PLOTYN:

System Emanacyjny - punkt wyjścia - Dualizm.

- Cel: wykazanie jedności bytu, zbudowanie monistycznego systemu.

Genetyczne ujęcie bytu: postacie bytu, jakkolwiek różne, są etapami jednego i tego samego rozwoju; świat realny jest wprawdzie zasadniczo różny od idealnego, a świat ziemski od boskiego, ale jeden pochodzi od drugiego.

Naturalna własność bytu to: EKSPANSJA - wyłaniają się z bytu coraz to nowe substancje.

Byt - ma naturę światła, które promieniuje - wyłania z siebie nowe postacie - są one jakby promieniami bytu (Emanacją bytu).

Im byt jest doskonalszy, tym ma większą moc twórczą, a twór jest zawsze mniej doskonały od twórcy.

ABSOLUT: Musi istnieć jakiś byt pierwotny - najdoskonalszy, wolny od mnogości, niezależny i bezwzględny - Absolut.

BÓG - był źródłem wszystkiego, co istnieje. Niepoznawalny, znajduje się poza bytem i poza rozumem.

SWIAT IDEALNY, PSYCHICZNY I MATERIALNY: Z Absolutu emanują coraz mniej doskonałe postacie - Hipostazy.

Hipostazy - duch, dusza i materia.

I - Świat Ducha - świat idealny - najwyższy.

II - Świat Psychiczny (Dusza) - Dusza świata - w nim zawarte są dusze jednostkowe. Świat dusz to emanacja świata idei.

III - Świat materialny - materia - prosta i ciągła budowa - w tym świecie jedność, doskonałość i siła twórcza są na wyczerpaniu.

Świat materialny - składa się z materii i z jej ukształtowania, - ale realna w nim jest tylko materia.

Proces Emanacyjny to proces KONIECZNY. Nie jest dziełem woli, ani przypadku, lecz wypływa nieuchronnie z natury bytu.

DUSZA LUDZKA:

Dzielił na 2 składniki: Niższa część duszy - funkcje ciała, roślinne i zwierzęce, niedoskonałości i grzechy.

Wyższa część duszy - wolna od więzów cielesnych i niedoskonałości.

Jednak wyższa część duszy schodzi na dół, żeby uduchowić i podnieść niższą część.

Żeby mogła wrócić do góry - potrzebuje Nawrócenia - trzeba zahamować popęd, który ją pociąga w dół.

Dusza ma 2 drogi: w Górę i w Dół.

W Dół - naturalny kierunek, zmniejszanie się doskonałości bytu.

W Górę - przebywana dzięki wysiłkowi duszy. Wysiłek poznawczy, estetyczny lub moralny.

POZNANIE: Zbliżenie się do Boga - ani przez zmysły, ani przez rozum - TYLKO PRZEZ INTUICJĘ.

Poprzez Ekstazę (Zachwycenie) - możliwe jest połączenie z Absolutem (Bogiem).

SZTUKA: Twórczość - najdoskonalsza własność Boga, - więc praca artysty to sposób upodobniania się do Boga.

ETYKA: Cnoty Najwyższe (upodabniają człowieka do Boga) Cnoty Oczyszczające Cnoty Obywatelskie.

NEOPLATONIZM: a) autonomiczność - odwoływał się do refleksji filozoficznej, a nie religii objawionej.

b) pełność systemu - uwzględniał wszystkie zagadnienia filozoficzne (etyka, poznanie, estetyka, psychologia, kosmologia).

c) monizm - nie sprowadzał bytu niższego do wyższego, ani odwrotnie - TYLKO wywodził byt niższy z wyższego.

TOMASZ Z AKWINU:

WIEDZA I WIARA: Rozum poznaje nie tylko rzeczy materialne, ale też Boga, jego istnienie, własności i działanie.

Nie pozna jednak, co to: trójca święta, grzech pierworodny - są to prawdy wiary i tylko Objawienie może je ludziom udostępnić.

Niektóre prawdy przekraczają rozum, ale żadna mu się nie sprzeciwia - nie może być sprzeczności między objawieniem i rozumem.

SUBSTANCJE I UNIWERSALIA:

Umysł ludzki nie zna Boga, duszy, prawd ogólnych - dane mu są tylko rzeczy jednostkowe - one są punktem wyjścia do poznania.

