XI EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH

1. Uwagi ogólne:

European Economic Interest Group

TWE stanowi o możliwości powołania się przez każdy podmiot na bezpośrednio bowiązujące normy prawa europejskiego - w szczególności rozporządzenia.

W Polsce uchwalono ustawę z 4.3.2005 o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i sp. europ. + rozp. Rady (1985).

Celem EZIGU ma być pomoc w rozwijaniu działalności gospodarczej jego uczestników, natomiast nie może być to osiąganie zysku dla samego EZIG.

Działalność gospodarcza EZIG, która może być prowadzona, powinna mieć jedynie akcesoryjny charakter. Zysk może być osiągany na rachunek uczestników.

EZIG z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje podmiotowość prawną, nie ma osobowości prawnej. Ustawa o EZIG nakazuje w zakresie nieuregulowanym w rozp. Nr 2137/85 oraz w samej ustawie stosować odpowiednio przepisy o spółce jawnej.

EZIG jest rodzajem paraspółki (nigdzie EZIG nie zostało nazwane spółką, odp. stos. przepisów o sp. jawnej).

2. Utworzenie EZIG:

Uczestnikami zgrupowania mogą być tylko:

1. spółki w rozumieniu art. 58 ust. 2 TWE, jak również inne podmioty prawa publicznego lub prywatnego, założone zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego, mające swoją prawną lub statutową siedzibę oraz zarząd we Wspólnocie

2. osoby fizyczne wykonujące działalność przemysłową, handlową, rzemieślniczą, rolniczą. wolne zawody albo inne usługi we Wspólnocie

EZIG musi składać się co najmniej z:

1. dwóch spółek albo z innych podmiotów wymienionych powyżej , posiadających główny zarząd w różnych państwach członkowskich

2. dwóch osób fizycznych, wymienionych powyżej , prowadzących swą działalność w różnych państwach członkowskich

3. spółki lub innego podmiotu i osoby fizycznej, z których pierwsza ma swój zarząd główny w jednym państwie członkowskim, a druga prowadzi główną działalność w innym państwie członkowskim

Zgrupowanie nie może (ograniczenia przedm.):

• zatrudniać więcej niż 500 pracowników

• sprawować bezpośrednio lub pośrednio zarządu albo kontroli nad działalnością własną uczestników lub działalnością innego przedsiębiorstwa, zwłaszcza w zakresie personelu, finansów i inwestycji

• posiadać w przedsiębiorstwie uczestnika, bezpośrednio lub pośrednio, z jakiegokolwiek tytułu , udziału lub akcji w jakiejkolwiek formie, o ile jest to niezbędne dla osiągnięcia celu zgrupowania i jeśli ma to miejsce na rachunek uczestników

• być wykorzystywane przez spółkę w celu udzielenia pożyczki ( lub czynności o podobnym skutku) osobie sprawującej zarząd w spółce albo innej osobie z nią powiązanej, jeżeli takie pożyczki są przedmiotem ograniczenia albo kontroli w prawach państw członkowskich właściwych dla spółek.

• zgrupowanie nie może być wykorzystywane w celu przeniesienia jakiegokolwiek dobra pomiędzy spółką a osobą sprawująca zarząd albo inną osoba z nią powiązaną, z wyjątkiem czynności dozwolonych przez prawa państw członkowskich właściwe dla spółek

• być uczestnikiem innego EZIG

• emitować papierów wartościowych w drodze publicznej subskrypcji

Podstawą funkcjonowania jest umowa EZIG, która powinna co najmniej zawierać:

1. nazwę ugrupowania, przed która Lu po której występują słowa „ europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych” lub skrót „EZIG”

2. siedzibę zgrupowania

3. cel, dla którego zgrupowanie jest utworzone

4. nazwę, firmę , formę prawną, adres albo siedzibę, o ile występuje, miejsce i numer wpisu do rejestru każdego z uczestników zgrupowania

5. czas trwania zgrupowania, o ile jest oznaczony

6. wnoszone wkłady umówione do EZIG

EZIG podlega wpisowi do rejestru. Zgłoszenie powinno zawierać:

1) elementy wymienione powyżej w pkt 1-5

2) założenie i zlikwidowanie każdego przedsiębiorstwa zgrupowania

3) ich dane osobowe

4) wzmiankę co do sposobu ich działania

5) powołanie likwidatora lub likwidatorów EZIG

6) zakończenie jego likwidacji

7) projekt przeniesienia siedziby EZIG do innego państwa członkowskiego

8) klauzulę wyłączającą nowego uczestnika z odpowiedzialności za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem

9) osoby/ osoba spraw. zarząd

Zgłoszenia i danych podlegających wpisowi dokonują zarządcy zgrupowania albo jego likwidatorzy

Zgłoszenie szczególnych danych do KRS - zasady:

1. Ustąpienie członka ze zgrupowania oraz rozwiązanie zgrupowania w wyniku uchwały członków może zgłosić do rejestru każdy z jego członków.

2. Klauzulę wyłączającą odpowiedzialność członka, który przystąpił do zgrupowania, za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem może zgłosić do rejestru również przystępujący członek.

3. Do zgłoszenia zgrupowania do rejestru dołącza się oświadczenia wszystkich zarządców zgrupowania, że nie zachodzą przesłanki wykluczające sprawowanie przez niego funkcji.

Oświadczenie to dołącza się również do zgłoszenia do rejestru każdego nowego zarządcy. Dotyczy to także przedstawicieli osób prawnych będących zarządcami.

4. Jeżeli dokumenty lub dane podlegające złożeniu do rejestru są sporządzone w języku obcym, dołącza się ich uwierzytelnione tłumaczenie na język polski.

Wpis do KRS ma charakter konstytutywny - uzyskanie podm. prawnej.

Ogłoszenia EZIG zamieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Założenie zgrupowania oraz ukończenie jego likwidacji wraz ze wskazaniem jego numeru, daty i miejsca rejestracji oraz daty, miejsca i tytułu ogłoszenia podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

3. Działanie EZIG:

Prowadzenie spraw oraz reprezentacja EZIG powierzona jest zarządcom.

Zasady reprezentowania, prowadzenia spraw i odpowiedzialność oparte są o reguły funkcjonowania zarządu w sp. zo.o.

Jeżeli zarządcą będzie osoba prawna, to musi ona wyznaczyć jako swojego przedstawiciela co najmniej jedną osobę fizyczną, której dane powinny być ujawnione w KRS.

Zarządcy są zobowiązani zapewnić członom zgrupowania konsultacje w celu umożliwienia im podjęcia decyzji , przy czym członkowie są uprawnieni do występowania z wnioskami o przeprowadzenie stosownych konsultacji. Każdy z członków zgromadzenie jest uprawniony do uzyskania od zarządzających informacji dotyczących działalności zgrupowania oraz do kontroli ksiąg i dokumentów handlowych.

Członkowi EZIG przysługuje jeden głos. Postanowienia umowy o utworzeniu zgrupowania mogą przyznawać niektórym członkom więcej niż jeden głos, jeżeli żaden z członków nie uzyska w ten sposób większości głosów.

Działający wspólnie członkowie zgrupowania podejmują decyzje jednomyślnie. Postanowienia umowy o utworzeniu EZIG mogą wskazywać na inne decyzje , które będą mogły być podjęte większością głosów, a także określić warunki dotyczące kworum.

Bezwzględny wymóg jednomyślności dotyczy zmiany umowy EZIG w zakresie:

1) celów zgrupowania

2) liczby przyznawanych każdemu członowi głosów

3) warunków podejmowania decyzji

4) przedłużenie okresu istnienia zgrupowania poza termin ustalony w umowie o utworzeniu zgrupowania

5) wielkości udziałów każdego lub niektórych członków w finansowaniu zgrupowania

6) decyzja o przyjęciu nowego członka do EZIG

Wystosowane w toku działalności EZIG pisma, formularze zamówień i podobne dokumenty winny wyraźnie wskazywać:

1) nazwę zgrupowania

2) rejestr, do którego wpisane jest zgrupowanie , wraz z numerem wpisu zgrupowania do rejestru

3) siedzibę zgrupowania

Dodatkowo w powyższych pismach należy wskazać na wymóg łącznej reprezentacji przez osoby zarządzające oraz fakt, iż zgrupowanie znajduje się w fazie likwidacji.

Dane odnoszące się do rejestracji przedsiębiorstwa w państwie jego umiejscowienia -> gdy EZIG prow. przeds. w innych niż macierzyste p. czł.

4. Odpowiedzialność za zobowiązania:

Uczestnicy zgrupowania odpowiadają solidarnie i bez ograniczeń za wszelkie jego zobowiązania. Prawo krajowe siedziby EZIG określa skutki tej odpowiedzialności. Do ukończenia likwidacji zgrupowania jego wierzyciele mogą domagać się od uczestników zapłaty długu, gdy skierowali uprzednio zgrupowanie żądanie zapłaty, a zapłaty tej nie dokonano w odpowiednim terminie.

Za zobowiązania zaciągnięte przed zarejestrowaniem EZIG zgrupowanie nie przejmuje zobowiązań wynikających z tych czynności. Osoby fizyczne, spółki lub inne podmioty, które je dokonały, są odpowiedzialne solidarnie i bez ograniczeń.

W sytuacji przystąpienia (wymaga jednomyślności) nowy uczestnik odpowiada na równi z jego dotychczasowymi uczestnikami za zobowiązania zgrupowania, również te, które wynikają z czynności EZIG dokonanych przed jego przystąpieniem. Jednakże przez zastrzeżenie uczynione w umowie zgrupowania albo w akcie przystąpienia , odpowiedzialność nowego uczestnika za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem może być wyłączona. Takie zastrzeżenie jest skuteczne wobec osób trzecich, jeżeli zostało ujawnione w rejestrze i ogłoszone.

Uczestnik, który przestaje należeć do zgrupowania, odpowiada na takich samych zasadach jak uczestnicy w nim pozostający, za długi EZIG wynikające z działalności zgrupowania przed wystąpieniem tego uczestnika. Odpowiedzialność ta przedawnia się po 5 latach od dnia ogłoszenia ustąpienia -> termin ten zastępuje inne dłuższe t. przedawnienia przewidziane przez pr. p. czł.

5. Udział w zyskach:

Zyski wynikające z działalności zgrupowania uważa się za zyski jego uczestników i dzieli się pomiędzy nich w stosunku ustalonym w umowie zgrupowania lub - w braku jej postanowień - w częściach równych. + pokrywają nadwyżkę wydatków nad wpływami -> w cz. równych, chyba że umowa stanowi inaczej.

6. Nabycie i ustanie członkowstwa:

Nabycie pierwotne następuje w odniesieniu do członków - założycieli (w wypadku skutecznego zarejestrowania EZIG).

Istnieje też nabycie członkowstwa pochodne:

1) translatywne (np. w drodze cesji udziału) -> całości lub części

2) konstytutywne - przez przystąpienie nowego członka po uprzednim uzyskaniu zgody wszystkich aktualnych członków.

Członkowstwo w EZIG może ustać w wyniku:

1. przeniesienie swojego udziału w zgrupowaniu na innego uczestnika lub osobę trzecią (warunkiem jest zgoda wszystkich pozostałych uczestnikó -> chyba, że w umowie jest stosowane zezwalające)

2. wystąpienia ze zgrupowania na zasadach określonych w umowie (konieczna jest zgoda pozostałych uczestników zgrupowania, jeżeli istnieje ważny powód uzasadniający wystąpienie)-> jeżeli nie są określone zasady

3. wykluczenia członka ze zgrupowania Ew przypadkach określonych w umowie. Wbrew woli członka można go wykluczyć, jeżeli poważnie sprzeniewierza się swoim obowiązkom lub jeśli powoduje albo stwarza zagrożenie wystąpienia poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu zgrupowania. Może to nastąpić tylko na mocy orzeczenia sądowego, wydanego na wspólne żądanie większości pozostałych uczestników, o ile umowa zgrupowania nie stanowi inaczej

4. śmierci członka albo w momencie , w którym uczestnik nie odpowiada dłużej warunkom określonym w art. 4 ust. 1 rozp. EZIG.

1. Przystąpienie następcy do EZIG może nastąpić tylko na warunkach przewidzianych w umowie zgrupowania lub za zgodą pozostałych uczestników wyrażoną jednomyślnie

5. upadłości członka -> do rozliczeń stos się odp. przepisy o sp.j.

6. rozwiązania EZIG

7. Rozwiązanie i likwidacja EZIG:

Rozwiązanie EZIG może nastąpić w drodze:

1. podjętej uchwały (jednomyślną uchwałą uczestników, jeżeli umowa zgrupowania nie przewiduje innej większości; Jeżeli w okresie 3 miesięcy uchwała wspólników stwierdzająca rozwiązanie nie została podjęta, każdy uczestnik może żądać rozwiązania zgrupowania orzeczeniem sadowym) + gdy wymagania dla utworzenia EZIG nie są dłużej spełniane (także decyzją 1 uczest.)

2. rozwiązania przez sąd

3. upadłości (otwarcie wobec EZIG postępowania upadłościowego lub układowego nie pociąga za sobą wszczęcia takiego postępowania wobec uczestników)

4. z innych przyczyn wskazanych w art. 58 KSH (odnośnie sp. jawnej)

5. Każdy zainteresowany lub wł. organ p. może żądać, jeżeli EZIG narusza rozp. w zakresie ogr. dz./ siedziby uczestników, chyba że usunięcie braków jest możliwe przed zakończeniem post.

6. ze wzgl. na ważny, uzasadniony powód -> na żądanie uczestnika

LIKWIDATOR = zarządca, chyba że umowa stanowi inaczej

XII SPÓŁKA EUROPEJSKA

1. Uwagi ogólne:

Spółka Europejska uregulowana jest rozp. Rady Unii Europejskiej z 8.10.2001r. (bezpośrednie stosowanie) i Dyrektywą 15 Rady UE. Konkretyzacją tego jest ustawa z 4.3.2005 o EZIG i spółce europejskiej.

Należy mówić o wielu odmianach europejskich sp. akcyjnych, a nie jednej ponadnarodowej formie sp. europejskiej. I SE: Brenner Basistunnel (Austria)

2. Definicja Spółki Europejskiej i jej cech charakterystyczne:

1) SE jest spółką, która działa w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na akcje

2) akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki (jedynie ryzyko do wys. wniesionego wkładu)

3) SE ma osobowość prawną

Cechy odróżniające SE od polskiej SA:

- uczestnictwo podmiotów z rożnych państw członkowskich / prowadzących dział. wykraczającą poza jedno państwo

- możliwość wyboru modelu zarządu (dualistyczny i monistyczny)

- sformalizowany sposób uczestnictwa pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem (dyrektywa Rady)

- możliwość przeniesienia siedziby SE do innego państwa bez konieczności likwidacji w Polsce i zakładania na nowo

- kapitał zakładowy w euro - min. 120 tys. euro.

3. Utworzenie Spółki Europejskiej:

1. poprzez połączenie dwóch S.A. ( co najmniej dwie muszą podlegać prawu różnych państw członkowskich, tzw. fuzja trans graniczna albo inkorporacja)

2. poprzez utworzenie spółki holdingowej (spółki matki przez S.A. i sp. zo.o., z których co najmniej 2 podlegają prawu różnych państw członkowskich lub od co najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną podlegająca prawu różnych innego państwa członkowskiego lub oddział w innym państwie członkowskim; elementem różnicującym ten tryb tworzenia jest wymiana akcji lub udziałów w S.A. lub z o.o. reprezentujących co najmniej 50% głosów „wymienialnych” -> uczestniczących w założeniu, na akcje zawiązanej SE. Utworzenie SE w tym trybie prowadzi do powstania ponadnarodowej grupy kapitałowej, której szczyt tworzy SE )

3. poprzez utworzenie spółki zależnej ( spółki córki) założonej przez spółki osobowe lub kapitałowe oraz inne osoby prawne , z których co najmniej 2 podlegają prawu różnych państw członkowskich lub od co najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną podlegającą prawu innego państwa członkowskiego lub oddział w innym państwie członkowskim)

4. przez przekształcenie w SE S.A. podlegającej wyłącznie prawu państwa członkowskiego i mającej siedzibę statutowa oraz główny zarząd na terenie Wspólnoty, jeżeli spółka przekształcana od co najmniej 2 lat posiada spółkę zależną podlegającą prawu innego państwa członkowskiego

Minimalny kapitał zakładowy SE wynosi 120 000 Euro.

Jeżeli SE zakładana jest przez połączenie może mieć siedzibę statutowa poza granicami RP uchwałę o połączeniu podejmuje się w drodze jawnego i imiennego głosowania. Każda akcja ma jeden głos.

Akcjonariusze, którzy głosowali przeciwko połączeniu, mogą żądać wykupu swoich akcji. Akcjonariusze składają spółce pisemne żądanie wykupu wraz z dokumentami uprawniającymi do wykonywania praw z akcji w terminie 10 dni od powzięcia uchwały o połączeniu. Akcjonariusze spółki publicznej składają imienne świadectwo depozytowe wystawione zgodnie z przepisami Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Wykupu akcji dokonuje się po cenie notowanej na rynku regulowanym, według przeciętnego kursu z ostatnich 3 miesięcy przed podjęciem uchwały o połączeniu albo też , gdy akcje nie są notowane na rynku regulowanym, po cenie ustalonej przez biegłego wyznaczonego przez sąd rejestrowy. Wykupu akcji może dokonać także spółki.

Spółka może nabyć akcje w drodze wykupu akcje własne, których łączna wartość nominalna wraz z akcjami własnymi nabytymi dotychczas przez nią , przez jej spółki lub spółdzielnie zależne, lub przez osoby działające na ich rachunek, nie może przekroczyć 25% kapitału zakładowego spółki. Spółka, nabywając akcje własne, wypłaca cenę wykupu akcjonariuszom w terminie 3 tygodni od dnia ogłoszenia przez spółkę. Do wykupu nie stosuje się ograniczeń rozporządzania akcjami wynikających ze statutu.

Osoby, które zamierzają wykupić akcje , wpłacają należność na rachunek bankowy spółki w terminie 3 tygodni od dnia ogłoszenia ceny wykupu przez spółkę.

Zasady przydziału akcji nabywcom określa uchwała zarządu albo rady administrującej - zależnie od modelu spółki. Jeżeli wykup obejmuje więcej niż 10 % kapitału zakładowego a w spółce działa rada nadzorcza, jest wymagana zgoda rady nadzorczej.

Właściwy organ nadzoru może, w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia planu połączenia, w drodze decyzji administracyjnej, wyrazić sprzeciw wobec połączenia. Na decyzje organu nadzoru o sprzeciwie spółce przysługuje skarga do sadu administracyjnego (w przypadku, gdy SE ma powstać ze spółki będącej instytucją finansową z siedzibą w RP). Organ sp. zawiadamia o zamiarze połączenia wł. organ nadzoru najpóźniej w dniu ogłoszenia planu połączenia.

Do zgłoszenia SE celem wpisu do KRS dołącza się:

• porozumienie o zaangażowaniu pracowników albo uchwałę specjalnego zespołu negocjacyjnego o niepodejmowaniu/zakończeniu negocjacji

• przy założeniu przez połączenie: zaświadczenie dla każdej ze spółek (wyst. przez wł. organ p.); plan połączenia zatwierdzony uchwałą walnego zgr.

• przy założeniu holdingowej SE: dokumenty dowodzące spełnienia wymagań; plan utworzenia i opienie biegłych; uchwałę o jego zatwierdzeniu; oświadczenia właśc. organów spółek o wniesieniu min. procentu akcji/udziałów; oświadczenia o braku powództwa przeciwko uchwale; uchwałę walnego zgr./zgr. wspólnikow zatwierdzającą porozumienia o zaangażowaniu pracowników (jeżeli wymóg zatwierdzenia był zastrzeżony)

• przy założeniu zależnej SE - dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań

• przy przekształceniu SA podlegającej prawu polskiemu: dok. poświadczające spełnienie wymagań; plan przekształc. i sprawozdanie; opinię biegłych; uchwałę o przekształceniu

Jeżeli dokumenty są sporządzone w j. obcym, należy dołączyć uwierzytelnione tłumaczenie na j.pol.

4. Organy spółki europejskiej:

Każda spółka europejska musi posiadać walne zgromadzenie akcjonariuszy oraz organ nadzorujący i organ zarządzający albo organ administrujący. Założyciele i akcjonariusze spółki muszą dokonać wyboru pomiędzy systemem dualistycznym ( w oparciu o taki funkcjonuje S.A. według prawa polskiego ) i systemem monistycznym.

System dualistyczny:

przypomina system funkcjonujący w polskich spółkach (walne zgr., zarząd i rada nadzorcza)

Muszą działać dwa odrębne organy - zarządzający i nadzorujący. Zarząd - reprezentuje i prowadzi sprawy spółki, org. nadzorujący nie ma takich uprawnień.

Członków organu nadzoru powołuje walne zgromadzenia SE. Porozumienie zawarte z pracownikami w związku z tworzeniem spółki może przewidywać, że pracownicy są uprawnieni do wyboru części rady nadzorczej.

Zarząd informuje organ nadzorczy przynajmniej raz na kwartał o biegu spraw spółki i o planowanych działaniach. Zarząd ma obowiązek udostępnić organowi nadzorczemu wszelkie informacje o zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na stan spółki. -> RN ma prawo żądać wszelkich inf. niezbędnych do wyk. nadzoru.

Uzupełnienie rozporządzenia polega na uregulowaniach następujących kwestii:

1. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.

2. Statut SE może przewidywać, że członkowie zarządu są powoływani i odwoływani tylko przez walne zgromadzenie.

3. Członek rady nadzorczej delegowany do czasowego wykonywania czynności członka zarządu, który został odwołany, złożył rezygnacje albo z innych przyczyn nie może sprawować swoich funkcji w radzie nadzorczej, może wykonywać te czynności przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

4. Rada nadzorcza SE ma składać się przynajmniej z 3 członów, a jeżeli SE jest spółka publiczną - co najmniej z 5 członków.

5. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, każdy członek rady nadzorczej może żądać od członków zarządu i pracowników SE przedstawienia radzie nadzorczej na jej najbliższym posiedzeniu dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.

System monistyczny:

rozwiązanie pochodzące z common law (Anglia, USA, Kanada)

Obok walnego zgromadzenia występuje org. o kompetencjach zarządzająco - nadzorczych określany mianem rady administrującej.

Rada administrująca prowadzi sprawy i stały nadzór nad spółką, korzysta z zasady domniemania kompetencji (wszelkie zadania niezastrzeżone dla walnego zgr. - wykonuje rada).

W razie wątpliwości, czy do rady administrującej stosować przepisy o zarządzie czy radzie nadzorczej, stosujemy przepisy o zarządzie.

Mimo odesłań do KSH, nie stosujemy przepisów:

art. 378, 381-385 §1 i 2, 386-388 §1 i 4, 389-391 KSH.

RADA ADMINISTRUJĄCA

Do wyłącznych kompetencji rady administrującej należy podejmowanie uchwał w sprawach:

1. powoływania i odwoływania dyrektorów wykonawczych

2. ustalania wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych

3. ustalania rocznych i wieloletnich planów biznesowych

4. wyrażania zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego

5. przyjęcia sprawozdania z działalności SE i sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy w celu przedstawienia go zwyczajnemu walnemu zgromadzeniu do rozpatrzenia i zatwierdzenia

6. oznaczania ceny emisyjnej nowych akcji w przypadku upoważnienia art. 432 §1 pkt 4

7. dokonywania czynności zastrzeżonych dla zarządu i rady nadzorczej

8. zawierania przez SE, będącą spółka zależną, umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo likwidatorem spółki dominującej

9. innych zastrzeżonych w statucie do wyłącznej kompetencji rady administrującej

10. obniżenia kapitału zakładowego lub umorzenia akcji własnych w przypadkach , w których na podstawie odrębnych przepisów nie jest do tego właściwe walne zgromadzeni

11. zwoływania walnego zgromadzenia oraz udzielanie i odwoływanie prokury, chyba że ustawa lub statut stanowi inaczej.

Rada administrująca ( i każdy jej członek na posiedzeniu) może badać wszystkie dokumenty SE, żądać od dyrektora lub dyrektorów wykonawczych oraz pracowników sprawozdań lub wyjaśnień oraz dokonywać rewizji majątku SE

Rada administrująca wykonuje swoje kompetencje kolegialnie, chyba że statut stanowi inaczej.

Składa się z 3, a w spółce publicznej z 5 członków.

Członkowie rady administrującej są powoływani i odwoływani uchwała walnego zgromadzenia.

Rada administrująca podejmuje uchwały, jeżeli wszyscy jej członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu. Członek rady administrującej lub dyrektor wykonawczy mogą żądać zwołania jej posiedzenia, podając proponowany porządek obrad. Przewodniczący zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania żądania (jeżeli tego nie zrobi wnioskodawca może sam to uczynić, podając datę, miejsce i proponowany porządek obrad).

Dyrektor wykonawczy odpowiedzialny za sprawy finansowe SE lub przewodniczący rady administrującej, w terminie 2 tygodni zwołuje posiedzenie (w pewnych okolicznościach ->art. 397 KSH).

Regulamin rady administrującej uchwala walne zgromadzenia, chyba że statut stanowi inaczej.

Walne zgromadzenia nie może wydawać radzie administrującej wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw SE.

W umowie pomiędzy SE a członkiem rady administrującej, jak i w sporze z nim SE reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.

Członków rady administrującej obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej i ponoszą oni odpowiedzialność cywilnoprawną.

DYREKTORZY WYKONAWCZY

Możliwe jest prowadzenie spraw spółki na podstawie delegacji kompetencji dyrektorowi wykonawczemu albo kilku dyrektorom wykonawczym powołanym przez uchwałę rady administrującej (może to być w każdym czasie zmienione jej uchwałą). Nie uszczupla to kompetencji rady.

Mogą oni być powołani tylko w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Mogą nimi zostać tylko osoby fizyczne o pełnej zdolności prawnej, które nie zostały skazane za przestępstwa z art. 18 KSH.

Mogą być członkami rady administrującej (co najmniej w jej połowie składu musza to być inne osoby, statut może wprowadzać warunki surowsze). Liczba dyrektorów i ich kompetencje -> określa uchwałą RA.

