostrzępki
większość gatunków ma zdolność fermentacji cukrów
Candida albicans
komórki: kuliste, jajowate, cylindryczne
kolonie: kremowe, białe, o gładkich, równych brzegach, wypukłe, w miarę starzenia się kolonii => fałdowanie, wydzielają zapach drożdży
chorobotwórczość: kandydozy narządowe i uogólnione
Candida glabrata
chorobotwórczość: kandydozy wieloogniskowe, kandydozy narządów moczowych i płciowych, kandydozy jamy ustnej
Candida tropicalis
chorobotwórczość: zakażenia narządowe w ciężkich zakażeniach uogólnionych szczególnie u osób z obniżoną odpornością
Candida parapsilosis
chorobotwórczość: zakażenia uogólnione, zakażenia narządów płciowych i moczowych u kobiet
Candida kefyr
chorobotwórczość: zakażenia szpitalne, u osób po zabiegach ogólnych lub z chorobami podstawowymi, kandydozy narządów płciowo-moczowych
Candida guilliermondii
chorobotwórczość: kandydozy uogólnione, kandydozy wieloogniskowe
fungemia - obecność grzybów we krwi
Chorobotwórczość Candida spp.
A. kandydozy błon śluzowych
- jamy ustnej
=> postać rzekomobłoniasta ostra - pleśniawki
=> postać rumieniowa ostra (zanikowa)
=> postać przewlekła zanikowa
=> zajady
=>
B. kandydoza narządów płciowych
- pochwy i sromu
- zapalenie żołędzi i worka napletkowego
- zespół przewlekłej kandydozy śluzówkowo-skórnej
C. kandydozy skóry
- wyprzenia drożdżakowe fałdów
- pieluszkowa
- międzypalcowa
D. kandydozy paznokci i wałów paznokciowych
E. rzadko choroby związane z zakażeniami drożdżakami
- kandydoza skóry u noworodków
Cryptococcus
komórki pączkujące z otoczkami polisacharydowymi
brak pseudostrzępek
nie fermentuje cukrów
ureaza (+)
C. neoformans (drożdżyca europejska)
komórki: kuliste lub cylindryczne, otoczka
kolonie: kremowe, z czasem pomarańczowo-brązowe, różowe lub perłowe, śluzowe, w miarę starzenia się => pofałdowanie
chorobotwórczość: kryptokokoza (drożdżyca europejska), schorzenia skóry i tkanki podskórnej, płuc i OUN
C. albidus
ZOMR, zapalenia układu oddechowego
C. laurentii
ropnie płuc
kryptokokoza (drożdżyca europejska)
źródło: odchody gołębi, ziemia, przedmioty skażone odchodami (klatki, gniazda)
drogi zakażenia: wdychanie do płuc lub rozsiew krwiopochodny
najważniejsze i groźne powikłanie dla chorych z AIDS
u chorych z prawidłową odpornością przebieg bezobjawowy lub łagodny, samowyleczenie
występuje na całym świecie
czynnik etiologiczny: C. neoformans
ZOMR i mózgu (80-90%)
zapalenie płuc (30%)
zmiany skórne (15%)
zapalenie szpiku (5-10%)
zmiany prostaty
inne: wątroba, oczy, węzły chłonne, śledziona, nadnercza, zatoki nosowe
Geotrichum
G, candidum
kolonie: białe, kremowe, początkowo gładkie, później puszyste, o wzniesionym centrum, w miarę wzrostu robią się aksamitne
zakażenia wieloogniskowe i rodzinne dotyczące narządów płciowych i przewodu pokarmowego
chorobotwórczość: zakażenia oskrzeli i płuc, zmiany skórne paznokci i układu pokarmowego
G. capitatum
grzybice uogólnione
wykrywany w plwocinie i na skórze ludzi zdrowych
Malassezia
gatunki lipofilne: M. furfur
gatunek lipidoniezależny: M. pachydermatis
nie fermentują cukrów, źródło węgla to lipidy
M. furfur
kolonie: kremowe, żółtawe, lśniące, gładkie lub lekko pofałdowane
komórki: okrągłe, owalne, cylindryczne
chorobotwórczość:
czynnik etiologiczny łupieżu pstrego (zmiany na skórze w postaci plamistych odbarwień, które powstają wskutek zahamowania jednego etapu syntezy melaniny, także zakażona skóra jej nie wytwarza), zapalenia mieszków włosowych
zmiany w płucach
grzybice uogólnione
Chorobotwórczość drożdży lipofilnych
dermatozy - zakażenia skóry, gdzie wzrost grzyba jest bezpośrednio związany z wytwarzaniem zmian skórnych: łupież pstry, zapalenie mieszków włosowych
dermatozy - zmiany skórne powstałe w innych patomechanizmach, a gdy są obecne drożdże zmiany się nasilają: atopowe zapalenie skóry, łupież tłusty głowy owłosionej, łojotokowe zapalenie skóry
M. pachydermatis
chorobotwórczość: na skórze noworodków w przebiegu łuszczycy, które są odżywiane parenteralnie lipidami, zapalenie uszu i skóry u psów i kotów
Rhodotorula
kolonie: mają zdolność wytwarzania barwników karotenowych, połyskliwe, śluzowe, różowe, czerwone, łososiowe
nie fermentują cukrów
izolowane ze środowiska zewnętrznego, produkty mleczne, soki owocowe
R. rubra (grzybice narządowe i uogólnione), R. glutinis, R. minuta, R. mucilaginosa
Trichosporon
środowisko zewnętrzne, izolowane z jamy ustnej i skóry człowieka
T. cutaneum
zmiany skórne, paznokciowe i biała piedra (tropiki, biały kolor włosów w zakażonych miejscach)
Diagnostyka
bezpośrednie badania mikroskopowe i preparaty barwione => wykrycie elementów struktury grzyba
hodowle i mikrohodowle
zymogramy (fermentacja), auksonogramy (asymilacja) węglowodanowe i azotowe
ocena wyhodowanych grzybów na leki
badania właściwości enzymatycznych grzybów
badania histopatologiczne i immunologiczne
badania genetyczne
Rodzaj materiału do badań zależy od objawów.