Rzeczy jednostkowe - substancje, czyli samoistne byty.

Powszechniki - nie są substancjami, ale w nich istnieją i są w łączności z rzeczami jednostkowymi.

Powszechniki: I - bezpośredni - zawarty w substancji jednostkowej, której istotę stanowi

II - refleksyjny - wyabstrahowany przez umysł

III - Niezależny od rzeczy - idea w umyśle Bożym - wyznacznik, według którego Bóg stworzył świat.

SKŁADNIKI BYTU:

Bóg - jest bytem koniecznym i niezależnym, byt prosty - Czysty akt.

Stworzenie - byt przypadkowy i zależny, byt złożony - zawiera czynniki potencjalny, - który urzeczywistnia się tylko stopniowo.

Forma - to, co w jednostkach gatunkowe, źródło jedności w substancjach. AKT

Materia - to, co w jednostkach indywidualnie różne, źródło mnogości i cielesności w substancjach. POTENCJA.

ISTNIENIE BOGA: Istnienie Boga wymaga dowiedzenia, nie jest prawdą wrodzoną zaszczepioną w sercu każdego człowieka.

Skoro mamy do czynienia ze światem powstającym, rozpadającym i przemijającym - to musi być przyczyna sprawcza.

- I „z Ruchu”: zmiany zachodzące w świecie wszystko, co się porusza jest wprawione w ruch przez coś innego. Nie ma nieskończonego łańcucha przyczyn - musi być nieruchoma przyczyna - BÓG.

- II „Z Przyczyny Sprawczej”: Przyczyny Zmiany musi istnieć pierwsza przyczyna, żadna inna przyczyna nie mogłaby być przyczyna dla siebie samej.

- III „z Konieczności i Przypadku”: Niektóre byty powstają i giną, więc nie są konieczne, lecz przypadkowe. Musi istnieć byt konieczny - źródło bytów przypadkowych. To, co nie istnieje nie może samo przez się powstać - Musi być BYT KONIECZNY.

- IV „Ze Stopnia Doskonałości”: Niektóre rzeczy są lepsze od innych, różne stopnie doskonałości są wynikiem bytu najdoskonalszego będącego przyczyną.

- V „Z Boskiego Kierownictwa”: Ciała zmierzają do jakiegoś celu, który jest dobrem - musi istnieć byt rozumni, dzięki któremu całość rzeczy ma swój cel.

Przymioty Boga: własności Boga można poznać rozumem, - ale nie wprost - Tylko pośrednio - drogą negacji, przez zaprzeczenie.

Bóg: jest samoistny, nie ma przyczyny, jest niezmienny, jest niematerialny, nie ma składników, nie ma rodzaju, jest nie definiowany.

Własności Boga: doskonałość, mądrość, wszechmoc, inteligencja, wola.

STWORZENIE ŚWIATA:

- Świat został stworzony z niczego

- Bóg stworzy świat bezpośrednio

- Stworzenie jest aktem woli, nie konieczności

- Stworzenie odbyło się według idei Boga

- Stworzenie nastąpiło w czasie - tylko wiarą można tego dowieść.

Bóg nie tylko stworzył świat, ale kieruje nim. Świat jest uporządkowany, rozwija się celowo wg planu Boskiego (Opatrzności), Części niższe służą wyższym, a wszystkie służą Bogu, - bo jest celem świata.

Świat to dzieło rozumne i celowe. Istnieje mnogość i różnorodność, - żeby Bóg mógł pokazać pełnie swej istoty.

Te różnorodne rzeczy i stworzenia - są połączone z Bogiem poprzez ANIOŁÓW (czyste inteligencje).

ANIOŁOWIE: mają własności pośrednie - nie poznają przez zmysły jak człowiek i z własnej natury jak Bóg, - ale przez Iluminację.

DUSZA: Dusza - jest człowiekiem - ciało jest tylko narzędziem człowieka

Dusza ludzka - to dusza rozumna. To Substancja duchowa i może istnieć bez ciała, z racji swej rozumności. Jest Źródłem Życia.

POZNANIE:

Poznanie zaczyna się od władz niższych - ZMYSŁÓW.

Umysł złączony z ciałem nie może obejść się bez pośrednictwa zmysłów, ale zmierza do umysłowego ujęcia rzeczy,

Umysł zaczyna poznanie od rzeczy jednostkowych i konkretnych i dąży do poznania ich ogólnych własności.