Jeżeli powołano kilku dyrektorów wykonawczych, to rada administrująca uchwala dla nich regulamin (określa zasady ich funkcjonowania), a w ich strukturze pojawia się generalny dyrektor wykonawczy (może mieć pozycję Primus Inter pares, mieć głos rozstrzygający przy równości głosów). Nie może być on przewodniczącym rady administrującej, chyba ze statut stanowi inaczej.

Dyrektor wykonawczy może być w każdym czasie odwołany przez radę administrującą. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego będącego podstawa pełnienia funkcji dyrektora wykonawczego. Odwołanie z rady administrującej członka będącego dyrektorem wykonawczym jest równoważne z odwołaniem z funkcji dyrektora wykonawczego, chyba ze uchwała o odwołaniu stanowi inaczej.

Dyrektorzy wykonawczy maja obowiązek składania radzie administrującej w terminie 3 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego łącznego sprawozdania z wykonywania obowiązków. Odwołany dyr. wyk. składa wyjaśnienia RA.

Walne zgromadzenie nie może wydawać dyrektorom wykonawczym wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw SE. Natomiast takie polecenia może wydawać dyrektorom wykonawczym rada administrująca.

Uprawnienia dyrektorów wykonawczych będących członkami rady administrującej wynikają z generalnej kompetencji przysługującej członkom rady. Natomiast uprawnienia dyrektorów wykonawczych niebędących członkami rady administrującej do reprezentowania SE, obejmują wszystkie czynności sadowe i pozasądowe związane z zakresem spraw powierzonych im do prowadzenia. Jednakże statut może ograniczyć te uprawnienia ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Reprezentacja: w braku innych postanowień: 2 dyrektorów albo 1 dyr. + prokurent. Dyr. mający prawo reprezentacji są wpisywani do rejestru.

W przypadku sporów między SE a dyrektorami wykonawczymi, a także w zakresie umów zawieranych ze spółką reprezentuje ją członek rady administrującej niebędący dyrektorem wykonawczym (tak też przy ustalaniu wynagrodzenia dyr. wyk.). Obowiązuje ich zakaz działalności konkurencyjnej. Ponoszą oni odpowiedzialność cywilnoprawną.

Dyrektorów obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej (nie mogą bez zgody SE zajmować się interesami konkurencyjnymi).

KOMITETY

Rada administrująca może przekazać określone kompetencje komitetowi albo komitetom składającym się z co najmniej 2 jej członków. W komitecie sprawującym nadzór nad działalnością SE nie może uczestniczyć członek rady administrującej będący dyrektorem wykonawczym. uszczupla to kompetencje rady.

Komitety nie mogą podejmować uchwał w sprawach zastrzeżonych do wyłącznych kompetencji rady administrującej.

Zasada: komitety składają się wył. z czł. RA (możliwy jest udział dyr. wyk., ale takie komitety mogą tylko przygotowywać lub wykonywać uchwały RA).

Uregulowania wspólne dla obydwu systemów (dualistycznego i monistycznego):

1. członkowie organów spółki powoływani są na okres określony w statucie, trwający nie dłużej niż 6 lat

2. mogą być oni ponownie, jednokrotnie lub wielokrotnie , wybierani na okres nie dłuższy niż 6 lat

3. członkiem organu SE nie mogą być osoby, które według prawa p. siedziby lub wskutek wyroku sadowego lub decyzji administracyjnej nie mogą należeć do organu zarządzającego, nadzorczego lub administrującego S.A.

4. statut SE może określać szczególne warunki sprawowania członkowstwa (w stos. do czł. organów SE).

5. statut SE określać musi rodzaje czynności prawnych, które wymagają zgody organu nadzorczego lub rady administrującej udzielanej organowi zarządzającemu

6. członkowie organów SE nie mogą rozpowszechniać informacji o SE, które w razie ujawnienia mogłyby szkodzić interesom spółki, również po zaprzestaniu pełnienia swoich funkcji, z wyjątkiem przypadków, w których udzielenie takich informacji jest wymagane lub dozwolone przez przepisy prawa narodowego lub gdy leży to w interesie publicznym

7. kworum to obecna lub reprezentowana co najmniej połowa jego członków

8. uchwały podejmuje się większością głosów obecnych lub reprezentowanych

9. o ile statut nie zawiera żadnej regulacji w tej kwestii, głos przewodniczącego każdego organu ma znaczenie decydujące w razie równości głosów. Odmienne postanowienie statutu jest niedopuszczalne, jeżeli organ nadzorczy składa się w połowie z przedstawicieli pracowników.

10. pr. europ. nie narusza pr. państwa czł., które pozwala określić mniejszość akcjonariuszy, innym osobom albo organom na powoływanie części czł. organów

WALNE ZGROMADZENIE

A propos walnego zgromadzenia zastosowanie będą mieć przepisy ( z wyłączeniami) dotyczące walnego zgromadzenia w S.A.

Rozporządzenie wymaga, aby walne zgromadzenie:

1. zebrało się co najmniej raz w roku kalendarzowym w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu roku obrotowego

2. może być one zwołane w każdym czasie przez organ zarządzający, nadzorczy lub organ administrujący, a także przez każdy inny organ lub właściwą władzę, zgodnie z przepisami narodowymi obowiązującymi dla S.A. w państwie członkowskim, w którym siedzibę ma SE

3. akcjonariusze mniejszościowi reprezentujący co najmniej 10% kapitału subskrybowanego, posiadają uprawnienie do żądania zwołania walnego zgromadzenia i ustalenia porządku obrad, a także do uzupełnienia porządku obrad zaproponowanego przez zarząd

Statut może przewidywać łagodniejszy próg (nie mniej niż 10%).

Uchwały podejmowane są większością głosów ważnie oddanych, o ile przepisy nie przewidują surowszej większości

Zmiana statutu SE wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością głosów nie mniejsza niż 2/3 głosów oddanych, o ile przepisy obowiązujące dla S.A. w państwie siedziby SE nie przewidują lub nie dopuszczają wyższej większości. Różne rodzaje akcji: kazda grupa akcjonariuszy głosuje oddzielnie.

5. Zaangażowanie pracowników w spółce europejskiej:

Reguluje to Dyrektywa Piętnasta z 8.10 2001r.

Dyrektywa nie przewiduje jednego modelu zaangażowania pracowników w spółce europejskiej, ale pozostawia tę kwestię konkretnej SE i zależy od decyzji przedstawicieli spółek tworzących SE. Dopiero jeżeli partnerzy ci nie dojdą do porozumienia, wówczas mają zastosowanie zasady standardowe zaangażowania pracowników w SE.

Zaangażowanie pracowników - zapewnienie prawa pracowników do inf., konsultacji i uczestnictwa, umożliwiające im wywieranie wpływu na decyzje podejmowane w SE

* informowanie - inf. organu przedstawicielskiego pracowników umożliwiające przygotowanie się do konsultacji z właściwym organem SE

* konsultacje - wymiana poglądów i dialog między przedstawicielem pracowników a organem SE

* uczestnictwo - wpływ przedst.. pracowników na sprawy SE (wybor członków organów)

Spółka europejska nie może zostać zarejestrowana, jeżeli nie zostaną ustalone zasady zaangażowania pracowników.

Powyższe reguły mogą zostać ustalone:

1. w drodze zawarcia porozumienia między specjalnym zespołem negocjacyjnym a właściwymi organami spółek uczestniczących w tworzeniu SE

2. przez przyjęcie reguł standardowych (dział 4 EZIGU)

Specjalny zespół negocjacyjny powołuje się niezwłocznie po ogłoszeniu przez właściwy organ utworzenia SE. Odpowiedzialność za jego powołanie spoczywa na spółkach uczestniczących, które ustalają liczbę miejsc przypadających pracownikom różnych państw, które uwzględniają zarówno osoby zatrudnione w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy.

Jedno miejsce przypada na każdą grupę pracowników zatrudnionych w danym państwie członkowskim obejmującą 10% liczby pracowników zatrudnionych ogółem w spółkach uczestniczących oraz w zainteresowanych spółkach zależnych i zakładach we wszystkich państwach członkowskich.

Jedno miejsce przypada na grupę pracowników w danym państwie licząca mniej niż 10% ogółu zatrudnionych oraz jedno miejsce na każde rozpoczęte kolejne 10%.

Wybory członków specjal. zespołu negocjacyjnego organizuje wł. organ sp. uczest., zależnej lub kier. zakładu.

W terminie 14 dni od powołania specjalnego zespołu negocjacyjnego, spółki uczestniczące zwołują pierwsze zebranie zespołu w celu zawarcia porozumienia określającego zasady zaangażowania pracowników SE. Zespół wybiera ze swego grona przewodniczącego oraz uchwala wewnętrzny regulamin. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Negocjacje mogą trwać do 6 miesięcy od dnia zwołania pierwszego zebrania zespołu. Prowadzący negocjacje mogą wspólnie decydować o przedłużeniu ich trwania do roku. (impas w rokowaniach).

Należy odróżnić sytuację braku osiągnięcia porozumienia w wymaganym terminie od niepodjęcia lub przerwania rokowań przez stronę pracowniczą, czego skutkiem jest pozostanie w mocy przepisów krajowych dotyczących zaangażowania pracowników, bez odwołania się do zasad standardowych.

W ramach zasad standardowych zaangażowania pracowników należy określić 1) skład i 2) zasady działania organu przedstawicielskiego, który składa się z pracowników SE oraz jej spółek zależnych i zakładów pracy, wyznaczonych lub wybranych przez przedstawicieli pracowników, a w razie ich braku przez zebrania załóg oraz 3)zasady uczestnictwa pracowników. Członkowie organu przedstawicielskiego są wyznaczani lub wybierani zgodnie z prawem państwa członkowskiego lub praktyka tego państwa, proporcjonalnie do liczby pracowników zatrudnionych w każdym państwie członkowskim. Kadencja członków organu przedstawicielskiego trwa 4 lata.

Właściwy organ SE zwołuje co najmniej raz w roku spotkanie z organem przedstawicielskim w celu poinformowania o sytuacji gospodarczej i perspektywach SE na podstawie sporządzanych okresowo sprawozdań. Informacje te właściwy organ SE przekazuje również właściwym organom spółek zależnych i kierownictwom zakładów pracy.

Właściwy organ SE dostarcza organowi przedstawicielskiemu program zebrań rady nadzorczej i zarządu SE albo rady administrującej i kopie dokumentów przedkładanych walnemu zgromadzeniu.

Wyłączenie uczestnictwa polegającego na wyborze, wyznaczeniu lub rekomendowaniu osób do rady nadzorczej lub rady administracyjnej SE może być dokonane tylko w przypadku , gdy przed rejestracją SE w żadnej z uczestniczących spółek nie stosowano rozwiązań dotyczących uczestnictwa.

Podziału miejsc w radzie nadzorczej albo radzie administracyjnej SE między pracowników z różnych państw członkowskich dokonuje organ przedstawicielski, proporcjonalnie do liczby pracowników zatrudnionych przez SE, jej spółki zależne i zakłady pracy w poszczególnych państwach członkowskich.

Uzyskiwane informacje i konsultacje dotyczą w szczególności:

- struktury SE

- sytuacji gosp. i finansowej

- przewidywanych zmian w zatrudnieniu

- zmian organizacyjnych

- zmian w zakresie metod pracy, lokalizacji, likwidacji przedsiębiorstw

Jeżeli w wyniku podziału miejsc w organach SE pracownicy nie mieliby swojego przedstawiciela w nich, organ przedstawicielski decyduje o przyznaniu jednego miejsca w radzie nadzorczej/administrującej pracownikom z państwa pozbawionego reprezentacji w kolejności:

1. zatrudnionych w państwie, w którym SE ma swoją siedzibę statutową

2. zatrudnionym w państwie, w którym SE, jej spółki zależne i zakłady pracy zatrudniają największą liczbę pracowników

6. Przeniesienie siedziby SE do innego państwa członkowskiego:

Przeniesienie siedziby SE do innego państwa członkowskiego następuje z zachowaniem jej tożsamości podmiotowej. Towarzyszyć temu musi faktyczne przeniesienie jej głównego zarządu. Nie można przenieść siedziby spółki europejskiej, wobec której rozpoczęto postępowanie w sprawie jej rozwiązania, niewypłacalności, wstrzymania płatności lub inne podobne postępowanie.

Następuje:

1. przygotowanie i ogłoszenie przez organ zarządzający lub administrujący SE projektu przeniesienia siedziby oraz sprawozdania wyjaśniającego i uzasadniającego prawnie i ekonomicznie aspekty przeniesienia siedziby

2. podjecie uchwały przez walne zgromadzenie SE większością 2/3 głosów po upływie 2 miesięcy od ogłoszenia projektu

3. wydanie przez właściwy organ państwowy w państwie dotychczasowej siedziby SE zaświadczenia stwierdzającego dokonanie formalności potrzebnych do przeniesienia siedziby

4. przedstawienie tego zaświadczenia właściwemu organowi w państwie nowej siedziby i wpis do właściwego rejestru w tym państwie

5. zawiadomienie rejestru dotychczasowej siedziby SE o nowym wpisie i wykreślenie dotychczasowej rejestracji

6. ogłoszenie o nowym wpisie i o wykreśleniu dotychczasowej rejestracji w obydwu państwach członkowskich

7. Rozwiązanie i likwidacja spółki europejskiej:

Podlega to przepisom prawa krajowego a propos S.A.

SE może zostać przekształcona w S.A. podlegającą prawu państwa członkowskiego, w którym ona ma statutową siedzibę. Uchwała o przekształceniu może zostać podjęta dopiero po upływie 2 lat od zarejestrowania SE lub po zatwierdzeniu 2 pierwszych rocznych sprawozdań finansowych SE.

Etapy postępowania przekształceniowego:

1. przygotowanie przez właściwy organ SE planu przekształcenia oraz sprawozdania uzasadniającego przekształcenie

2. ogłoszenie planu przekształcenia

3. stwierdzenie przez jednego lub kilku biegłych, że SE posiada majątek, którego wartość odpowiada co najmniej wysokości jej kapitału

4. podjęcie uchwały o przekształceniu przez walne zgromadzenie SE

XIII SPÓŁDZIELNIE

1. Definicja spółdzielni:

Spółdzielnia jest dobrowolnym i samorządnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym , które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą.

Jest to typ korporacyjnej osoby prawnej, której substratem osoby.

Poza substratem osobowym, który jest dominujący, występuje także substrat majątkowy, pochodzący z pierwotnego majątku spółdzielni i późniejszego powiększonego także poprzez działalność gospodarczą.

Dobrowolność zrzeszenia oznacza iż członek spółdzielni ma swobodę decyzji co do ewentualnego zgłoszenia akcesu do spółdzielni i zawsze może z niej wystąpić.

Zasada otwartych drzwi oznacza ponadto prawo bycia członkiem w przypadku spełnienia przez określone osoby wymogów statutowych.

Spółdzielnie działają w oparciu o zmienny fundusz udziałowy co jest konsekwencją zmienności składu osobowego.

Po ustaniu członkowstwa spółdzielnia ma obowiązek wypłaty udziałów członkowskich byłemu członkowi.

Członkowstwo w spółdzielni jest niezbywalne, tak jak i udziały członkowskie.

„wspólna działalność gospodarcza” oznacza obowiązkowe prowadzenie wspólnej działalności w interesie tylko swoich członków (nie inwestorów np.).

Zasada samorządności spółdzielni - swoboda podejmowania decyzji przez własne organy

Zasada samodzielności spółdzielni - niezależność w stosunku do podmiotów zewnętrznych

Zasada jeden członek, jeden głos - (wyjątek może wystąpić w spółdzielniach osób prawnych)

Zasad równości:

sensu stricto - równość pomiędzy spółdzielnia a jej członkami

sensu largo - dotyczy wszelkich praw i obowiązków członków

wynikających ze stosunku członkowstwa

2. Tworzenie spółdzielni:

Grupa, która zamierza założyć spółdzielnię zwana jest założycielami. W spółdzielniach, których założycielami są tylko osoby fizyczne, powinno być co najmniej 10 założycieli, natomiast jeżeli założycielami są osoby prawne, założycielami powinny być co najmniej 3 osoby prawne. W spółdzielniach produkcji rolnej liczba założycieli osób fizycznych nie może być mniejsza niż 5 osób. Jeżeli tworzona jest spółdzielnia osób fizycznych i osób prawnych, założycieli powinno być 10.

Założyciele powinni zwołać zebranie, na którym jednomyślnie powinni uchwalić statut (zmiana statutu w toku działalności wymaga kwalifikowanej większości 2/3 głosów pojętych przez walne zgromadzenie członków).

Obligatoryjne składniki statutu:

1) oznaczenie nazwy z dodatkiem „spółdzielnia” lub „spółdzielczy” i podaniem jej siedziby;  

2) przedmiot działalności spółdzielni oraz czas trwania, o ile założono ją na czas określony;  

3) wysokość wpisowego oraz wysokość i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki niewniesienia udziału w terminie; jeżeli statut przewiduje wnoszenie więcej niż jednego udziału, może określać ich górną granicę;  

4) prawa i obowiązki członków;  

5) zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków;  

6) zasady zwoływania walnych zgromadzeń, obradowania na nich i podejmowania uchwał;  

7) zasady i tryb wyboru oraz odwoływania członków organów spółdzielni;  

8) zasady podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) oraz pokrywania strat spółdzielni.  

Musi dojść do złożenia podpisów przez założycieli spółdzielni , co stanowi potwierdzenie przyjęcia statutu.

Kolejną czynnością jest powołanie organów spółdzielni. Dotyczy to powołania rady nadzorczej oraz ewentualnie zarządu, jeżeli zgodnie ze statutem wybór zarządu jest przypisywany do kompetencji walnego zgromadzenia. Jeżeli np. zarząd był powołany przez radę nadzorczą, to na zebraniu założycieli nie musi być powołany. Natomiast powołana rada nadzorcza powinna, jeszcze przez zgłoszeniem wniosku o wpis do rejestru , dokonać wyboru zarządu spółki. Zarząd zgłasza wniosek o wpis do rejestru.

Jeżeli podczas trwania zebrania założycieli powstał problemy z powołaniem organów, to można utworzyć komisję organizacyjna w składzie co najmniej 3 - osobowym ( to nie jest organ spółdzielni).

Złożenie wniosku o wpis do KRS.

3. Rodzaje spółdzielni:

Typy spółdzielni:

1) Działające na zasadach ogólnych

2) spółdzielnie produkcji rolnej -

1. rolnicze spółdzielnie produkcyjne - prowadzą wspólne gospodarstwo rolne lub prowadza działalność na rzecz indywidualnych gospodarstw rolnych

2. spółdzielnie kółek rolniczych - świadczą usługi dla rolników i inne rodzaje usług wynikające z potrzeb środowiska wiejskiego

3. inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną

3) spółdzielnie pracy - prowadza wspólne przedsiębiorstwo w oparciu o osobista pracę członków, spółdzielni i członek maja obowiązek pozostawania w stosunku do siebie w stosunku pracy, który nawiązuje się poprzez spółdzielczą umowę o pracę; np. spółdzielnie inwalidów, niewidomych, rękodzieła ludowego i artystycznego

4) spółdzielnie mieszkaniowe - ( ustawa prawo spółdzielcze, ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych) - zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu (budowanie, nabywanie, pomoc w budowaniu)

charakteryzują się licznymi odrębnościami:

• walne zgromadzenie nie może być zastąpione zebraniem przedstawicieli

• członkowie innych org. niż zarząd co do zasady pełnią funkcje społecznie

• członkami rady nadzorczej nie mogą być pracownicy spółdzielni

• max kadencja rady nadz. to 3 lata, a członek nie może być wybrany po raz trzeci

5) spółdzielnie rzemieślnicze - (PrSpółdz i ustawa z 22.03.1989 o rzemiośle) - działalność w zakresie działalności usługowej i wytwórczej rzemiosła, udzielanie pomocy członkom w wykonywaniu ich zadań oraz prowadzenie własnej działalności gospodarczej i społeczno- wychowawczej

6) banki spółdzielcze - ( ustawa z 7.12.2000r.o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz PrBank) . Banki spółdzielcze tworzone są przez osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założycieli spółdzielni. Tworzone są na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Statut banku spółdzielczego powinien być pod rygorem nieważności sporządzony w formie aktu notarialnego. Banki spółdzielcze mogą wykonywać czynności bankowe ( prowadzić rachunki bankowe, przeprowadzać bankowe rozliczenia pieniężne, udzielać kredytów i pożyczek, udzielać gwarancji bankowych i poręczeń, przechowywać przedmioty i papiery wartościowe, udostępniać skrytki sejfowe, prowadzić operacje czekowe i wekslowe, wydawać karty płatnicze). Za zgodą banku zrzeszającego banki spółdzielcze mogą obracać wartościami dewizowymi i zajmować się szeregiem innych czynności (np. obrotem pap. wartościowymi, nieruchomościami)

7) spółdzielnie oszczędnościowo - kredytowe (ustawa z 14.12 1995 0 spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych) - gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na zasadach określonych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej.

8)spółdzielnie socjalne- przedmiotem ich działalności jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobista prace członków w celu zawodowej i społecznej reintegracji (bezrobotni, bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności; alkoholicy; narkomani; chorzy psychicznie; zwalniani z zakładów karnych , mający trudności w integracji ze środowiskiem; uchodźcy; niepełnosprawni). W spółdzielniach socjalnych , w których liczba członków nie przekracza 15, nie powołuje się rady nadzorczej, zaś jej zadania wykonuje walne zgromadzenie, a prawo kontroli działalności spółdzielni przysługuje każdemu członkowi.

9) spółdzielnia europejska

4. Nabycie i utrata członkowstwa w spółdzielni:

Nabycie członkowstwa:

1) z mocy prawa

Założyciele spółdzielni, z chwila gdy podpisali statut powstają przesłanki nabycia członkowstwa pod warunkiem zawieszającym. Jeżeli warunek ten się ziści, tj. spółdzielnia zostanie zarejestrowana, osoby będące założycielami uzyskują członkowstwo z mocy prawa. (podział, połączenie - też)

2) przez przyjęcie

Następuje to na skutek złożenia deklaracji przez potencjalnego członka i przyjęcia do spółdzielni. Deklaracja powinna być złożona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Może być ona złożona przez osoby niemające pełnej zdolności do czynności prawnych, a także przez pełnomocnika. Przystąpienie do spółdzielni jest umowa zawarta pomiędzy osobą ubiegającą się o członkowstwo a spółdzielnią. Organ, który ma kompetencje do przyjęcia na członka, musi być określony w statucie. Przyjęcie powinno być potwierdzone na deklaracji podpisem dwóch członków zarządu lub osób do tego przez zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu. Uchwała w sprawie przyjęcia powinna być podjęta w ciągu miesiąca od dnia złożenia deklaracji, chyba że statut przewiduje inny termin. (Postanowienie o odmowie przyjęcia w poczet członków - podobnie, ale zawiadomienie o takiej uchwale powinno być dostarczone pisemnie wraz z uzasadnieniem w ciągu dwóch tygodni od dnia jej powzięcia).

Kiedy organem przyjmującym nowych członków jest zarząd lub rada nadzorca, statut powinien wskazywać na organ, do którego służy odwołanie od decyzji odmownej, oraz określić termin wniesienia i rozpatrzenia odwołania.

Prawa członków:

1) Niemajątkowe (organizacyjne)

1. prawo członka spółdzielni do przeglądania rejestru członków prowadzonego przez zarząd spółdzielni

2. prawo otrzymania odpisu statutu

3. prawo zaznajomienia się z regulaminem spółdzielni

4. prawo brania udziału w organach spółdzielni ( bezpośrednio w walnym zgromadzeniu)

5. prawo wyboru organów spółdzielni

6. prawo głosu na walnym zgromadzeniu/ zebraniu grupy członkowskiej

7. pr. rozpatrzenia wniosków dot. działalności sp. przez org.

8. pr. do świadczeń sp. w zakresie statutowej działalności

2) Majątkowe

1. prawo do udziału w nadwyżce bilansowej

3. wynikające z mocy ustawy

4. z mocy statutu

w poszczególnych typach spółdzielni:

1. prawo do pracy odpowiadającej kwalifikacjom członka (np. sp. pracy, prod. rolnej)

2. prawo do odpowiedniego wynagrodzenia za pracę

3. prawo do uzyskania spółdzielczego prawa do lokalu o powierzchni odpowiadającej wysokości wniesionego wkładu

Obowiązki członków:

Generalnie:

1. przestrzeganie przepisów pr., statutu, regulaminów

2. dbanie o dobro i rozwój spółdzielni

3. inne obowiązki

1) Majątkowe

1. wniesienie wpisowego

2. wniesienie zadeklarowanych udziałów. Udziały są wnoszone jednorazowo lub ratalnie, w zależności od postanowień statutu. Udziały mogą być wniesione w pieniądzu lub w innych wartościach majątkowych, które SA potrzebne spółdzielni do wykonywania zadań statutowych.

3. uczestniczenie w stratach spółdzielni do wysokości zadeklarowanych udziałów w zależności od postanowień statutu

2) Niemajątkowe

1. obowiązek lojalności członka wobec spółdzielni (powstrzymanie się od zachowania godzącego w cele i interesy spółdzielni)

2. obowiązek brania udziału w posiedzeniach walnego zgromadzenia

3. obowiązek podporządkowania się uchwałom walnego zgromadzenia

Przyczyny ustania członkowstwa:

1) Członek może wystąpić ze spółdzielni z zachowaniem terminu i okresu wypowiedzenia. Wystąpienie jest jednostronnym oświadczeniem woli członka złożonym wobec spółdzielni, bez konieczności podawania powodów. Do skuteczności wypowiedzenia nie jest wymagana czyjakolwiek zgoda ze strony spółdzielni

2) Pozbawienie członkowstwa w spółdzielni może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i statucie spółdzielni.

