MAŁGORZATA KAŁUŻYŃSKA
System prasowy we Francji
Historia prasy po 1958r.
W Konstytucji z 1958 roku zostało powtórzone prawo do swobody wypowiedzi, które zakładało, przynajmniej teoretycznie, wolność prasy. Była to jednak rzeczywiście tylko teoria -media, a więc również prasę, kontrolował rząd francuski.
De Gauille'a nie lubił prasy i jej nie sprzyjał, co powodowało wiele utrudnień w jej niezależnym funkcjonowaniu.
Można powiedzieć, że stał on próbą zawieszenia działalności prestiżowego dziennika „Le Monde”. Nie potępił też serii zamachów na dziennikarzy i prób wysadzenia redakcji.
Zamieszkom w kraju, a więc i utrudnieniom pracy dziennikarzy sprzyjał konflikt w Algierze. Jednak po jego zakończeniu wielu dziennikarzy straciło swoje źródło utrzymania. Poprawę sytuacji przyniosły dopiero rządy Georga'a Pompidou.
Wybory prezydenckie w 1965 roku ukazały kierunki polityczne gazet, które zaangażowały się w kampanie. Z drugiej strony spadło ich czytelnictwo, z powodu żywego zainteresowania się społeczeństwa telewizją.
W 1967 pojawiły się w prasie płatne reklamy.
W 1968 roku, podczas zamieszek studencki, prasa okazała się ważnym środkiem opiniotwórczym.
W 1969 roku de Gauille wycofał się z polityki. Pojawia się George Pompidou.
Nie wszystkie zmiany wyszły na dobre -było coraz więcej gazet niskich lotów, tabloidów, pełnych sensacji i pornografii. Wzmagała się również koncentracja prasy. Przyczyną tego procesu były problemy finansowe wielu tytułów. Nie był on jednak tak potężny jak w Stanach (np.: Hearst)
Koncentracja rynku prasowego
Hachette: „Edi 7 (set)”, „Tele 7 Jours”, “Elle”, “France-Dimanche”, “Parents”, “Vital”, dział wydawnictw książkowych, eksport prasy i książek do około 30 krajów. Ponadto posiada akcje wielu przedsiębiorstw.
„Koncern Jeana Prouvosta ma tradycje sięgające okresu międzywojennego. Wydaje „Paris-Soir” i „Marie-Claire”, ponadto „La Maison de Marie-Claire”, „100 Idees”, “Cosmopolitan”, “Marie-Claire bis”.
Koncern Amaury'ego. Wydaje “Le Parisien libere”, prasa sportowa, a wśród niej dziennik „L'Equipe” oraz jego wydawnictwa „satelitarne”: „France-Football”, „Football-Magazine”, „Cyclisme-Magazine”.
Koncern Roberta Hersanta posiada „Le Figaro”, „France-Soir”.
„Założenie tygodnika „L'Express” w 1953 roku stało się początkiem koncernu pod tą samą nazwą.” Sprzedany w 1977 roku międzynarodowej Groupe Generale Occidentale.
Brat założyciela „L'Express” Jean-Louis Servan-Schreibera -„Expansion”, „La Lettre de l'Expansion”. Początkowo tygodniki te były tworzone na wzór brytyjski.
Koncern Filipacchi: tygodnik „Paris-Match” i “Playboy”.
Bayard-Presse -największe na świecie czasopismo katolickie, dziennik “La Croix”.
Conde Nast. wydaje francuskie wersje amerykańskich magazynów dla kobiet, jak „Vogue”.
Del Duca: prasa serca, magazyny mody.
Są to jedynie przykłady wszystkich grup. Wielu przedsiębiorców wydaje dodatkowo czasopisma. Mediami interesują się głównie przemysłowcy i politycy, którym mogą one pomóc w kształtowaniu wizerunku.
Oprócz wspomnianych są jeszcze inne środki własności. Komunistyczna Partia Francji -działalność propagandowa i społeczno-polityczna. Komuniści posiadają dziennik „L'Humanite”.
„Według danych z 1977 prasa komunistyczna stanowiła 2,5% prasy krajowej.”
