` Wykład I z dn 24.10.04
Prawo Konstytucyjne Państw Obcych
Prof.dr hab. Anna Łabno dyżur pon.1630-1800
Egz pisemny 3 pytania opisowe
Podręcznik " Systemy konstytucyjne " Sarnecki
1. Zagadnienia ogólne
Charakterystyka Konstytucji jako akt normatywny, szczegółowa analiza rozwoju tego aktu, współczesnego jego znaczenia, zasady stosowania
Zasada konstytucjonalizmu- zasada podstawowa dla współczesnego ustroju z nazwy niej wynika, że zasadniczym elementem jest wprowadzenie do systemu konstytucji oraz jaką pełni funkcje konstytucja, nie tylko w ramach struktury aktów normatywnych.
Epoka i źródła powstania konstytucji
Konstytucje powstają na przełomie XVIII-XIX w. i najważniejsze dla zrozumienia tego aktu jest wskazanie w jakiej epoce i z jakich konieczności politycznych.
Co takiego się dzieje wówczas, że powstaje Konstytucja i w ślad za tym po latach powiadamy, że to jest podstawa systemu, że jest jakaś zasada, polegająca, że Konstytucja musi istnieć w demokratycznym państwie.
Odnosi się do naszego kręgu cywilizacyjnego prawa stanowionego. Ta zasada odnosi się do naszego kręgu kultury prawnej i kręgu cywilizacyjnego. Chodzi tu o kulturę prawną w ramach prawa stanowionego.
Koniec XVIII i połowa XIX w. to koniec pewnej epoki- kończy się państwo absolutne . Co tak właściwie się zmienia w czasie ?
W całej strukturze społecznej, co wywołuje tak daleko idące zmiany ustrojowe?
Z Rewolucji Francuskiej pamiętamy hasła: wolność, równość i braterstwo.
Dla nas najważniejsze jest to pierwsze hasło-wolności. Ta idea wolności pojawia się nie przypadkowo, zmienia się system gospodarowania, pojawia się nowy prąd gospodarczy-kapitalizm. W nowym systemie gospodarczym potrzeba jest jak najwięcej ludzi wolnych, temu procesowi gospod., towarzyszy proces degenerowania się dotychczasowego systemu władzy absolutnej na przykładzie Francuskim. Stąd pojawia się hasło degenerowania się władzy- koniec XVIII w. Rozpad Monarchii Absolutnej i Francuskiej, degeneracja stanów generalnych, związane z tym silne prądy oświecenia ograniczonej władzy świeckiej.
Każdy człowiek powinien być wolny. Ludzie wolni dają szansę rozwoju gospodarczego kapitalizmu, ale dla rozwoju gospodarczego i społecznego ważny jest 3-ci element jako wyjściowy tj. odpowiednio ukształtowana władza polityczna.
Sytuacja przykładowa: rozpada się system polityczny, władza monarchy jest słaba , nie istnieje reprezentacja interesów, bo Stany Generalne nie potrafią się zebrać i działać i to ogranicza możliwość rozwoju społecznego i gospodarczego, rozpada się też system interesu, które były charakterystyczne dla poprzedniego modelu władzy i społeczeństwa. Więzy stanowe się rozpadają, ludzie są zindywidualizowani. Nie ma powiązań stanowych, które były charakterystyczne dla systemu feudalnego.
Te trzy elementy: gospodarcze, społeczne i polityczne muszą ze sobą współgrać, muszą mieć wspólne powiązania. Muszą w zespoleniu funkcjonować, ażeby stworzyć dobre funkcjonujące państwo.
Podsumowanie: w końcu XVIII w. ulega zasadniczym zmianom system polityczny, bo on się degeneruje w tych strukturach, typowych dla Monarchii Absolutnej. Następuje jej wyraźny rozpad, rozpada się struktura społeczeństwa feudalnego, bo zmieniają się dotychczasowe powiązania i te elementy które konstruowały system feudalny. Z tym związane są takie procesy zmian gospodarczych, zmienia się w kierunku kapitalizmu, temu towarzyszy znaczna liczba wolnych rąk do pracy, ale potrzeba jest rozwiązania tej sytuacji tj. przyznania wolności człowieka.
Nadanie wolności będzie stanowiło właściwy motor dla rozwoju gospodarczego, ale równoległa z tym procesem musi się odbyć reforma systemu politycznego, systemu władzy .
Musimy pamiętać ! że mamy trzy komplementarne zestawy: polityczny, gospodarczy, społeczny- one muszą być zespolone ze sobą, ażeby stworzyć dobrze funkcjonujące państwo.
Jeżeli reformujemy system społeczny i gospodarczy tworzymy także podstawy ukształtowania się nowej struktury społecznej, nowych grup społecznych, nowych klas społecznych- to będą już ludzie wolni współdziałający z nowymi systemami gospodarki, nie ma podległości prawnej. I ci ludzie będą następnie się dzielić na rożne grupy i klasy społeczne wg rożnych kryteriów np. pochodzenia ekonomicznego, religijnego, pochodzenia społecznego. Pojawiają się zupełnie nowe grupy społeczne, których dotąd nie było, to będą ci którzy w nowym systemie gospodarczym najwięcej zyskają, to są przemysłowcy-kapitalisci (przedsiębiorcy, biznesmeni to nazwy współczesne).