Wykluczenie członka może mieć miejsce, gdy zaistnieją 3 przesłanki (musza wystąpić łączne):

a) wina członka (umyślna/ rażące niedbalstwo)

b) ocena, że dalsze pozostawanie członka w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu lub zasadami współżycia społecznego (bezprawność)

c) przyczyna wykluczenia powinna być określona w ustawie lub statucie

Wykreślenie z rejestru członków może mieć miejsce, gdy zaistnieją następujące przesłanki:

a) niewykonywanie obowiązków statutowych z przyczyn przez niego niezawinionych

b) istnienie stosownej przyczyny

c) określenie przyczyny w statucie spółdzielni

*Jeżeli wł. w spr. wykluczenia/ wykreślenia z rejestru jest RN, członek ma prawo:

- odwołania do WZ

- zaskarżenia uchwały RN do sądu (6 tyg. od doręczenia uchwały wraz z uzasadnieniem)

3) Śmierć członka będącego osoba fizyczną (skreślenie mające charakter porządkowy).

Ustanie osoby prawnej będącej członkiem spółdzielni.

4) Rozwiązanie spółdzielni - dotyczy wszystkich członków

Najważniejszymi skutkami majątkowymi wynikającymi z ustania członkowstwa są:

1) prawo żądania od byłego członka zwrotu wpłaconego udziału

2) prawo żądania zwrotu wkładów, jeżeli zostały wniesione

3) roszczenie o wypłatę udziału w nadwyżce bilansowej

Wierzyciel członka nie może uzyskać zaspokojenia z jego udziałów i wkładów w czasie trwania członkowstwa Wpisowego nie wypłaca się byłemu członkowi lub jego spadkobiercom. Były członek jest obowiązany do pokrywania strat spółdzielni, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od chwili ustania członkowstwa nastąpiło otwarcie jej likwidacji lub ogłoszenie upadłości.

Najważniejszymi skutkami niemajątkowymi wynikającymi z ustania członkowstwa są:

• utrata wszelkich praw korporacyjnych przysługujących członowi w spółdzielni, w szczególności do brania udziału w walnym zgromadzeniu ( z wyjątkiem spraw w zakresie popierania lub obrony odwołania)

• utrata prawa do udostępniania i przeglądania rejestru członków

• utrata prawa do udostępniania członkowi odpisu statutu

• utrata prawa do przeglądania protokołu walnego zgromadzenia

• utrata prawa do przeglądania rachunków rocznych i wyników oraz sporządzania z nich odpisów

Wykluczenia lub wykreślenia może dokonać zależnie od postanowień statutu rada nadzorcza lub walne zgromadzenie spółdzielni, nie może tego dokonać zarząd. Uchwała taka powinna być zaprotokołowana. Jeżeli wykreślenia lub wykluczenia dokonuje rada, statut powinien określić termin, w ciągu którego wykreślony lub wykluczony członek ma prawo odwołać się od tej uchwały do walnego zgromadzenia. Odwołanie to odbywa się w tzw. postępowaniu wewnątrz spółdzielczym, po którego wyczerpaniu wykluczony lub wykreślony członek może zaskarżyć do sadu uchwałę walnego zgromadzenia z powodu jej niezgodności z prawe lub postanowieniami statutu.

5. Zasady działania spółdzielni:

organami spółdzielni są:

- walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli)

- rada nadzorcza

- zarząd

- zebranie grup członkowskich (gdy występuje zebranie przedstawicieli)

Walne zgromadzenie:

Najwyższy organ spółdzielni. Walne zgromadzenie może być zastąpione przez zebrania przedstawicieli, jeżeli statut tak stanowi (jeżeli ilość czł. przekroczy pewną liczbę określoną w statucie). W walnym zgromadzeniu członek może brać udział tylko osobiście (Tylko jeżeli ustawa stanowi inaczej, można głosować przez przedstawicieli). Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika, który nie może zastępować więcej niż jednego członka. Możliwe jest wystąpienie jednego członka zarządu mimo istnienia reprezentacji łącznej.

Reprezentować na walnym zgromadzeniu może również przedstawiciel ustawowy osoby prawnej.

Każdy członek ma jeden głos bez względu na liczbę posiadanych udziałów. Jednakże gdy członkami spółdzielni mogą być wyłącznie osoby prawne, zasada ta może być zmieniona i mogą zostać ustalone inne reguły głosowania.

W zgromadzeniu mogą uczestniczyć, ale bez prawa głosu, przedstawiciele związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona oraz Krajowej Rady Spółdzielczej.

Sposób zawiadomienia o odbyciu walnego zgromadzenia określony jest w statucie.

Rada, 10% członków, nie mniej jednak niż 3 członków (jeżeli nie zastrzeżono w statucie większej liczby członków, a w spółdzielniach, w których istnieje zebranie przedstawicieli - 1/3 przedstawicieli na zebranie przedstawicieli lub zebranie grup członkowskich, obejmujących co najmniej 1/5 ogólnej liczby członków spółdzielni) maja prawo żądania zamieszczenia określonych spraw w porządku obrad, pod warunkiem, że wystąpią z tym żądaniem w terminie określonym, w statucie. Mają one prawo zwołania walnego zgromadzenia. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd na wniosek tych osób lub organów. Zarząd ma obowiązek zwołać walne zgromadzenie przynajmniej raz w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego (zwyczajne zgromadzenie).

W pewnych przypadkach zwoływania walnych zgromadzeń na żądanie , posiedzenia takie możemy określić mianem nadzwyczajnych.

Uchwały walnego zgromadzenia muszą być podejmowane jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanym do wiadomości członków w terminie i w sposób określony w statucie. Podejmowane są one zwykłą większością głosów przy kworum określonym na co najmniej 50% uprawnionych do głosowania, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej. Zasady te mogą być zmienione w statucie.

Z obrad walnego zgromadzenia należy sporządzić protokół , który powinien być podpisany przez przewodniczącego walnego zgromadzenia oraz inne osoby wskazane w statucie. Protokoły są jawne dla członków spółdzielni i muszą być przechowywane przez zarząd przez co najmniej 10 lat. Członek spółdzielni, zarząd spółdzielni oraz prokurator mogą zaskarżyć do sądu uchwałę w dwóch przypadkach: z powodu jej niezgodności z prawem lub z powodu niezgodności z postanowieniami statutu. Należy wówczas wnieść powództwo o uchylenie uchwały w ciągu 6 tygodni od dnia odbycia walnego zgromadzenia . Jeżeli zaś powództwo wnosi członek nieobecny na walnym zgromadzeniu na skutek jego wadliwego zwołania, może on zaskarżyć uchwałę w ciągu 6 tygodni od powzięcia wiadomości przez tego członka o uchwale, nie później jednak niż przed upływem roku od odbycia walnego zgromadzenia. W przypadku jeżeli powództwo wnosi zarząd, spółdzielnie reprezentuje rada. W pozostałych przypadkach zaskarżenia przez członka, spółdzielnie reprezentuje zarząd. Jeżeli sąd uchyli uchwałę walnego zgromadzenia, to ma to moc prawną wobec wszystkich wobec wszystkich członków spółdzielni ze skutkiem ex tunc (od chwili podjęcia).

Do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy:

1. uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej

2. rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych oraz podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu , rady lub zarządu w tych sprawach i udzielanie absolutorium członkom zarządu

3. rozpatrywanie wniosków wynikających z przedstawionego protokołu polustracyjnego z działalności spółdzielni oraz podejmowanie uchwał w tym zakresie

4. podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat

5. podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej

6. podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich

7. oznaczenie najwyższej sumy zobowiązań , jaką spółdzielnia może zaciągnąć

8. podejmowanie uchwał w sprawie połączenia się spółdzielni , podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni

9. rozpatrywanie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym odwołań od uchwał rady

10. uchwalanie zmian statutu

11. podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia lub wystąpienia spółdzielni ze związku oraz upoważnienie zarządu do podejmowania działań w tym zakresie.

12. wybór delegatów na zjazd związku, w którym spółdzielnia jest zrzeszona

możliwe jest statutowe zastrzeżenie również innych spraw

Rada nadzorcza:

Rada nadzorcza kontroluje i nadzoruje działalność spółki.

Posiada kompetencje uchwałodawcze:

1. uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej

2. zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni

Niektóre czynności podejmowane przez zarząd wymagają wcześniejszej uchwały rady:

1. nabycia i obciążenia nieruchomości

2. nabycia zakładu lub innej jednostki organizacyjnej

3. przystąpienia do organizacji społecznych i występowania z nich

4. czynności prawnych dokonywanych miedzy spółdzielnia a członkami zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach

Rada nadzorcza może zostać wyposażona jeszcze w inne kompetencje, które powinien wymieniać statut.

Statut może wyjątkowo nazwać radę komisją rewizyjną.

Rada składa się z przynajmniej 3 członków , wybieranych w zależności od postanowień statutu przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebranie grup członkowskich.

Do rady mogą być wybierani tylko członkowie spółdzielni. W przypadku jeżeli członkiem spółdzielni jest osoba prawna, do rady może być wybrana osoba niebędąca członkiem spółdzielni. Wówczas osoba prawna wskazuje taka osobę . Jednak nie może być członkiem rady sama osoba prawna. W skład rady nie mogą wchodzić członkowie zarządu (incompabilitas, wyjątkowo tylko na pewnie okres jest to możliwe) oraz osoby będące kierownikami bieżącej działalności gospodarczej spółdzielni lub będące pełnomocnikami zarządu a także osoby pozostające z członkami zarządu lub kierownikami bieżącej działalności gospodarczej spółdzielni w związku małżeńskim albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej i w drugim stopniu linii bocznej.

Uchwały o powołaniu do rady podejmuje się większością zwykłą bez uwzględniania głosów wstrzymujących się i nieważnej przy obecności co najmniej 50% wymaganych do głosowania ( jeżeli statut nie stanowi inaczej). Odwołanie rady nadzorczej może odbyć się tylko w głosowaniu tajnym większością 2/3 głosów przez organ ,który ją wybrał.

Rada nadzorcza wykonuje swoje uprawnienia kolegialnie.

Członków rady nadzorczej obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej - członkowie rady nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczyć jako wspólnicy lub członkowie władz przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni. Naruszenie zakazu konkurencji stanowi podstawę odwołania członka rady oraz powoduje inne skutki prawne przewidziane w odrębnych przepisach.

W wypadku naruszenia przez członka rady nadzorczej zakazu konkurencji rada może podjąć uchwałę o zawieszeniu członka tego organu w pełnieniu czynności.

ZASADY ODP. CZŁONKÓW RN: Członek rady winny czynu lub zaniedbania , przez które spółdzielnia poniosła szkody, odpowiada za nie osobiście. Do odpowiedzialności członków rady maja odpowiednie zastosowanie przepisy KP o odpowiedzialności materialnej pracowników (czł. RN niezatrudnieni w spółdzielni -> 3-krotne przeciętnie miesięczne wynagrodzenie).

Zarząd:

Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ja na zewnątrz.

Istnieje zasada domniemania kompetencji zarządu.

Zarząd może być powołany, w zależności od postanowień statutu przez:

1. radę nadzorczą - zwykła większością głosów

2. walne zgromadzenie - zwykła większością głosów przy obecności 50% uprawnionych do głosowania

Statut może przewidywać inne zasady.

Spółdzielnie, której członkami są wyłącznie osoby prawne , wybierają zarząd spośród kandydatów będących osobami fizycznymi wskazanymi przez te osoby prawne.

Odwołanie członków zarządu wymaga pisemnego uzasadnienia. Odwołanie następuje przez walne zgromadzenie rade stosownie do postanowień statutu. Walne zgromadzenie może natomiast odwołać tych członków zarządu, którym nie udzieliło absolutorium.

Jeżeli działalność członka zarządu jest sprzeczna z przepisami prawa lub statutu, a statut to przewiduje, członek zarządu powołany przez walne zgromadzenie może być zawieszony w czynnościach przez radę.

Kompetencje w zakresie prowadzenia spraw mogą być ograniczone poprzez konieczność uzyskania zgody rady nadzorczej lub podjęcie stosownej uchwały przez walne zgromadzenie.

Jeżeli zarząd jest jednoosobowy, nie może dokonywać czynności wynikających ze stosunku członkowstwa. Czynności takie dokonywane są przez radę nadzorczą , chyba że w statucie zastrzeżono to do kompetencji walnego zgromadzenia.

Oświadczenia woli za spółdzielnie składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik.

Zasada reprezentacji łącznej (zasada dwóch podpisów) i reprezentacji jednoosobowej czynnej w sensie formalnym polega na złożeniu podpisów pod nazwa spółdzielni. Zarząd może udzielić jednemu członkowi zarządu lub innej osobie umocowania do dokonywania czynności prawnych związanych z kierowaniem bieżącą działalnością spółdzielni lub jej wyodrębnionymi organizacyjnie i gospodarczo jednostkami. Może również udzielić pełnomocnictwa rodzajowego lub szczególnego + prokury.

Reprezentacja bierna jest jednoosobowa.

Członkowie zarządu nie mogą być członkami rady nadzorczej ( i odwrotnie).

Spółdzielnie mogą udzielać prokury.

Członkowie zarządu nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczyć jako wspólnicy klub członkowie władz przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjna wobec spółdzielni.

Członkowie zarządu, którzy zawinili czynności lub jej zaniechali , przez co spółdzielnia poniosła szkodę , ponoszą odpowiedzialność osobistą. Zastosowanie odpowiednie maja przepisy KP o odpowiedzialności materialnej pracowników.

Odszkodowanie wynosi kwotę trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w spółdzielni za ostatni kwartał.

Grupy członkowskie:

W spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zostaje zastąpione przez zebranie przedstawicieli , organami ich są także zebrania grup członkowskich.

Do kompetencji zebrań grup członkowskich należy:

1. wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli

2. wybieranie i odwoływanie członków rady spółdzielni, jeżeli statut tak stanowi

4. rozpatrywanie spraw, które maja być przedmiotem obrad najbliższego zebrania przedstawicieli i zgłaszanie swoich wniosków w tych sprawach

5. rozpatrywanie okresowych sprawozdań rady i zarządu

6. wyrażanie swojej opinii i zgłaszanie do właściwych organów spółdzielni wniosków w sprawach spółdzielni, a zwłaszcza we wszystkich sprawach członków wchodzących w skład zebrania grupy.

Członek spółdzielni niebędący przedstawicielem może uczestniczyć w zebraniu, ale bez prawa głosu.

6. Prowadzenie działalności gospodarczej przez spółdzielnie; majątek spółdzielni:

Spółdzielnia jest przedsiębiorcą. Spółdzielnia prowadzi swoją działalność w oparciu o majątek, na który składają się udziały, wpisowe, wkłady członków (jeżeli statut przewiduje ich wnoszenie), a także środki wypracowane.

Majątek spółdzielni jest prywatna własnością jej członków (w zn. ekonomicznym, nie prawnym).

Nie jest możliwe wniesienie przez spółdzielnię do spółki przedsiębiorstwa, który stanowi cały majątek spółdzielni, niezbędny do prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej.

Przedmiot prowadzonej działalności , w tym również gospodarczej, powinien być określony w statucie.

Działalność gospodarcza spółdzielni może być prowadzona bez wyodrębnienia organizacyjnego albo przez utworzenie odrębnej wewnętrznej struktury organizacyjnej (np. zakład, oddział).

Zarząd może upoważnić jednego ze swoich członków do dokonywania czynności prawnych związanych z bieżącą działalnością gospodarczą lub prowadzoną w formie odrębnej jednostki organizacyjnej.

Działalność gospodarcza musi być prowadzona przez spółdzielnie na zasadach rachunku ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni.

Spółdzielnia odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych osób prawnych. członek w ogóle nie ponosi odpowiedzialności, uczestniczy jedynie w stratach do wysokości zadeklarowanych udziałów.

Za zysk spółdzielni uznaje się nadwyżkę wpływów nad wydatkami w prowadzonej działalności gospodarczej pomniejszona o podatek dochodowy i inne obciążenia obowiązkowe.

Co najmniej 5% nadwyżki przeznacza się obowiązkowo na powiększenie funduszu zasobowego , jeżeli fundusz ten nie osiąga wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych. Pozostała część nadwyżki bilansowej , która pozostaje po odjęciu odpisu zostaje przeznaczona na cele , które definiuje uchwała walnego zgromadzenia. Uchwała ta powinna konkretyzować zasady podziału zgodnie z regułami określonymi przez statutu. Również zasady podziału nadwyżki bilansowej między członków przewiduje statut.

Spółdzielnie musza utworzyć co najmniej dwa fundusze obligatoryjne:

1. udziałowy powstaje z wpłat udziałów członkowskich , odpisów na udziały członkowskie, z podziału nadwyżki bilansowej lub innych źródeł określonych w przepisach szczególnych

2. zasobowy składa się z wpłat przez członków wpisowego , części nadwyżki bilansowej lub innych źródeł

Spółdzielnie mogą tworzyć inne fundusze własne, które przewidują statut lub przepisy ustaw.

Jeżeli spółdzielnia zamiast nadwyżki bilansowej generuje straty, pokrywane są one z funduszu zasobowego, a w części przekraczającej fundusz zasobowy z funduszu udziałowego i innych funduszy własnych spółdzielni według kolejności ustalonej w statucie. Strata pierwszego roku obrachunkowego po założeniu spółdzielni może być pokryta w roku następnym. Jeżeli fundusze własne nie wystarczają na pokrycie strat, walne zgromadzenie może podjąć uchwałę zobowiązującą członków do wcześniejszego wpłacenia udziałów, niż przewiduje to statut.

Spółdzielnia ma obowiązek sporządzenia rocznych sprawozdań finansowych , które podlegają badaniu pod względem rzetelności i prawidłowości. Badanie takie jest potwierdzone przez uchwałę rady.

Roczne sprawozdanie wraz z działalności razem z opinia biegłego rewidenta (jeżeli taki obowiązek istnieje), wykłada się w lokalu spółdzielni na co najmniej 14 dni przed odbyciem walnego zgromadzenia w celu zapoznania się z nim przez członków spółdzielni.

Z prowadzeniem działalności gospodarczej wiąże się bezpośrednio badanie legalności, gospodarności i rzetelności całości działania spółdzielni. Poza działalnością gospodarcza podlega temu badaniu również działalność społeczną, wychowawczą itp. To specjalne badanie określa się mianem lustracji.

Spółdzielnia jest obowiązana przynajmniej raz na 3 lata , a w okresie likwidacji co roku, poddawać się takiemu badaniu.

Lustracja może być przeprowadzona również na żądanie walnego zgromadzenia, rady lub 1/5 członków spółdzielni. Przeprowadzają ją właściwe związki rewizyjne w spółdzielniach w nich zrzeszonych. Te spółdzielnie, które nie są zrzeszone, zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej. W ich imieniu lustracji dokonuje wyznaczony lustrator. Członkowie rady uprawnieni są do uczestnictwa w lustracji, o czym są powiadomieni łącznie z zarządem. Z czynności lustracyjnych sporządza się protokół. Przedkłada się go radzie i zarządowi, a wnioski powinny być przedstawione walnemu zgromadzeniu przez radę na najbliższym posiedzeniu.

Cele lustracji:

- sprawdzenie przestrzegania przez spółdzielnię przepisów prawa i statutu

- badanie dbania o interes członków

- kontrola gospodarności, celowości i rzetelności

- wskazywanie członkom nieprawidłowości w działaniu organów

- udzielanie pomocy w usuwaniu nieprawidłowości

lustratorem jest osoba fizyczna, posiadająca odpowiednie uprawnienia

7. Reorganizacja, likwidacja i upadłość spółdzielni:

1. Łączenie:

Spółdzielnia może w każdym czasie połączyć się z inną spółdzielnią na podstawie uchwał walnych zgromadzeń łączących się spółdzielni, w których każda musi podjąć uchwałę większością 2/3 głosów.

Połączenie jest możliwe tylko w jednej z form - przez inkorporację spółdzielni (jednej lub więcej) przez inną spółdzielnię.

Następuje nabycie z mocy prawa członkowstwa w spółdzielni inkorporującej członków w spółdzielni inkorporującej członków spółdzielni inkorporowanej. Następuje sukcesja uniwersalna. Wspomniane skutki zachodzą z chwila wpisu do KRS. Wpłaty na udziały członków wpisuje się zgodnie ze sprawozd. finansowym.

2. Podział:

Wydzielenie ze sp. jej zorg. części, z której tworzona jest nowa spółdzielnia. Spółdzielnia może się podzielić na podstawie uchwały walnego zgromadzenia, która musi być podjęta zwykłą większością głosów.

Konieczne jest:

1. uchwalenie zwykłą większością głosów statutu powstającej spółdzielni, który nie może uszczuplać nabytych praw majątkowych członków

2. musi być dokonany wybór tych organów spółdzielni, do których powołania uprawnione jest walne zgromadzenie.

Zarząd spółdzielni powstającej w ciągu 14 dni od jego wyboru powinien wystąpić z wnioskiem o wpis do KRS, a zarząd spółdzielni dotychczasowej z wnioskiem o wpisanie do KRS jej podziału.

3. Likwidacja:

Przesłankami obligatoryjnymi są:

1. upływ czasu, na jaki w myśl statutu utworzono spółdzielnię

2. zmniejszenie się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub w ustawie , jeżeli spółdzielnia w terminie roku nie zwiększy liczby członków do wymaganej wielkości

Przesłankami fakultatywnymi są:

1. wskutek zgodnych oświadczeń woli walnych zgromadzeń , które zapadają większością ¾ głosów przy obecności co najmniej 50% uprawnionych do głosowania na dwóch kolejno po sobie następujących walnych zgromadzeniach, odbytych w odstępie co najmniej 2 tygodni.

2. związek rewizyjny (albo Krajowa Rada Spółdzielcza, gdy spółdzielnia nie jest zrzeszona) ma prawo do podjęcia uchwały o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji, jeżeli:

1. działalność spółdzielni wykazuje rażące i uporczywe naruszenia prawa lub postanowień statutu

2. spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa

3. spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi działalności gospodarczej

Przesłanki te nie muszą występować łącznie.

Likwidator jest powoływany uchwała walnego zgromadzenia podjętą większością głosów w obecności przynajmniej połowy uprawnionych, chyba że statut spółdzielni stanowi inaczej.

Likwidatorem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna.

Z powołanym likwidatorem jest zawierana umowa o wykonanie czynności likwidacyjnych (spółdzielnię reprezentuje tu rada nadzorcza). W szczególnych sytuacjach likwidatora wyznacza związek rewizyjny i on zawiera umowę , działając w imieniu likwidowanej spółdzielni.

Oświadczenia woli za likwidowaną spółdzielnię likwidator składa jednoosobowo lub mogą to czynić dwaj pełnomocnicy. Pełnomocnicy są ustanawiani przez likwidatora, bowiem poprzednie pełnomocnictwa wygasają.

Likwidator powinien:

• zgłosić do KRS wniosek o wpisanie otwarcia likwidacji spółdzielni, jeżeli nie zostało to jeszcze dokonane i zawiadomić o tym związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona oraz Krajowa Rade Spółdzielczą

• powiadomić banki finansujące spółdzielnię oraz organy finansowe o otwarciu likwidacji spółdzielni

• ogłosić w Monitorze Spółdzielczym zawiadomienie o otwarciu likwidacji i wezwać wierzycieli do zgłaszania wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia tego ogłoszenia

• przystąpić do sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień otwarcia likwidacji oraz listy zobowiązań spółdzielni

• sporządzić plan finansowy likwidacji i plan zaspokojenia zobowiązań

W przypadku odmowy zaspokojenia zgłoszonych wierzytelności, likwidator powinien zawiadomić wierzyciela pisemnie w ciągu 4 tygodni od dnia zgłoszenia wierzytelności. Należności zaspokaja się w następującej kolejności:

• koszty prowadzenia likwidacji

• należności ze stosunku pracy i należności , którym przepisy prawa przyznają taka sama ochronę oraz odszkodowanie z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju zdrowia lub pozbawienia życia, z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

• podatki i inne należności oraz należności z tytułu kredytów bankowych

• inne należności

Należności sporne lub jeszcze niewymagalne wymagają złożenia do depozytu sadowego.

Z pozostałych kwot dokonuje się wypłaty udziałów. Wypłaty tej nie można dokonać przed upływem 6 miesięcy od dnia ogłoszenia wzywającego wierzycieli.

Majątek, który pozostaje, powinien zostać przeznaczony na cele określone w uchwale ostatniego walnego zgromadzenia.

Po zakończeniu likwidacji likwidator przedstawia walnemu zgromadzeniu do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji. Gdy zwołanie walnego zgromadzenia napotyka poważne trudności, dokonuje tego związek rewizyjny.

Likwidator zgłasza do KRS wniosek o wykreślenie spółdzielni z KRS oraz przekazuje księgi i dokumenty zlikwidowanej spółdzielni do przechowania. Wykreślenie powinno być ogłoszone przez sąd.

4. Upadłość:

Przesłanką ogłoszenia upadłości spółdzielni jest stan jej niewypłacalności, tzn. :

- nie jest ona w stanie spłacać swoich długów

- jej zobowiązania przekroczyły wartość jej majątku , nawet pomimo iż na bieżąco swoje zobowiązania wykonuje

Zarząd powinien zwołać walne zgromadzenie temu poświęcone, które podejmie stosowną uchwałę a zarząd ma obowiązek niezwłocznie zgłosić do sadu wniosek o ogłoszenie upadłości. Taki sam obowiązek spoczywa na likwidatorze. Gdy majątek sp. nie wystarczy na pokrycie kosztów post. upadłościowego a wierzyciele nie wyrażą zgody na pokrycie -> sąd zarządza wykreślenie z KRS (na wniosek wierzycieli/ Krajowej Rady Spół.).

Po zakończeniu postępowania upadłościowego syndyk upadłości zgłasza do sadu rejestrowego wniosek o wykreślenie spółdzielni z KRS.

8. SPÓŁDZIELNIA EUROPEJSKA

Rozporządzenie Rady nr 1435/2003 w sprawie statutu spółdzielni europejskiej. Ustawa o spółdzielni europejskiej z 2006r.

Głównym jej celem powinno być zaspokajanie potrzeb członków lub wspieranie działalności gospodarczej albo społecznej, zgodnie z zasadami:

- osiąganie wzajemnych korzyści przez członków proporcjonalnie do udziału

- członkami lub w inny sposób zaangażowani w SCE powinni być pracownicy, klienci, dostawcy itd.