Zaczyna od zmysłów, ale wybiega potem daleko poza zmysły.

ROZUM: - CZYNNY - władza poznawcza - jest jakby światłem, które pada na wyobrażenie i wydobywa z niego istotność.

- BIERNY - Poznaje daną istotność - dokonuje właściwego aktu poznawczego.

Przedmioty materialne można poznawać rozumem, - bo posiadamy o nich wiedzę ogólną i pewną.

Poznanie rozumowe jest zawsze Ogólne.

Duszę poznajemy tylko pośrednio - poznajemy to, co rzeczywiste - czynności duszy, a jej władzę i ją samą - na drodze refleksji.

SZCZĘŚCIE: Widział ostateczny cel życia w szczęściu - Poznanie Boga, bo BÓG - był ostatecznym celem dla człowieka.

FRANCISZEK BACON

Przedmiot Teologii - BÓG, - więc nie da się go poznać rozumowo (nie udowodni i nie odeprze praw objawienia)

- Religia i nauka - odrębne i Bóg powinien być przedmiotem wiary.

- Teologia i Filozofia - nie mogą wchodzić na siebie.

TEORIA IDOLI (złudzeń) - pozwala oczyścić umysł od przesądów.

- 4 Rodzaje Idoli:

A) plemienne - związane są z naturą ludzką (wytwory umysłu ludzkiego, umysł antropomorfizuje (przypisuje temu, co otacza człowieka - cech ludzkich)

- pomijamy często to, co niezgodne z naszym ustalonym zdaniem

- w tłumaczeniu zjawisk szukamy przyczyn celowych, których w przyrodzie nie ma.

B) jaskini - każdy ma indywidualny umysł, który podobny jest do jaskini

- z niej człowiek patrzy na świat, który odbija się w sposób właściwy dla każdego osobnika (nawyki, uzdolnienia, wychowanie)

- ludzie dopatrują się różnic tam, gdzie inni widzą podobieństwa.

C) rynkowe - są w umyśle wraz ze słowami i nazwami.

- słowa - niejasne i mało precyzyjne

D) teatru - rodzą się na gruncie autorytetów autorytetów doktryn filozoficznych - mogą być one pomysłowe, ale nie zawsze muszą być prawdziwe.

- zaleca, aby kroczyć w badaniach powoli i pewnie (a nie szybko i błędnie).

Teoria ta jest: Ostrzeżeniem, Radą, Próbą Krytyki Poznania, - czyli próbą oddzielenia elementów, które komplikują poznanie.

FRANCISZEK BACON ZALECA:

- właściwy dystans do sceptycyzmu i dogmatyzmu.

Sceptycy - nie mieli racji, gdy odrzucali wiedzę umysłową

- Mówili oni: w ogóle niczego nie możemy wiedzieć,

- Bacon mówi: nic pewnego wiedzieć nie można, idąc drogą, którą kroczyła ludzkość. Nauka powinna zawładnąć przyrodą i wykryć jej tajemnice.

- Do istotnych tajemnic należy: umiejętność nadawania dowolnym rzeczom - dowolnych właściwości.

- Trzeba zacząć od szczegółowego poznania.

INDUKCJA:

Ekspetyment - służy zbieraniu i ustalaniu faktów. Jest podstawą poznania, ale sam nie wystarcza - potrzebuje uogólnienia.

Indukcja - Uogólnia fakty już zebrane

Praca naukowa - nie ma być samym zbieraniem faktów, ale także ich obrabianiem.

TEORIA POZNANIA: Metoda Empiryczna: polega nie tylko na zebraniu największej ilości faktów, ale także na ich Opracowaniu.

- Doświadczenie - na nim poznanie się nie kończy - dalsza droga to opracowanie faktów empirycznych.

- Poznanie przyrody - zaczyna się od zmysłów i percepcji o prowadzi do percepcji rozumowej.

- nie należy negować doświadczenia (Racjonaliści - na wzór pająków - sami sobie szyją sieć)

ZAŁOŻENIA BACONIZMU:

Reforma Wiedzy - uważał, że dotychczasowa filozofia była tylko pustą Abstrakcją - ubogą w owoce dla życia.

