TKANKA
NERWOWA
- PYTANIA
Z HISTOLOGII
1. Z jakich komórek powstają neurony, a z jakich komórki glejowe?
Neurony powstają z neuroblastów, a komórki glejowe ze spongioblastów.
2. Z jakich elementów zbudowany jest neuron?
Zbudowany jest z:
- ciała komórki nerwowej, czyli perikarionu
- wypustek cytoplazmatycznych - dendrytów i aksonu
Jakie rodzaje komórek wyróżnia się w zależności od liczby wypustek?
- kom. wielowypustkowe
- kom. dwuwypustkowe
- kom. jednowypustkowe
- kom. rzekomojednowypustkowe (pseudojednobiegunowe)
- kom. bezwypustkowe
3. Czym się charakteryzuje komórka nerwowa: a) wielowypustkowa, b) dwuwypustkowa?
a) od jej ciała komórkowego odchodzi jeden akson i wiele dendrytów
b) od jej ciała odchodzi jeden akson i jeden dendryt
4. Przedstaw ultrastrukturę neuronu.
W ciele komórki znajduje się najczęściej jedno, owalne jądro najczęściej z jednym jąderkiem leżące w jej środku. Wokół jądra w cytoplazmie znajdują się obfita szorstka siateczka śródplazmatyczna, zwana tutaj tigroidem albo ziarenkami Nissla, aparat Golgiego, mitochondria, neurofilamenty, mikrotubule oraz wtręty komórkowe (twory deutoplazmatyczne). Rybosomy tigroidu tworzą charakterystyczne rozetki.
Wymień struktury charakterystyczne dla neurocytu.
- obfita szorstka siateczka śródplazmatyczna zwana tu tigroidem albo ziarenkami Nissla, z błoną której związane są rybosomy układające się w charakterystyczne rozetki
- w wypustkach oraz w ciele komórkowym znajdują się filamenty pośrednie typu IV zwane neurofilamentami albo neurofibrylami
5. Jakie wtręty komórkowe wyróżniamy w neuronach?
- melanina
- lipofuscyna
Jak przebiegają neurofibryle w tkance nerwowej?
Biegną one równolegle do osi długiej wypustek cytoplazmatycznych komórki nerwowej oraz znajdują się w jej ciele.
Co to są pączki dendrytyczne i jaka jest ich rola?
Są to zgrubienia na przebiegu dendrytów, które są synapsami chemicznymi z innymi neuronami. Odpowiadają za dynamiczną, krótkotrwałą pamięć.
6. Jakie części wyróżniamy w aksonie?
- podstawa aksonu
- kolateralia
- drzewko końcowe
7. Gdzie zlokalizowane są komórki macierzyste układu nerwowego?
Zlokalizowane są wśród komórek ependymy.
Z czego powstaje tkanka bliznowata po uszkodzeniu tkanki nerwowej?
Powstaje ona z lemocytów.
8. Co to jest synapsa (styk) i jaka jest jej funkcja?
Jest to połączenie neuronu z:
- innym neuronem
- z komórką receptorową
- z komórką efektorową (komórką mięśniową, gruczołową)
Jej funkcją jest przekazywanie sygnałów.
9. Jakie rodzaje synaps wyróżniamy?
- synapsy chemiczne
- synapsy elektryczne
10. Co wchodzi w skład synapsy chemicznej?
- fragment cytoplazmy aksonu jednego neuronu oraz jego błona komórkowa zwana błoną presynaptyczną
- fragment błony komórkowej dendrytu drugiego neuronu zwanej błoną postsynaptyczną
- przestrzeń między błonami zwana przestrzenią bądź szczeliną synaptyczną
Co to jest błona postsynaptyczna?
Jest to błona części komórki nerwowej wchodzącej w skład synapsy, na powierzchni której znajdują się receptory błonowe wiążące neurotransmittery. Znajduje się na dendrycie.