- prawo kontroli przysługujące członkom w różnym stopniu

- wypłata wynagrodzenia z tytułu wnoszenia kapitału powinna być ograniczona

- zyski wypłacane odpowiednio do czynności dokonywanych z SCE lub zachowane dla zaspokojenia potrzeb członków

- brak sztucznych ograniczeń możliwości uzyskania członkowstwa

- przy likwidacji aktywa netto i rezerwy powinny być przekazane zgodnie z zasadą równego podziału na rzecz innego podmiotu spółdzielczego realizującego podobne cele

Utworzenie SCE

• przez min. 5 os. fizycznych zamieszkałych w co najmniej 2 państwach członkowskich

• przez łącznie min. 5 os. fizycznych i spółek w rozumieniu TWE (lub innych osób prawnych) -> mających m. zam./ podl. prawu co najmniej 2 różnych p. członkowskich.

• przez spółki (inne os. prawne) -> podl. prawu co najmniej 2 różnych p. członkowskich

• przez połączenie spółdzielni utworzonych na podstawie prawa państwa członkowskiego, posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Wspólnoty (pod warunkiem, że co najmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich)

• przez przekształcenie spółdzielni „krajowej”, jeżeli od min. 2 lat posiada ona podmiot zależny/zakład podlegający prawu innego państwa członkowskiego

Polskie prawo dopuszcza sytuację, gdy zarząd nie działa na terytorium Wspólnoty (o ile pozostałe wymagania są spełnione). Konieczne jest stworzenie 2 dokumentów: statutu + aktu założycielskiego.

1. członkowie założyciele opracowują statut zgodnie z prawem państwa, w którym siedzibę statutową ma mieć SCE, ma być on podpisany przez wszystkich (f. pisemna); powinien zawierać:

- firmę (w niej „SCE” i ewentualnie „z ograniczoną odpowiedzialnością”)

- określenie przedm. dział spółdzielni

- imiona i nazwiska, firmy założycieli

-siedzibę statutową

- warunki przyjmowania/wykluczania członków

- prawa, obowiązki, kategorie członków

- wartość nominalną udziałów, wys. kapitału subskrybowanego, wskazanie, że jest ona zmienna

- szczególne przepisy

- kompetencje członków organów

- przepisy dot. wyboru członków organów

- wymogi większości i kworum

- czas trwania jeśli jest oznaczony

2. wpis do rejestru (na zasadach przepisanych dla SA)

- niezależnie od sposobu utworzenia - porozumienie o zaangażowaniu pracowników / uchwałę specjalnego zespołu negocjacyjnego o niepodejmowaniu/zakończeniu negocjacji

- przy połączeniu - zaświadczenie o dopełnieniu czynności i formalności przez każdą ze spółdzielni; plan połączenia zatwierdzony przez walne zgr. każdej spółdzielni

- przy przekształceniu „polskiej” spółdzielni - dokumenty stwierdzające, że spółdzielnia posiada od 2 lat podmiot zależny/zakład podlegające prawu obcego państwa członkowskiego; plan przekształcenia + sprawozdanie dot. przekształcenia; opinię biegłych dot. stosunku wymiany udziałów i ewentualnych dopłat; uchwałę o przekształceniu; dowód dokonania ogłoszeń

- przy utworzeniu w inny sposób - dokumenty poświadczające spełnienie wymagań prawnych

Nabycie i utrata członkowstwa

Członkami mogą być zarówno os. fiz. jak i osoby pr.

Oprócz członków założycieli i członków spółdzielni podlegających połączeniu w procesie tworzenia SCE, uzyskanie członkowstwa będzie wymagało zgody organu zarządzającego lub administrującego.

W wypadku odmowy możliwe jest odwołanie się od decyzji do walnego zgromadzenia, zwołanego po złożeniu wniosku. Statut może zezwolić na przyjmowanie członków-inwestorów (niebędących użytkownikami spółdzielni, które nie mają zamiaru wytwarzać towrów, św. usług, korzystać z nich)), za zgodą walnego zgromadzenia.

Statut może uzależnić nabycie członkowstwa od pokrycia minimalnego udziału w kapitale oraz spełnienia innych warunków związanych z działalnością spółdzielni.

W siedzibie statutowej prowadzi się listę członków (alfabetyczna), którą może przeglądać każdy posiadający w tym interes. Wszelkie zmiany wpływające na członkowstwo są wpisywane na tę listę i są skuteczne względem SCE i os. trzecich po wpisie.

Utrata członkowstwa następuje:

1. wypowiedzenie dokonane przez członka

2. wykluczenie z powodu dopuszczenia się przez członka poważnego naruszenia obowiązków/działania na szkodę spółdzielni (po wysłuchaniu członka; możliwe jest odwołanie do walnego zgromadzenia)

3. przeniesienie wszystkich posiadanych udziałów na innego członka lub osobę fizyczną/os. prawną uzyskującą członkowstwo

4. na skutek likwidacji członka-os. prawnej

5. na skutek upadłości członka

6. z chwilą śmierci członka

7. w innych sytuacjach przewidzianych przez prawo/statut

Jeśli członek był w mniejszości głosującej przeciwko zmianie statutu rozszerzającej obowiązki wynikające z członkowstwa - może złożyć wypowiedzenie w terminie 2 miesięcy od uchwały walnego zgromadzenia.

Stosunki majątkowe

kapitał zakładowy podzielony na udziały, które mogą być wyrażone w euro nawet, jeżeli państwo członkowskie nie jest w strefie euro.

Minimalna wartość kapitału to 30 tys. euro (równowartość). Poziom ten nie może być niższy także na skutek wypłaty udziałów członkom występującym z SCE. Zmiany wysokości kapitału zakładowego nie wymagają ani zmian statutu, ani ich ogłoszenia.

Udziały mogą być różnego rodzaju (kategorii) jeśli chodzi o uprawnienia. Zawsze są imienne, a wartość nominalna w obrębie kategorii jest równa.

Udziały za wkłady pieniężne pokrywane w dniu subskrypcji w min. 25%, pozostała część w ciągu max. 5 lat. Za wkłady niepieniężne muszą być pokryte w całości w dniu subskrypcji. Nie można wydać udziału w zamian za świadczenie pracy/usług. Statut powinien określać min. liczbę udziałów, jaka musi być objęta w celu uzyskania członkowstwa.

Na wniosek org. zarządzającego/administrującego kapitał subskrybowany może być podwyższony przez kapitalizację rezerw dostępnych do podziału (uchwałą walnego zgromadzenia). Nowe udziały przysługują członkom proporcjonalnie do posiadanych.

Udziały mogą być odstępowane lub zbywane członkom lub osobom nabywającym członkowstwo. SCE nie może obejmować własnych udziałów, nabywać/ przyjmować jako zabezpieczenie ani bezpośrednio ani pośrednio.

Organy

• walne zgromadzenie

• organ nadzorczy i organ zarządzający albo organ administrujący

max kadencja członków organów wynosi 6 lat, ustalona jest w statucie (mogą być powoływani na kolejne kadencje).

walne zgromadzenie podejmuje uchwały w sprawach zastrzeżonych do jego kompetencji przez:

- rozporządzenie

- prawo państwa członkowskiego (implementacja dyrektywy, dot. sp. działających na podst. pr. p. czł).

- postanowienia statutu

WZ może być zwołane w każdym czasie przez org. zarządzający/ adm./ nadzorczy/ inny organ.

Powinno odbywać się min raz w roku kalendarzowym, w terminie 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Pierwsze WZ może się odbyć 18 m. po utworzeniu SCE).

Każdy członek ma jeden glos niezależnie od liczby posiadanych udziałów, ale możliwe jest przyznanie członkowi głosów dodatkowych za zaangażowanie w działalność spółdzielni.

Członkowie z prawem głosu mogą być reprezentowani na walnym zgromadzeniu przez pełnomocników.

W systemie dualistycznym

Organ zarządzający prowadzi sprawy SCE i reprezentuje ją względem os. trzecich i sądów. Jego członkowie są powoływani i odwoływani przez organ nadzorczy (odwoływani także przez walne zgromadzenie, jeśli nie udzieliło im absolutorium)., chyba że statut przyznaje tę kompetencję walnemu zgr. Nie można łączyć funkcji w radzie i zarządzie (tylko wyjatkowo rada może wyznaczyć swojego członka do zarządu czasowo).

Organ nadzorczy nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw, ale reprezentuje SCE w umowach i sporach z członkami organów. Członkowie są powoływani przez walne zgromadzenie, przy czym członkowie-inwestorzy nie mogą obsadzić więcej niż ¼ stanowisk. Rada składa się z min. 3 członków. Pracownicy spółdzielni zależnych/organ przedstawicielski mają prawo wyboru/wyznaczenia/rekomendowania członka albo sprzeciwu wobec wyboru. Organ zarządzający ma obowiązek informować radę min. raz na 3 miesiące o stanie spraw spółdzielni, rada może żądać innych informacji.

W systemie monistycznym

Rada administrująca prowadzi sprawy oraz reprezentuje SCE. Liczbę członków i zasady wyboru określa statut (powoływani przez walne zgromadzenie), ale prawo państwa członkowskiego może nałożyć ograniczenia - w Polsce min. 3 członków.

Zaangażowanie pracowników w spółdzielni europejskiej

Rozróżnia się:

zasady standardowe, stosowane od dnia rejestracji, w przypadku gdy: podmioty uczestniczące i specjalny zespół negocjacyjny tak postanowią, porozumienie nie zostanie zawarte we właściwym terminie

zasady wynikające z zawartego porozumienia, określające: skład, podział miejsc w organie przedstawicielskim; częstotliwość zebrań i tryb działania itd.

W celu zawarcia porozumienia, niezwłocznie po sporządzeniu planu utworzenia SCE powołuje się specjalny zespół negocjacyjny, którego członkowie wybierani są spośród pracowników podmiotów uczestniczących w tworzeniu SCE (na każdą grupę pracowników z danego państwa członkowskiego stanowiącą 10% ogółu pracowników przypada jedno miejsce w zespole).

Specjalny zespół podejmuje decyzje w drodze uchwał, negocjacje mogą trwać 6 miesięcy, ale można je przedłużyć do roku. Celem jest prowadzenie negocjacji w dobrej wierze i osiągnięcie porozumienia z podmiotami uczestniczącymi (sporządzenie go w formie pisemnej). Dotyczy ono wtedy wszystkich pracowników.

XIV PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE

I. Definicja przedsiębiorstwa państwowego:

Ustawa z 25.09.1981r. o przedsiębiorstwach państwowych - art.1:

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą, posiadającym osobowość prawną (znaczenie podmiotowe).

W trakcie przekształceń organizacyjnych, tj. likwidacji, prywatyzacji, itp. Pojęcie przedsiębiorstwa rozumiane jest w kontekście przedmiotowym.

Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Państwowe osoby prawne nie ponoszą również

Odpowiedzialności za zobowiązania skarbu państwa.

Przedsiębiorstwo państwowe jest przedsiębiorcą.

II. Rodzaje przedsiębiorstw państwowych:

1) działające na zasadach ogólnych -

Najszerszy zakres ich samodzielności i samorządności

2) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

Te, które maja na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności ( komunikacja miejska, inżynieria sanitarna, zaopatrzenia ludności w energia sanitarna, gazowa i cieplna). Cel utworzenia przedsiębiorstw użyteczności publicznej został określony wyraźnie jako cel niekoniecznie zarobkowy

np.: inżynierii sanitarnej/ komunikacji miejskiej/ zarządu państwowymi zasobami lokalowymi/ terenami zielonymi/ usług kulturalnych/ pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych

3) działające na podstawie przepisów szczególnych

Przedsiębiorstwa podległe Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych i NBP, wykonujące w całości lub w przeważającej części zadania na potrzeby obronności i bezpieczeństwa Państwa. Chidzi tu o przeds. wymienione w art. 3 i 4 PPU.

Art. 3: do p.p. w tym artykule wymienionych stosuje się przepisy PPU z wyjątkiem spraw uregulowanych przez przepisy szczeg.

Art. 4: nie stosuje się do p.p. w nim wymienionych PPU, z wyjątkiem przepisów o rejestrze przedsiębiorstw państwowych. + przepisów o prowizji od zysków (nie dot. banków). Chodzi tu o.: p.p. „Porty Lotnicze”, państwowe przeds. użyteczności publ. „Poczta Polska”, banków, p.p. użyteczności publ. „Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych”.

4) do których stosuje się tylko w ograniczonym zakresie przepisy PPU

5) tworzone przez naczelne i centralne organy administracji państwowej oraz przez NBP i banki państwowe

Sposób ich tworzenia opiera się na centralizacji tworzenia przedsiębiorstw państwowych. Tworzone mogą być one przez:

1. naczelne organy administracji państwowej

2. centralne organy administracji państwowej

3. NBP

4. banki państwowe

6) jednozakładowe i wielozakładowe

Różnią się między sobą strukturą organizacyjną

7) międzynarodowe (mieszane)

Podstawy ich tworzenia i likwidowania oraz zasady działania ustalane w drodze porozumień i umów z rządami innych państw.

8) przedsiębiorstwa, których statut podlega lub nie zatwierdzeniu

Istnieje konieczność zatwierdzania statutów takich przedsiębiorstw państwowych, jak:

1. użyteczności publicznej (organem zał. jest wojewoda -> jeżeli działalność p.p. wykracza poza obszar województwa, statut zatwierdza wojewoda w porozumieniu z ministrem wł. ze wzgl. na przedmiot działalności p.p.)

2. handlu zagranicznego

3. stacji radiowych i telewizyjnych, przemysłu teleelektronicznego, transportu samochodowego i budownictwa łączności

4. Państwowej Komunikacji Samochodowej oraz zakładów naprawczych taboru kolejowego

9) przedsiębiorstwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa

Mają szczególne znaczenie dla gospodarki państwa. Zostały do nich zaliczone m.in.:

1. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu

2. Wojskowe Biuro Studiów Projektów Budowlanych i Lotniskowych w Warszawie

3. Bank Gospodarstwa Krajowego

4. Wojskowe Zakłady Inżynieryjne w Dęblinie.

Mogą one być sprywatyzowane tylko za zgodą Rady Ministrów. Oświadczenia woli składane takiej spółce wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności . Składy rad nadzorczych i statuty spółek muszą być uzgadniane z ministrem właściwym ze względu na przedmiot działalności spółki. Przynajmniej połowa reprezentantów Skarbu Państwa powoływana jest spośród kandydatów przedstawionych przez właściwego ministra. Zarząd jest powoływany i odwoływany przez Radę Nadzorczą.

III. Zasady działania przedsiębiorstw państwowych:

1. Organy:

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. W przedsiębiorstwie państwowym organami są: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor przedsiębiorstwa państwowego.

Do kompetencji ogólnego zebrania pracowników należą:

1. uchwalanie, na wniosek dyrektora, statutu przedsiębiorstwa

2. podejmowanie uchwał w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi

3. dokonywanie rocznej oceny działalności rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz dyrektora przedsiębiorstwa

4. uchwalanie wieloletnich planów przedsiębiorstwa

5. uchwalanie, na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, statutu załogi przedsiębiorstwa

6. wyrażanie opinii we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa

Rada pracownicza składa się z 15 członków ( statutu samorządu załogi może ustalić inną liczbę członków. Jest ona wybierana przez pracowników w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych. Kadencja rady trwa 2 lata.

Jej kompetencje są stanowiące, opiniodawcze, kontrolne, inicjatywne, wnioskowe.

Szczególnie istotne są opinie obligatoryjne, czyli te, o które może zwrócić się dyrektor przy zawieraniu przez przedsiębiorstwo porozumień i umów długoterminowych z innymi przedsiębiorcami oraz organami administracji państwowej, a także w sprawach zmiany aktu o utworzeniu i likwidacji przedsiębiorstwa.

Rada pracownicza ma prawo występować z inicjatywami, wnioskami i uwagami we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa.

Radzie przysługuje prawo kontroli całokształtu działalności przedsiębiorstwa ze szczególnym uwzględnieniem dbałości o racjonalna gospodarkę mieniem.

Uchwała rady pracowniczej wpływa na ostateczny kształt oświadczenia woli przedsiębiorstwa państwowego poprzez wyrażanie zgody lub nie na dokonanie czynności prawnej. Brak takiej zgody powoduje stan bezskuteczności zawieszonej.

Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz. Istnieje zasada domniemania jego kompetencji.

W procesie zarządzania pomagają dyrektorowi dyrektorzy działów, kierownicy zakładów, zastępcy dyrektora. Natomiast w procesie reprezentacji dyrektora wyręczać mogą przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy (sensu largo i sensu stricto).

Do samodzielnego dokonywania czynności prawnych za przedsiębiorstwo upoważniony jest dyrektor. Jeżeli jednak czynności prawne dokonywane przez przedsiębiorstwo obejmują rozporządzanie prawem, którego wartość przekracza 5000 zł lub czynności te moa spowodować powstanie zobowiązania przedsiębiorstwa do świadczenia powyżej 5000 zł, do skuteczności oświadczenia woli wymagane jest współdziałanie dyrektora z pełnomocnikiem lub dwóch pełnomocników ( zasada reprezentacji łącznej lub zasada dwóch podpisów)

W pewnych sytuacjach konieczne jest uzyskanie zgody na dokonanie czynności prawnej (nieważność bezwzględna - organ założycielski, bezskuteczność zawieszona - rada pracownicza).

Reprezentacja bierna jest jednoosobowa.

W razie dokonania szkody z powodu wykonania decyzji organu sprawującego nadzór, z żądaniem odszkodowania - obok dyrektora - może wystąpić rada pracownicza.

Dyrektor koncentruje w swojej osobie funkcje organu zarządzającego i funkcję kierownika zakładu pracy.

Odpowiedzialność dyrektora:

1. służbowa - podstawą są uchybienia w realizacji praw i obowiązków, wynikających ze stosunku pracy

2. karna - dotyczy przestępstwa gospodarczych oraz przeciwko prawom pracownika

3. cywilna - deliktowa lub kontraktowa

4. przed załogą - możliwość odwołania dyrektora ze stanowiska lub zawieszenia go w czynnościach

Odpowiedzialność organów samorządowych sprowadza się do odpowiedzialność przed załogą.

2. Przedstawiciele ustawowi:

2.1. Zastępca dyrektora

Zastępca dyrektora nie jest organem przedsiębiorstwa państwowego. Może występować w stosunkach cywilno prawnych, jeżeli uzyska stosowne pełnomocnictwo.

Jest przedstawicielem ustawowym przedsiębiorstwa państwowego, kiedy organ jest nieobsadzony organu (śmierć , odwołanie) do czasu powołania nowego dyrektora, w okresie długiej nieobecności dyrektora, w okresie zawieszenia dyrektora w czynnościach do czasu powołania tym. kierownika. Chodzi w tych przypadkach o sferę reprezentacji, bo w sferze zarządzania jest on jedynie pomocniczym aparatem dyrektora.

2.2. Zarządca

Zarządca- organ założycielski może powierzyć mu w drodze umowy zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym. Może to być osoba prawna lub fizyczna. Może to nastąpić z inicjatywy organu założycielskiego , za zgoda rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników ( delegatów) przedsiębiorstwa albo na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa , za zgoda ogólnego zebrania pracowników ( delegatów). W pewnych sytuacjach z inicjatywą może wystąpić zarządca komisaryczny.

Umowa o zarządzanie może być zawarta tylko na czas określony (min. 3 lata) i powinna określać obowiązki zarządcy w zakresie bieżącego zarządzania oraz zmian i usprawnień w przedsiębiorstwie , zasady wynagrodzenia zarządcy, w tym prawo do udziału w zysku przedsiębiorstwa. Jeżeli zarządcą ma być osoba prawna, umowa powinna przewidywać , kto w jej imieniu będzie dokonywał czynności zarządu.

Kompetencje zarządcy obejmują zarządzanie sprawami przedsiębiorstwa i reprezentację przedsiębiorstwa państwowego, czyli wszelkie czynności faktyczne i prawne związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa państwowego.

Z chwila objęcia obowiązków przez zarządcę organy samorządu ulegają rozwiązaniu z mocy prawa , organ założycielski odwołuje dyrektora, a zarządca obejmuje kompetencje dyrektora i organów samorządu z wyjątkiem:

1. prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego

2. przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego

3. dokonywania podziału na fundusze wypracowanego zysku

4. określania zasad rozdysponowania tych funduszy

Organ założycielski ustanawia radę nadzorcza (1/3 musi być wybrana przez pracowników)

2.3. Zarządca komisaryczny:

Może być on powołany, jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze strata i zostanie wszczęte postępowanie sanacyjne ( jeżeli przedsiębiorstwo przekroczyło wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia, co spowodowało pogorszenie jego sytuacji finansowej; organ założycielski może, ale nie musi wszcząć postępowanie uzdrawiające).

Decyzja o jego ustanowieniu wymaga zgody ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W stosunku do niej nie można zgłosić sprzeciwu.

Następuje rozwiązanie organów samorządu przedsiębiorstwa i odwołanie dyrektora.

Przejmuje on kompetencje organów przedsiębiorstwa z wyjątkiem:

1. przyjmowania i zatwierdzani sprawozdania finansowego

2. dokonywania podziału zysku wypracowanego przez przedsiębiorstwo na fundusze

3. zasad wykorzystywania tych funduszy

Zarządca komisarycznym może być osoba fizyczna lub osoba prawna ( działać będzie przez organ lub pełnomocnika; w przypadku S.A. lub sp. z o.o. również przez prokurenta)

Zarządca komisaryczny powinien przygotować program uzdrowienia, który musi być zatwierdzony przez organ założycielski. Zarządca komisaryczny przedstawia co 3 miesiące sprawozdanie ze swojej działalności. W przypadku ustania przyczyn powołania zarządcy komisarycznego, organ założycielski wydaje zawiadomienie o uchyleniu zarządu lub jeżeli wykonywanie programu naprawczego nie rokuje poprawy gospodarki przedsiębiorstwa.

2.4. Likwidator:

Z chwila postawienia przedsiębiorstwa w stan likwidacji organ założycielski odwołuje dyrektora i wyznacza likwidatora. Ulegają rozwiązaniu z mocy prawa organy samorządu załogi przedsiębiorstwa.

Likwidatorem może być osoba zatrudniona w przedsiębiorstwie jak i osoba spoza, osoby fizyczne i prawne.

Likwidator musi :

• zgłosić do rejestru wniosek o wpisanie otwarcia likwidacji

• zawiadomić bank finansujący przedsiębiorstwo o otwarciu likwidacji

• sporządzić bilans otwarcia na dzień otwarcia likwidacji

• sporządzić plan finansowy likwidacji

• spłacić lub zabezpieczyć zobowiązania

• przekształcić zobowiązania niepieniężne w pieniężne

• ustalić listę wierzycieli i kolejność ich zaspokajania

Likwidator podlega nadzorowi organu prowadzącego postępowanie likwidacyjne. Na zakończenie likwidacji likwidator powinien przedłożyć sprawozdanie z procesu likwidacji z wnioskiem do organu założycielskiego o uznanie przedsiębiorstwa za zlikwidowane. Postępowanie likwidacyjne kończy się wtedy, gdy zostaną zabezp. lub zaspokojone wszystkie długi.

2.5. Tymczasowy kierownik:

W nowo organizowanym przedsiębiorstwie organ założycielski może wyznaczyć tymczasowego kierownika na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. -> tu zawsze tym. kier. wyznacza organ założycielski ( w poniższych przypadkach rada pracownicza, o ile ma prawo powoływania dyrektora , jeżeli nie ma tego prawa-> organ zał.).

W sytuacji zawieszenia dyrektora w pełnieniu przez niego funkcji przez okres do 6 miesięcy , gdy dalsze pełnieni funkcji zagraża podstawowym interesom przedsiębiorstwa.

Inne przyczyny powołania tymczasowego kierownika:

1. odwołanie dyrektora

2. rezygnacji dyrektora z zajmowanego stanowiska

3. wygaśnięcia okresu, na jaki dyrektor był powołany

4. zawieszenia przez sad postępowania upadłościowego

5. zakończenia lub przerwania postępowania naprawczego

6. rozwiązania ze skutkiem natychmiastowym umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem lub z upływem terminu jej wypowiedzenia

7. śmierci dyrektora

Wstępuje on w wszelkie prawa i obowiązki dyrektora i podlega wpisowi do rejestru.

2.6. Reprezentant upadłego:

Konsekwencją postawienia przedsiębiorstwa państwowego w stan upadłości jest odwołanie dyrektora i rozwiązanie z mocy prawa organów załogi samorządu przedsiębiorstwa.

Z dniem ogłoszenia upadłości sąd wyznacza - poza sędzią komisarzem -syndyka masy upadłości.

Reprezentant upadłego realizuje swoje zadania w zakresie węższym niż syndyk, działając obok syndyka. Jego rola jest bierna i sprowadza się do kontroli czynności syndyka w imieniu upadłego. Podstawowe czynności reprezent. upadłego:

- składanie wniosków o dopuszczenie do zawarcia układu,

- odbieranie pism procesowych,

- składanie środków zaskarżenia,

- zarządzanie mieniem przeznaczonym na pomoc dla pracowników i ich rodzin (to mienie jest na oddzielnym rach. bankowym, nie wchodzi w skład masy upadłości, składniki tego mienia oznacza sędzia-komisarz).

Ustanowienie reprezentanta upadłego przez organ założycielski powinno być zgłoszone do KRS.

2.7. Kurator:

Jeżeli osoba prawna nie posiada swoich organów, należy powołać kuratora, który powinien postarać się o powołanie organów, a w razie potrzeby o likwidację przedsiębiorstwa. Kurator może być powołany również na podst. art. 26 KrRejSU.

3. Pełnomocnicy:

Przedsiębiorstwo może być reprezentowane jednoosobowo przez pełnomocników. Mogą oni samodzielnie dokonywać czynności prawnych, gdy nie jest wymagana reprezentacja łączna. Jeżeli cz.pr. obejmuje rozporządzenie prawem, którego wartość przekracza 5000 zł lub cz. pr. powoduje powstanie zobow. p.p. do świadczenia powyżej 5000 zł, czynność taka wymaga współdziałania z pełnomocnikiem lub reprezentacji łącznej przez 2 pełnomocników.