Idea Postępu - Dzięki nauce człowiek może kontrolować swój los i na niego oddziaływać. Mówił, że postęp cywilizacji - pomógłby rozwinąć się nauce i wiedzy.

Rewolucja Warunków Życiowych - Wiedza powinny prowadzić do pożytecznego działania, które zapewnia pomoc społeczeństwu.

Nowe wynalazki umożliwiłyby podniesienie poziomu materialnego życia, dały dobrobyt, dostatek i szczęście ludziom.

JOHN LOCKE

IDEE:

- Wszystkie idee, jakimi się posługujemy są nabyte.

Umysł dziecka jest białą kartą, - na której zapisywane są nowe treści - pochodzące z doświadczenia lub od innych ludzi.

- Chciał dociec, jakie idee pochodzą z doświadczenia = są to idee pierwotne - IDEE PROSTE.

- Idąc za Kartezjuszem: w umyśle są idee (bezpośrednie przedmioty poznania, myślenia, postrzegania)

- Bezpośrednio poznajemy tylko idee - Locke

- Każdy człowiek jest świadomy tego, że myśli.

- Kartezjusz - spostrzeganie (w ogólnym znaczenie, aktywność psychiczna)

- Locke - myślenie (aktywność psychiczna) - dzięki temu zdobywamy wiedzę

- Myślenie: odczuwanie, wyobrażanie, sądzenie, wierzenie

- Źródła idei - pochodzą z doświadczenia:

- postrzeganie zmysłowe: o świecie zewnętrznym

- Refleksje, myślenie: o funkcjonowaniu umysłu

- umysł nie posiada idei, jeśli nie pochodzi ona z żadnego z tych dwóch doświadczeń.

Doświadczenie: Zewnętrzne - Spostrzeganie lub doznanie

Wewnętrzne - Refleksja

SCHEMAT POWSTAWANIA IDEI:

Bodźce zmysłowe tworzą w umyśle wrażenia, które są następnie automatycznie grupowane w "obiekty", które Locke nazwał ideami prostymi. Idee proste to np. 'jedno, konkretne krzesło'.

Idee proste podlegają już procesowi myślenia - tzn. można je zestawiać, porównywać, analizować i na tej podstawie tworzyć idee złożone, będące albo uśrednionymi pojęciami zawierającymi w sobie całe zbiory idei prostych o wspólnych cechach (np. 'krzesło' określające zbiór wszystkich krzeseł), albo uśrednionymi pojęciami zawierającymi relacje istniejące między ideami prostymi (np. 'zderzenie', czyli relacja szybkiego zetknięcia się dwóch idei prostych ze zbioru 'przedmioty').

Tak powstałe idee złożone zaczynają żyć w umyśle człowieka "własnym życiem" tj. ulegają dalszym przekształceniom, uogólnieniom itd., na skutek, czego powstają wreszcie idee abstrakcyjne - pozornie całkowicie niezależne od bodźców zmysłowych, w rzeczywistości jednak będące zawsze jakimś dalekim echem idei prostych

- Stworzył „Zmysł Wewnętrzny” - żeby uwzględnić odczucia wewnętrzne człowieka:

Zmysł ten byłby odpowiedzialny za odbieraniu bodźców z naszego własnego wnętrza, na podstawie, których tworzą się idee proste, takie jak: doznanie bólu, przyjemności, sytości, głodu itd., które z kolei przekształcają się w idee złożone odbierane jako emocje.

KORPUSKULARNA TEORIA MATERII:

- Rozróżnienie wiedzy własnościami pierwotnymi i wtórnymi opiera się na teorii materii:

Przedmioty materialne zbudowane są z małych cząsteczek - korpuskuli.

Są bezbarwne, bezkształtne, bezdźwięczne, bez smakowe. Poruszają się w przestrzeni.

Mają kształt, wielkość, masę, ruch, spoczynek - własności Pierwotne.

Mogą na siebie oddziaływać poprzez impuls, zderzenie, dlatego wszelkie wyjaśnienia są wyjaśnieniami mechanicznymi.

W myśl teorii: Wszechświat = Stół Bilardowy, a korpuskuły = Bile poruszające się we wszystkich kierunkach po tym stole.

Własności pierwotne - rzeczywiste własności przedmiotów materialnych.

