Teorie zmian społecznych (6) 28.11.2007
SAMUEL HUNTINGTON ( ur.1927)
zaliczany do socjologów polityki, pełnił wiele funkcji na Uniwersytecie (Harward) i nie tylko (był doradcą do sprawa polityki).
najważniejsze prace:
(1991) „Trzecia fala demokratyzacji”
(1997) „Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego”
(2004) „Kim jesteśmy? Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej”
„Trzecia fala demokracji”
Wg niego po zakończeniu zimnej wojny pojawia się nowy kształt ładu społecznego na świecie.
Huntington rozumie demokrację proceduralnie na drodze wyborów. Charakteryzuje ją jako typ organizacji politycznej (wyjście z autorytarnego państwa)
mówiąc o demokracji przyjmuje metaforę fali- nie można w świecie wyznaczać linearnie drogi procesom. Metafora fali pokazuje serie zjawisk:
I fala pojawia się jako wielka rozległa fala, która zaczyna się tuż po wszystkich rewolucjach na początku XIX wieku i trwa przez ok. 100 lat. Rozpoczyna się w Stanach Zjednoczonych od wprowadzania demokracji. Poprzez naśladownictwo inne kraje również wybierają demokrację. Zaczyna się jednak przewijać moment powrotu i odejścia od demokracji:
I fala powrotu do demokracji (1828-1926) - posiada pewne cechy demokracji, obejmuje kraje: Stany Zjednoczone, Irlandię, Anglię, Szwajcarię, Argentynę i inne.
I fala odwrotu od demokracji (fala odwrotu) (1922-1942) następuje pierwszy odwrót od demokracji , obejmuje on kraje takie jak: Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Francja, Wielka Brytania.
II fala powrotu do demokracji (1943-1962)
II fala odwrotu od demokracji (1958-1975), kraje: Pakistan, Indie
III fala powrotu do demokracji (1974-?) obejmuje ok. 30 krajów całego świata (Europa środkowo- wschodnia, Ameryka środkowa, Azja.
Obecnie ok. 40 krajów jest w formie demokracji , reszta to kraje autorytarne.
Rozpoczyna się III fala odwrotu od demokracji
„Zderzenie cywilizacji”
Fukuyama uważa, że człowiek poszukuje swojej drogi, która realizowała by podstawowe potrzeby człowieka: wolność i równość.
Huntington uważa, że świat nie rozwija się linearnie, ani kierunkowo. Uważa natomiast, że świat jest wielobiegunowy, wielocywilizacyjny.
Zróżnicowanie kulturowe świata zawsze miało miejsce. Rozpoczęło się od momentu pojawienia się jakichkolwiek kontaktów międzycywilizacyjnych. Zaczęły się one nasilać. Im bardziej następuje poznawanie swojej cywilizacji, tym bardziej występuje poczucie odrębności na tle innych cywilizacji.
cywilizacja to pewna odrębna kultura, pewne zakreślone ramami kulturowymi uniwersum.
Uważa, że odrębność ludzi oraz to co ich różnicuje ma charakter kulturowy a nie ideologiczny.
Huntington próbuje odpowiedzieć na pytanie kim jest?
Sądzi, że świat podzielony jest na odrębne cywilizacje. Mamy obecnie rzeczywistość wielocywilizacyjną, a są to cywilizacje takie jak:
Chińska, japońska, prawosławna, latynoamerykańska, hinduska, zachodnia, islamska, afrykańska, buddyjska.
Rdzeniem każdej cywilizacji jest religia.
Analiza Huntingtona (tezy):
I teza) - obecny świat i polityka są wielokulturowe i wielocywilizacyjne.
Cywilizacja zachodu jest cywilizacją uniwersalną i eksportuje modernizacje do innych krajów.
Dominujące cywilizacje to: zachodnia, chińska, islamska
W tych cywilizacjach zachodzą najbardziej widoczne procesy.
II teza) - zmienia się układ sił między cywilizacjami. Huntington analizuje procesy dynamiki procesów. Uważa, że dynamika gospodarcza słabnie.
Mówi również o dzisiejszej pewności siebie. Chińczycy uważają , iż ich sukces gospodarczy zawdzięczają tylko sobie- wzrasta ich poczucie pewności. Następuje olbrzymi boom demograficzny. Pojawia się zjawisko „rewanżu Boga”, który oznacza wzrost poczucia tożsamości, następuje konsolidacja. Kraje o określonych cechach zwołują się i zaczynają współpracę ze sobą. To co daje siłę na zachodzie osłabia je.
III teza) Kraje o podobnych cechach zwołują się i współpracują ze sobą. Istnieją także kraje rozszczepione.: Meksyk, Turcja, Rosja, Ukraina. Przez Ukrainę przebiega granica cywilizacyjna.
IV teza) nieodwołalne zderzenie cywilizacji następuje wtedy, gdy inne cywilizacje czerpią coś z innych cywilizacji, ale nie identyfikują się z nią. Zachód buduje siłę innych cywilizacji. Konflikt występuje na granicy cywilizacji (najwięcej jest tych na granicy cywilizacji islamskiej). Zderzenie cywilizacji jest nieuniknione.
Tezy dotyczące przyszłości:
cywilizacje wschodnie będą coraz silniejsze, a zachód coraz słabszy. Zachód powinien zrezygnować z aspiracji bycia cywilizacją uniwersalną. Miejsce w cywilizacji zajmą cywilizacja chińska i islamska.
Huntington uważa, że w 2010 dojdzie do starcia między cywilizacjami wschodniej z zachodnią.
„Kim jesteśmy?”
to pogląd na to kim jesteśmy. Odpowiedź na to pytanie możemy szukać poprzez zapytanie siebie kim nie jesteśmy?
Ameryka to kraj białego człowieka (biały protestant). Mówiono popularnie, że Ameryka jest tyglem w którym kraje (przedstawiciele krajów) mieszają się, ale mieszają się również w jej obrębie grupy etniczne.
Ameryka zatem staje się krajem rozszczepionym tzn. krajem dwucywilizacyjnym. Zachód się kończy, osłabia siebie od wewnątrz.
siłą cywilizacji jest jej duchowość- religia, która potrafi łączyć ludzi.