Pełnomocników ustanawia i odwołuje dyrektor. Mogą nimi zostać osoby fizyczne ( nie muszą mieć pełnej zdolności do czynności prawnych), jak i prawne.

Udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Reprezentacja bierna przez pełnomocnika jest jednoosobowa. Przedsiębiorstwo państwowe będące przedsiębiorca może udziale prokury.

IV Dysponowanie składnikami majątku przez p.p.

1. Uwagi ogólne

Mienie, w które przedsiębiorstwo zostało wyposażone, stanowi fundusz założycielski. Natomiast fundusz własny przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość majątku przedsiębiorstwa po odliczeniu funduszu założycielskiego.

Mienie:

1. sensu stricto - ogół aktywów majątkowych przysługujących przedsiębiorstwu

2. sensu largo - wiąże się również z ogółem pasywów

Środki trwałe - składniki majątku trwałego, mające postać nieruchomości, maszyn, urządzeń, środków transportu oraz innych, kompletnych i zdatnych do użytku w momencie przyjęcia do używania przedmiotów, a także inwentarza żywego - o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok , przeznaczone na własne potrzeby jednostki lub oddane do używania na podstawie najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.

2. Dysponowanie składnikami majątku przez przedsiębiorstwa w toku bieżącej działalności

Ograniczenia w dysponowaniu składnikami majątkowymi polegają na:

1) konieczności przeprowadzenia przetargu na środki trwałe, z wyjątkiem sprzedaży podczas likwidacji podczas likwidacji przedsiębiorstwa -

Prowadzący przetarg ma obowiązek ogłosić publicznie o zamiarze przeprowadzenia przetargu w codziennej prasie krajowej ( jeżeli wartość środka jest równa lub większa od dziesięciokrotnej minimalnej wartości minimalnej wartości środka trwałego) lub lokalnej ze szczegółowym określeniem jego zasad. Przetarg może być przeprowadzony w dwóch formach: ustnej (licytacja) i pisemnej (zbieranie ofert). Sprzedawca ustala wadium w wysokości 10% ceny wywoławczej sprzedaży środka trwałego tytułem zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z przetargu.

Przetarg ustny odbywa się w drodze publicznej licytacji. Licytacja polega na tym, że po wywołaniu ceny środka trwałego następują tzw. postąpienia, czyli oferta ceny, którą biorący udział w licytacji przedstawia publicznie. Po zakończeniu postąpień prowadzący przetarg po trzech ogłoszeniach zamyka przetarg i udziela przybicia licytantowi , który zaoferował cenę najwyższą. Z chwilą przybicia następuje sprzedaż środków trwałych na rzecz nabywcy. Wadium, które zostało wpłacone przez nabywcę, zostaje zaliczone na poczet ceny nabycia, a wadium wpłacone przez pozostałych uczestników ulega zwrotowi.

Przetarg pisemny, czyli przetarg ofert , ma na celu wybór oferenta, który zaoferował najwyższą cenę.

Jeżeli środki trwałe nie zostały sprzedane w drodze przetargu po cenie wywoławczej, sprzedawca może je sprzedać bez przeprowadzenia kolejnego przetargu po cenie najwyżej oferowanej, ale nie niższej niż ½ ceny oszacowania w przypadku ruchomości i nie niższej niż 2/3 ceny oszacowania w przypadku nieruchomości.

Zbywanie środków trwałych w ramach likwidacji przedsiębiorstw państwowych może nastąpić również w trybie:

- oferty ogłoszonej publicznie

- w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia

2) uzyskaniu w pewnych sytuacjach zgody rady pracowniczej -

Rada pracownicza musi wyrazić zgodę na dokonanie niektórych czynności prawnych przez upoważnione do tego osoby(dyrektor, pełnomocnicy):

1. zgoda na utworzenie spółki

2. przystąpienie do spółki lub przekształcenie w nią

3. przystąpienie do innej struktury organizacyjnej

4. nabycie udziałów lub akcji

5. wystąpienie z takiej struktury

6. żądanie rozwiązania

7. zbycia udziałów lub akcji

8. oddanie środków trwałych do korzystania osobom prawnym lub fizycznym

9. zbycie środków trwałych lub dokonanie darowizny

Istnieje możliwość zachowania ważności umowy zawartej przez dyrektora bez zgody rady pracowniczej poprzez jej potwierdzenie

3) uzyskaniu zgody organu założycielskiego na dokonanie niektórych czynności prawnych -

Dotyczy to zbycia składników majątkowych związanych z:

1) wniesieniem mienia do spółki

2) wniesieniem mienia do fundacji

3) dokonaniem darowizny

4) nieodpłatnym oddaniem mienia do używania innym podmiotom na podstawie umów prawa cywilnego

5) sprzedażą akcji lub udziałów ( z wyjątkiem akcji spółek dopuszczonych do publicznego obrotu)

Milczenie organu założycielskiego przez jeden miesiąc należy traktować jako wyrażenie zgody na dokonanie czynności prawnej.

4) uzyskaniu zgody Ministra właściwego do sprawa Skarbu Państwa na dokonanie niektórych czynności prawnych

jeżeli wartość przedmiotu rozporządzenia przekracza równowartość w zł 50 000 euro. Zgoda ta jest wyrażana na czas oznaczony, nie dłuższy niż rok. W razie braku zgody, państwowej os. prawnej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu (wnosi się do ministra wł ds. SP). W przypadku nieuwzględnienia sprzeciwu, państwowej os. pr. przysługuje prawo odwołania do sądu w terminie 7 dni. Dokonanie takiej czynności pr. mimo braku zgody ministra -> nieważność czynności. Nie wymaga zgody ministra cz. pr:

- jeżeli na mocy przepisów odrębnych jest wymagane zgłoszenie zamiaru jej dokonania organowi założycielskiemu

- cz. pr. w zakresie rozporządzania akcjami i obligacjami dopuszczonymi do obrotu na rynku regulowanym

- cz. pr. dokonywanych w postępowaniu likwidacyjnym, upadłościowym, układowym

5) spełnieniu wymogu reprezentacji łącznej

dokonanie cz. pr. bez spełnienia zasad reprezentacji łącznej -> bezwzględna nieważność

3. Dysponowanie w toku restrukturyzacji przedsiębiorstw państwowych:

Łączenie przedsiębiorstw polega na utworzeniu jednego przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą załogi oraz majątki łączących się przedsiębiorstw. Polega to fuzji lub inkorporacji.

Podział przedsiębiorstwa polega na utworzeniu dwóch lub więcej przedsiębiorstw w oparciu o wydzielone, zorganizowane zespoły pracowników oraz zespoły środków trwałych i odpowiadające im części środków obrotowych. Może też polegać na wyłączeniu z przeds. jednostki/ jednostek organizacyjnej w celu włączenia do innego przedsiębiorstwa.

Inicjatywa wszczęcia postępowania w sprawie połączenia przedsiębiorstwa lub jego podziału może pochodzić od:

1. organu założycielskiego

2. rady pracowniczej

3. kierownika zakładu przedsiębiorstwa wielozakładowego

Jeżeli wniosek pochodzi od organu założycielskiego to musi być wyrażona zgoda przez rade pracowniczą. Jeżeli wniosek pochodzi od kierownika zakładu przedsiębiorstwa, to musi on uzyskać akceptacje rady pracowniczej zakładu lub nie mniej niż 50% załogi zakładu ( gdy nie ma w zakładzie rady pracowniczej)

Zarządzenie o wszczęciu postępowania w formie postanowienia wydaje organ założycielski.

Z wnioskiem mogą wystąpić też organ sprawujący nadzór i bank finansujący przedsiębiorstwo, co musi zostać zaakceptowane przez rade pracowniczą.

Wszczęcie postępowania może odbyć się na podstawie decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorstwa. Możliwe jest to, gdy z inicjatywą występuje:

1. sam minister

2. organ założycielski i rada pracownicza

3. rada pracownicza i kierownik zakładu sporządzającego bilans

4. kierownik zakładu, w którym nie ma zgody rady pracowniczej

Minister zasięga opinii organu założycielskiego oraz organów przedsiębiorstwa.

Dyrektor posiada prawo zgłoszenia sprzeciwu wobec organu sprawującego nadzór nad przedsiębiorstwem.

Organem, który prowadzi postępowanie w sprawie podziału , łączenia (również likwidacji) , jest organ, który wszczął postępowanie. W przypadku połączenia przedsiębiorstw, których organy założycielskie są różne, postępowanie prowadzi organ założycielski tego przedsiębiorstwa, które przejmuje majątek łączonych przedsiębiorstw. Gdy następuje wyłączenie określonych składników majątkowych z przedsiębiorstwa i przekazanie do innego przedsiębiorstwa, a organy założycielskie są różne, postępowanie prowadzi organ założycielski, do którego jednostka ma być włączona.

Zamiar dokonania połączenia lub podziału przedsiębiorstwa państwowego , wraz z założeniami, przedstawia organ, który wszczął postępowanie. Dokument ten powinien być przedłożony ogólnemu zebraniu pracowników lub radzie pracowniczej oraz związkom zawodowym w celu uzyskania opinii.

Organ prowadzący postępowanie przedstawia postanowienie o wszczęciu postępowania radom pracowniczym przedsiębiorstw objętych postępowaniem oraz organom związków zawodowych działających w tych przedsiębiorstwach, w celu uzyskania opinii będącej przedmiotem postępowania.

Postępowanie przygotowawcze prowadzone jest przy współpracy z zespołem przygotowawczym, powołanym przez organ przedstawicielski.

Organ prowadzący postępowanie przedkłada zespołowi przygotowawczemu opinie organów samorządu i związków zawodowych co do postanowieniu o wszczęciu postępowania. Zespół przygotowawczy brać pod uwagę przedstawione opinie.

Z prac zespołu przygotowawczego , w przypadku połączenia i podziału , przedstawiane są wnioski w formie opinii. Opinia zespołu przygotowawczego powinna zawierać analizę ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa, rozpoznanie możliwości dysponowania mieniem, wskazanie możliwości zabezpieczenia zobowiązań przedsiębiorstwa.

Decyzja o połączeniu lub podziale jest indywidualnym aktem administracyjnym, nie jest decyzja w rozumieniu KPA. Wydawana jest przez organ założycielski (lub organ prowadzący postępowanie) na podstawie opinii zespołu przygotowawczego, związków zawodowych, ogólnego zebrania i zgody rady pracowniczej.

Zarządzenie w sprawie połączenia przedsiębiorstw wydaje organ założycielski tego przedsiębiorstwa, które przejmuje majątek łączących się przedsiębiorstw. W przypadku wyłączenia jednostek organizacyjnych i włączenia do innego przedsiębiorstwa decyzję o podziale podejmuje organ założycielski przedsiębiorstwa, do którego jednostka ma być włączona.

4. Dysponowanie w toku likwidacji przeds. p.

Likwidacja polega na:

1) zadysponowaniu składnikami materialnymi i niematerialnymi

2) zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli

Decyzję o sposobie rozporządzenia majątkiem likwidowanego przedsiębiorstwa podejmuje organ założycielski działający w imieniu Skarbu Państwa.

Zbycie majątku odbywa się drodze kilku umów albo tez zawarte jest w jednej umowie.

W postępowaniu likwidacyjnym przedsiębiorstwa środki trwałe mogą być zbywane w drodze publicznego przetargu, a także na podstawie oferty ogłoszonej publicznie lub w wyniku rokowań podejmowanych na podstawie publicznego zaproszenia.

Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić, jeżeli:

1. przedsiębiorstwo państwowe prowadzi działalność ze stratą w ciągu kolejnych 6 miesięcy

2. prawomocnym wyrokiem sadu lub ostateczna decyzja administracyjną zakazano przedsiębiorstwu działania we wszystkich dziedzinach objętych dotychczasowym przedmiotem działania, a przedsiębiorstwo nie podjęło działania w innej dziedzinie

3. z wnioskiem takim zwróci się zarządca komisaryczny

4. ponad połowę aktywów ogółem przedsiębiorstwa łącznie stanowią udziały, inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje, a także gdy oddano je do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego.

Decyzję o wszczęciu postępowania likwidacyjnego podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy lub na wniosek rady pracowniczej, zawiadamiając o tym ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może zgłosić w ciągu 14 dni sprzeciw wraz z uzasadnieniem, który może zahamować proces likwidacji. Niezgłoszenie go w terminie 2 tygodni oznacza akceptację decyzji organu założycielskiego.

Organ prowadzący postępowanie powinien przedstawić postanowienia o wszczęciu postępowania radzie pracowniczej oraz organizacjom związkowym w celu uzyskania opinii. Opinie te SA przekazywane zespołowi przygotowawczemu. Prawo zgłoszenia sprzeciwu w stosunku do decyzji maja rada pracownicza oraz dyrektor.

Zamiar wraz założeniami likwidacji przedstawia się w formie pisemnej ogólnemu zebraniu pracowników lub radzie pracowniczej oraz związkom zawodowym w celu uzyskania opinii.

Opinia może zawierać propozycje zmierzające do wyprowadzenia przedsiębiorstwa z trudnej sytuacji gospodarczej.

Przed podjęciem decyzji o likwidacji przeprowadza się postępowanie przygotowawcze. Zespół przygotowawczy powinien przedstawić program likwidacji.

Wydanie zarządzenia o likwidacji nie jest decyzją w rozumieniu KPA, ale indywidualnym aktem administracyjnym.

Na kompetencje likwidatora składają się wszelkie kompetencje dotyczące organów z wyjątkiem prawa do zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych przedsiębiorstw państwowych postawionych w stan likwidacji, które to uprawnienia przejmuje organ założycielski.

W następstwie zakończenia postępowania organ założycielski wydaje decyzję o uznaniu przedsiębiorstwa za zlikwidowane. Polega to na zgłoszeniu do rejestru i stanowi podstawę wykreślenia.

Mienie pozostałe po likwidacji przejmuje, co do zasady , minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, działający jako statio fisci.

5. Dysponowanie w toku upadłości p.p.

Wszczęcie postępowania upadłościowego w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego następuje na wniosek:

1. przedsiębiorstwa państwowego

2. każdego z wierzycieli

3. samodzielnej osoby uprawnionej do łącznej reprezentacji

4. organu założycielskiego

5. kuratora

6. jeżeli przedsiębiorstwu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej 100 000 Euro - organ udzielający pomocy

Przesłanką ogłoszenia upadłości jest stan niewypłacalności p.p. -> przeds. nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań lub też gdy jego zobowiązań lub też gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje, zachodzą podstawy do wystąpienia ze stosownym wnioskiem.

O złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa państwowego sąd upadłościowy niezwłocznie zawiadamia odpowiedni organ założycielski, który w terminie 2 tygodni może złożyć sadowi opinię w tej sprawie.

Postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa państwowego doręcza się z urzędu organowi założycielskiemu.

6. Dysponowanie w toku komercjalizacji i prywatyzacji

6.1. Komercjalizacja zwykła

Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobowa spółkę Skarbu Państwa, z tym że jeśli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.

Likwidacja całkowite zakończenie działalności gospodarczej przeds., które dokonuje się po zadysponowaniu wszelkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przeds., zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli i wykreśleniu przeds. z rejestru.

Prywatyzacja polega na obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa lub w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa, albo na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach, albo na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji.

Komercjalizacja jest dokonywana przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.

Przeds. p., które nie mogą być skomercjalizowane:

1. postawione w stan likwidacji/ w stan upadłości

2. wyk. prawomocą decyzję o podziale/ łączeniu p.p.

3. p.p. w stos. do których toczy się postępowanie układowe/ bankowe post. ugodowe

4. zarządzanych na podst. umowy o zarządzanie przeds.

5. działających na podst. ustaw innych niż PPU

6. p.p., których organy złożyły wniosek o dok. prywatyzacji bezp.

7. w stos. do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezp.

8. p.p. użyteczności publ. „Poczta Polska”

9. p.p. wyk. w dniu 1.1.2006. działalność gosp. w zakresie międzynarodowego transportu morskiego

Postępowanie w sprawie komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego prowadzone przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa może być dokonane:

1) na wniosek organu założycielskiego

2) na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej (ch. łączny)

3) z własnej inicjatywy

W tym ostatnim przypadku minister właściwy do spraw Skarbu Państwa zawiadamia o zamiarze komercjalizacji dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, rade pracowniczą oraz organ założycielski. Na wniosek organu założycielskiego, zawiadomienie o tym zamiarze dyrektora i rady pracowniczej dokonywane jest przez organ założycielski.

Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego jest zobowiązany doręczyć ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia kwestionariusz przedsiębiorstwa państwowego i inne dokumenty określone w przepisach szczególnych. Jeżeli tego nie zrobi, minister właściwy do spraw Skarbu Państwa zawiadamia organ założycielski, który doręcza w ciągu miesiąca dokumenty.

Z uzasadnionym wnioskiem dok. komercjalizacji w celu komunalizacji może wyst. organ wykonawczy j.s.t., na obszarze której znajduje się siedziba tego p.p., na podst. uchwały organu stanowiącego j.s.t.

Min. wł. ds. SP na wniosek organu wyk. j.s.t., na obszarze którego znajduje się siedziba 1-osobowej spółki SP, lub na wniosek organu wykonawczego związku j.s.t., na obszarze której spółka prowadzi działalność, może zbyć nieodpłatnie pakiet akcji tej spółki ba rzecz j.s.t. lub związku j.s.t., jeżeli:

- podstawowy wyk. przedmiot działalności spółki służy realizacji zadań własnych j.s.t./ związku

- sp. nie jest wpisana na listę spółek o szczeg. znaczeniu dla gospodarki państwa lub inne listy sp. o znaczeniu państwowym

Uprawnieni pracownicy zachowują w tej sp. uprawnienia do nieodpłatnego nabycia akcji. W okresie co najmniej 5 lat od dnia nieodpłatnego nabycia akcji od SP, j.s.t./ związek ma obowiązek zachować w spółce 51% sumy głosów służących całemu kapitałowi zakł. oraz prawo do powoływania większości członków zarządu i RN tej spółki (minister może skrócić ten termin).

W przypadku podjęcia decyzji o komercjalizacji minister właściwy do spraw Skarbu Państwa sporządza za Skarb Państwa akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego w formie aktu notarialnego. W akcie tym ustala się: statut (umowę) spółki, wysokość kapitału zakładowego spółki, imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji, osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie sp. do rejestru przeds. (jeżeli jest to osoba inna niż zarząd). Akt komercjalizacji zastępuje czynności określone w przepisach KSH poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki ( zo.o. czy S.A.) do rejestru przedsiębiorców. Oświadczenia woli składane spółce wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zarząd spółki / osoba upoważniona składa wniosek o wpisanie spółki do rejestru. Wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru następuje z urzędu z chwilą wpisu spółki do rejestru. Skuteczność tych aktów ma miejsce pierwszego dnia miesiąca przypadającego po wydaniu postanowienia o wpisie.

Spółki powstałe z przekształcenia mają specyficzny charakter:

1. Specyficzny tryb tworzenia spółki (patrz wyżej)

2. Pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa staja się z mocy prawa pracownikami spółki. Nie dotyczy to zatrudnionych na podstawie powołania. Przysługuje im odprawa w wysokości 3 - miesięcznego wynagrodzenia liczonego jako ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki utworzonej w wyniku komercjalizacji powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa, chyb że nie wyrazi on zgody na pełnienie funkcji.

3. Sukcesja praw i obowiązków

W znaczeniu cywilnoprawnym mamy do czynienia z sukcesja uniwersalną, tj. przejściem wszelkich praw i obowiązków wchodzących w skład przedsiębiorstwa , bez względu na charakter prawny tych stosunków. Nie jest na to potrzebna zgoda wierzycieli.

4. Z chwila komercjalizacji zarówno organy samorządu jak i sam samorząd ulegają rozwiązaniu. Związki zawodowe mogą istnieć w dalszym ciągu. W S.A. powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza, której skład liczbowy określa statut. Pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników.

W sp. zo.o. można nie ustanowić rady nadzorczej i może być realizowane prawo indywidualnej kontroli.

W czasie, kiedy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem komercjalizowanej spółki, członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie, ale 2/5 członów stanowią osoby wybrane przez pracowników albo osoby wybrane w 1/5 przez pracowników i w 1/5 przez rolników lub rybaków.

Członkowie rady nadzorczej SA powoływani spośród osób, które złożyły egzamin.

Członkowie rady nadzorczej, będący przedstawicielami pracowników, albo pracowników, rolników lub rybaków, wybierani są w wyborach bezpośrednich i tajnych, z zachowaniem zasady powszechności. Przedstawicieli pracowników do pierwszej rady nadzorczej wybiera ogólne zebranie pracowników ( delegatów). Na pisemny wniosek co najmniej 15% ogółu pracowników spółki przeprowadza się głosowanie o odwołanie przedstawiciela pracowników rady nadzorczej.

W odniesieniu do zarządu istotnym warunkiem jest to, że w spółkach powstałych w drodze komercjalizacji, a także po zbyciu przez Skarb Państwa ponad połowy akcji spółki pracownicy wybierają jednego członka zarządu, jeżeli średnie roczne zatrudnienie w spółce wynosi powyżej 500 pracowników. Niedokonanie wyboru członka zarządu przez pracowników nie stanowi jednak przeszkody do wpisania spółki do rejestru ani do podejmowania ważnych uchwał przez zarząd.

W spółce, w której ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa, członkowie zarządu powoływani i odwoływani SA przez radę nadzorczą po przeprowadzeniu przez nią postępowania kwalifikacyjnego.

Zawarcie przez taką spółkę umowy, której zamiarem jest darowizna lub zwolnienie z długu, oraz innej umowy niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej spółki określonym w statucie wymaga zgody rady nadzorcze pod rygorem nieważności czynności prawnej. Nie stosuje się tego do umów o wartości nieprzekraczającej 5000 euro.

W spółce powstałej w wyniku komercjalizacji, w której ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa, zgody walnego zgromadzenia wymaga:

1) zawiązanie innej spółki

2) objecie albo nabycie akcji ( udziałów) innej spółki

3) zbycie nabytych lub objętych akcji (udziałów) innej spółce.

5. W czasie, gdy jedynym akcjonariuszem spółki pozostaje Skarb Państwa, członkowie rady nadzorczej nie mogą:

1. pozostawać w stosunku pracy ze spółka ani świadczyć pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego

2. posiadać akcji lub udziałów u przedsiębiorców tworzonych przez spółkę, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu na rynku regulowanym

3. pozostawać u nich w stosunku pracy ani świadczyć pracy lub usług na podstawie innego tytułu prawnego

4. wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność.

6. Szczególna ochrona stosunku pracy pracowników - członków RN

Pracownikom spółki, którzy są członkami rady nadzorczej tej spółki, nie można w trakcie trwania kadencji rady ani w okresie roku po zakończeniu kadencji wypowiedzieć stosunku pracy ani zmienić na niekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy. Nie dotyczy to ochrony w przypadku zajścia warunków uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia.

7. Jednoosobowa spółka powstała w wyniku komercjalizacji może być jedynym założycielem S.A. lub sp.zo.o.

8. Nie stosuje się w stosunku do udziałów/ akcji SP instytucji umorzenia przymusowego. Przez 2 lata od zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych, a gdy chodzi o pracowników - członków zarządy - w ciągu 3 lat - nie stosuje się przepisów o squeeze out.

9. Do zbycia udziału wystarczy zwykła forma pisemna (a nie forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi). Umowa darowizny nie musi zawierać oświadczenia darczyńcy w formie aktu notarialnego, gdyż do zawarcia takiej umowy na rzecz uprawnionych wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności.

6. 2. Wniesienie przeds. p. do jednoosobowej spółki SP.

Minister wł. ds. SP może wydać zarządzenie o wniesieniu p.p. do 1-osobnowej sp. SP. Może to zrobić, jeżeli fundusze własne p.p. są niższe niż min. wartość k.z. dla sp. z o.o. (5000zł), jeżeli wartość aktywów ustalona na podst. bilansu zweryfikowanego przez biegłego rewidenta jest równa co najmniej wartość k.z. o której mowa wyżej.

O wydaniu zarządzenia minister zawiadamia organ założycielski, organ przeds. p. -> nie przysługuje im prawo wniesienia sprzeciwu. Organy p.p. ulegają rozwiązaniu, ich kompetencje przejmuje pełnomocnik ministra . Czynności zw. z wniesieniem p.p. do 1-os. sp. wykonuje minister wł. ds. SP. Pierwszym prezesem zarządu spółki zostaje pełnomocnik ministra.

Z dniem wykreślenia p.p. z rejestru przeds., spółka, do której jest wnoszone przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie stos. pr. których podmiotem było p.p. Pracownicy p.p. stają się z mocy prawa pracownikami spółki. Stosunek pracy dyrektora p.p., pracowników zatrudnionych na podst. powołania wygasa z mocy prawa. Pracownikom przysługuje odprawa w wys. 3-miesięcznego wynagrodzenia (liczonego jako ekwiwalent za urlop wypoczynkowy), Odprawa nie przysługuje w przypadku zatrudnienia w spółce na stanowisku równorzędnym lub wyższym.

Pełnomocnik sporządza bilans zamknięcia p.p. praz składa wniosek o wykreślenie p.p. z rejestru.

6.3 Prywatyzacja pośrednia

Prywatyzacja pośrednia polega na darowiźnie części akcji (udziałów) pracownikom, rolnikom i rybakom, a w pozostałej części na zbyciu osobom trzecim.
Przed zbyciem akcji powinna zostać dokonana analiza, która ma na celu:

- ustalenie sytuacji prawnej majątku sp.

- stanu i perspektywy rozwoju przeds. spółki

- oszacowanie wartości przeds.

- ocena realizacji obow. wynikających z ochrony środowiska

*Tryb (nieodpłatnego) zbycia na rzecz uprawnionych pracowników. Prawo do nieodpłatnego nabycia powstaje dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych, wygasa po 12 miesiącach od powstania prawa.