Jakie były skutki koncentracji prasy? Zmniejszyła się liczba wydawanych tytułów. Zniknęło również wiele niezależnych małych tytułów z powodu problemów finansowych.
We Francji również nakład w stosunku do zaludnienia jest bardzo mały. Wyprzedza ją m.in. Szwecja, Australia czy Polska.
Czytelnictwo prasy zależy od stopnia urbanizacji kraju. Jednak czytelnictwo we Francji jest bardzo małe.
Od 1951 roku wytwórcy stawali się współwłaścicielami pisma. W 1967 roku powstała Federation des Societes de Journalistes, zrzeszająca takie pisma. Słynny był konflikt sprzedaży „Le Figaro” przez Prouvosta Hersantowi. Dziennikarze byli przeciwni, ale nie zapobiegli temu.
Koncentracja prasy prowadzi do ograniczenia swobody wypowiedzi.
Znamienny był proces przejmowania wzorów amerykańskich - „L'Express”-„Time” i „Paris-Match”- „Life”.
Rozwój technik przesyłania zakodowanego tekstu przyczynił się do unowocześnienia prasy prowincjonalnej. Powstawały nowe wydania gazet stołecznych.
Dzienniki
„W 1964 roku znikła „Liberation”, w 1970 „Paris-Presse” została wchłonięta przez „France-Soir”, w 1966 przestała ukazywać się socjalistyczna gazeta „Le Populaire”, w 1972 roku -„Paris-Jour”, a w 1974 „Combat”.”
Dawny „Sport-Complet” przeobraził się w „Paris-Turfs”.
Wiele gazet splajtowało. W 1973 roku odrodziła się „Liberation”, a w rok później wyszedł „Le Quotidien de Paris”. Zduszenie wolności prasy prawami kapitalistycznego rynku -pieniądze decydują o treści.
W rynek prasowy wchodziło wielu miliarderów.
Dzienniki prowincjonalne nie raz pozostawały nie na czasie. Pisały o rzeczach, o których wszyscy już wiedzieli za sprawą telewizji. „Dzisiaj prasa ta informuje swych czytelników równie szybko, jak „Le Figaro' czy „Le Monde”.” Ich nakład rósł w latach 80., odwrotnie niż prasy paryskiej. Rósł również nakład gazet wyspecjalizowanych.
Dzienniki lokalne bardzo ograniczyły czytelnictwo pism stołecznych. Rennes- „Quest-France”, Lyon -„Le Progres”, Grenoble- “Le Dauphine Libere”, Bordeaux- “Sud-Ouest”.
Prasa paryska poniosła poważne straty: “La Croix”, “Le Monde”, “Le Figaro”, “France-Soir”, “L'Aurore”, “La Parisien libere”. W latach 80-81 największy nakład miała właśnie gazeta lokalna „Ouest-France”.
Jednak to właśnie prasa paryska uznawana jest za krajową. Są to głównie pisma o charakterze ogólnym, z wyjątkiem trzech-czterech specjalistycznych -dwóch ekonomicznych i dwóch sportowych. Wyraźny największy nakład w latach 80. miała „France-Soir”.
Kto czytuje dzienniki stołeczne? Młodzież w wieku 15-24 lata „L'Equipe”, osoby dorosłe „France-Soir”, osoby po 65. roku życia „L'Aurore”. Wśród podstawowego wykształcenia najchętniej ludzi sięgają po „Les Parisien libere”, podobnie wśród średniego. Ludzie z wyższym wykształceniem wybierają „Le Monde”. Gazety chętniej czytywane przez osoby starsze są prawicowe, „L'Equipe” to gazeta sportowa. ”Le Monde” ma profil inteligencki.
Gazety francuskie dzielone są na prawicowe i lewicowe, ale jest to dość płynny podział. Konserwatywno-prawicowe: „Le Figaro”, „L'Aurore”, „France-Soir” i „La Croix”, „Le Parisien libere”.
„Le Quotidien de Paris” -charakter informacyjny, pismo w miarę obiektywne.
„Le Monde” -liberalny.
Prasa lewicowa: „L'Humanite”, „L'Humanite-Rouge”, „Quotidien du Peuple”, “Liberation”.
