Zwiazek renesansu polskiego z antykiem.
Terminem renesans obejmuje sie odnowienie, odrodzenie sie ludzkosci, podnoszenie sie jej na wyzsze poziomy intelektualne i rozwojowe. To odkreslenie odrebnosci tej epoki od sredniowiecza, a jednoczesnie wskazanie na nowy okres w dziejach ludzkosci. Nazwa jest jednoczesnie wskazówka, ze oto w renesansie odrodzic sie maja idee oraz kanony estetyczne antyku, ze klasyczna starozytnosc stanie sie wzorcem tak dla literatury, jak i filozofii, kultury i sztuki w ogóle. Renesans "odkrywa" antyk wraz z calym jego dorobkiem literackim, filozoficznym i kulturowym, przywoluje dawna swietnosc starozytnej sztuki, architektury, kanonów piekna. To wskrzeszanie antyku bylo bardzo powszechne i zorganizowane, np. we Wloszech (gdzie po raz pierwszy pojawily sie zapowiedzi nadchodzacej nowej epoki) prowadzone byly liczne akcje przeszukiwania zasobów muzeów, bibliotek i archiwów w poszukiwaniu dziel antycznych pisarzy, poetów i filozofów. Odnalezione dziela mozna bylo, dzieki wynalazkowi Gutenberga, rozpowszechnic w wielkiej ilosci egzemplarzy. To wlasnie w tym czasie pojawily sie pierwsze przeklady starozytnych pisarzy na jezyki narodowe, tak by klasycznym slowem pisanym mogli zachwycac sie wszyscy. Humanizm pochodzi od lacinskiego slowa humanus co oznacza ludzki. Byl pradem umyslowym, oznaczajacym wszechstronne zainteresowanie czlowiekiem (w starozytnosci antropocentryzm - postawienie czlowieka w centrum zainteresowania literatury, filozofii, nauki, kultury i sztuki), który przyniósl fascynacje samym czlowiekiem i wszystkimi sprawami zwiazanymi z zyciem ludzkim. Propagowano rozwój pelnej wiedzy o czlowieku, troske o szczescie, potrzeby i wyksztalcenie. Szacunek dla czlowieka, rozwijanie w nim potrzeby piekna. Zwiazek humanizmu renesansowego z antykiem jest oczywisty - tkwil on swoimi korzeniami w starozytnosci, a przejawial sie wlasnie we wzmozeniu badan nad klasycznymi pogladami. Poza tym Humanista - czlowiek renesansowy - musial orientowac sie w starozytnej kulturze i historii, studiowac jezyki klasyczne i dziela ówczesnych filozofów. Hasla humanistów: "Czlowiekiem jestem, i nic co ludzkie nie jest mi obce" - Terencjusz; "Carpe diem" (Uzywaj zycia) - Horacy. Humanisci chcieli zglebic wiedze o czlowieku. Propagowali wszechstronne, harmonijne formowanie osobowosci czlowieka. "Homo universalizm" (czlowiek uniwersalny) np. Leonardo da Vinci. Nurty klasyczne obecne sa w zasadzie w kazdej epoce, lecz szczególnie wyraznie wyodrebnic je mozna w renesansie (wiekszosc dziel Jana Kochanowskiego np.: "Odprawa poslów greckich", "Ku muzom", Tren V). W literaturze przejeto starozytne gatunki: piesn, elegie, fraszke, dialog, tragedie. Twórcy odwolywali sie do mitologii, co szczególnie widoczne jest w "Odprawie poslów greckich". "Odprawa poslów greckich" Jana Kochanowskiego jest dramatem wyraznie wzorowanym na dramacie klasycznym, ale od swoich greckich pierwowzorów rózni sie kilkoma waznymi cechami formalnymi. Powoduje to, ze "Odprawa..." nazywana jest mianem dramatu renesansowego. U Kochanowskiego glównym bohaterem jest zbiorowosc, kolejna róznica jest inne zakonczenie, utwór konczy sie nie katastrofa glównego bohatera lecz zapowiedzia jej nadejscia. Poeta wprowadzil równiez do utworu polskie realia. Cechy wspólne: klasyczna zasada trzech jednosci: czasu, miejsca i akcji; wystepowanie chóru pelniacego role komentatora; zachowanie zasady wystepowania trzech osób; wystepowanie dwóch form podawczych: dialog, monolog; zachowanie z budowy tragedii klasycznej prologu, epejsiodionów i stasimosów, brak komosu i exodosu; wystepowanie konfliktu tragicznego; zachowanie zasady czystosci gatunkowej; zachowanie zasady czystosci rodzajowej; zachowanie zasady czystosci jezykowej; akcja w porzadku chronologicznym; zachowanie schematu kompozycji tragedii. Róznice: Charakter glównego konfliktu. W "Antygonie" wystepuja dwa równorzedne uzasadnione racje, wybór którejkolwiek doprowadza do tragedii. W "Odprawie..." wystepuje racja sluszna i niesluszna, wiec konflikt jest latwy do rozwiazania. W "Antygonie" o losach ludzi decyduje fatum, u Kochanowskiego czlowiek. Celem "Antygony" byl katharsis, a "Odprawa" jest utworem dydaktycznym.