BIOINDYKACJA:
Organizmy roślinne i zwierzęce cechujące się zróżnicowaną wrażliwością i charakterystyczną reakcją na działanie czynników środowiska. Są nimi gatunki o małym zakresie tolerancji na działanie określonych substancji, np. metali ciężkich, dwutlenku siarki itp. Na przykład roślinami wrażliwymi na zanieczyszczenie wody są chlorella (glony) i pałka szerokolistna (rośliny okrytozalążkowe), a na zanieczyszczenie powietrza - porosty. Zwierzętami wskaźnikowymi zanieczyszczenia wody są gupik (pawie oczko) i pstrąg potokowy.
Cechy dobrych biowskaźników: specyficzne, z wąską tolerancją, szeroko rozpowszechnione i pospolite, łatwe do masowej hodowli
Są to głównie rośliny niższe i zwierzęta bezkręgowe. Bioindykacja jest stosowana do oceny jakości środowiska.
Poziomy:
- subkomórkowy i komórkowy - badaniu podlegają cechy biochemiczne i fizjologiczne
- tkankowy i organowy - cechy biochemiczne, fizjologiczne i anatomiczne
- organizmalny - cechy anatomiczne, morfologiczne i biorytmiczne
- populacyjny i biocenotyczny - cechy populacyjne, troficzne, konkurencyjne i inne aut i synekologiczne
- krajobrazowy - cechy przestrzenne
Główne kategorie biowskaźników:
- Skale gatunków
( system saprobów w wodach (BZT5) 1972r.,10-cio stopniowa skala porostów (SO2) z ilości gatunków porostów na korze drzew można ocenić stężenie SO2 w powietrzu)
- Zmiany morfologii organów „indykatory” (pędy i igły sosny (świerka, jodły) - SO2, NOx (70'), chlorozy i nekrozy eksponowanych roślin (np. łucerna, koniczyna, Posthumus) 1979)
- Próby kumulatywne „akumulatory” (kora drzew - pH (SO2), mchy akumulatory Pb, Zn, Cd, Fe, Cu, Cr, Ni, igły sosny (S,F, metale ciężkie) 1977 , poroża sarn (S, metale ciezkie) 1979)
- Analiza testowa (laboratoryjne testy toksykologiczne, terenowe testy toksykologiczne)
Zalety mchów jako wskaźników: szeroki zasięg geograficzny, brak kutykuli i epidermy, brak kontaktu między rosnącą częścią mchu a podłożem, przyrosty roczne (segmenty) niektórych gatunków mchów, brak transportu składników mineralnych między segmentami, pasywne pobieranie metali na zasadzie wymiany jonów
Rodzaje:
Spellerberg 1991
1. Indykatory 2. detektory 3. Akumulatory 4. Exploiters 5. Sentinels
Solon 1992
1. biomarkery 2. wskaźniki reagujące 3. wskaźniki akumulujace 4.skale gatunkowe 5. skale krajobrazowe
Grodziński 1979
1. Skala gatunków 2. prawdziwe indykatory 3. akumulatory
Martin 1982
1. indykatory 2. monitory