Część czytelników czyta gazety jednej orientacji politycznej, a głosuje na partie innej orientacji politycznej.
Do największych pism prowincjonalnych należą: „Ouest-France” (Rennes), „La Voix du Nord” (Lille), „Le Dauphine Libere (Grenoble). Prasa ta, dzięki temu, że czytelnicy traktują ją jak „swoją”, uodporniła się na konkurencję ze strony telewizji.
L'Aurore Świt
Profil literacki, artystyczny, społeczny. Wydawany w Paryżu w latach 1897-1914. W 1898 został zamieszczony list otwarty prezydenta w związku z aferą Dreyfusa -zamordowany przez sfabrykowane dowody. Potem wydawany 1944-1985. Założony przez Roberta Lazuricka, kontrolowany przez Marcela Boussaca. W 1978 przejęty przez Franpress. Chciała konkurować z Le Figaro, jednak była czytana przez mniej ekskluzywne kręgi. Krytyczna wobec rządów de Gauille'a. Atakowała „L'Humanite”, broniła prostych ludzi. Zawierała długie obszerne artykuły. W latach siedemdziesiątych więcej sportu i reportaży, nie zwiększyło to jednak poczytności.
Le Petit Journal
Od 1863-1944. Założony przez Moise Polydore Milland. Na jego łamach powieści się ukazywały. Od 1884 cotygodniowy ilustrowany dodatek. W 1891 organizacja wyścigu Paryż-Brest-Paryż.
System prasowy dziś
Również współcześnie system prasowy Francji zmaga się z różnymi problemami. Dlaczego akurat ci właśnie czytelnicy sięgają po daną gazetę? Skąd u nich kwestia przyzwyczajenia do tytułu?
Prasę codzienną czyta we Francji ok. 30% populacji. Natomiast magazyny są bardzo poczytne. Powstaje niewiele nowych tytułów dzienników. Największy przyrost przypada na kwartalniki, a następnie miesięczniki i dwutygodniki. Inne, zwłaszcza dzienniki wykazywały regres lub stagnację. „W latach dziewięćdziesiątych ilość dzienników pozostawała na zbliżonym poziomie, przybyło tygodników ogólno informacyjnych i politycznych i bardzo znacznie -kwartalników.”
Największy wzrost kupna osiągnęły gazety o tematyce prowadzenia domu, urządzania wnętrz, ekonomii.
Obecnie Francja ma 10 ogólnokrajowych dzienników. Jest wyższe czytelnictwo niż ilość sprzedanych numerów. Częściej kupuje się w kioskach niż w prenumeracie. Natomiast dzienników lokalnych Francja wydaje ok. 100.
Dzienniki paryskie dziś
Wiele paryskich dzienników znikło z rynku, jak lewicowe Le Quotidien du peuple (1980), Rouge (1979), Combat socialiste (1981), prawicowe J'Informe (1977), L'Aurore, informacyjne -Le Matin de Paris (1988), Quotidien de Paris (1994).
France-Soir zaczęło ukazywać się rano, a „Le Monde” wczesnym popołudniem. Mało gazet niedzielnych -ok. 20, z małymi nakładami. Przeciętny czas lektury 32 minuty.
La Croix
Dziennik katolicki, założony w 1883 roku jako miesięcznik, później ukazywał się codziennie, obecnie ukazuje się od poniedziałku do soboty. Konserwatywno-prawicowy. W 1998 La Croix pojawiło się w formacie tabloidalnym. Nakład ok. 94 tys. Zawarte są w niej krótkie artykuły oparte na solidnej dokumentacji. Unika moralizatorstwa. W początkowych latach walczył jednak z laicyzacją życia (rozwody, świeckie szkoły). W 1956 z pierwszej strony zniknął znak krzyża, aby pozyskać nowych czytelników. W 1973 dodano do tytułu „L'Evenement”. W rubrykach „Rendez-vous” i „Forum” wyraża chęć dyskusji z czytelnikami. Krzewi dziennikarstwo pozytywne. Wydaje go grupa Bayard-Press, ewoluuje w stronę gazety porannej.
