10. Polityka fiskalna
10.1 Pojęcie polityki fiskalnej
Polityka fiskalna to drugie obok polityki monetarnej narzędzie oddziaływania państwa na gospodarkę rynkową. Pod pojęciem polityki fiskalnej rozumie się najczęściej stosowanie wydatków i przychodów państwa dla osiągnięcia różnych celów, a w szczególności dla stabilności gospodarki. Polityka ta jest realizowana poprzez budżet państwa. Szczególnym zadaniem polityki fiskalnej jest przyczynienie się do stabilizacji gospodarki.
10.2 Luka recesyjna, luka inflacyjna
Luka recesyjna pojawia się wtedy, gdy równowaga między zagregowanym popytem i podażą występuje na poziomie niższym niż wynikającym z wielkości produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu. Miarą luki recesyjnej jest wielkość, o jaką zagregowany popyt jest mniejszy od wielkości popytu równoważącego wielkość produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu.
Luka inflacyjna oznacza, że w punkcie wyznaczonym wielkością produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu zagregowany popyt jest większy od wielkości tegoż produktu. Nazwanie takiej sytuacji luką inflacyjną związane jest z tym, że nadmiar popytu w stosunku do podaży prowadzi do inflacyjnego wzrostu cen oraz stanowi wskazówkę dla celowości polityki restrykcyjnej
10.3 Pasywna polityka fiskalna i automatyczne stabilizatory gospodarki
Automatyczne stabilizatory gospodarki, to te narzędzia polityki fiskalnej, które reagują na zmiany aktywności gospodarczej bez potrzeby podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących ich użycia. Działają samoczynnie.
Polityka pasywna powoduje, że polityka fiskalna skoncentrowana jest stosowaniu narzędzi automatycznych przy graniczeniach w stosowaniu automatycznych stabilizatorów gospodarki. Polega ona przede wszystkim na dostosowaniu się przychodów budżetu państwa do powstającej sytuacji gospodarczej a nie wyrażającą się w próbach aktywnego jej kształtowania
10.4 Aktywna polityka fiskalna i nieautomatyczne stabilizatory gospodarki
Do nieautomatycznych stabilizatorów gospodarki, na których bazuje aktywna polityka fiskalna należą m.in. zmiany w wielkości obciążeń podatkowych. W przeciwieństwie do wielkości wpływów podatkowych, które automatycznie zwiększają się lub zmniejszają wraz z fluktuacjami aktywności gospodarki. Zmiany samego systemu podatkowego wymagają od państwa każdorazowo podjęcia decyzji.
Poprzez aktywną politykę fiskalną państwo próbuje kształtować rzeczywistość gospodarcza tak by maksymalnie ograniczyć zjawiska negatywne(bezrobocie),a zarazem stymulować zjawiska pozytywne(wzrost gosp.). Realizowanie tej polityki wymaga każdorazowego podejmowanie decyzji dotyczących zastosowania pożądanych w danej sytuacji narzędzi oddziałowywania na gospodarkę. A wiec polityka ta oparta jest na wykorzystaniu nieautomatycznych stabilizatorów gospodarki, wśród których ważną rolę pełnią różnego rodzaju składniki wydatków budżetowych.