41. Rozmowa o motywach.

• służy ustalaniu definicji działania akceptowanej przez normy

• ma wspierać tożsamość

• prowadzi do przyjęcia sytuacji jako sensownej

• pojęcie to odnosi się do sytuacji, gdy ktoś żąda wyjaśnienia działania bądź, gdy oferuje odpowiedź na pytanie - wyjaśnia dlaczego działa tak, a nie inaczej

• zachodzi w sytuacjach, gdy ludzie nie są pewni znaczenia działań

• prawomocność motywów i ich sensowność zależy od otoczenia społecznego

• uczynienie działania sensownym wymaga wskazania motywu

• ludzie tłumaczą swe działania, by kontrolować wzajemne oddziaływanie

• rozmowa o motywach wpływa na sposób postrzegania uczestników interakcji

• najbardziej podstawowy warunek funkcjonowania rozmowy o motywach - społeczny zasób wiedzy (do którego należy też słownik motywów); codzienna wiedza zdroworozsądkowa działającego, ogólnie dostępne, społeczne reguły działań, publiczne i obserwowalne użycie języka

• istnieją reguły przypisywania motywów - "gramatyka motywów" - jako warunek rozmowy o motywach

• założenie wzajemności perspektyw, intersubiektywności działań

• style rozmowy o motywach:

• intymny

• między ludźmi w głębokich, intensywnych i osobowych związkach

• dotyczy co najwyżej kilku osób

• banalny

• między uczestnikami interakcji o różnych statusach społecznych

• wciąż w granicach grupy pierwotnej

• styl ten jest "skrótowy" - pewne podstawowe informacje przyjęte są za oczywiste

• doradczy

• potoczna forma używana, gdy pewien zasób wiedzy dostępny jednemu uczestnikowi interakcji jest nieznany lub problematyczny dla drugiego

• oficjalny

• gdy grupa jest zbyt duża i uniemożliwia uczestnictwo nieformalnego stylu

• słuchacze muszą czekać na swoją kolej by zabrać głos

• stereotypowy

• używany przez tych, którzy muszą wchodzić w interakcje, ale są sobie społecznie obcy z powodu barier materialnych lub społecznych

Może to nie dotyczy konkretnie "rozmowy o motywach", ale może się przydać:

• motywacja

• odnosi się do fazy impulsywnej

• szukamy wyjaśnienia w jakiś stanach umysłu ludzkiego

• motywy

• definicja → przypisywana lub wyznawane odpowiedzi na pytanie, które przerywa pewne działanie (lub program działania) - w sytuacji problematycznej (Ch.Mills)

• jako przyczynowe zmienne poprzedzające działania, szuka się ich w charakterystycznych "stanach osób działających

• problem motywów "prawdziwych" oraz "nieświadomych"

• koncepcja motywu jako wewnętrznego stanu osoby działającej → liczna krytyka

• komunikowane znaczenie działania w sytuacji

• faza percepcji, manipulacji

• ludzie są ich świadomi

• są słowami

• zastępują pewne konsekwencje kwestionowanego zachowania

• mają na celu:

• zmniejszenie problematyczności działania

• wzmocnienie tożsamości osoby

• wskazanie kulturowej prawomocności działania

• badanie motywów to konsekwencja faktu, iż ludzie mają własne idee tego co robią, przypisują działaniom znaczenia

• motyw rozumiany psychologicznie - przyczyna działania tkwiąca w osobie działającej; przyczynowe zmienne poprzedzające działania → liczne krytyki takiego ujęcia

• symboliczny interakcjonizm krytykuje rozróżnienie na motywy i motywacje

• ludzkie motywacje, stany organizmu w żaden sposób nie determinują konkretnego postępowania

• motywacje określają tylko wstępną fazę działania - impuls

• motywy to odpowiedzi na pytanie "dlaczego?" w odniesieniu do ludzkiego postępowania; odnoszą się do tego, co ludzie mówią o swoim postępowaniu, a nie do tego, co ukształtowało ich impulsy

• tradycyjna socjologiczna koncepcja motywu - jako sprawozdanie rzeczywiście opisujące powody działania

• warunki pojawienia się motywów:

1. istnienie społecznego działania

• społeczne postępowanie zorientowane w odniesieniu do działań i mowy innych ludzi

• kierowane społecznie akceptowalnymi regułami

1. istnienie konwersacji

2. wystąpienie kryzysu

3. pojawienie się alternatywnego lub nieoczekiwanego działania

42. Komunikowanie motywów działań - wypieranie się (disclaimers).

• działając, mówiąc zdajemy sobie sprawę, że to może być odczytane nietypowo

• działanie zastrzegające ma na celu uniknięcie niewłaściwego znaczenia, niekorzystnego dla jednostki (niekorzystnej typizacji)

• główny zamiar - odrzucenie negatywnych skutków tego, co chcemy zrobić

• jako poprzedniki - poprzedzają kolejne działania/wypowiedzi, które mogą być uważane za sprzeczne z naszą obecną wypowiedzią

• prospektywnie konstruują znaczenia słów lub czynów, które mogą być problematyczne

• w teraźniejszości definiujemy element przyszłej interakcji - by nie była problematyczna, gdy zajdzie

• nie jestem rasistą, ale…, wiem, że to brzmi głupio, ale…

• asekuracja

• sygnalizuję niepewność co do reakcji na moje działanie

• nie jestem ekspertem, ale chcę wypowiedzieć moje zdanie

• wypieranie się poprzedzające stwierdzenie faktów, opinii, stanowiska

• oznaka próbnego charakteru mającego nastąpić działania, oznaka gotowości otrzymania innej informacji, zmiany opinii itp.