Le Figaro
Najstarszy dziennik paryski. Powstaje w 1854 roku. We wrześniu 1942 roku zawiesza swoją działalność, aby uniknąć publikowania pod kontrolą niemiecką. Po wojnie jego dyrektorem zostaje Pierre Brisson. Jest gazetą prawicową, jego nakład w 69r. wynosił 538 tys. Chociaż ddziennik pozostawał gazetą elitarną, o wysokim poziomie. W 1975 roku kupuje go Hersant, na znak protestu 50 dziennikarzy opuszcza redakcję. Nakład gazety spada. Dzisiaj oscyluje w granicach 300 tys. W 1988 r. jego dyrektorem zostaje Franz Giesbert, a gazeta ewoluuje w stronę centrowej. Przed wojną „Le Figaro' uznawano za gazetę antykomunistyczną, burżuazyjną. W 1969 nastąpił strajk redakcji, poparty przez większość prasy francuskiej -przeciwko braku możliwości decydowania dziennikarzy o losach pisma i decydowaniu o tym przez właścicieli gazet. Dołączane są do niego dodatki „Le Figaro magazine”, „Madame Figaro”, „Tv Magazine”. Rozwinięta jest publicystyka. Dołączane są do niego dodatki ekonomiczne, finansowe, majątkowe, literackie, multimedialne. Mężczyźni stanowią 60% czytelników, kobiety 40%. 75% biznesmeni. Czytelnicy poniżej 50 roku życia 53%. 62% region paryski, 38% prowincje. „Najbardziej lewicowy dziennik prawicy”.
France Soir
Jedna z najstarszych gazet. Od 1944 roku. Kontynuacja konspiracyjnego „Defense de la France” i „Paris Soir” -z ich połączenia powstał „France Soir”.. Przez wiele lat ponad milionowe nakłady. Żywa szata graficzna i tania sensacja sprawiają, że jest to tabloid. Kiedyś zabarwienie gauillistyczne i antykomunistyczne. Dziś gazeta prawicowa. W 1972 umiera dyrektor Lazareff. Gazeta zostaje sprzedana Hersantowi. Nakład spadł od 325 tys w 1986 do 160 dziś. Od 1988 wydawany jest w Bercy. Szata graficzna; fotografie, ramki, duże tytuły, kolor, podkreślenia. Przez wiele lat miał wydania wieczorne, służy rozrywce. Oprócz części informacyjnej ma rozbudowany sport. Przez wiele lat miał edycję południową i wieczorną. W 1953 ponad milion nakładu, spadek nakładu wywołany pojawieniem się i umocnieniem telewizji. Numer, w którym napisano o śmierci de Gauille'a -2 mln nakładu. Czytelnicy mają wykształcenie podstawowe, techniczne i średnie. 10% to czytelnicy z wykształceniem wyższym.
L'Humanite
Dziennik komunistyczny. Wśród czytelników głównie robotnicy. Również młodzież i inteligencja. Kryzys komunizmu doprowadził do małego nakładu 50 tys. Dla ratowania wprowadzono mniejszy format, nowe rubryki, dodatki tematyczne, wydanie niedzielne („L'Humanite Dimanche”) przekształcono w magazyn „L'Huma hebdo”. Wpływy z reklam pokrywają 13% wydatków. W 1946 roku ukazywało się 25 dzienników komunistycznych.
Le Parisien
Wywodzący się z „Le Parisien Libere”, założonej w 1944. Gazeta nacjonalistyczna i antykomunistyczna. W latach 60. rozbudowano sieć wydawnictw lokalnych. Twórcami dziennika był Emilien Amaury i Claude Bellanger. W drugiej połowie lat 80. podbudowało się dzięki kapitałom Hachette. Nakład rósł do 450 tys. Początkowo gazeta poranna. Zmieniono kolor, format, ilość stron. Dziś wydania lokalne noszą nazwę „Le Parisien” ( wcześniej m.in.: „L'Oise Matin” i „Seine-et-Marne-Matin”), ogólnokrajowe od 94r. D'Aujourdhui. Dosyć bulwarowa. Czytają ją głównie mężczyźni, pracownicy przedsiębiorstw poniżej 50 roku życia. Głównie w Paryżu. Wcześniej system prenumerat z dostawą do domu. Prze pewien czas wydawany w dwóch formatach) również tabloidalnym -walka o czytelników. Antykomunistyczny i nacjonalistyczny. Przez pewien czas w latach 70. największy nakład wśród dzienników paryskich. W 1975 strajk pracowników kolportażu i drukarzy -o wolność prasy. Blokada dróg dojazdowych do Paryża.