Bile zderzają się ze sobą. Zachowanie się każdej z bil można wytłumaczyć za pomocą rzeczywistych własności: kształtu, ruchu.

Własności wtórne - nie odgrywają żadnej roli w poruszaniu się tych bil.

- Spostrzeganie - proces mechaniczny, rezultat oddziaływania korpuskuł przedmiotów materialnych na nasze zmysły, ruch ten jest przenoszony do mózgu, gdzie powstają spostrzeżenia zmysłowe.

FILOZOFIA POLITYCZNA:

Locke uważał, że w stanie natury wszystkim osobom przysługują takie same prawa - Egalitaryzm.

Jest on jednak niemożliwy do utrzymania. Zasadniczym problemem ludzi żyjących w stanie natury jest brak instytucji sędziego, niezbędnej do rozstrzygania sporów i konfliktów. Chęć realizacji naturalnych praw przez każdego człowieka nieuchronnie, bowiem prowadzi do konfliktów. Prawa poszczególnych osób zderzają się wzajemnie.

Mówił o zasadzie Tolerancji - tolerancja wyznania. Religia jest głębokim, osobistym przekonaniem człowieka.

GEORGE BERKELEY

Teza Berkeley'a głosi: Teorie filozofów prowadzą do wątpliwości, które powodują ogólny sceptycyzm.

Jądro filozofii u Berkeley'a: nie istnieje nic takiego jak materia, - z tym wiąże się: wszystkie przedmioty, które postrzegamy i są istniejące wobec nas, to idee istniejące w umyśle.

Wszystkie cechy jakości przedmiotów pierwotnych i wtórnych są subiektywne, więc: rzeczy, przedmioty jednostkowe, w których realność - nikt nie wątpi - są modyfikacjami świadomości i kombinacjami wrażeń.

- Rzeczy - nie są niczym innym, jak całokształtem naszych wrażeń (Istnieć - być postrzeganym)

TEORIA POZNANIA:

Istnienie postrzegający umysł

- Berkeley odrzucił substancje o charakterze materialnym, a przyjął substancje o charakterze duchowym = Umysł Ludzki.

- Dowodził istnienie Boga z moralnego i naturalnego porządku świata.

- Z celowości jego urządzeń - z tego wynikać ma, że jest on wytworem absolutnej inteligencji.

- Jest nieskończenie inteligentną, doskonałą, dobrą i wieczną istotą.

POGLĄDY:

SKRAJNY NOMINALIZM:

- Berkeley dał dążeniom LOCKE'a postać bardziej skrajną.

- Locke zaprzeczał, istnieniu w świecie przedmiotów ogólnych i abstrakcyjnych, natomiast przyznawał, że pojęcia abstrakcyjne istnieją tylko w umysłach. BERKELEY natomiast zaprzeczał i temu mówiąc: w umyśle tak samo nie ma nic abstrakcyjnego, jak i poza umysłem. Nikt na przykład nie ma abstrakcyjnej idei rozciągłości

(barwa musi być przedstawiona taką, jaka jest czerwona, żółta, bądź jakakolwiek inna - nie można barw przedstawiać w ogóle.

(trójkąt musi być albo ostro, prosto albo rozwartokątny - nie ma idei trójkąta, który taki nie jest)

(Ruch - musi być albo szybki, albo wolny - nie można przedstawić ruchu w ogóle)

Berkeley mówi, że: KAŻDA IDEA, jaką posiadamy, jest zupełnie określona i konkretna.

- Tak też powiedział, że nie ma ani przedmiotów ogólnych, ani idei ogólnych: ogólne są jedynie wyrazy.

Przez to u Berkeley'a nastąpiło zwężenie terminu IDEA.

U Locke'a znaczył: PRZEDSTAWIENIE, natomiast teraz uważany był jako WYOBRAŻENIE (gdyż nie ma innych przedstawień, niż przedstawienia konkretne, czyli wyobrażenia.

SKAJNY SENSUALIZM:

- Rozum jest właściwy człowiekowi, ale ma za przedmiot jedynie SPRAWY DUCHOWE.

- Dla poznania ciał jedynym źródłem są ZMYSŁY. Jeśli chodzi o ciała, to: Wiedzieć i Postrzegać to jedno i to samo.

