"DO KRÓLA" Zarzuty wobec króla: szlacheckie pochodzenie, a nie królewskie: "Jesteś królem, czemu nie królewskim synem", młody wiek: "zbyt młodyś jeszcze", Polskie pochodzenie: "źle to więc, żeś jest Polak", łagodność, dobroć, życzliwość wobec poddanych: "Chcesz, aby cię kochali? Niech się raczej boją. Cożeś zyskał dobrocią, łagodnością twoja?", wszechstronne wykształcenie, otaczanie się uczonymi: "Księgi lubisz i w ludziach kochasz się uczonych" Szlachta jest zazdrosna, pewna siebie, dumna ze swego pochodzenia, pragnąca władzy. Powierzchownie oceniają ludzi, po wieku, wyglądzie, uznawali, że wiek jest gwarancja mądrości, brak zaufania do młodych. Uważali, że obcy władca byłby lepszy. Krytykują wykształcenie. Pamflet - rodzaj satyry, krytykujący grupę ludzi, stał się eleganckim panegirykiem (pochwałą), na cześć króla. Satyra wymierzona jest wymierzona przeciwko królowi, które w utworze prezentuje narrator. Wykorzystanie ironii jako metody krytyki rzeczywistości. Zwrot do adresata. Zarzuty szlachty są właściwie pochwałą króla, wszystkie oskarżenia, jakie wysuwa szlachta są sprawami pozytywnymi. Jednocześnie utwór staje się krytyką zacofanej i zadumanej w sobie szlachty. "PIJAŃSTWO" Przykład satyry dramatycznej, występują dialogi. Jest to satyra na społeczeństwo polskie. Skutki nadużywania alkoholu: "zawstydza pijanice nierozumne zwierzę", "Brzydzi się nim człek prawy, jako rzeczą sprośną", "Z niego zwady, obmowy nieprzystojne rosną, Pamięć się przez nie traci, rozumu użycie Zdrowie się nad weręża i ukraca życie", zalety trzeźwości "Zdrowie czerstwe, myśl u nich wesoła i wolna". Zachowanie bohaterów mimo świadomości skutków. Pijaństwo beztroskie, szukanie okazji i pretekstu do wypicia wódki, źle pojmowana gościnność, brak głębszych zainteresowań, perspektyw, niskie horyzonty myślowe, słaba wola. Forma kompozycyjna: mały obrazek sceniczny. Charakter i wymowę satyryczną wprowadzają: ośmieszenie pijaństwa, porównywanie ludzi pijanych do zwierząt, docenienie stanu trzeźwości, osoby uczestniczące są niepoprawnymi alkoholikami. "ŚWIAT ZEPSUTY" "Ty mów prawdę, mów śmiało satyro rzetelna". Objawy zepsucia: "nierząd, rozpusta, występki szkaradne", "pełno ksiąg bezbożnych", swoboda obyczajowa młodzieży, "wolno się na czas żenić" - rozwiązłość obyczajowa, brak hamulców moralnych: "dzieci się rodziców wstydzą", rozwolnione więzy rodzinne: "bracia się nienawidzą", "zdrożne obyczaje", "nierząd, rozpusta, zbytki gubią kraje", "Ten na nierząd o bracia pokonał i zgubił". Wymowne zakończenie utworu, wzburzenie poety, przekonanego, że upadek moralności to wielkie nieszczęście. Topos okrętu, ojczyzny (tak jak w "Kazaniach sejmowych" Piotra Skargi): "Bezpieczniej okręt opuścić i płyną/ poczciwie być w okręcie, ocaleć i zginąć".
"ŻONA MODNA" Utwór ukazuje w "krzywym zwierciadle" postacie, które są reprezentatywne dla szlachty polskiej XVIII w. Pierwszą z nich jest pan Piotr - przedstawiciel konserwatywnej szlachty sarmackiej, stara się kultywować tradycje staropolskie, jest przywiązany do staropolskich obyczajów i tradycji oraz do religii katolickiej, ale z drugiej strony zdecydował się na małżeństwo tylko z powódek materialistycznych, licząc na posag swojej przyszłej żony. Jest to prawdziwa ironia tym bardziej, że nie potrafi przeciwstawić się z ekstrawagancją swojej żony. Druga osoba jest żona pana Piotra, która bezmyślnie naśladuje francuską modę, język, a potępia wszystko co polskie. W ten sposób, wprowadzając coraz to nowe innowacje w domu, doprowadza swojego męża do ruiny. Jest egoistyczna i arogancka. O ile autor współczuje szlachcicowi, to w stosunku do jego żony jest bezwzględny. Krasicki w opisie postaci posługuje się karykaturą, czyli pomija zalety, a wyolbrzymia wady. Krytykuje bezmyślne naśladownictwo i zapominanie o polskiej kulturze i tradycjach. Uświadamia też, że nie można poprzestawać na sarmackim konserwatyzmie, ale przystosować się do zmiennej i nowej rzeczywistości. Jest to satyra epicka, społeczno - obyczajowa. W zakończeniu pokazany jest obraz, gdy od fajerwerków podczas zabawy zaczęło palić się jedno z zabudowań. Wtedy pan Piotr oczywiście próbował je ocalić i ugasić pożar. Gdy niestety wszystko się spaliło jego żona całość podsumowała słowami: "No to, wrócim do miasta". W tych słowach zawarta jest cała prawda o "żonie modnej", która była rozrzutna, lekkomyślna i kapryśna. SATYRY - IGNACY KRASICKI Satyrę "Świat zepsuty" można uznać za podsumowanie sądów Krasickiego o czasach, w jakich przyszło mu żyć. Nie ma w niej nic zabawnego. Jest pełna gorzkiego szyderstwa, ostro atakuje zepsuty świat, który stworzył zepsute społeczeństwo. "Gdzieżeś, cnoto? gdzieś, prawdo? gdzieście się podziały?" - pyta poeta niemal z rozpaczą. Dobre obyczaje minęły, uczciwość i prawda nie popłaca, "wszędzie nierząd, rozpusta, występki szkaradne". Od tego wzięła początek słabość naszego kraju, od tego zaczął się początek końca potęgi Rzeczypospolitej: "Ten nas nierząd, o bracia, pokonał i zgubił, Ten nas cudzym w łup oddał...". Nie można jednak poddawać się ani rozpaczy, ani zaistniałej sytuacji. Bez względu na rezultat, bronić trzeba kraju jak tonącego okrętu: "Okręt nie zatonie, Majtki, zgodnie z żeglarzem, gdy staną w obronie A choć bezpieczniej okręt opuścić i płynąć, Podściwiej być w okręcie, ocalić lub zginąć". Satyra "Żona modna" ukazuje w różnych sytuacjach modną szlachciankę, tworząc świetny portret damy rozmiłowanej w zbytkach, kapryśnej, często bezmyślnie marnotrawiącej majątek męża. Pełen humoru jest obraz przenoszącej się do majątku męża młodej żony obładowanej niepotrzebnymi, ale za to modnymi, drobiazgami, zabawne są jej miny i humory na widok tradycyjnego dworu szlacheckiego, który wkrótce za grube pieniądze ozdobi tak, że "przeszedł warszawskie pałace", bawią jej kaprysy i cicha uległość męża, który wziął za nią w posagu kilka wiosek. Wszystko to bawi, ale satyra porusza ważną wówczas sprawę - marnotrawienia majątków i życia nad stan.