Materiał do badań
fragmenty paznokci
wymazy z fałdów skórnych
plwocina
wymaz z gardła, odbytu
krew, mocz, PMR, płyn wysiękowy
fragmenty tkanek narządów wewnętrznych
większość materiałów do badań mykologicznych (wyjątek krew) powinna być przechowywana w 4°C
Hodowla
materiał płynny: odwirować, posiać na podłoże Sabourauda
posiew na podłoże Sabourauda z dodatkiem chloramfenikolu w T= 37°C przez 7-10 dni
podłoża zubożone (ryżowe, PCB, podłoże Nickersona) - wykazanie zdolności tworzenia chlamydospor
Identyfikacja biochemiczna
reakcje fermentacji węglowodanów (zymogram) i przyswajania węgla z węglowodanów (auksanogram węglowodanowy) i azotu ze związków azotowych (auksanogram azotowy)
testy biochemiczne (API20C, API20AUX)
identyfikacja na podłożach chromogennych (Candida ID2, CandiSelect4)
Diagnostyka serologiczna
wykrywanie przeciwciał lub antygenów w płynach ustrojowych
wykrywanie metabolitów grzybów
metody lateksowe, metody chromatografii
Wykonanie testu filamentacji!
Diagnostyka Cryptococcus
wykrycie otoczki
metody serologiczne
metody barwienia
materiał do badań: płyny ustrojowe, próbki tkanek, plwocina, mocz
hodowla: podłożę Sabourauda z chloramfenikolem w 30-35°C
Diagnostyka Malassezia
materiał kliniczny: naskórek ze zmian chorobowych
preparat bezpośredni: widoczne strzępki i pączkujące drożdże (spaghetti z kulkami mięsa)
podłoża kukurydziane, ziemniaczano-marchwiowe, z olejami, masłem
Preparaty bezpośrednie
wilgotne (wymazy z błon)
barwione metodą Grama (drożdże)
barwione metodą negatywną lub negatywno-pozytywną (otoczki w kryptokokach)
rozjaśnione (plwocina, łuski skórne)
z użyciem KOH (rozpuszcza keratynę i materiał komórkowy gospodarza) <= dermatofity
Ocena mikroskopowa
ocena morfologii
Ocena makroskopowa
orientacyjne ustalenie rodzaju lub gatunku
drożdże: kolonie gładkie, kremowe, konsystencja gęstej śmietany
Test filamentacji (germ tube test, test kiełkowania)
zdolność wytwarzania charakterystycznych wypustek w surowicy lub innych płynach ustrojowych
wynik (+) : C. albicans, C. dubliniensis, C. tropicalis +/-
obserwowane po 1-3h inkubacji w 37°C badanej kolonii z surowicą końską lub ludzką
kształtem przypomina plemniki
Tworzenie chlamydospor (Candida)
podłoża zubożone: agar ryżowy z Tween 80 lub kukurydziany
inkubacja w 25 lub 30°C
po 24-48h mikrohodowlę ogląda się pod mikroskopem świetlnym w małym powiększeniu
podłoże RAT-Medium
API20C, API20CAUX, API Candida
szeregi biochemiczne oparte na zymogramach i auksonogramach
identyfikacja do gatunku
Różnicowanie C. dubliniensis i C. albicans
test filamentacji (+)
test chlamydospor (+)
|
C. dubliniensis |
C.albicans |
wzrost w 42-45°C |
- |
+ |
wzrost na hipertonicznym bulionie Sabourauda |
- |
+ |
rozkład glicerolu |
+ |
- |
rozkład D-ksylozy |
- |
+ |
ChromAgar |
niebieski |
biały |
rozkład trehalozy |
- |
+ |
aktywność glukozydazy |
- |
+ |
rozkład D-glukozydu |
- |
+ |
Ocena wrażliwości na leki przeciwgrzybicze (antymikotyki)
Metoda rozcieńczeniowa - „złoty standard”
najbardziej wiarygodna i powtarzalna, bardzo pracochłonna i kosztowna
Fungitest
metoda półilościowa
mikrometoda oparta na metodzie rozcieńczeń
określa stopień wrażliwości na leki przeciwgrzybicze: amfoterycyna, flukonazol, flukocytozyna w odniesieniu do dwóch stężeń każdego leku
odczyt po 48h
ATB Fungos INT
metody ilościowa
ocena wrażliwości na 4 leki: amfoterycyna, flukonazol, flucytozyna, itrakonazol przy użyciu analizatora mikrobiologicznego
oznaczenie wartości MIC
E-testy
metoda ilościowa
oznacza wartość MIC
określa stopień wrażliwości na amfoterycynę, flukonazol, flucytozynę, itrakonazol, ketokonazol