- Mimo to i tak poszedł dalej niż Locke mówiąc, że: Istnieje tylko to, czego doświadczamy

- Mówił też, że niemożliwe jest dzielenie w nieskończoność, że nie ma wielkości mniejszych niż te, które są postrzegalne.

SKRAJNY SUBIEKTYWIZM:

Mówił o wartościach pierwotnych, że są nie tylko obiektywne (jak uważał Locke), ale również subiektywne i istnieją tylko w umysłach.

(Barwa istnieje tylko, gdy jest widziana, tak też ruch, kształt czy wielkość istnieją wtedy, gdy są postrzegane).

Wysnuł do tego 3 argumenty:

- Jakości wtórne i pierwotne istnieją zawsze razem (kształt i barwa), - więc jeśli jedne są subiektywne to drugie też muszą.

- Własności pierwotne są względne (wielkość rzeczy i szybkość ruchu zależą od naszej pozycji wobec nich, - czyli są związane z umysłem - są nieobiektywne.

- Własności pierwotne nie są zawarte w doświadczeniu zmysłowym.

IMMATERIALIZM: Zwany również IDEALIZMEM - według BERKELEY'a - istnieją tylko IDEE.

Jeśli chodzi o substancje - nie jest ona przedmiotem doświadczenia, - czyli jej nie ma. Substancje są tylko fikcjami umysłu.

(Ciała - to zespoły jakości zmysłowych, - jeśli z ciał usuniemy jakość - to NIC nie pozostaje).

Potwierdzenie jego słów:

a)Świat zewnętrzny składa się tylko z jakości postrzeganych

b)Wszystkie własności są subiektywne, czyli świat składa się tylko z postrzeżeń. Poza postrzeżeniami nic w nim nie ma.

Istnieć znaczy - być postrzeganym. Materia nie może istnieć niezależnie od postrzeżeń, - bo to nie materia.

Jeśli ciała miałyby być częściami takiej materii - to nie byłoby ciał.

Uważał na trudności swoich teorii, - dlatego też uważał, że nie możemy dotykać i jednocześnie widzieć tej samej rzeczy.

- Jedną rzecz dotykamy, a drugą widzimy, - ale mimo to mówimy o nich jako o jednej rzeczy.

(rzeczy widziane z bliska i daleka)

- Inną rzeczą było to, że nie tylko ludzie postrzegają rzeczy, - ale robi to również BÓG. Czyli są one jedne i trwałe, - bo nawet, gdy żaden człowiek na nią nie patrzy, lub, gdy patrzy na jedną rzecz wielu ludzi - to jest ona i tak stała i niezmienna.

SPIRYTUALIZM:

- Aby istniały idee - muszą istnieć umysłu, które te idee noszą.

- Więc świat składa się i z IDEI i z UMYSŁÓW.

- Umysły, więc istnieją samodzielnie - są nosicielami idei, ale są także prawdziwymi substancjami.

- Idee jednak same istnieć nie mogą, - więc istnieją z nimi DUCHY CZYNNE (Umysły).

Byt IDEI - polega na tym, że są one postrzegane; DUCHY - natomiast postrzegają.

Z tego wynika, że duch jest to działająca przyczyna, - więc przemiany w świecie są DUCHOWE.

IMMANUEL KANT

- Podstawą badań filozoficznych Kania była swoista "naduczciwość poznawcza", która polegała na przeglądzie i krytycznej ocenie dotychczasowych osiągnięć filozofii. Podejście takie Kant nazywał "transcendentalnym", gdyż polegało na obiektywnej analizie samych struktur poznania z pozycji "transcendentnej”, czyli "z zewnątrz".

TEORIA SĄDÓW:

Sądy dzielą się na: analityczne i syntetyczne oraz na sądy a priori i a posteriori.

• Sądy analityczne to takie, które wynikają wyłącznie z "sądzonego'' obiektu.

• Sądy syntetyczne to takie, które mówki coś o relacjach dwóch lub więcej niezależnych obiektów.

• Sądy a posteriori to takie, których można dowieść empirycznie lub, które da się wypowiedzieć na podstawie dedukcji logicznej.

• Sądy a priori to takie, które "się zakłada", czyli przyjmuje bez dowodu.