Uprawnionymi pracownikami są:

1. osoby będące w dniu wykreślenia z rejestru komercjalizowanego przedsiębiorstwa przekształconego w spółkę pracownikami twego przedsiębiorstwa lub osoby będące pracownikami przedsiębiorstwa państwowego w dniu zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem przez jego wniesienie do spółki

2. osoby fizyczne, które w dniu wykreślenia komercjalizowanego przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych lub w dniu zawarcia umowy rozporządzające przedsiębiorstwem poprzez jego wniesienie do spółki były strona umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym, zawartej na podstawie przepisów rozdziału 8 PPU

3. osoby, które przepracowały co najmniej 10 lat w komercjalizowanym przedsiębiorstwie, które zostało sprywatyzowane poprzez wniesienie do spółki, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wskutek przejścia na emeryturę lub rentę, albo z przyczyn niedotyczących pracowników

4. osoby, które po przepracowaniu 10 lat w przedsiębiorstwie państwowym podlegającym prywatyzacji zostały przejęte przez inne zakłady pracy

Pracownicy mają prawo do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji objętych przez SP w chwili wpisania do rejestru. Akcje zbywa się w grupach wyodrębnionych ze wzgl. na okresy zatrudnienia (10 grup: od zatrudnionych do 1 roku do zatrudnionych powyżej 24 lat).

Ograniczenia. Łączna wartość nominalna tych akcji nie może przekroczyć iloczynu liczby uprawnionych pracowników oraz kwoty 18 średnich wynagrodzeń miesięcznych w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat zysku (kwota 24 wynagrodzeń => komercjalizację p.p., które miało na dzień wykreślenia z rejestru uregulowane zobow. wobec budżetu państwa oraz z tytułu ubezpieczeń społ.), obliczonych z okresu 6 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym SP zbył pierwsze akcje na zasadach ogólnych. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji może być wykorzystane przez pracowników tylko w 1 spółce.

Jeżeli chodzi o rolników i rybaków, to muszą być oni powiązani z przedsiębiorstwem umowami kooperacyjnymi. Chodzi o te osoby fizyczne, które prowadzą gospodarstwo rolne lub rybackie, z którego w okresie 5 lat przed wykreśleniem p.p. z rejestru dostarczano bezpośrednio lub pośrednio do przedsiębiorstwa surowce o wartości co najmniej 100q żyta według cen przyjmowanych do obliczenia podatku rolnego w ostatnim roku przed wykreśleniem p.p. z rejestru.

Rolnikom i rybakom przysługuje prawo do nabycia 15% akcji (udziałów) należących do SP, nie więcej niż w 2 spółkach. Liczba akcji przypadająca na 1 rolnika lub rybaka nie może przekroczyć najwyższej liczby akcji przypadającej na 1 uprawnionego pracownika. Prawo to podlega dziedziczeniu.

Upraw. pracownicy/ rolnicy/ rybacy mogą skorzystać z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, jeśli w ciągu 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru złożą pisemne oświadczenia o zamiarze nabycia akcji.

Akcje, które zostały nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników, rolników i rybaków, nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od dnia zbycia przez SP pierwszych akcji na zasadach ogólnych. Akcje nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu nie mogą być zbyte w ciągu 3 lat. Łączenie/ podział/ przekształcenie sp. powstałej w wyniku komercjalizacji nie powoduje utraty tych praw.

Wniesienie akcji należących do SP do innej 1-osobowej spółki SP: uprawnionym przysługuje ekwiwalent prawa do nieodpłatnego nabycia akcji w postaci wynagrodzenia należnego z tytułu umorzenia akcji wypłaconego przez sp. (wypłata może być dok. w ratach).

*Tryb zbycia na zasadach ogólnych na rzecz osób III. Akcje na rzecz osób trzecich muszą być zbywane w trybie:

1. oferty ogłoszonej publicznie

2. przetargu publicznego

3. rokowań podjętych na podst. publicznego zaproszenia

4. przyjęcia oferty zł. przez podmiot ogłaszający wezwanie (o którym mowa w ustawie o ofercie publ. i warunkach wprowadzenia instrumentów fin. do zorg. Systemu obrotu oraz o sp. publ.)

5. aukcji ogłoszonej publ., jeżeli przedmiotem zbycia są akcje spółki, w której SP posiada nie więcej niż 10% k.z. (a cena sprzedaży nie jest niższa od wartości księgowej akcji)

Należy to obecnie rozumieć jako:

1. oferty

2. przetargu (lub aukcji) => obligatoryjne jest stosowanie przetargu pisemnego

3. negocjacji (KC)

Wymagany jest tu tryb publiczny, tj. skierowanie propozycji zawarcia umowy nabycia akcji/ udziałów do nieokreślonego kręgu adresatów. Zbycie akcji z naruszeniem trybu ofertowego/ negocjacyjnego/ przetargowego/ publicznego jest nieważne. RM może wyrazić zgodę na inny tryb zbywania akcji niż powyższe + RM może wyrazić zgodę na wniesienie akcji SP do innej 1-osobowej spółki SP w zamian za objęcie akcji w podwyższonym k.z. tej spółki.

Zapłata za udziały (akcje) powinna być dokonane w całości. Istnieje możliwość zapłaty w ratach za akcje nabywane w trybie przetargu publicznego i negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia (nie dot. to nabycia w trybie ofertowym). Warunkiem jest zabezpieczenie kwoty pozostałej do zapłaty po uiszczeniu I raty.

Pierwsza rata ceny wynosi co najmniej 20% tej ceny. Pozostała kwota jest spłacana w ratach przez okres nie dłuższy niż 5 lat. Kwota ta jest oprocentowana (w wys. nie niższej od wskaźnika wzrostu dóbr inwestycyjnych , ogłaszanego co kwartał przez Prezesa GUS w Monitorze Pl.)

6.3 Prywatyzacja bezpośrednia

- zastąpiła tzw. prywatyzację w trybie likwidacji (1990)
Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego poprzez:

1) sprzedaż przedsiębiorstwa

2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki

3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Prywatyzacji bezpośredniej przez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania mogą podlegać przedsiębiorstwa państwowe spełniające łączne następujące przesłanki:

1. wartość sprzedaży towarów i usług w roku poprzedzającym rok wydania zarządzanie o prywatyzacji bezpośredniej nie jest wyższa od równowartości w złotych kwoty 6 000 000 euro (wg kursu kupna ogłoszonego przez NBP na 31 XII roku poprzedzającego rok wyd. zarządzenia o pryw. bezp.)

2. wysokość funduszy własnych w dniu 31 XII roku poprzedzającego rok wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie jest wyższa od równowartości w złotych kwoty 2 000 000 euro (wg kursu kupna NBP na ten dzień)

Rada ministrów, w uzasadnionych przypadkach, może wyrazić zgodę na prywatyzację bezpośrednią przedsiębiorstwa państwowego przez oddanie do odpłatnego korzystania, które nie spełnia tych przesłanek.

Pryw. bezp. jest dokonywana w imieniu SP przez organ założycielski. Organ założycielski, za zgodą ministra wł. ds. SP wydaje zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej, w stosunku do którego organom przedsiębiorstwa nie przysługuje sprzeciw.

Dokonanie prywatyzacji bezpośredniej może nastąpić, gdy:

1. z łącznym wnioskiem wystąpi dyrektor i rada pracownicza przedsiębiorstwa państwowego albo

2. złożona zostanie oferta

- nabycia przedsiębiorstwa,

- zawiązania spółki do której ma zostać wniesione przedsiębiorstwo, albo

- zawarcia umowy o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Organ założycielski działa przez pełnomocnika do spraw prywatyzacji. Zakres pełnomocnictwa: ogr. do cz. zw. z prywatyzacją bezp. Wydanie zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej powinno być ujawnione w Dziale 6 rejestru przedsiębiorców KRS. Przed wydaniem stosownego zarządzenia należy dokonać analizy stanu przedsiębiorstwa (ustalenie stanu pr. majątku przeds./ ocena realizacji obow. wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury/ oszacowanie art. przeds.).

Skutki wydania zarządzenia o prywatyzacji bezp. (9 skutków prywatyzacji trzeba wymienić!)

• Z dniem wydania zarządzenia, z mocy prawa organy przedsiębiorstwa przestają wykonywać swoje funkcje

(stan zawieszenia dz. tych organów, których funkcje przejmuje pełnomocnik => gdyby nie doszło do pryw. i uchylono by zarządzenie, organy w poprzednim składzie powinny działać).

• gdy pełnomocnik złoży wniosek do sądu o wykreślenie przeds. z rejestru i sąd je wykreśli, przedsiębiorstwo w zn. podmiotowym przestanie istnieć, przeds. w znaczeniu przedmiotowym istnieje dalej

• odpowiednie stosowanie art. 23¹ KP do stosunków pracy, których stroną było p.p. (nowy zakład pracy odp. za zobow. wynikające ze stos. pracy, powstałe przed zmianami)

• brak możliwości rozw. stos. pracy za wypowiedzeniem i zmiany za wypowiedzeniem war. pracy i płacy na niekorzyść pracownika (który w dniu wyd. zarządzenia był czł. rady pracowniczej) w ciągu roku od wykreślenia p.p. z rejestru

• skutki w sferze prawa cywilnego: Kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego bez względu na charakter stosunku prawnego, z którego one wynikają (sukcesja uniwersalna).

• zobowiązania p.p.: nie jest wymagana zgoda wierzycieli, nie mają zast. przepisy KC dot. przejęcia długu.

• Kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego, ale ta odpowiedzialność ograniczona jest do wartości przedsiębiorstwa według stanu z chwili nabycia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.

TRYBY PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ

1) sprzedaż przedsiębiorstwa

Sprzedaż przedsiębiorstwa może nastąpić w trybie (obecne nazewnictwo w KC):

1. aukcji lub przetargu

2. negocjacji

Zapłata należności za przedsiębiorstwo powinna być dokonana jednorazowo.

Wyjątkowo dopuszcza się zapłatę w ratach, pod warunkiem zabezpieczenia kwoty pozostałej do zapłaty po uiszczeniu I raty, wyłącznie w formach:

1. hipoteki

2. zastawu na papierach wartościowych emitowanych przez SP (termin zabezp. nie może być dłuższy niż termin wykupu tych pap. wart.)

3. poręczenia bankowego

4. gwarancji bankowej

Pierwsza rata wynosi co najmniej 20% ceny. Pozostała kwota jest spłacana przez okres nie dłuższy niż 5 lat. Cena przedsiębiorstwa pomniejszona jest o kwotę stanowiącą do 15% ceny przedsiębiorstwa w związku z obowiązkowym przekazaniem przez kupującego tej wartości na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Wpłata ta powinna być dokonana nie później niż do dnia Ij płatności należności za przedsiębiorstwo.

Wyboru trybu sprzedaży dokonuje SP, za który działa organ założycielski (zbywca). Tryb publiczny wymaga ogłoszenia o przetargu lub zaproszenia do rokowań w co najmniej w 1 dzienniku o zasięgu ogólnopolskim oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej zbywcy przedsiębiorstwa. Do przeprowadzenia przetargu lub rokowań oraz wyboru najkorzystniejszej oferty zbywca powołuje komisję składająca się co najmniej z 3 członków.

Przetarg. Ogłoszenie o przetargu powinno określać w szczególności:

1. nazwę/ siedzibę/ adres zbywcy

2. ozn. przedmiotu przetargu

3. podst. prawną zbycia przeds.

4. miejsce + termin udostępniania memorandum informacyjnego

5. min. cenę sprzedaży (cenę wywoławczą)

6. sposób zapłaty

7. w przypadku dopuszczenia zapłaty w ratach => informacja o możliwości i warunkach rozłożenia na raty

8. miejsce/ tryb/ formę/ termin złożenia oferty

9. kryteria oceny ofert

10. max. okres związania ofertą

11. wys. wadium, termin/ miejsce/ forma wniesienia

12. pouczenie o przypadkach, w których wadium nie podlega zwrotowi

13. miejsce +termin otwarcia ofert

14. inf., że zbywca bez podania przyczyn może: a)odstąpić od przepr. przetargu b)nie zatwierdzić wniosku Komisji w spr. rozstrzygnięcia przetargu

15. informację, że oferta zostanie odrzucona, jeżeli: a) zostanie zł. po terminie b) nie odp. warunkom określonym w ogłoszeniu

16. inf., że dla zawarcia umowy jest konieczne uzyskanie przez zbywcę zgody (z art. 41 ust. 2 KomerPrywU)

Oferty powinny być składane w formie pisemnej. Kompletna oferta powinna zawierać:

1. imię, nazwisko, adres / nazwę (firmę) i siedzibę oferenta

2. ośw. oferenta, że zapoznał się z przedmiotem przetargu i nie wnosi uwag do jego stanu

3. oferowaną cenę i warunki jej zapłaty

4. wniosek o rozłożenie zapłaty na raty, ze wskazaniem formy zabezp.

5. planowana wartość nowych inwestycji + harmonogram ich realizacji i źródło finansowania

6. inne dane wymagane przez zbywcę

Do oferty należy dołączyć dowód wniesienia wadium, które określa zbywca w granicach od 1% do 5% ceny wywoławczej. Termin składania ofert nie może być krótszy niż 30 dni od dnia ogłoszenia o przetargu.

Postępowanie przetargowe składa się z części jawnej i niejawnej. Przetarg jest ważny, jeżeli wpłynie chociażby jedna oferta spełniająca warunki określone w ogłoszeniu o przetargu. Pyz wyborze najkorzystniejszej oferty komisja kieruje Si kryteriami określonymi w ogłoszeniu (w szczeg. ceną/ sposobem i terminem zapłaty) O wyniku przetargu zbywca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić na piśmie oferentów.

Negocjacje. Zaproszenie do rokowań powinno określać w szczególności:

1. nazwę/ siedzibę/ adres zbywcy

2. ozn. przedmiotu rokowań

3. podst. prawną zbycia przeds.

4. wymagania, które musi spełnić podm. przystępujący do rokowań (co do przedmiotu i zakresu prow. dz.)

5. inf. o oświadczeniach i dokumentach, które muszą dostarczyć podmioty w celu potw. spełnienia warunków udziału w rokowaniach.

6. max. liczbę podmiotów z którymi zostaną podjęte rokowania

7. kryteria wyboru najkorzystniejszej ofert

8. miejsce/ tryb/ formę/ termin do złożenia odp. na zaproszenie

9. formę i termin w którym zapraszający poinformuje o rozpatrzeniu i odp. na zaproszenie

10. inf., że dla zawarcia umowy jest konieczne uzyskanie przez zbywcę zgody (z art. 41 ust. 2 KomerPrywU)

Zaproszenie do rokowań może zawierać zastrzeżenie, ze zbywca ma prawo do odstąpienia od rokowań bez podania przyczyny oraz przedłużenia terminu do składania odpowiedzi na zaproszenie przed upływem terminu do złożenia odpowiedzi. Odpowiedzi na zaproszenie do rokowań wymagają formy pisemnej.

Komisja (po zbadaniu odpowiedzi)dopuszcza do zbadania dokumentów przedsiębiorstwa przez podmioty, które spełniają warunki określone w zaproszeniu. Wyznacza termin na wykonanie badania i przedstawienie wiążących warunków umowy. Komisja podejmuje rokowania z podmiotami, które przedstawiły wiążące propozycje war. umowy. Po przeprowadzaniu rokowań komisja dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty, kierując się kryteriami określonymi w zaproszeniu do rokowań.

2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki

Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki może nastąpić jedynie w trybie negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Ograniczenie: do spółki, która jest tworzona lub istniejąca, akcjonariusze mający zamiar objąć udziały lub akcje powinni wnieść wkłady w wysokości co najmniej ¼ k. z. (warunkiem wstępnym prywatyzacji jest aby wspólnikami innymi niż SP były osoby III reprezentujące co najmniej 25% k.z.).

Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki może wiązać się albo z utworzeniem spółki specjalnie w celu prywatyzacji bezpośredniej, albo też może nastąpić do istniejącej już spółki SP. Wnoszone przedsiębiorstwo stanowi wkład niepieniężny do S.A. lub sp. z o.o. Poza przedsiębiorstwem mogą być wnoszone wkłady pieniężne w pełnej wys. w sp. z o.o. , w wys. 25% wartości nominalnej => S.A. Jeżeli są wnoszone wkłady pieniężne i niepieniężne => powinny być wniesione w wys co najmniej 125 000 zł.

Pracownicy, rybacy, rolnicy => patrz wyżej (15%). W przypadku gdy akcjonariuszami sp. oprócz SP są wyłącznie osoby będące w dniu wyd. zarządzenia o pryw. bezp. pracownikami p.p., rolnicy lub rybacy => powinni wnieść łącznie wkłady na pokrycie co najmniej 10% k.z.

3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania odbywa się na podstawie umowy zawartej między SP, za który działa organ założycielski reprezentowany przez pełnomocnika do spraw prywatyzacji bezpośredniej, a spółką. Jest umową nienazwaną, ma pewne cechy umowy dzierżawy + najmu. Do istoty tej umowy należy zaliczyć:

1. oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania

2. określenie przedmiotu, zakresu praw i obowiązków stron (szczególnie przejmującego)

3. umowa może zostać zawarta na okres nieprzekraczający 15 lat

Strony mogą ponadto postanowić, ze:

1. po upływie okresu, na który umowa została zawarta i po spełnieniu warunków określonych w umowie zostanie przeniesione na przejmującego prawo własności przedsiębiorstwa

2. po upływie okresu, na który umowa została zawarta, przejmujący ma prawo do nabycia przedsiębiorstwa (ustalenie ceny następuje po zakończeniu okresu, na który została zawarta umowa o odpłatne korzystanie)

3. po upływie 2 lat od dnia zawarcia umowy akcje spółki w podwyższonym kapitale zakładowym mogą objąć osoby prawne

W umowie strony mogą postanowić, ze własność przedsiębiorstwa może być przeniesiona przed upływem okresu, na który umowa została zawarta, zaś pozostała część należności zostanie opłacona w ratach. Przeniesienie własności nie może nastąpić wcześniej, niż po zapłaceniu przez przejmującego co najmniej 1/3 należności wynikających z umowy oraz po zatwierdzeniu bilansu i rachunku wyników za II rok obrotowy od dnia zawarcia umowy o odpłatne korzystanie. Okres ten ulega skróceniu o połowę w przypadku spłacenia przez przejmującego co najmniej połowy należności ustalonej w umowie.

Pozostała część należności jest oprocentowana (w wys. nie niższej niż wskaźnik wzrostu cen dóbr inwestycyjnych…)

Umowa może być rozwiązana przez SP, przed upływem okresu, na który została zawarta, gdy przejmujący nie wykonuje lub nienależycie wykonuje zobowiązania wynikające z zawartej umowy. Przejmującemu nie przysługuje wówczas zwrot spełnionych świadczeń ani nakładów poniesionych na przedmiot umowy. W takim przypadku SP może:

• przeprowadzić prywatyzację przedsiębiorstwa

• odpłatnie zbyć przejęte składniki mienia pozostałe po takim przeds. lub wnieść przedsiębiorstwo(bez zachowania trybu z art. 48 ust. 1) lub przejęte składniki mienia pozostałe po takim przeds. do 1-osobowej spółki SP

SP może odpłatnie zbyć przeds. lub przejęte składniki mienia pozostałe po takim przeds. na rzecz j.s.t. lub związku j.s.t., jeżeli mienie to jest niezbędne do wykonywania zadań własnych przez składających ofertę nabycia: j.s.t. lub związek j.s.t.

Umowa o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania może być zawarta tylko ze S.A., która spełni następujące warunki (łącznie)

1. do spółki przystąpiła odpowiednio ponad 1/2 ogólnej liczby pracowników przedsiębiorstwa państwowego albo pracowników i rolników lub rybaków

2. akcjonariuszami są wyłącznie osoby fizyczne, chyba ze minister właściwy do spraw SP zezwoli na uczestnictwo w spółce osobom prawnym

3. opłacony k.z. spółki nie jest niższy od 20% wysokości funduszu założycielskiego i funduszu własnego przedsiębiorstwa w dniu, na który został sporządzony bilans za rok obrotowy poprzedzający wydanie zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej

4. co najmniej 20% akcji zostało objętych przez osoby niezatrudnione w prywatyzowanym przedsiębiorstwie państwowym (minister właściwy do spraw SP może wyrazić zgodę na niespełnienie tego warunku)

Jeżeli w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o prywatyzację bezpośrednią nie zostanie złożony wniosek o wpis do rejestru spółki spełniającej warunki określone w ustawie, Skarb Państwa może, w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia, oddać przedsiębiorstwo do odpłatnego korzystania osobie fizycznej lub prawnej.

Rozp. RM w spr. warunków spłaty należności za korzystanie z przeds.: określa warunki spłaty należności za odpłatne korzystanie z przeds. oraz zasady zabezp. takich należności.

Raty powinny być wpłacane kwartalnie w ciągu 20 dni roboczych po upływie kwartału, za który są należne. Zabezpieczenia mogą przybrać formę wyłączne:

1) hipoteki

2) zastawu na papierach wartościowych

3) poręczenia bankowego

4) gwarancji bankowej

XV JEDNOSTKI BADAWCZO - ROZWOJOWE

Jednostkami badawczo-rozwojowymi są państwowe jednostki organizacyjne wyodrębnione pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym, które są tworzone w celu prowadzenia badań naukowych i prac badawczo rozwojowych, a których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego. Jednostkami badawczo - rozwojowymi są: instytuty naukowo-badawcze, centralne laboratoria i inne jednostki organizacyjne, których podstawowym zadaniem jest prowadzenie działalności, o której była mowa w zdaniu poprzednim.

Są osobami prawnymi.

Jednostki badawczo-rozwojowe maja prawo prowadzić działalność gospodarczą, ale powinna być ona wydzielona pod względem finansowym i rachunkowym z zakresu działalności podstawowej.

Jeżeli jest to jednostka mająca międzyresortowy lub wielogałęziowy zakres działania, tworzenie ich następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. W przypadku tworzenia innej jednostki następuje to w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw nauki oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenie właściwego ministra.

Występują w obrocie we własnym imieniu i na własny rachunek, ponosząc odpowiedzialność za zobowiązania. Do rozporządzenia aktywami powyżej 50 tys. euro potrzebna jest zgoda ministra Skarbu Państwa.

Jest ona zwolniona z podatków, z wyjątkiem dochodów otrzymywanych z działalności gospodarczej.

Organami są dyrektor i rada naukowa. Dyrektor kieruje jednostka badawczo-rozwojową. Rada naukowa jest organem stanowiącym, inicjującym, opiniodawczym i doradczym w zakresie działalności statutowej oraz w sprawach rozwoju kadry naukowej i badawczo-technicznej. W skład rady wchodzą pracownicy jednostki ze stopniem/tytułem naukowym, pracownicy badawczo-techniczni i naukowi bez tytułu, osoby spoza jednostki ze stopniem dr. habilitowanego lub tytułem naukowym oraz osoby wyróżniające się wiedzą i dorobkiem w danej dziedzinie.

 W szczególności do zadań rady naukowej należy:

1. uchwalanie statutu jednostki badawczo-rozwojowej; 

2. występowanie z wnioskami do ministra sprawującego nadzór nad jednostką badawczo-rozwojową o powołanie lub odwołanie dyrektora tej jednostki; 

3. ustalanie perspektywicznych kierunków działalności naukowej, rozwojowej i wdrożeniowej jednostki badawczo-rozwojowej, z tym że w odniesieniu do państwowych instytutów badawczych wymaga to uzgodnienia z ministrem sprawującym nadzór nad jednostką; 

4. występowanie z wnioskami w sprawie połączenia, podziału, reorganizacji lub likwidacji jednostki badawczo-rozwojowej oraz inicjowanie przekształcenia tej jednostki; 

5. opiniowanie kierunkowych planów tematycznych i finansowych jednostki badawczo-rozwojowej oraz rocznych sprawozdań jej dyrektora z wykonania zadań tej jednostki; 

6. opiniowanie wniosków dotyczących połączenia, podziału lub reorganizacji jednostki badawczo-rozwojowej oraz stałej współpracy tej jednostki z innymi osobami prawnymi; 

7. opiniowanie regulaminu organizacyjnego jednostki badawczo-rozwojowej; 

8. opiniowanie kandydatów na funkcje dyrektora, zastępców dyrektora jednostki badawczo-rozwojowej, sekretarza naukowego oraz kierowników komórek organizacyjnych wskazanych w regulaminie organizacyjnym; 

9. opiniowanie kwalifikacji osób na stanowiska pracowników naukowych i badawczo-technicznych oraz dokonywanie okresowej oceny dorobku naukowego i technicznego tych pracowników; 

10. opiniowanie wniosków o przyznawanie stypendiów naukowych; 

11. przeprowadzanie postępowania o nadanie tytułu naukowego na zasadach określonych w odrębnych przepisach; 

12. przeprowadzanie przewodów doktorskich i habilitacyjnych w zakresie posiadanych uprawnień. 

Funkcje w organach nie mogą być łączone.

Jednostki badawczo-rozwojowe mogą udzielać prokury w zakresie działalności związanej z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Mogą podlegać komercjalizacji i prywatyzacji na wniosek dyrektora lub ministra sprawującego nadzór (w obu przypadkach po zasięgnięciu opinii rady naukowej). Stosuje się wówczas przepisy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Po przekształceniu jednostka bad-rozwojowa staje się spółką, ale rada naukowa może pozostać organem (choć o uszczuplonych już kompetencjach).

XVI PRZEDSIEBIORCY ZAGRANICZNI I ODDZIAŁY PRZEDSIEBIORCÓW ZAGRANICZNYCH:

1. Przedsiębiorcy zagraniczni:

1. osoby zagraniczne pochodzące z państw członkowskich UE i państw członkowskich EFTA

2. obywatele innych państw, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium

3. inne osoby zagraniczne

1 i 2 mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarcza na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Pozostałe osoby zagraniczne maja prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo - akcyjnej, zo.o. i S.A. , a także do przystępowania do takich spółek ora obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe wiążące RP nie stanowią inaczej.