• oznaka pewnej miary niepewności co do prawdopodobnej reakcji na własne działanie w postaci typizacji

• tego typu wypieranie się może być tylko rytualnym "zabezpieczeniem"

• uwierzytelnianie

• gdy ludzie z góry wiedzą, że to, co zrobią będzie dla nich dyskredytujące, a nie chcą zrezygnować z tego działania

• chcą uniknąć negatywnej typizacji ustalając specjalne swe kwalifikacje lub "uwierzytelnienia" - zakładają, że one pozwalają im angażować się w dane działanie i uniknąć zwykłej, związanej z nim, typizacji

• "licencja na grzech"

• gdy działający wie, że nastąpi negatywna atrybucja, ale się jej nie obawia

• obawia się tylko reguł - wyraża werbalny szacunek dla nich, ale je łamie

• obawia się zaburzenia jego obrazu jako "odpowiedzialnego członka interakcji" i zastąpienia go obrazem "łamiącego reguły"

• usiłowanie przywołania jakieś ogólnej zasady, iż istnieją sytuacje, w których reguły mogą być w sposób prawomocny łamane bez kwestionowania statusów osób, które je łamią

• kognitywne - charakter poznawczy

• ma na celu pokazanie, że mogą nastąpić niekorzystne sytuacje, ale działający chce utrzymać korzystny obraz siebie

• wiem, że to brzmi głupio, ale…

• apel o zawieszenie sądów

• różne formy wpływania na innych, by nie wyrażali swych sądów

• umieszczenie swojego działania w odpowiednim kontekście

• skuteczne używanie wypierania się → korzystne rezultaty

• jeśli kolejne akty wypierania się są używane skutecznie w danej sytuacji, to tym trudniejsze staje się odrzucenie następnych aktów wypierania się

• gdy wypieranie się nie uda → następuje retypizacja osoby, w kategoriach, których chciała uniknąć

• wypieranie się ma na celu również podtrzymanie konwersacji, utrzymanie porządku interakcji → opanowuje pojawiające się znaczenia i negocjuje społeczny porządek

• utrzymanie normatywnego porządku pomimo obiektywnego odejścia od norm

• wypieranie się jest próbą oddzielenia własnych tożsamości od specyficznej treści słów lub czynów

43. Słownik motywów w interakcji.

• posługujemy się pewnymi zestawami motywów i to są właśnie te słowniki motywów

• mają one swój wymiar sytuacyjny - dotyczą często pewnych konkretnych sytuacji

• są charakterystyczne dla pewnych grup społecznych → ich prawomocność jest relatywnie względna

• koncepcja słownika motywów pozwala rozwiązać następujące kwestie:

• skąd wiadomo co powiedzieć, gdy pyta się o motywy

• na czym polega różnica między akceptowanym a odrzucanym motywem

• co sprawia, że motyw jest odrzucany lub nie

• społeczny interakcjonizm → słowniki motywów są zróżnicowane według 2 wymiarów:

1. poszczególne słowniki motywów uważane są za stosowne dla pewnych, specyficznych sytuacji lub klas sytuacji

2. poszczególne słowniki motywów są uważane za bardziej lub mniej usprawiedliwione przez różne grupy i kategorie społeczeństwa (motywy ważne w jednej sferze są nieważne w innej)

• formy słowników motywów (w tekście Hałas jest, że to są rodzaje rozmowy o motywach):

• wypieranie się (→ 42)

• tłumaczenia (→ 44)

• przeprosiny (przejmuję odpowiedzialność i wyrażam skruchę; zapobiega to negatywnej reakcji partnerów; odnawia się pozytywna tożsamość)

44.Wymówki i usprawiedliwienia w interakcji.

• wymówki i usprawiedliwienia są kategoriami tłumaczenia (accounts)

• tłumaczenie zastępuje w sytuacji, gdy komentowane zdarzenie już się wydarzyło

• chodzi o wytłumaczenie sytuacji niezgodnej z oczekiwaniami, wyjaśnienie działania ludzi

• w sytuacji, gdy działanie staje się przedmiotem wartościowania

• aby wyjaśnić nieoczekiwane czy niewłaściwe zachowanie

• tłumaczenie jest nieuprawnione, gdy pada w kręgu, w którym dany słownik motywów nie jest akceptowany

• tłumaczenie jest niedorzeczne, gdy przytaczane podstawy działania nie mogą być uznane za "normalne" z punktu widzenia oczekiwań podstawowych

• sposoby unikania tłumaczeń:

• mistyfikacja

• zmiana tożsamości

• zmuszanie partnera do tłumaczenia

• przywoływanie hierarchii autorytetu, który rządzi daną sytuacją

• wymówki i usprawiedliwienia mają zneutralizować znaczenie działań za pomocą przyjętych społecznie słowników

• wymówki

• społecznie przyjęte słowniki dla zmniejszenia lub uchylenia odpowiedzialności w przypadku, gdy postępowanie jest kwestionowane

• zgadzamy się, że są powody do zakwestionowania działania

• ale wypieramy się naszej odpowiedzialności

• odwoływanie się do czynników determinujących

• usprawiedliwienia

• przyjmujemy odpowiedzialność za popełniony czyn, ale zarazem chcemy nadać mu inne znaczenie; zaprzeczamy przypisywanej mu pejoratywnej charakterystyce

• badanie - Sykes, Matz - badanie młodocianych przestępców - usprawiedliwienia nazwane technikami neutralizacji:

• zaprzeczenie krzywdy

• zaprzeczenie ofiary (on nie jest ofiarą, ale winnym)

• potępianie potępiających

• powoływanie się na wyższe racje

• podanie żałosnej historii