11. Co to są pęcherzyki synaptyczne i gdzie występują?
Są to pęcherzyki zawierające w swoim wnętrzu neuromediatory i występują we fragmencie presynaptycznym cytoplazmy aksonu.
Wymień kilka mediatorów synaptycznych.
Serotonina, dopamina, acetylocholina, glutaminian, GABA, glicyna, noradrenalina
12. Gdzie powstają pęcherzyki synaptyczne?
Powstają w zakończeniu aksonu, ale mogą również powstawać w ciele komórki nerwowej.
13. Opisz cykl pęcherzyków synaptycznych?
Pęcherzyki (puste) odpączkowują od endosomów wczesnych, następnie transportowane są do nich neuroprzekaźniki. Po pobudzeniu synapsy dzięki białku synaptozynie, wiążą się one z filamentami aktynowymi i są transportowane w kierunku błony presynaptycznej. Następnie przy udziale glikoprotein błony pęcherzyka (synaptofizyny, synaptotrewiny) i glikoprotein błony presynaptycznej (m.in. syntaksyny) oraz Ca2+ pęcherzyki zawierające neuromediatory fuzują z błoną i uwalniają je do szczeliny synaptycznej. Fragment błony jest otaczany białkiem klatryną i w procesie endocytozy wraca w głąb cytoplazmy i fuzuje z endosomem wczesnym.
14. Z jakiego listka zarodkowego powstają komórki glejowe, a z jakiego komórki mikrogleju?
Komórki glejowe powstają z ektodermy, a komórki mikrogleju z mezodermy.
15. Co to jest pilśń nerwowa?
Jest to sieć utworzona z komórek neurogleju i ich splątanych wypustek stanowiąca zrąb istoty szarej ośrodkowego układu nerwowego.
16. W jakiej postaci występuje neuroglej w ośrodkowym, a w jakiej w obwodowym układzie nerwowym? Jaka jest jego funkcja?
W ośrodkowym układzie nerwowym występuje jako komórki wyściółki, czyli ependymy wyściełających kanały i komory mózgu, ośrodkowy kanał rdzenia kręgowego i pokrywającego sploty naczyniówkowe oraz kilku innych rodzajów komórek glejowych np. astrocytów, oligodendrocytów.
W obwodowym układzie nerwowym w postaci lemocytów otaczających włókna nerwowe i wytwarzających osłonkę mielinową.
Jakie są funkcje tkanki glejowej?
Tkanka glejowa otacza, izoluje, odżywia i ochrania włókno nerwowe.
Co to jest ependyma i gdzie występuje? Jaką funkcję spełnia?
Jest to nabłonek jednowarstwowy sześcienny z mikrokosmkami i wgłobieniami wyściełający komory i kanały mózgu, ośrodkowy kanał rdzenia kręgowego oraz pokrywający sploty naczyniówkowe. Bierze udział w wytwarzaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.
18. Co to są astrocyty i jakie ich dwa typy wyróżniamy? Gdzie one występują szczególnie obficie?
Są to jedne z komórek neurogleju w ośrodkowym układzie nerwowym, które dzieli się na astrocyty protoplazmatyczne, występujące szczególnie obficie w istocie szarej oraz astrocyty włókniste w istocie białej.
19. Czym różnią się astrocyty protoplazmatyczne od astrocytów włóknistych?
Astrocyty protoplazmatyczne mają duże, pojedyncze jądra oraz liczne, grube wypustki oplatające naczynia krwionośne, przylegające do opony miękkiej lub ciał komórek nerwowych. Astrocyty włókniste mają małe jądra, skąpą cytoplazmę oraz długie i cienkie wypustki. W ich cytoplazmie znajdują się filamenty glejowe (odmiana filamentów pośrednich typu III).