Osoby fizyczne, które podjęły działalność na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia na terytorium PRL działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, i prowadza ja nadal, maja swój indywidualny status przedsiębiorcy rejestrowego (jedyny przypadek wpisywania osób fizycznych do KRS)

2. Oddziały przedsiębiorstw zagranicznych:

Przedsiębiorcami zagranicznymi są osoby zagraniczne wykonujące działalność gospodarczą za granicą. Przedsiębiorcy zagraniczni w celu wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP, mogą na zasadzie wzajemności, jeżeli umowy międzynarodowe nie ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Polski.

Przedsiębiorca zagraniczny, który tworzy oddział, może go prowadzić jedynie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Jest on obowiązany ustanowić osobę obowiązaną oddziale do jego reprezentowania. Osoba taka jest pełnomocnikiem dokonującym czynności prawnych. Można ustanowić osobę do zarządzania oddziałem.

Szczególne rozwiązania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:

1. obowiązek ustanowienia osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego oraz podania jej imienia, nazwiska, i adresu do rejestru przedsiębiorców oraz notarialnie poświadczonych wzorów jego podpisów

2. obowiązek wpisu oddziału do KRS

3. podjęcie działalności gospodarczej przez oddział możliwe jest po uzyskaniu wpisu do KRS

4. używanie nazwy przedsiębiorcy w języku państwa jego siedziby, wraz z przetłumaczona na język polski nazwa formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”

5. prowadzenie oddzielnej rachunkowości w języku polskim, zgodnie z przepisami o rachunkowości

6. zgłaszanie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkich zmian dotyczących stanu faktycznego i [prawnego w zakresie zmiany okoliczności dotyczących otwarcia likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego lub utraty wykonywania prawa działalności gospodarczej lub rozporządzania swoim majątkiem terminie 14 dni od dnia jej wystąpienia

Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez oddział, w przypadku gdy:

1. oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku zgłoszenia zmian stanu faktycznego i prawnego

2. nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej

3. działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu

Minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia przedsiębiorcę zagranicznego o obowiązku likwidacji oddziału w oznaczonym terminie. Stosuje się wówczas przepisy o likwidacji sp. z o.o.

Utworzenie oddziału banku podlega odrębnej regulacji (zezwolenie KNF po uzgodnieniu z Min. Fin., na wniosek banku).

Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa, których zakres działalności obejmować może tylko prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw, prowadzonej przez ministra właściwego do spraw gospodarki, a nie wpisu do KRS.

XVII TOWARZYSTWA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH

1. Uwagi ogólne:

Ustawa z 22.5.2003r. o działalności ubezpieczeniowej.

Zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniowa wyłącznie w formie S.A. albo towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych może zostać przekształcone w spółkę akcyjną.

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych jest rodzajem paraspółki, będącej osoba prawna o strukturze zbliżonej do S.A. Szczególną cechą towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest niepodzielność kapitału zakładowego na akcje czy szczególne zasady gospodarki finansowej.

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych jest tym zakładem ubezpieczeń , który ubezpiecza członków na zasadzie wzajemności.

Różni się to od typowego stosunku ubezpieczenia:

W ubezpieczeniu wzajemnym nie występuje obowiązek zapłaty składki przez ubezpieczającego. Ma on charakter warunkowy, gdyż ubezpieczający zobowiązuje się do poniesienia tylko takiej składki, jaka wynika z przebiegu szkodowego, bez narzutu w postaci zysku zakładu ubezpieczeń.

Jeżeli zaistnieje niekorzystny przebieg szkodowy, ubezpieczający ma obowiązek dopłaty do składki.

Zasada warunkowego charakteru składki w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych nie obowiązuje, jeżeli towarzystwo zawrze umowę z osobami niebędącymi członkami towarzystwa. Osoby te maja obowiązek płacić stałe składki, wówczas nie uczestniczą w dopłatach na rzecz towarzystwa ani w jego stratach.

Składki stałe nie mogą stanowić więcej niż 10% ogółu składek zebranych przez towarzystwo.

Zakład ubezpieczeń ma obowiązek wypłacania nie tylko umówionego świadczenia, ale także zwrotu składki ( lub obniżenia składki za następne okresy ubezpieczeniowe) w tej części, jaka nie znajduje uzasadnienia w rzeczywistym przebiegu szkodowym.

Ryzyko strat ponosi ubezpieczający w postaci dopłat lub w formie zmniejszonych świadczeń z umowy ubezpieczenia.

Istnieje nierozerwalny związek pomiędzy stosunkiem członkowstwa a umowa ubezpieczenia.

2. Rodzaje towarzystw ubezpieczeń wzajemnych

zwykle i małe

Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, może uznać za małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych po spełnieniu następujących warunków:

1. towarzystwo ubezpiecza tylko swoich członków

2. członkami towarzystwa jest jedynie zdefiniowany krąg podmiotów lub grupę zawodów lub wykonujący określony rodzaj działalności gospodarczej albo działający na określonym terenie

3. roczny przypis składki nie przekracza równowartości w złotych 5 mln euro

4. nie mogą prowadzić działalności w zakresie reasekuracji czynnej

5. jednostki te, jeżeli spełniają kryteria uznania je za małe, muszą dostosować się do przepisów prawa w terminie 12 miesięcy od wejścia w życie UbezpU.

3. Tworzenie towarzystw ubezpieczeń wzajemnych:

1) Uchwalenie statutu, który zawiera w szczególności:

1. nazwę i siedzibę towarzystwa; 

2. terytorialny zasięg działalności; 

3. liczbę członków zarządu i rady nadzorczej; 

4. zakres rzeczowy działalności z określeniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń oraz zakres działalności reasekuracyjnej; 

5. wysokość kapitału zakładowego; 

6. zasady wykorzystania nadwyżki bilansowej oraz sposób pokrycia strat; 

7. zasady umarzania udziałów; 

8. zasady uzyskania i utraty członkostwa oraz rodzaje członkostwa; 

9. sposób rozwiązania towarzystwa; 

10. zasady dokonywania ogłoszeń towarzystwa, w tym oznaczenie pisma do ogłoszeń; 

11. organ uprawniony do zatwierdzania ogólnych warunków ubezpieczenia. 

Do statutu towarzystwa mogą być włączone ogólne warunki ubezpieczenia. 

Powinien być zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz sporządzony w formie aktu notarialnego. Zmiany w statucie również podlegają takiemu zatwierdzeniu.

Statut uchwalają założyciele jednomyślnie, zmiana statutu wymaga większości ¾.

2) Powołanie zarządu i organów nadzorczych

3) Zgłoszenie wniosku o wpis do rejestru

W trybie określonym w statucie członkowie powołują zarząd im organy nadzoru. Przyszły zarząd składa wniosek o wpis do KRS. Z chwilą wpisu do tego rejestru towarzystwo uzyskuje osobowość prawną.

4. Organy towarzystw ubezpieczeń wzajemnych:

Zarząd:

Możemy przyjąć ze zasady funkcjonowania zarządu są odpowiednikiem art. 368 - 380 KSH, regulujących zasady działania zarządu w S.A.

Modyfikacje:

powoływanie i odwoływanie zarządu przez walne zgromadzenie

zasady wygaśnięcia mandatu członka zarządu

brak regulacji dotyczących uprawnień odwołanego członka zarządu

ograniczenie pełnej kompetencji zarządu w sferze prowadzenia spraw i reprezentacji przez przyjęcie wyłączeń kompetencyjnych na rzecz walnego zgromadzenie

pominięcie zasady, że wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w przepisach KSH, statucie i regulaminie zarządu oraz w uchwałach rady nadzorczej

brak regulacji dotyczącej wynagrodzenia

Organy nadzoru:

Stosowane są zasady z art. 381 -392 KSH. (S.A.)

Modyfikacje:

1. rada nadzorcza składa się z co najmniej 5 członków

2. brak możliwości wyboru członków rady nadzorczej grupami

3. odmienny krąg osób objętych zakazem łączenia funkcji

4. zmodyfikowane są zasady podejmowania uchwał

5. brak jest reguł dotyczącej wynagradzania członków rady

6. brak jest regulacji dotyczącej kadencji rady nadzorczej

Walne zgromadzenie członków:

Istnieje domniemanie kompetencji tego organu.

Stosowane są zasady z KHS (S.A.) z następującymi modyfikacjami:

brak określenia obowiązkowych uchwał walnego zgromadzenia

brak określenia praw i obowiązków członków organów, które pełniły funkcje w ostatnim roku obrotowym

modyfikacja zasad zwoływania zgromadzenia przez wprowadzenie możliwości żądania zawiadomienia o walnym zgromadzeniu listem poleconym przez osobę, która złoży co najmniej jeden udział

brak określenia miejsca odbywania się walnego zgromadzenia i możliwości podejmowania uchwał bez formalnego zwołania lub nieumieszczenia w porządku obrad

zmodyfikowane zasady podejmowania uchwał

brak prawa do informacji dla wspólników mniejszościowych

zmodyfikowane zasady wnoszenia powództw o uchylenie uchwały i stwierdzenie jej nieważności

5. Majątek i prowadzenie działalności gospodarczej:

Działalność ubezpieczeniowa może być realizowana jako działalność ubezpieczeniowa bezpośrednia lub reasekuracyjna. Może być prowadzona wyłączne za zgodą Komisji Nadzoru i Ubezpieczeń Emerytalnych.

Podstawą działania towarzystw są środki pochodzące z wkładów do zakładów ubezpieczeń, składek warunkowych i niewarunkowych (osób niebędących członkami towarzystwa) oraz środków wypracowanych w toku bieżącej działalności.

Wkłady na kapitał zakładowy muszą mieć postać pieniężną i być wpłacone w terminie 30 dni od dnia zarejestrowania towarzystwa.

Kapitał zakładowy nie może być niższy niż najniższa minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego, wymaganego dla grup ubezpieczeń, w których towarzystwo prowadzi działalność. Kapitał zakładowy jest podzielony na udziały. Osoby, które wniosły kapitał zakładowy mogą brać udział we władzach towarzystwa w zakresie określonym w statucie do czasu spłacenia kapitału.

W miarę tworzenia się kapitału zapasowego kapitał zakładowy ulega umorzeniu i podlega zwrotowi osobom, które go udzieliły.

Wysokość minimalna kapitału zakładowego wynika z rozporządzenia Min. Fin. (nie dotyczy to małych towarzystw, bo te jeśli nie przekroczą składki 5 mln euro nie mają ustalonej dolnej granicy [chyba]).

Kapitał zapasowy - kapitał nominalny, a nie tylko kwota wpłacona na udziały. Tworzenie go jest obowiązkowe w celu zgromadzenia środków na pokrycie ewentualnych strat bilansowych i ochrony kapitału przed uszczupleniem.

Kapitał gwarancyjny - wskazuje sumę posiadanych środków własnych towarzystwa w celu zabezpieczenia bieżących lub przyszłych zobowiązań i jest wartością ściśle związaną z wielkością zebranych składek lub wypłaconych odszkodowań i świadczeń w danym okresie obrachunkowym. Wysokość kapitału gwarancyjnego określona jest na poziomie 1/3 marginesu wypłacalności, ale nie mniej niż wynosi minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego

Margines wypłacalności - najniższa wysokość środków własnych, jaką powinien posiadać zakład ubezpieczeń na danym etapie swojej działalności

Rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe - celem ich tworzenia jest osiągnięcie przez zakład ubezpieczeń rzeczywistej wielkości wyniku finansowego w danym okresie obrachunkowym

6. Rozwiązanie i likwidacja towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych:

Statut musi określać sposób rozwiązania towarzystwa.

Wymagana jest uchwała zapadająca większością ¾ głosów.

Likwidacja dobrowolna - podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie o rozwiązaniu zakładu

Likwidacja przymusowa - zarządzenie likwidacji przez organ nadzoru

Do przekształcenia stosuje się KSH o S.A. z modyfikacjami z art. 81-91 UbezpU.

XVIII GŁÓWNE ODDIAŁY ZAGRANICZNEGO ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ

1. Uwagi ogólne:

Zagraniczne zakłady ubezpieczeń mogą podejmować i prowadzić działalność ubezpieczeniową na terytorium Polski przez główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń.

Główny oddział jest wpisywany do KRS. Wpis do KRS ma charakter konstytutywny, ale nie przyznaje osobowości prawnej. Przyznaje natomiast zdolność prawną (czyli odpowiednie stosowanie przepisów kC o osobach prawnych).

Zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego UE może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium RP, jeżeli otrzymał odpowiednie zezwolenie na prowadzenie tej działalności w państwie , w którym ma swoją siedzibę. Jest on zobowiązany stosować prawo polskie, chyba że co innego wynika z umowy międzynarodowej, której RP jest stroną.

2. Utworzenie głównego oddziału:

1) Sporządzenie statutu

Statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego przez zagraniczny zakład ubezpieczeń (jego reprezentantów) i zawierać:

1. strukturę organizacyjną głównego zakładu

2. zasady tworzenia jednostek terenowych oraz zasady ich reprezentacji

3. rodzaje rezerw techniczno - ubezpieczeniowych, tworzonych przez główny oddział oraz metody ich tworzenia

4. zasady rozliczeń z centralą zagranicznego zakładu ubezpieczeń

2) zatwierdzenie statutu przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

3) uzyskanie zezwolenia na działalność ubezpieczeniową

Zezwolenie wydaje Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.

Zezwolenie może być wydane, jeżeli w państwie siedziby zakładu ubezpieczeń zakład ten posiada zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej we wnioskowanym zakresie i działa w formie S.A. lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Ograniczenie to nie ma zastosowania do państw OECD.

Zagraniczny zakład ubezpieczeń obowiązany jest rozpocząć działalność w terminie nie dłuższym niż rok od daty wydania zezwolenia. W przeciwnym razie zezwolenie wygasa.

Wydanie zezwolenia jest uzależnione od złożenia kaucji w celu zabezpieczenia jego prywatnych zobowiązań z tytułu umów ubezpieczenia. Kaucja wynosi równowartość minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego. Jest ona utrzymywana przez cały okres działalności oddziału na terytorium RP.

Kaucja wraz z oprocentowaniem podlega zwrotowi po zaspokojeniu wszystkich roszczeń wynikających z umów ubezpieczenia, zawartych za pośrednictwem głównego oddziału na terytorium RP.

4) wpis do rejestru

3. Działanie głównego oddziału:

Głównym oddziałem kieruje dyrektor. Musi on mieć miejsce zamieszkania na terytorium RP. Dyrektor kieruje (tzn. prowadzi sprawy, zarządza) i ma prawo do jednoosobowej reprezentacji.

Główny oddział może być reprezentowany łącznie też przez zastępców dyrektora.

Główny oddział może udzielać prokury.

Dyrektor głównego oddziału i jego zastępcy muszą być ujawnieni w rejestrze. Dyrektor ma obowiązek powiadomić ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i powinien ogłosić 3-krotnie w gazecie ogólnopolskiej o okolicznościach, że zagraniczny zakład ubezpieczeń nie spełnia wymagań do prowadzenia działalności w kraju swojej siedziby lub zachodzą przesłanki cofnięcia zezwolenia głównego oddziału. Przypadku niedokonania tych czynności, dyrektor odpowiada majątkiem osobistym i solidarnie z zagranicznym zakładem ubezpieczeń za szkodę wyrządzona z tego tytułu wierzycielom.

Dyrektor i jego następcy muszą:

• posiadać pełną zdolność do czynności prawnych

• posiadać wyższe wykształcenie uzyskane w Polsce lub w innym państwie

• nie być skazanym za umyślne przestępstwo stwierdzone prawomocnym wyrokiem sadu

• dawać rękojmię prowadzenia spraw zakładu w sposób należyty

Powołanie dyrektora i jednego z zastępców następuje za zgodą Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych w formie decyzji na piśmie. O jej wyrażenie występuje zagraniczny zakład ubezpieczeń.

4. Nadzór nad działalnością ubezpieczeniową:

Do zadań Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych należy:

1. ochrona interesów ubezpieczających, ubezpieczanych, uposażonych, uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz zapobieganie sytuacji, w której zakład ubezpieczeń nie będzie w stanie wypłacać tym osobom należnego świadczenia

2. wydawanie zezwoleń na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej

3. podejmowanie innych działań.

Postępowanie przez organem toczy się w trybie KPA, z uwzględnieniem przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej.

5. Rozwiązanie i likwidacja:

Rozwiązanie głównego oddziału może nastąpić z inicjatywy samego zagranicznego zakładu ubezpieczeń, jak i w wyniku działalności instytucji zewnętrznych.

Przyczyną rozwiązania może być wniosek Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, kiedy:

• działalność jest wykonywana z naruszeniem przepisów prawa, statutu, planu działalności lub nie zapewnienia zdolności zakładu ubezpieczeń do wykonywania zobowiązań

• główny oddział nie spełnia świadczeń ubezpieczeniowych na terenie RP albo spełnia je z opóźnieniem lub częściowo

• zostało wszczęte postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne wobec zagranicznego zakładu ubezpieczeń w kraju jego siedziby

Organ nadzoru cofa zezwolenie jeżeli:

1) zagr. zakł. ubezpieczeń przestał spełniać wymagania

2) główny oddział narusza przepisy prawa lub statut

3) zagr. zakład wystąpił z wnioskiem o cofnięcie

4) zagr. zakład nie rozpoczął wykonywania dział. w ciągu 12 miesięcy od zezwolenia

5) zaprzestał wyk. dział. na dłużej niż 6 miesięcy

6) zaistnieją przesłanki po stronie akcjonariuszy lub udziałowców zagr. zakł. ubezpieczeń (art. 98 UbezpU)

Organ nadzoru może cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie jednej lub kilku grup ( lub rodzajów) ubezpieczeń na terytorium RP.

Rozwiązanie oddziału następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Likwidatorzy obowiązani są do składania sprawozdań o przebiegu likwidacji w terminach 3-miesiecznych.

Likwidatorem głównego oddziału jest dyrektor. Dyrektor ma obowiązek powiadomić organ nadzoru i ogłosić 3-krotnie w gazecie o zasięgu ogólnokrajowym o okolicznościach utraty przez zagraniczny zakład ubezpieczeń możliwości prowadzenia działalności ubezpieczeniowej.

Jeżeli środki stanowiące pokrycie funduszu ubezpieczeniowego nie wystarcza na pokrycie wszystkich zobowiązań za zgoda organu nadzoru zaspokojenie niepokrytej części następuje z kaucji.

stosuje się przepisy dotyczące SA.

XIX FUNDACJE

1. Pojęcie i typy fundacji:

Fundacja jest osoba prawna typu zakładowego, której substratem jest określony majątek.

Jej istotna cecha jest to, iż realizuje cele publiczne wskazane przez fundatora, na rzecz nieograniczonego kręgu destynariuszy (odbiorców).

Cel tworzenia fundacji jest społecznie lub gospodarczo użyteczny, zgodny z podstawowymi interesami RP, np. ochrona zdrowia, oświata.

Typy fundacji:

1. publiczne i prywatne

2. prawa publicznego ( tworzone na podstawie ustaw i aktów administracyjnych) i prywatnego ( tworzone w drodze czynności prawnych)

3. non profit i not for profit

Fundacje mogą osiągnąć status organizacji pożytku publicznego.

2. Utworzenie fundacji:

Fundacji nie może utworzyć Skarb Państwa.

Kolejne kroki:

1. oświadczenie aktu fundacyjnego

2. uchwalenie statutu

3. wpis do KRS

Akt fundacyjny jest aktem woli, będącym jednym z elementów kreujących fundację. Oświadczenie woli om ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Akt fundacyjny jest czynnością prawną o charakterze zobowiązującym, realizowanym pod warunkiem zawieszającym. Powstaje w ten sposób zobowiązanie fundatora do przekazania majątku na rzecz fundacji , pod warunkiem ze zostanie ona zarejestrowana. Możliwe będzie cofnięcie aktu fundacyjnego do momentu zarejestrowania fundacji.

Akt fundacyjny może być dokonany inter vivos (przez osoby prawne i fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania, siedziby w RP lub zagranicą) lub mortis causa.

Osoby fizyczne powołujące fundację powinny mieć pełna zdolność do czynności prawnych.

Utworzenie fundacji może odbyć się osobiście lub przez pełnomocnika (pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego).

Elementy przedmiotowo istotne aktu fundacyjnego:

1) wola utworzenia fundacji

2) określenie celu fundacji

3) określenie majątku przeznaczonego na realizację celów

W przypadku czynności Inter vivos dopóki fundator żyje, może on zmienić cel fundacji (jeżeli jednak fundacja jest utworzona mortis causa, celu zmienić nie można).

Ostatnim elementem aktu fundacyjnego jest określenie majątku, który musi być nierozerwalnie związany z celem, jaki fundacja ma realizować. Niewniesienie majątku do fundacji stanowi podstawę do wykreślenia fundacji z rejestru wobec braku substratu działania.

Nie ma możliwości wycofania majątku z fundacji, nie jest dopuszczalne rozporządzenie majątkiem fundacji przez fundatora.

Dysponowanie majątkiem fundacji będzie możliwe tylko przez organy fundacji (fundator może również być organem), zgodnie z celami fundacji. Art. 3. ust. 3 FundU wskazuje na przykładowe składniki majątku służące realizacji celów: pieniądze, papiery wartościowe, oddane na własność rzeczy ruchome i nieruchome.

Akt fundacyjny powinien mieć formę aktu notarialnego, jeżeli dokonywany jest Inter vivos . Nie jest wymagana ta forma, jeżeli ustanowienie fundacji ma miejsce w testamencie. Fundacja ustanowiona w testamencie może być spadkobiercą, jeżeli zostanie utworzona w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Statut fundacji w stosunkach wewnętrznych pełni funkcję regulatora funkcjonowania fundacji ( może być konkretyzowany regulaminami). W stosunkach zewnętrznych zaś, jest jednym z wyznaczników zdolności prawnej fundacji. Wydaje się, ze powinien mieć formę pisemną.

Essentialia negotii statutu:

1) nazwa (firma, jeżeli fundacja prowadzi przedsiębiorstwo w ramach prowadzonej działalności gospodarczej)

2) siedziba

3) majątek

4) cele

5) zasady, formy, zakres działania fundacji

6) skład i organizacja zarządu, jego sposób powołania

7) prawa i obowiązki członków zarządu

Aktem wieńczącym powstanie fundacji jest wpis fundacji do rejestru. Fundacje są wpisywane do KRS, do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, powinna zostać wpisana również do rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru ma charakter konstytutywny i z tą chwilą powstaje osoba prawna.

Poza formularzem do wniosku o wpis dołączone być powinny:

1) akt fundacyjny

2) statut fundacji

3) oświadczenie fundatora w sprawie wskazania właściwego ze względu na cel fundacji ministra nadzorującego (jeśli nie jest to ujęte w statucie)

Wpisy do rejestru nie podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W przypadku podjęcia działalności gospodarczej fundacja powinna być jednocześnie wpisana do rejestru przedsiębiorców.

3. Działalność fundacji:

Istnieje jeden obligatoryjny organ fundacji: zarząd

Organem obligatoryjnym ustawowym jest zarząd. Organy fakultatywne to te organy, których utworzenie jest możliwe, ale nie jest to obowiązkowe i zależy od woli fundatora.

Zarząd ( również inne organy) może być jednoosobowy i kolegialny.

Zarząd, w przypadku jeżeli jest jedynym organem, posiada pełnię kompetencji zarządzająco -reprezentacyjnych, uchwałodawczych itd.

Jeżeli jest jednym z organów, to obowiązuje zasada domniemania jego kompetencji.

Inny organ ma zakaz reprezentacji. Fundacja może być poza tym reprezentowana przez pełnomocników lub przedstawicieli ustawowych ( kuratora, zarządcę przymusowego).

Prawo kierowania fundacja może być przenoszone na inne osoby, w szczególności poprzez przekazanie określonej liczby spraw do kompetencji czy akceptacji innych organów.

Sposób kierowania fundacją i jej reprezentowania uzależnione są od postanowień statutu.

Reprezentacja łączna może odnosić się do członków zarządu lub też członków zarządu i pełnomocników.

Ograniczenie swobody działania organów może wiązać się z wystąpieniem do sądu o uchylenie uchwały zarządu fundacji lub o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Legitymację do wystąpienia do sadu maja właściwy minister nadzorujący lub wojewoda, gdy uchwały zarządu fundacji pozostają w rażącej sprzeczności z celami fundacji, postanowieniami statutu, przepisami prawa.

W innym przypadku, gdy zarząd fundacji zostaje zawieszony w czynnościach, sąd wyznacza zarządcę przymusowego. Zakres jego kompetencji jest analogiczny do kompetencji zarządu.

Działalność gospodarcza powinna być działalnością jedynie akcesoryjna w stosunku do działalności celowej.

Działalność celowa oznacza tę działalność, która jest nakierowana na cel, w jakim, fundacja została utworzona.

Jeżeli fundator decyduje się na wariant nieprowadzenia działalności gospodarczej przez fundację, to środki na realizację działalności celowej mogą pochodzić z majątku, w jaki fundacja została wyposażona, i dochodów z tego majątku. Ponadto środki te mogą pochodzić z dotacji, zbiórek, spadków, zapisów, programów pomocowych, dotacji celowych.

Podjęcie działalności gospodarczej przez fundacje uwarunkowane jest tym że:

1) działalność gospodarcza i jej zasady zostaną określone w statucie

2) działalność będzie prowadzona tylko w rozmiarze służącym jej celom

3) na działalność gospodarczą zostanie przeznaczona kwota co najmniej 1000 zł

4) fundacja zostanie wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS

W statucie należy określić zarówno rodzaj, jak i zakres prowadzonej działalności gospodarczej fundacji.

Rozmiar działalności gospodarczej fundacji nie został wyraźnie oznaczony - ma ona służyć realizacji celów statutowych. Koniecznym warunkiem prowadzenia dział. gosp. jest przekazanie określonych kwot.

Sąd rejestrowy odmówi wpisu, jeżeli statut określa podobne/analogiczne cele statutowe i sposób ich realizacji.

Nie można uznać za działalność gospodarczą fundacji tworzenia spółek z o.o. , S.A, jawnych i komandytowych, te bowiem nabywają we własnym imieniu prawa i zaciągają zobowiązania.

