41. „ Wpływ domu oraz doświadczeń życiowych na kształtowanie się postawy moralnej i społecznej Cezarego Baryki i Zenona Ziembiewicza. „
Czasy Cezarego Baryki to pierwsze lata odzyskania niepodległości przez Polskę, a zatem XX - lecie międzywojenne. Literatura tego okresu obok tematów związanych z I wojną światową, pojawiają się tendencje uchwyceni a i odzwierciedlenia skomplikowanych przeobrażeń ówczesnego świata, związanych z wieloma zdobyczami cywilizacyjnymi, takimi jak rozwój komunikacji, samolot lub kino. Również Stefan Żeromski podejmował ważne dla tej literatury tematy, starał się bowiem przedstawić najważniejsze problemy związane z tworzeniem się naszego państwa polskiego. Pojawia się również pytanie jak wyglądały marzenia wobec trudnej powojennej sytuacji i jaka była szansa na ich realizację. Są to pytania, na które trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Wyrazem niepokojów i rozterek ideowych jest z pewnością powieść „Przedwiośnie”, a typową postawą Polaka postawionego w nowej sytuacji wyzwolonego kraju przedstawia Cezary Baryka. Na jego losy i późniejsze losy wyraźnie miały wpływ dom oraz doświadczenie życiowe, które można uszeregować według etapów w jego życiu.
Dzieciństwo - jego matka (Jadwiga) zajmowała się wychowaniem syna, natomiast ojciec Seweryn, pracował jako urzędnik i uważał się za patriotę, ponad wszystko kochał syna, co znajdowało odzwierciedlenie ze strony Cezarego, a jednocześnie wzbudzało w nim pewien respekt, szacunek. Żyło im się dobrze, a rodzice robili wszystko, aby zapewnić synowi jak najlepsze wychowanie, rozwój zdolności i zainteresowań. Matka, która cały czas zajmowała się synem nie miała na niego takiego wpływu jak ojciec, często nawet była zmuszona ustąpić Cezaremu w jego zadaniach i zachciankach. Powodem tego mogła być sytuacja matki, która z powodu przymusowego małżeństwa i wspomnień nie umiała zaistnieć i żyć w otaczającym ich świecie. Nadzwyczaj mocne uczucie między ojcem i synem było z pewnością zaczątkiem patriotyzmu, który był podniecony pamiątką po dziadku Kalikście (pamiętnik z czasów powstania). Zadaniem Cezarego i Seweryna było pilnowanie tegoż pamiętnika. Choć ojciec rozwijał w synu uczucia patriotyzmu, Cezary lepiej mówił po rosyjsku niż w ojczystym języku, a Polska dla Cezarego była czymś obcym, odległym i znanym jedynie ze wspomnień i opowiadań rodziców, a także marzeń ojca.
Pierwsza wojna światowa i rewolucja - po wybuchu pierwszej wojny światowej Seweryn Baryka zostaje wcielony do armii rosyjskiej, skąd jako dezerter przedostał się do Legionów Piłsudskiego. W domu została jedynie matka, która nie miała wpływu na Cezarego, który robił, co chciał. W końcu poczuł się bardzo wolny, bo w końcu nie było przy nim ojca, który potrafił uspokoić go jednym spojrzeniem. Mógł robić wszystko jego młody umysł chłonął wszystko co nowe, dlatego podległ rewolucji, przestaje uczęszczać do szkoły po celowej zniewadze dyrektora, był stałym bywalcem ulicznych zgromadzeń, na których nie tylko przeciwstawiał się carom, ale także Polakom - wbrew temu czego uczył go ojciec. Matkę, która zawsze stała dla niego na drugim planie, odsunął od siebie całkowicie, nie słuchał się jej, a brał od niej jedynie pieniądze nie martwiąc się, skąd matka bierze dla niego pożywienie. Cały czas czeka na powrót ojca, tęskni za Sewerynem, za jego opieką, zwłaszcza gdy jego poglądy na temat rewolucji upadają, gdy dowiaduje się prawdy. Dlatego bardzo się cieszy, gdy ojciec powraca do Baku po niego, mimo obaw zgadza się wyruszyć z ojcem w poszukiwaniu wolnej ojczyzny.
Droga do Polski i wojna z Bolszewikami - droga do Polski była bardzo uciążliwa i męcząca nie tylko ze względu na brak warunków, ale również dla Cezarego, który nie był wciąż przekonany do tej podróży. Jego podejście do polski zmienia ojciec, swoja opowieścią o „szklanych domach”. Kolejnym momentem załamania jest śmierć Seweryna, ale wedle życzenia ojca i miłości Cezarego do niego nie rezygnuje on z podróży, czuje się jedynie rozczarowany, że polska nie wygląda tak jak w opowieściach ojca, jest brudna i biedna. Właśnie dzięki rzeczywistemu obrazowi Polski Cezary zaczyna rozumieć, iż ojciec postąpił tak, aby ukazać mu swoja miłość do ojczyzny. W ten sposób rodzi się ponownie miłość Cezarego do Polski, bierze udział w wojnie polsko - bolszewickiej.
Nawłoć - Cezary po wojnie polsko - bolszewickiej wyjeżdża do Nawłoci na życzenie swojego przyjaciela - Hipolita Wielosławskiego. W ten sposób ma okazję obserwować życie polskiej arystokracji wypełnione zabawami, organizacją modnych rautów, spotkań towarzyskich, polowań i pikników, grom w karty itp. Sam Cezary ulega tam pierwszym namiętnościom miłosnym (Laura Kościeniecka, Wanda Okszyńska, Karolina Szarłatowiczówna). Jednocześnie mając za sobą tragiczne doświadczenia z rewolucji rosyjskiej dziwi się ślepej uległości służby nawłockiej wobec arystokracji. Natomiast podczas pobytu na folwarku w Chłodku przypatrzył się w jakich warunkach żyją chłopi, nie interesowali się oni żadnymi wydarzeniami wykraczającymi poza ramy ich codziennej egzystencji. Dzięki temu wyjazdowi Cezary uświadomił sobie różnice społeczne.
Warszawa - po powrocie do stolicy Cezary znajduje się pod wpływami dwóch przeciwstawnych idei Gajowca i Lulka - komunisty. Tu zaczyna się również obraz rozterek, niepokojów moralnych, poszukiwania własnej drogi życiowej, która mogłaby być jednocześnie służbą dla ojczyzny. Dzięki Lulkowi i jego komunistycznym poglądom dowiaduje się w jakich warunkach żyją robotnicy i jakie represje stosuje się wobec działaczy proletariackich. Natomiast program Gajowca oparty był na ideologii szlacheckich demokratów, propagował reformy, tj. stabilizacja pieniądza, wzmocnienie armii, upowszechnienie oświaty, popieranie rozwoju gospodarki państwa i zabezpieczenie porządku publicznego. Wierzył, że wszystko się z czasem ułoży. Również symboliczny atak na Belweder jest niejasny, można odczytać go w trojaki sposób (mit szklanych domów, ostrożny i ewolucyjny program Gajowca oraz rewolucja społeczna).
Dramat Cezarego był dramatem całego pokolenia, które marzyło o odzyskaniu niepodległości i pragnęło uwierzyć, że nowo powstała Polska będzie ojczyzna wszystkich Polaków. Rzeczywistość niestety zaprzeczała tym marzeniom, stad rodzące się niepokoje i rozterki.