Liberation
Lewicowy dziennik, powstały w 1973 roku. W jego tworzeniu miał swój udział Sartre. Pismo antykapitalistyczne. W 1981 został zawieszony w wyniku problemów finansowych. Po paru miesiącach wznowiony, bardziej umiarkowany, pod przewodnictwem Serge July. Od tego momentu zamieszczane są w nim reklamy. Propagował zbliżenie się do czytelnika. Zamieszczał dodatki: Vous, Metro, Plaisir, Multimedia, Travail. Nakład ok. 150 tys. Dzisiaj uznawany za dziennik informacyjny. Od 96 roku większość kapitału kontroluje grupa Pathe.
Le Monde
Najlepszy dziennik francuski. Porównuje się go do The new York Times i Times. Stara się być obiektywny. Umieszcza głównie publicystykę, a nie informację. Przez wiele lat brakowało w nim fotografii i reportaży, a szata graficzna była monotonna. „Obiektywizm zamiast partyjności” -brak wyraźnej ideologii politycznej, koniunkturalizm. Odbiorcami są ludzie wykształceni na wysokich stanowiskach, zaliczający się do dwóch grup: czytelnik-obywatel, czytelnik-indywidualista. Ma siedem działów: Międzynarodowy, Horyzonty, Przedsiębiorstwa, Społeczeństwo, Dzisiaj, Kultura. Cztery dodatki tygodniowe: Ekonomia (poniedziałek), Inicjatywy, zatrudnienie (wtorek), Świat książki (środa), Telewizja, Radio, Multimedia (sobota). Czytają go głównie mężczyźni 60%, poniżej 50 roku życia, w rejonie paryskim 60%. Wśród czytelników ludzie wolnych zawodów. Nakład ok. 325 tys. Zamieszcza wiele informacji międzynarodowych, w tym z Polski (korespondent w naszym kraju). Założył go Hubert Beuve-Mery. Zmniejszają się udziały pracowników we własności gazety. Od 89 znaczny kapitał zagraniczny. Ok. 54% kapitału przypada dziennikarzom, 11% czytelnikom, 35% przedsiębiorcom (m.in. Hachette). Dziennik ukazuje się w zmniejszonym formacie berlińskim, przy większej ilości kolumn i ilustracji. „Le Monde” zainwestował w brytyjski magazyn informacyjny L'Europeen. Ponadto wydawane są: Dossiers et docuements, Le Monde diplomatique, Le Monde de l'Education, Le Monde de philatelistes. Jest również cotygodniowy wybór wiadomości dla zagranicy w języku francuskim i angielskim.
Gazety tematyczne
La Tribune
Powstała z dziennika wieczornego L'Information, przekształconego w 1967 w „Le Nouveau Journal”. W 1996 roku zostaje „La Tribune”. Problematyka ekonomiczna, polityczna i społeczna. Ma stałe rubryki takie jak: La Tribune de la Tribune, La Trubune de la regions, La Revue de presse, Le Portrait, La Tribune de la presse trangere oraz dwie edycje: La Tribune Mediterranee i La Tribune Grand-Rhene-Alpes. Nakład ok. 70 tys. Czytany głównie przez mężczyzn pracujących w przedsiębiorstwach, w okolicach Paryża.
Les Echos
Założony został przez Servan-Schreiberów w 1908 roku. Był miesięcznikiem. W okresie międzywojennym został dziennikiem ekonomicznym. Wydawany pięć razy w tygodniu. Również problematyka polityczna i społeczna. W 1988 odkupiony przez brytyjski holding Pearson, wydający m.in. „Financial Times”. Nakład ok. 130 tys. Najlepszy dziennik ekonomiczny Francji. Nie pomija spraw międzynarodowych mających wpływ na życie gospodarcze. Cztery dodatki specjalne: Les Echos Management, Les echos Industrie, les Echos Immobilier, Les Echos Patrimoine. Raz w miesiącu dodatki: Les Echos Transport i les Echos Regions. Obecnie tworzy gazety na papierze elektronicznym, aktualizowane na gorąco. Łączyć z Internetem przez Wi-Fi, Bluetooth lub komputer. E-papier do zwijania. Jedyna gazeta w Internecie całkowicie płatna. „De Tijd” w Belgii.