Działalność gospodarcza fundacji może być prowadzona poprzez wyodrębnioną jednostkę albo bez wyodrębnienia organizacyjnego. Kierowanie taką strukturą wewnętrzna może być powierzone kierownikowi tej działalności, odpowiednio umocowanemu, ale może to czynić również bezpośrednio zarząd lub któryś z członków zarządu.

Podjecie działalności gospodarczej przez fundacje powoduje konieczność wpisania ich do rejestru przedsiębiorców w KRS. Dodatkowym efektem bycia przedsiębiorcą jest możliwość udzielenia prokury.

4. Nadzór nad fundacjami:

Zgodnie ustawą bezpośredni nadzór nad działalnością fundacji sprawuje sad rejestrowy. Organy administracji państwowej maja jedynie nadzór pośredni. Dotyczy to zarówno właściwego ministra (wskazanego przy tworzeniu fundacji), jak i starostów właściwych ze względu na siedzibę i obszar działania fundacji.

starosta i minister mogą:

5. Likwidacja:

Ustawa o fundacjach przewiduje dwie podstawowe przyczyny likwidacji fundacji. Należą do nich:

1) osiągniecie celu, dla którego fundacja została utworzona

2) wyczerpanie środków finansowych i majątku fundacji

Ustawa o fundacjach nie określa zasad postępowania likwidacyjnego odsyłając w tym zakresie do statutu. Od fundatora - jako twórcy statutu ( chyba że czynności te powierzone są innej osobie) zależy kto będzie likwidatorem.

W trakcie likwidacji fundacja działa pod taka sama nazwa z dodatkiem „w likwidacji”. Fakt ten powinien być wpisany do rejestru, podobnie jak wpisanie likwidatorów.

Statut powinien określać przeznaczenie środków majątkowych pozostałych po likwidacji, jeżeli zaś tego nie uczyni, orzeka o tym sad z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła. Z wnioskiem o likwidację fundacji może wystąpić właściwy minister lub starosta, gdy statut nie przewidywał likwidacji lub postanowienia statutu nie były wykonywane. W stosunku do fundacji prowadzących działalność gospodarczą można wszcząć postępowanie upadłościowe.

XX STOWARZYSZENIA

1. Istota stowarzyszeń:

Stowarzyszenia, obok fundacji i partii politycznych, są tymi jednostkami organizacyjnymi, których cel podstawowy nie wiąże się z celem gospodarczym, a ewentualnie prowadzona działalność gospodarcza ma charakter akcesoryjny.

Stowarzyszenia są zbiorowością osób fizycznych „przyobleczonych” w osobowość prawną, powiązanych z osobą prawną stosunkiem członkowstwa, które to stowarzyszenia zaspakajają potrzeby i cele swoich członków.

Stowarzyszenia są formą zrzeszenia się przez obywateli polskich. Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem , o celach niezarobkowych.

dobrowolność - swobodne tworzenie, przystępowanie do i występowanie ze stowarzyszeń. Istnieje zakaz tworzenia stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa członków wobec władz.

samorządność - niezależność od podm. zewn. i pełna swoboda podejmowania decyzji. Ingerencja w sprawy stowarzyszenia może mieć miejsce tylko wyjątkowo w sytuacji naruszenia prawa lub przepisów statutu.

trwałość - zmieniający się skład członków nie wpływa na na istnienie stowarzyszenia. To cele decydują o istnieniu stowarzyszenia a nie jego członkowie.

niezarobkowość - nie może istnieć stowarzyszenie w celu zarobkowym. Istnieje bezwzględny zakaz dzielenia między członków wypracowanych dochodów. Środki te muszą być przeznaczone na cele statutowe.

Stowarzyszenia zarejestrowane mogą prowadzić działalność pożytku publicznego.

Stowarzyszenia, które nie podlegają rejestracji (tzw. zwykłe) nie mogą:

• prowadzić działalności gospodarczej

• przyjmować darowizn, spadków, zapisów ani otrzymywać dotacji, a także korzystać z ofiarności publicznej, a ich majątek może pochodzić tylko ze składek członkowskich

• zrzeszać osób prawnych

• łączyć się w związki stowarzyszeń

• powoływać terenowych jednostek organizacyjnych

Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej.

2. Tworzenie stowarzyszeń:

Stowarzyszenia mogą być tworzone przez obywateli polskich, którym przysługuje pełna zdolność do czynności prawnych osoby te nie są pozbawione praw publicznych. Wyjątkowo stowarzyszenia tworzyć mogą małoletni w dwóch grupach: 16 - 18 lat i poniżej 16.

Do stowarzyszenia mogą przystąpić cudzoziemcy, mający miejsce zamieszkania na terytorium RP, jeżeli statuty stowarzyszeń przewidują taka możliwość.

Dwie grupy stowarzyszeń:

- stowarzyszenia osób fizycznych

- stowarzyszenia gmin

Organizacje, które nie podlegają przepisom PrStow:

1. organizacje społeczne, działające na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych

2. kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne

3. organizacje religijne, których sytuacja prawna jest uregulowana ustawami o stosunku państwa do kościoła i innych związków

4. komitety powstające w celu przygotowania wyborów Prezydenta RP, do Sejmu i Senatu, Parlamentu Europejskiego, samorządu terytorialnego

5. partie polityczne

Stowarzyszenie może zostać utworzone przez co najmniej 15 osób fizycznych. Osoby te uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski.

Komitet założycielski powinien składać się z kilku osób.

Statut stowarzyszenia pełni w stosunkach zewnętrznych rolę jednego z wyznaczników zdolności prawnych stowarzyszenia.

Art. 10. 1. Statut stowarzyszenia określa w szczególności:  

1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji,  

2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia,  

3) cele i sposoby ich realizacji,  

4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków,  

5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje,  

6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał,  

7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich,  

8) zasady dokonywania zmian statutu,  

9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia.  

2. Stowarzyszenie, które zamierza tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, jest obowiązane określić w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek.  

3. Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia.  

Komitet założycielski ma doprowadzić powstania stowarzyszenia i przestaje istnieć po jego utworzeniu.

Wraz z wnioskiem o rejestrację komitet składa do sądu rejestrowego statut, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, informację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. Sąd obowiązany jest rozpatrzyć wniosek, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia. Sąd ma obowiązek doręczenia dokumentów organowi nadzorującemu (wydziały spraw obywatelskich urzędów wojewódzkich). Organy te maja prawo wypowiedzieć się w ciągu 14 dni od daty doręczenia. Organ administracji państwowej może za zgodą sądu przystąpić do postępowania jako zainteresowany. W postępowaniu rejestrowym sąd bada, czy zadeklarowane cele i sposoby ich realizacji są zgodne z przepisami prawa. Sąd rejestrowy może odmówić zarejestrowania tylko wówczas, gdy nie spełnia ono warunków przewidzianych w ustawie.

Postępowanie sądowe w sprawach o wpis stowarzyszenia do KRS -rejestr stowarzyszeń i organizacji społecznych i zawodowych jest wolne od opłat sądowych.

Terenowa jednostka organizacyjna może uzyskać osobowość prawną, jeżeli statut stowarzyszenia to przewiduje.

W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspieranych interesów gminy mogą tworzyć stowarzyszenia.

Do takich stowarzyszeń należy stosować odpowiednio przepisy ustawy - Prawo o stowarzyszeniach.

Stowarzyszenie może być utworzone już przez 3 gminy.

Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą posiadać status organizacji pożytku publicznego.

3. Członkowstwo w stowarzyszeniu:

Członkowstwo w stowarzyszeniu można osiągnąć w dwojaki sposób:

1) przez uzyskanie statusu członka w drodze zarejestrowania stowarzyszenia (pierwotne)

2) przez przystąpienie do stowarzyszenia. Czynność członka ma charakter jednostronnego oświadczenia woli, zaś oświadczenie woli (stowarzyszenia) jest uprzednio wyrażone w statucie. Z reguły jednak aktowi wstąpienia do stowarzyszenia odpowiada jednostronne oświadczenie woli stowarzyszenia - przyjęcie w poczet członków tzn. zawarcie umowy.

Osoby fizyczne uzyskujące członkowstwo w stowarzyszeniu staja się jego członkami zwykłymi. Wyróżnia się ponadto tzw. członków wspierających.

Ograniczenia co do przystąpienia do stowarzyszeń:

1) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej

2) junaków odbywających służbę w obronie cywilnej

3) funkcjonariuszy AW i ABW

4) funkcjonariuszy policji

Ustanie członkowstwa może mieć miejsce na skutek:

1. wystąpienia ze stowarzyszenia

2. usunięcia ze stowarzyszenia (członek stowarzyszenia może bronić się na drodze sądowej przed niezgodnym z prawem lub statutem wykluczeniem go ze stowarzyszenia)

3. śmierci członka

4. rozwiązania stowarzyszenia

Konsekwencją ustania członkowstwa jest to, że nie dochodzi do rozliczeń między byłym członkiem lub jego następcami prawnymi a stowarzyszeniem.

4. Organy stowarzyszeń:

Są one powoływane już po zarejestrowaniu stowarzyszenia, a funkcje organizacyjne związane z jego tworzeniem pełni komitet założycielski.

Zawiadomienie sadu rejestrowego i organu nadzorczego o wyborze zarządu , jego składzie oraz miejscu zamieszkania członków powinno nastąpić w ciągu 7 dni od dnia dokonania wyboru.

Obligatoryjne organy:

1) walne zebranie członów (delegatów)

2) organ kontroli

3) zarząd

Statut stowarzyszenia może przewidywać powołanie organów fakultatywnych.

Walne zebranie członków:

Organ ten nie jest organem kadencyjnym. Wszyscy członkowie stowarzyszenia po zarejestrowaniu go tworzą.

W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania członków (domniemanie).

W przypadku działania walnego zebrania realizowana jest w pełni forma demokracji bezpośredniej.

Jeżeli liczba członków stowarzyszenia przekroczy określoną w statucie wielkość, statut może przewidywać zamiast walnego zebrania członków - zebranie delegatów. Wówczas realizowana jest forma demokracji pośredniej. Statut musi określać zarówno zasady wyboru delegatów, jak i czas trwania ich kadencji.

Walne zebranie stowarzyszenia ( zebranie delegatów) jest organem kolegialnym, który decyzje podejmuje w formie uchwał.

Zasada majoryzacji - wola większości decyduje wbrew woli mniejszości.

Organ kontroli:

Zasady działania organu kontroli wewnętrznej powinny być uregulowane w statucie. Prawo wzglądu w działalność, żądania informacji.

Zarząd:

Zarząd jest kolejnym obligatoryjnym organem stowarzyszenia .

Brak jest ogólnej normy, jaka przewidują akty dotyczące innych osób prawnych, mianowicie ogólnego określenia kompetencji: zarząd kieruje (prowadzi sprawy) i reprezentuje stowarzyszenie.

Zarząd terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia jest obowiązany , w terminie 14 dni od chwili jej powołania , zawiadomić o tym organ nadzorujący właściwy ze względu na siedzibę tej jednostki, podając skład zarządu i adres siedziby jednostki, oraz doręczyć statut stowarzyszenia. Obowiązek zawiadomienia dotyczy także zmian w składzie zarządu i adresie siedziby terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia oraz w statucie stowarzyszenia. Na zarządzie stowarzyszenia ciąży ponadto obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu rejestrowego o zmianie statutu.

Jeżeli stowarzyszenie nie posiada zarządu zdolnego do działań prawnych, sad na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy ustanawia kuratora stowarzyszenia. Jest on obowiązany do zwołania w okresie nie dłuższym niż 6-miesięczny walnego zebrania członków (zebrania delegatów) celem wyboru zarządu. W tym okresie kurator zarządza stowarzyszeniem i reprezentuje je na zewnątrz w sprawach majątkowych, wymagających bieżącego załatwienia.

5. Prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenia:

Niezbędne warunki:

1. działalność prowadzona musi być na zasadach ogólnych, określonych w odrębnych przepisach( tj. w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej)

2. dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służyć może tylko realizacji celów statutowych

3. dochód nie może być przeznaczony do podziału między członków stowarzyszenia

Prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenia podlega analogicznym wyłączeniom co do przewidzianych w przypadku fundacji, przez zastrzeżone określonych dziedzin aktywności do wykorzystania tylko w formie sp. zo.o czy S.A.

Działania stowarzyszeń podlegają koncesjonowaniu i zezwoleniom określonego organu administracji publicznej.

Przedsiębiorca jest obowiązany do dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywana działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy:

1. strona transakcji, z której wynika płatność , jest inny przedsiębiorca

2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności , przekracza równowartość 15 tyś. euro przeliczonych na Złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Prowadzenie działalności w formie bezpośredniej tj. bez wyodrębnienia organizacyjnego, podlega bezpośrednio zarządowi i łączy się również z koniecznością wyodrębnienia księgowego.

Wyodrębnienie organizacyjne może się wiązać z utworzeniem zakładu prowadzącego działalność gospodarczą. Zakład taki powinien zostać wyodrębniony księgowo.

Stowarzyszenie powinny sporządzać sprawozdania finansowe oraz stosować przepisy o sprawozdaniach finansowych grupy kapitałowej oraz o badaniu przez biegłych rewidentów i ogłaszaniu sprawozdań (Ustawa o rachunkowości)

Poza dochodami z działalności gospodarczej stowarzyszenie może opierać swoja działalność na majątku pochodzącym:

1) ze składek członkowskich

2) z darowizn

3) ze spadków

4) z zapisów

5) z dochodów z majątku stowarzyszenia

6) z dochodów z ofiarności publicznej

Podejmując działalność gospodarczą stowarzyszenie powinno być wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS. Prowadząc działalność gospodarczą i prowadząc przedsiębiorstwo może ono udzielać prokury.

6. Nadzór na działalnością stowarzyszeń:

Nadzór nad stowarzyszeniami prowadzony jest przez sądy. Organy administracji państwowej nie pełnia funkcji nadzorczych , ale jedynie kontrolne.

Organ ten ma prawo żądać:

1. dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym terminie odpisów uchwał walnego zebrania członków ( zebrania delegatów)

2. niezbędnych wyjaśnień od władz stowarzyszenia

Jeżeli działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu, organ nadzorujący może:

1) wystąpić o usunięcie jej skutków w określonym terminie

2) udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia

3) wystąpić do sądu o zastosowanie środków z art. 29 PrStow

O zastosowaniu środków nadzoru wobec stowarzyszenia rozstrzyga sąd na wniosek organu nadzoru pośredniego (organu administracji państwowej właściwości szczególnej stopnia wojewódzkiego) lub w pewnych sytuacjach na wniosek prokuratora.

Sąd nie ma żadnych innych uprawnień do władczego wkraczania w sprawy stowarzyszenia, chyba że zostanie do tego upoważniony przepisami ustawy.

Na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora sąd może:

1. udzielić upomnienie władzom stowarzyszenia

2. uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia

3. rozwiązać stowarzyszenie, gdy jego działalność wskazuje rażące lub uporczywe naruszenie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnie z prawem lub statutem.

Sąd może z własnej inicjatywy lub na wniosek wydać zarządzenie tymczasowe o zawieszeniu w czynnościach zarządu stowarzyszenia , wyznaczyć przedstawiciela do prowadzenia bieżących spraw stowarzyszenia.

Konsekwencją może być też ustanowienie kuratora.

Sąd może zawiesić postanowienie o zawieszeniu stowarzyszenia, jeżeli istnieje możliwość zobowiązania władz do usunięcia nieprawidłowości w określonym przez sąd terminie.

8. Likwidacja stowarzyszenia:

Rozwiązanie stowarzyszenia może nastąpić:

1) z mocy przepisów ustaw lub statutu

2) na podstawie uchwały

3) na podstawie decyzji sądu

W każdej sprawie o rozwiązanie stowarzyszenia niezbędny jest udział stowarzyszenia, którego wniosek o rozwiązanie dotyczy.

Jeżeli liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia lub stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie dłuższym niż rok, sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia, które prowadzi do jego likwidacji.

Likwidator powinien:

1. zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora z podaniem swojego nazwiska i imienia oraz miejsca zamieszkania

2. dokonać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając do publicznej wiadomości informacje o wszczęciu podstępowania likwidacyjnego

3. po zakończeniu likwidacji zgłosić sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z KRS

Stowarzyszenie jest likwidowane na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub w razie braku odpowiednich postanowień, uchwała ostatniego walnego zebrania członków ( zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej.

Maksymalny termin likwidacji to 1 rok.

Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub uchwale walnego zebrania członków ( delegatów). W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sad orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.

Koszty likwidacji pokrywa się z majątku likwidowanego stowarzyszenia.

XXI SKARB PAŃSTWA

• obecnie jeden z największych „inwestorów”

• osoba prawna (art. 33 kc)

• w stos. cyw-pr jest podm. praw i obowiązków dotyczących mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych

• nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych państwowych osób prawnych, chyba że przepis stanowi inaczej (i vice versa)

za SP w obrocie prawnym występuje Minister właśc. ds. Skarbu Państwa i kierownicy urzędów państwowych

Działania Skarbu Państwa

minister ma następujące kompetencje (ustawa o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa z 1996):

- inicjujące i koordynujące politykę w zakresie gospodarowania mieniem SP oraz państwowych osób prawnych

- w zakresie gospodarowania mieniem SP i ochrony jego interesów

- w zakresie reprezentacji materialnoprawnej i procesowej

Odpowiedni minister składa oświadczenia woli za Skarb Państwa.

Powołuje i odwołuje członków organów państwowych osób prawnych.

Wyraża zgodę na dokonanie niektórych czynności przez te osoby (rozporządzanie aktywami trwałymi).

Istnieją delegatury terenowe ministra.

W stosunku do spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa, w których SP jest udziałowcem/akcjonariuszem, Ministrowi przysługują szczególne uprawnienia - sprzeciw co do odjętej uchwały/czynności budzącej uzasadnione podejrzenia, że naruszą porządek publ.

Minister może ustanawiać obserwatorów w tych spółkach.

Szczególną rolę zakresie reprezentacji SP pełnią także wojewodowie, w odniesieniu do powierzonego im mienia.

Prokuratoria Generalna

Art. 4. 1. Do zadań Prokuratorii Generalnej należy: 

1. wyłączne zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym; 

2. zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi, wojskowymi i polubownymi; 

3. zastępstwo Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych; 

4. wydawanie opinii prawnych; 

5. inicjowanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących spraw z zakresu gospodarowania mieniem Skarbu Państwa. 

2. Zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną dotyczy spraw, w których Skarb Państwa jest lub powinien być stroną powodową albo pozwaną, albo też uczestnikiem postępowania przed sądem, trybunałem lub innym organem orzekającym. 

Art. 19. 1. Pracami Prokuratorii Generalnej kieruje Prezes Prokuratorii Generalnej, przy pomocy wiceprezesów Prokuratorii Generalnej i dyrektorów oddziałów Prokuratorii Generalnej. 

Art. 22.  1. W skład Prokuratorii Generalnej wchodzi Główny Urząd Prokuratorii Generalnej z siedzibą w mieście stołecznym Warszawie oraz mogą wchodzić oddziały Prokuratorii Generalnej.

Skarb Państwa może być reprezentowany także przez pełnomocników (np. kierowników jednostek organizacyjnych podporządkowanych kierownikom państwowych urzędów).

Reprezentacja SP jest reprezentacją sensu largo - prawo wystepowania we wszystkich stosunkach prawnych.

Działalność gospodarcza Skarbu Państwa

nie jest to cecha działania SP

jest to dopuszczona możliwość uzyskiwania dochodów do budżetu poprzez:

- jednostki budżetowe

- zakłady budżetowe

- gospodarstwa pomocnicze

Art. 20. 1. Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 1-3. 

Dochody własne jednostek budżetowych wraz z odsetkami są przeznaczone na: 

1) sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych związanych z uzyskiwaniem przez jednostkę budżetową dochodów z tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 1, a przez państwową jednostkę budżetową również z tytułów wymienionych w ust. 2 pkt 1-3, 5-11 i 14; 

2) cele wskazane przez darczyńcę; 

3) remont lub odtworzenie mienia w przypadku uzyskiwania dochodów z tytułów wymienionych w ust. 1 pkt 3, a przez państwową jednostkę budżetową również z tytułów wymienionych w ust.

Art. 24. 1. Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które: 

1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania; 

2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5. 

2.  Do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa.

2a.  Zakład budżetowy prowadzący działalność w zakresie administrowania i zarządzania nieruchomościami, obejmującą najem lub dzierżawę składników majątkowych Skarbu Państwa, do przychodów własnych zalicza przychody z tytułu świadczonych usług związanych z tą działalnością.

3. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem. 

4. Zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe. 

5. W zakresie określonym w odrębnych przepisach zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. 

6. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. 

7. Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50 % kosztów jego działalności. 

8. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 7, nie dotyczy dotacji inwestycyjnych oraz dotacji otrzymywanych w związku z realizacją projektu lub zadania współfinansowanego ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii Europejskiej. 

9. Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych, ustalone na koniec okresu rozliczeniowego. 

10. W planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu. 

11. Organ, o którym mowa w art. 25 ust. 1, może upoważnić kierownika zakładu budżetowego do dokonywania innych niż określone w ust. 10 zmian w planie finansowym w ciągu roku, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu. 

Zakładów budżetowych nie można uznać za jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

Art. 26. 1. Gospodarstwem pomocniczym jednostki budżetowej, zwanym dalej „gospodarstwem pomocniczym”, jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna.

2.  Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust.

4. Do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu lub dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa. 

Prowadzenie działalności może się jednak odbywać także poza strukturą SP - poprzez specjalnie utworzone podmioty, np. fundusze celowe, agencje. Nie można nazwać jednak takie j działalności działalnością gospodarczą sensu stricte, gdyż jest to jedynie pewna forma inwestowania.

XXII GMINY/ POWIATY/ WOJEWÓDZTWA

Gminy

• posiadają osobowość prawną przyznaną ustawą

• podstawowym ich celem jest zaspokajanie potrzeb wspólnoty w ramach zadań własnych

• nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania innych komunalnych osób prawnych i vice versa (gmina zaciąga zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek)

• jeżeli gmina jest dzielona lub likwidowana, odpowiedzialność solidarną ponoszą gminy, które przejeły jej mienie

• podstawą działania gmin jest ich majątek

Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych.

Bieżącymi sprawami gminy kieruje i reprezentuje ją wójt/burmistrz/prezydent. Przy realizacji zadań własnych podlega on wyłącznie radzie gminy. Do niektórych czynności wymagana jest kontrasygnata skarbnika gminy.

Podstawowa działalność finansowa gminy jest prowadzona przez gminę samodzielnie na podst. budżetu gminy, uchwalonego na rok kalendarzowy.

Dochodami gminy są: podatki, opłaty i inne wpływy, dochody z majatku, subwencje ogólne, dotacje celowe, spadki, zapisy, darowizny i inne (pochodzące z dział. gospodarczej, czyli gospodarki komunalnej).

gospodarka komunalna

trzy formy realizacji:

- zakład budżetowy

- spółka prawa handlowego

- umowy (nie chodzi tu o sp. cywilną)

gmina może:

- tworzyć sp. z o.o. i SA (samodzielnie lub z innymi podmiotami)

- przystąpić do takich spółek (objęcie udziałów/akcji w podwyższonym kapitale zakładowym albo nabycie udziałów/akcji)

Inne spółki handlowe gmina może tworzyć, jeśli działalność w nich prowadzona nie będzie miala charakteru użyteczności publicznej plus istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty i znaczące bezrobocie.

Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

Ograniczenia, dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy.

Sposób powstawania spółek z udziałem gminy i ich rodzaje:

1. jednoosobowe sp. handlowe podlegające przepisom KSH

2. wielopodmiotowe powstałe w normalnym trybie

3. jednoosobowe powstałe wskutek przekształcenia przedsiębiorstw komunalnych/zakładów budżetowych (zawsze działa w nich rada nadzorcza)

Rada gminy decyduje o:

- tworzeniu i przystąpieniu do spółek

- występowaniu z nich

- rozwiązywaniu

- zasadach wnoszenia wkładów/zbywania udziałów i akcji przez wójta

Uchwały te są dla wójta wiążące.

Wójt reprezentuje gminę w spółce, pełni funkcję zgromadzenia wspólników w spółce jednoosobowej.

Gmina ma w spółkach z jej udziałem pewne dodatkowe uprawnienia np. powoływanie zarządu czy uzupełnianie rady nadzorczej.

Działalność prowadzona w drodze zawierania umów i uczestnictwa w spółkach nie jest dział. gosp. gminy, a jedynie sposobem inwestowania, ma akcesoryjny charakter i nie można gminy nazwać przedsiębiorcą.

Powiat

• ma osobowość prawną

• realizuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

• działa poprzez organy - zarząd i radę powiatu

• dysponuje mieniem powiatu

nabycie mienia następuje:

- na podst. ustawy

- przez przekazanie

- w wyniku przejęcia od SP w drodze porozumienia

- przez inne czynności prawne

- w innych przypadkach

Oświadczenia woli w sprawach majątkowych składają członkowie zarządu lub 1 członek i osoba upoważniona. Dla powstania zobowiązań konieczna jest kontrasygnata skarbnika.

Działalność komunalną prowadzą w formie:

zakładu budżetowego

spółki prawa handlowego (tworzenie i przystępowanie)

umowy

W odróżnieniu od gminy, nie może prowadzić działalności wykraczającej poza użyteczność publiczną.

Województwo

- ma osobowość prawną - jest podm. praw i obowiązków cwyilnoprawnych

- nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych wojewódzkich osób prawnych

- działa przez sejmik województwa i zarząd województwa

Oświadczenie woli w imieniu województwa składa marszałek województwa wraz z członkiem zarządu. Czasem wymagana kontrasygnata skarbnika.

Dopuszczalne jest tworzenie spółek z o.o. i SA i przystepowanie do nich zarówno w sferze użyteczności publicznej, jak i poza nią, jeżeli polega na czynnościach:

promocyjnych

edukacyjnych

wydawniczych służących rozwojowi województwa.

Sejmik województwa wyraża zgodę na tworzenie/przystąpienie do spółki.

Zarząd poza gospodarowaniem mieniem województwa wykonuje prawa z akcji i udziałów posiadanych przez województwo.

Nie jest to działalność gospodarcza sensu stricto.

- 1 -

---