20. Jaką funkcję pełnią astrocyty?
- odżywiają komórki nerwowe
- mają zdolność do transcytozy i czynnego transportu jonów nieorganicznych
- regulują proliferację i różnicowanie neuronów
21. Co to są oligodendrocyty i jaką funkcję spełniają?
Są to komórki neurogleju ośrodkowego układu nerwowego. Są mniejsze od astrocytów, mają małe jądra oraz nieliczne wypustki. Układają się wzdłuż włókien nerwowych i pełnią funkcję podobna do lemocytów obwodowego układu nerwowego, wytwarzając osłonki włókien.
22. Z jakiego listka zarodkowego pochodzą komórki mezogleju i jaką funkcję pełnią?
Pochodzą z mezodermy i pełnią funkcję makrofagów.
23. W jakiej postaci występują komórki neurogleju obwodowego układu nerwowego?
W postaci komórek satelitarnych przylegających do ciał komórek nerwowych zwojów oraz jako lemocyty, czyli komórki Schwanna.
24. Jaką funkcję pełnią lemocyty? W jakim układzie nerwowym występują?
Osłaniają włókna nerwowe oraz wytwarzają osłonkę mielinową włókien nerwowych w obwodowym układzie nerwowym.
25. Co to są tanycyty?
Są to komórki ependymy łączące światło podstawy komory III z naczyniami krwionośnymi włosowatymi wyniosłości przyśrodkowej.
26. Jak nazywają się pęczki włókien nerwowych w ośrodkowym a jak w obwodowym układzie nerwowym?
W ośrodkowym - drogi albo trakty nerwowe, a w obwodowym - nerwy.
Jak zbudowane jest włókno nerwowe?
Zasadniczym elementem włókien nerwowych są włókna osiowe będące przeważnie aksonami komórek nerwowych. Przeważnie włókna osiowe okryte są osłonką glejową z lemocytów, albo osłonką glejową i mielinową. W pierwszym przypadku są to włókna nerwowe bezrdzenne, a w drugim rdzenne.
27. Co to jest neurolema? Jak nazywają się włókna nerwowe mające tylko neurolemę?
Jest to osłonka włókien nerwowych, zwana też osłonką Schwanna, która jest utworzona z lemocytów. Lemocyty wytwarzają podłużne wgłobienia, w których leży jedno lub kilka włókien nerwowych; otoczone są one cytoplazmą lemocytów. Włókna nerwowe mające tylko osłonkę Schwanna (neurolemę) są nazywane włóknami bezrdzennymi albo bezmielinowymi.
28. Jakie komórki wytwarzają osłonkę mielinową: a) w ośrodkowym układzie nerwowym,
b) w obwodowym układzie nerwowym? Jak nazywają się włókna nerwowe mające osłonkę mielinową?
a) oligodendrocyty
b) lemocyty
Są to włókna rdzenne albo mielinowe.
Jak jest struktura osłonki mielinowej?
Składa się z wielokrotnie nawiniętej na akson błony komórkowej lemocytu z resztkami cytoplazmy, które go odżywiają.
29. Co to jest: a) mezakson wewnętrzny, b) wcięcie mieliny?
a) jest utworzony przez błony komórkowe pokrywające rowek cytoplazmy lemocytu w pobliżu aksonu w osłonce mielinowej.
b) Inaczej - wcięcie Schmidta-Lantermana, jest to przejaśnienie utworzone z cytoplazmy pomiędzy błonami komórkowymi nawiniętego na akson lemocytu.
30. Co to są węzły (przewężenia Ranviera)?
Są to krótkie odcinki na przebiegu włókien nerwowych, w których nie ma osłonki mielinowej.
Dlaczego w przewężeniu włókna nerwowego występuje jedno jądro?
Ponieważ jeden lemocyt buduje jedną osłonkę mielinową.
Dlaczego powstają przewężenia na włóknach nerwowych?
Powstają w celu przyspieszenia przewodzenia. W przewężeniach Ranviera jest wiele białek transportujących jony Na+ i K+, a w międzywęźlach mało, dlatego następuje szybsze przewodzenie.