Adelajda Heska.
- druga żona Kazimierza Wielkiego
Adelajda urodziła się około 1324 roku. Była córką Henryka II zwanego Żelaznym, langrafa Hesji oraz Elżbiety z dynastii Wettinów, córki Fryderyka I Dzielnego, palatyna saskiego, margrabiego Miśni i langrafa Turyngii. Małżeństwo jej rodziców było nieudane - langraf stale zdradzał żonę, a i ona oskarżona została o wiarołomstwo. W końcu Elżbieta opuściła męża i pozostawiwszy dzieci, uciekła do matki. Rodzice otrzymali rozwód w wyniku którego Adelajda została z ojcem. Henryk bardzo kochał swą córkę. Niewiele wiadomo o charakterze i wyglądzie Adelajdy. Życzliwy dla niej Długosz pisał, że była "piękniejsza przymiotami serca niż urodą". W innym miejscu łagodził swe sądy chwaląc jej urodę. Inne źródła podkreślają piękno Adelajdy. Można przypuszczać, że Adelajda miała silny charakter. Nie załamywała się pod wpływem spadających na nią ciosów, była wytrwała. Miała wiele taktu i godności oraz cierpliwości. Nic nie wiadomo o jej działalności politycznej w Polsce. Po powrocie do Hesji odgrywała pewną rolę polityczną przy boku ojca. Kazimierz Wielki po śmierci pierwszej żony miał poślubić córkę Jana Luksemburskiego. Narzeczona zmarła jednak trzy dni przed ślubem. Wtedy Kazimierz, sprzymierzony z Luksemburgami, polecił im wyszukanie nowej kandydatki na żonę. Ich wybór padł właśnie na Adelajdę Heską. Kazimierz był dla niej świetną partia, dodatkowo król polski zgodził się na bardzo skromny posag. Ślub odbył się w 1341 roku w Poznaniu. Panna młoda miała około 18 lat, a pan młody 31. Początkowo małżeństwo układało się dobrze. Kazimierz hojnie obdarował żonę i niecierpliwie czekał na potomka. Bezpłodność Adelajdy stała się przyczyną rozkładu małżeństwa. W średniowieczu o pozycji kobiety zamężnej, zwłaszcza w rodzinie panującej, decydowała zdolność do posiadania potomstwa. Brak dzieci stanowił przecież oczywistą szkodę dla interesów politycznych dynastii i państwa. Bezpłodność stała się osobistym dramatem królowej. Wkrótce po ślubie Kazimierz nawiązał trwający kilkanaście lat romans z Cudką. Odsunął od siebie żonę, osadzając ją w zamku w Żarnowcu nad Pilicą. Była tam wprawdzie należycie i hojnie wyposażona, niemniej pędziła samotny i upokarzający żywot. Trudno jest ustalić ile lat spędziła Adelajda na wygnaniu. Niektórzy autorzy mówią o kilkunastu latach, inni o kilku. W jej sprawie interweniowali i papież i cesarz, jednak próby pogodzenia małżonków nie powiodły się. Około 1356 roku Kazimierz Wielki poznał Krystynę Rokiczanę i popełniając bigamię, wziął z nią ślub. Wielu badaczy twierdzi, że wtedy właśnie zamknął Adelajdę w Żarnowcu. Przyjazd Rokiczany do Polski skłonił Adelajdę do wyjazdu do ojca (1356 rok). Henryk Żelazny zabrał córkę z Żarnowca "z całym jej domowym majątkiem i zasobem". Miała wtedy około 34 lat. Odtąd przebywała na dworze ojca w Hesji. W połowie lat 60-ych czternastego stulecia Kazimierz poślubił Jadwigę Żagańską. Starał się o unieważnienie małżeństwa z Adelajdą, ale papież potwierdził ważność tego ślubu. Zabiegi w Rzymie ze strony dworu królewskiego nie ustały i wśród historyków toczą się spory o to, czy król otrzymał ostatecznie dyspensę na związek z księżniczką żagańską. Adelajda przeżyła swego męża. Przypuszcza się, że zmarła w 1371 roku. Pochowano ją w klasztorze Augustianek w Kassel w Hesji.