L'Equipe
Założyli go w 1946 Jacques Goddet i Patrick Thominet.. Od 1964 roku należy do Emilien Amaury. Czytają go głównie mężczyźni w wieku 25-49 lat. Gazeta sportowa.Organizuje wyścig kolarski „Tour de France”. Nakład 404 tys.
Paris-Turf
Ukazuje się od 1971 roku, poświęcone jest hippice.
Le Nouveau Journal
Założona w 1967. Gazeta polityczna, ekonomiczna i finansowa.
Gazety lokalne
Ouest-France -Rennes, Le Progres-Lyon, Sud-Ouest-Bordeaux, La Voix du-Nord Lille, Dauphine Libere-Grenoble. Nouvelle Republique-Tours, Nice Matin-Nicea, L'estRepublicain-Nancy, La Montagne -Clermond-Ferrand, Dernieres Nouvelles d'Alsace-Strasbourg.
Rozpowszechnienie dzienników regionalnych jest większe od nakładów. Czytają je głównie mężczyźni po 50 roku życia. Czyta się 25 minut dziennie. Największe czytelnictwo w regionach zurbanizowanych, w Alzacji i Bretanii.
„Niektórzy medioznawcy francuscy krytycznie oceniają poziom prasy lokalnej np. za jej brak zainteresowania problemami międzynarodowymi.”
„Przeciętny dziennik prowincjonalny poświęca 20 do 25% swej powierzchni informacji krajowej i zagranicznej, 20 do 30% magazynowi informacyjnemu, czyli popularnym rubrykom, poradom, informacjom kulturalnym i ponad 40% informacjom lokalnym, które są jednocześnie banalne lub interesujące dla czytelników. Redagowanie ich wymaga jednak dużej dokładności są bowiem łatwo sprawdzalne.”
Gazety prowincjonalne mają poziom estetyczny egzemplarzy podobny jak gazety ogólnokrajowe.
L'es Republicain-Nancy
Założony w 1889. Zasięg Lotaryngii i France-Comte. Nakład 207 tys. (spadł). Czyta w rzeczywistości ponad 700 tys. Grupa wydawnicza France Est Medies.
La Montagne -Clermond-Ferrand
Od 1919 roku. Region Owernii i części Limousin. Polityka Alexandra Varem'a. Nakład zmniejszający się ciągle 209 tys. Red. naczelny Philippe Rousseau. Rozpowszechnienie 694 tys. osób.
Ouest-France -Rennes -zachód Francji
Założony w 1944. Nakład 781 tys. (większy niż w latach 80.) Każde wydanie czyta 2,2 mln.. Kraje Loary i Dolnej Normandii. Wydawany przez Groupe Ouest-France. Red. naczelny Jean-Luc Evin.
Le Progres-Lyon
Od 1859 w Loynie. Nakład 136 tys. (spadek w stosunku do lat 80.) W rzeczywistości czyta go ponad milion osób. Dostępny w okolicach Alp, w Loire i Cote-d'or. Od 2006 roku należy do grupy wydawniczej France Est Medies, wydajacej m.in. dziennik L'est Republicain. Wcześniej należał do grupy Soc Presse, części koncernu Dassault.
Nice Matin-Nicea,
Od 1944 roku. Alpes-Martines. Nakład 364 tys. (zwiększył się od lat 80.). Rzeczywiste czytelnictwo to ok. 900 tys. Grupa wydawnicza Groupe Nice-Matin (wchodzi w skład koncernu medialnego Lagardere). Red. naczelny Dominique Dabin.
Bibliografia:
Bartłomiej Golka, System medialny Francji, Warszawa 2001 (wszystkie cytaty użyte są z tej książki)
przewodnik.onet.pl
pl.wikipedia.org
7