Budowa układu wydalniczego człowieka i fizjologia powstawania moczu
BUDOWA:
Układ wydalniczy człowieka składa się z:
- nerek
- moczowodów
- pęcherza moczowego
- cewki moczowej
Sama NERKA stanowi zespół (do miliona) nafrydiów. Zawiera ona jeszcze przewody odprowadzające MOCZ: KANALIKI ZBIORCZE i MIEDNICZKI NERKOWE.
Główny przewód odprowadzający mocz nosi nazwę MOCZOWODU.
U człowieka uchodzi on do PĘCHERZA MOCZOWEGO, w którym mocz jest zbierany przed ostatecznym wydaleniem przez CEWKĘ MOCZOWĄ.
Mocz powstaje w nerkach, skąd moczowodami odprowadzany jest do pęcherza moczowego. Ośrodek regulujący odruchowy skurcz pęcherza moczowego znajduje się w części krzyżowej rdzenia kręgowego (podlega on nadrzędnym ośrodkom kory mózgowej, stąd oddawanie moczu jest procesem świadomym).
FIZJOLOGIA POWSTAWANIA MOCZU:
Człowiek, tak jak inne ssaki, zalicza się do zwierząt ureotelicznych, tzn. z organizmu wydalają mocz, w którego skład wchodzą: mocz wraz z dużą ilością wody.
I - PROCES TWORZENIA MOCZU ROZPOCZYNA SIĘ FILTRACJĄ CZĘŚCI OSOCZA KRWI, z kłębuszka naczyń włosowatych (KŁĘBUSZKA MALPIGHIEGO) do przestrzeni TOREBKI BOWMANA. Przesączający się do torebki płyn, MOCZ PIERWOTNY, ma skład zbliżony do osocza, ale nie zawiera związków wielkocząsteczkowych, głównie białek, które nie mogą przecisnąć się przez błony tworzące torebkę. Zawiera on wiele cennych substancji, których utrata wraz z moczem byłaby niepożądana.
II - DALSZE PRCESY ZACHODZĄCE W KANALIKU NEFRONU [podstawowym elemencie nerki, zbudowanym z otaczającej kłębuszek naczyń krwionośnych torebki BOWMANA i długiego, krętego kanalika, w którym wyróżniamy trzy podstawowe odcinki:
1. kanalik I rzędu (KANALIK PROKSYMALNY)
2. pętlę HENLEGO (składającą się z odcinka zstępującego i wstępującego)
3. kanalik II rzędu (KANALIK DYSTALNY)],
MAJĄ NA CELU GŁÓWNIE ICH ODZYSKANIE (RESORBCĘ ZWROTNĄ) ORAZ ZAGĘSZCZENIE WYDALANYCH SUBSTANCJI. Towarzyszy im wchłanianie niektórych zbędnych
substancji do wnętrza kanalika wprost z płynu śródkomórkowego. Zachodzą one stopniowo w kolejnych odcinkach kanalika i większość z nich wymaga nakładów energetycznych, ponieważ zachodzą wbrew gradientowi stężeń, na drodze transportu aktywnego przez błony kanalika.
RESORBCJA ZWROTNA ZACHODZĄCA W I ODCINKU KANALIKA przebiega bezwarunkowo i nie zależy od objętości i składu moczu pierwotnego - tzw. WCHŁANIANIE OBOWIĄZKWE (RESORBCJA OBOWIĄZKOWA). WCHŁANIANIE W OSTATNIM ODCINKU KANALIKA zależy od wielu czynników, głównie objętości, składu i pH roztworu - tzw. WCHŁANIANIE WARUNKOWE (RESORBCJA NADOBOWIĄZKOWA).
Ściany zstępującego odcinka pętli HENLEGO są przepuszczalne dla wody i właśnie tu następuje proces aktywnej resorpcji wody (zagęszczenia moczu). Ściany odcinka wstępującego nie przepuszczają już wody co powoduje, że zagęszczony mocz nie ulega w tej części ponownemu rozcięczeniu na drodze osmozy (pasywnego przenikania wody do kanalika. Przenikać może ona jeszcze w dalszym odcinku przez ściany kanalika dystalnego. PRZENIKANIE WODY PRZEZ ŚCIANY POCZĄTKOWEGO ODCINKA PĘTLI HENLEGO I KANALIKA DYSTALNEGO REGULOWANE JEST W SZEROKIM ZAKRESIE PRZEZ WAZOPRESYNĘ (ADH). Wzrost stężenia tego hormonu powoduje bardziej intensywną resorpcję wody i produkcje zagęszczonego MOCZU OSTATECZNEGO, spadek zmniejsza poziom resorpcji wody i zwiększa rozcięczenie moczu.
Regulacji podlega także transportu wodoru przez ściany kanalika dystalnego. Zależnie od odczynu pierwotnego przesącz może być on mniej lub bardziej intensywny, co umożliwia utrzymanie pH moczu ostatecznego na mniej lub więcej stałym poziomie (pH = 7,3 - 7,4).
U człowieka nerki filtrują ok. 200l moczu pierwotnego na dobę, zagęszczając go do ok. 1,5l moczu ostatecznego.
Data dodania: 2002-12-19
Autor pracy: belu