Sądy a posteriori oraz sądy analityczne a priori nie wydają się podejrzane Te pierwsze są dobrze umotywowane logiką formalną
albo eksperymentem, zaś drugie są tylko umowami ułatwiającymi porozumiewanie się. Przykładami sądów analitycznych a priori są
na przykład wszelkie definicje obiektów matematycznych. To, czy się coś nazwie tak czy inaczej, nie zmienia nigdy istoty rzeczy.
Najbardziej zagadkowymi sądami wydały się Kantowi sądy syntetyczne a priori. Trzeba je przyjąć na wiarę, mają one silny wpływ
na istotę rozumowania, a nie można ich w żaden sposób udowodnić.

TEORIA POZNANIA:

Czas i przestrzeń to formy poznania a nie bytu

Czas i Przestrzeń - są częścią nas, a nie zewnętrznego świata. Mówiąc bardziej precyzyjnie, czas i przestrzeń są formami naszego poznania, czyli sposobem, w jaki umysł każdego bez wyjątku człowieka grupuje i układa docierające do niego bodźce.

TEORIA BYTU:

- Właściwie o bycie jako całości nigdy nie da się powiedzieć niczego pewnego.

- Stąd nie można, z "matematyczno-logiczna" pewnością ani udowodnić ani zaprzeczyć takim sądom jak: "Bóg jest", "Materia jest bytem niezależnym”.

- matematyka i logika zajmują się naszymi własnymi formami poznania, a pytania te dotyczą bytów zewnętrznych, do których nie mamy dostępu przez docierające do nas bodźce. Bodźce - obojętnie duchowe czy zmysłowe - nigdy nie będą nam mogły dowieść istnienia źródeł tych bodźców.

- Nie możemy, więc nigdy stwierdzić z całkowita pewnością, że tak nie jest i że za odbieranymi przez nas bodźcami rzeczywiście stoją jakieś realne byty.

UMYSŁ PRAKTYCZNY:

- W odróżnieniu od umysłu filozoficznego - ale stara się dociec spraw związanych z teorią bytu z ostateczni! pewnością. Stara się tylko stworzyć "wygodne i praktyczne" formy poznania, tworząc tafcie pojęcia jak: „Bóg", "materia”, "rzecz", "zjawisko”, "przyczyna", "skutek", których istnienia nie ma potrzeby ostatecznie dowodzić tak długo, jak długo są one w zgodzie z naszymi wrażeniami i zmysłami.

- Umysł praktyczny uznaje, ta coś "jest" wtedy; gdy docierające do mego bodźce go o tym przekonują i uznaje, że czegoś "mc na" wtedy, gdy analiza docierających bodźców przekonuje go, że istnienie tego czegoś nie pasuje do ich struktury. Takie podejście do rzeczywistości nazywa się realizmem.

- Według Kanta umysł praktyczny nie ma innego wyjścia niż przyjęcie istnienia materialnego świata zewnętrznego, gdyż przekonuje go o tym stały dopływ regularnie dochodzących do niego bodźców zmysłowych. Z koki dopływ bodźców duchowych w formie uczuć wyższych (takich jak miłość, przyjaźń czy poczucie sprawiedliwości) przekonuje umysł praktyczny o istnieniu duszy.

ETYKA,: czyli IMPERATYW KATEGORYCZNY I IMPERATYW OBOWIĄZKU:

Etyka - byłaby prosta analizą wspólnych wszystkim ludziom form poznania w zakresie moralności.

- Można ją sformułować w jednym zdaniu jako jego słynny imperatyw kategoryczny: Postępuj zawsze tek, jakbyś chciał, aby postępowano w stosunku do ciebie.

- Zdaniem Kanta prawic wszystkie ludzkie normy moralne da się sprowadzić do tego imperatywu. Takie podejście było jednak później często krytykowane.

- Najważniejszym zarzutem było to, że imperatyw ten nie daje odpowiedzi, co czynie w memencie konfliktu interesów. Mamy na przykład biedaka i milionera.

- KOLEJNA forma umysłu praktycznego zwana zmysłem obowiązku.

- Jest to - narzucany ludziom w procesie wychowania i wynika z miejsca, jakie przyszło nam zajmować w społeczeństwie. Można by go krótko streścić w formie imperatywu obowiązku:

Czyń to, co wysika z Twoich społecznych powinności, a nic to, na co masz aktualnie ochotę. (Przykład: Biedak i Milioner).

---