Wszystkie te grupy społeczne maja pewne interesy społeczne, które chcą chronić.
Dochodzi do nowych strafikacji społecznej,do nowych podziałów społecznych. Skoro pojawiają się interesy to potrzeba jest także stworzenia nowych form zorganizowania tych interesów i ich reprezentowania. Wśród tych interesów jest wyodrębnienie interesów ekonomicznych i obok nich istnieją też jako szczególnie ważne interesy polityczne .
Monarchia Absolutna rozpadła się i w to miejsce poszukuje się nowej konstrukcji władzy i powołać taka organizację, która będzie realizować chronić interesy społeczne, ale tej nowej konstrukcji poszukuje społeczeństwo, które korzysta z wolności politycznej w pewnym zakresie. Poszukuje się takiego rozwiązania, które skutecznie będzie artykułować, nazywać określać i bronić interesy. Te procesy przebiegają w dłuższym przedziale czasu, to nie kwestia roku czy dwóch.
Warto zauważyć pojawienie się liberalizmu tj. nurt, doktryna, która dot. polityki, gospodarki oraz systemu społecznego.
Nurty liberalizmu: Polityczny, Gospodarczy,Społeczny.
Podstawową wartością, którą przynosi liberalizm na przełomie XVIII i XIX w. jest wolność jednostki, wręcz apoteoza wolności, jest ceniona wolność ponad wszystko przede wszystkim wolność od państwa, wolność w znaczeniu negatywnym. Wolność od czegoś w tym przypadku od państwa.
Liberalizm przynosi 3 kardynalne prawa:
-prawo do życia
-prawo do wolności
-prawo do mienia(własność) - te 3 prawa uwarunkowują działania człowieka i jego dążenia, sposób działania człowieka.
Sposób rozumienia wolności będzie wpływał na kształt władzy, na którą się powołał, na konstytucję całego systemu.
To są założenia, a jednocześnie punkt wyjścia jaki ujawnia się po upadku monarchii absolutnej .
Co się dzieje w systemie gospodarowania?
Jaka jest sytuacja w aspekcie wykonywania władzy politycznej?
Elementy muszą być zespolone i wynikać z analogicznych przesłanek. Źródłem tworzenia wszystkich 3-ch elementów jest doktryna liberalna, ona będzie ukierunkowywać myślenie o tym jak ma być zbudowany system społeczny, jaka ma być władza, jaki ma być system gospodarczy. W tych 3-ch nurtach się ujawnia nurty liberalizmu; gospodarczego, społecznego i politycznego. Wolność jest pozycja wyjściową
W gospodarce jest to wolny rynek, dążenie do zysku, w nurcie społecznym uznanie wolności człowieka, uznanie niezależności człowieka i jego wolności daje atomizację społeczeństwa . Apoteoza wolności prowadzi do tzw. alienacji czyli do osłabienia więzi społecznej.
Liberalizm nurt społeczny, natomiast jest ukierunkowany do jednostki , prowadzi do wyobcowania jednostki, stanowi sama dla siebie punkt odniesienia w programie społecznym liberalizmu, mocno akcentuje indywidualizm- każdy żyje sam dla siebie. Ważne egz! Z jakimi założeniami liberalizmu inne doktryny
W liberalizmie nie ma miejsca na wspólnotowość, a w Europie, to się bardzo mocno ukształtowało. Ameryka jest przykładem poczucia wolności, przy konieczności współdziałania i w konsekwencji bardzo systematycznego skutecznego tworzenia organizacji, reprezentacje najróżniejsze interesy od najmniejszej wspólnoty do całego państwa. Liberalizm prowadzi do tego, że każdy sam dla siebie żyje.
Atomizacja jest wynikiem bardzo wysublimowanego systemu wolności .
W liberalizmie przyjmuje się nie altruizm, nie idea czyli pomoc drugiemu, bo np. biedny, chory, tylko interes finansowy, bo warto mu pomóc , bo mogę na tym zyskać.
Stany Zjednoczone są w innej sytuacji, bo nie były zmuszone do likwidacji starego porządku.
Te cechy społeczne, które wymagają takiego dopasowania żebyśmy mieli system, który się ukształtuje to ozn. Że musimy zbudować takie państwo, które te wartości będzie chronić. Jest to zupełnie nowa konstrukcja w stosunku do tego co było. Można budować to w drodze rewolucji jak Francuzi, a można drogą kapitalizmu
Jak konstruujemy ten system?
Tak zbudować, by miało jak najmniej funkcji, które nie będzie odbierało człowiekowi wolności, ani też nie będzie jej ograniczało ponad oczywistą konieczność. Tyle trzeba odebrać wolności, żeby ten system był racjonalny, dawał ochronę, czyli bezpieczeństwo i ktoś musi stanowić prawo.
W XIX w. to czas budowania takiego państwa, gdzie ma mało funkcji, gdzie są zminimalizowane i ograniczenia są do tych 2-ch zakresów działania:
1. do stosowania prawa
2. do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego jak i na granicach państwa, to jest wizja państwa liberalnego tzw. Państwa Stróża Nocnego, można wyjść spokojnie na ulicę , państwo postrzegane było jako podmiot , który zabiera wolność społeczną.
To jest odpowiedz na absolutną władzę, jednostka jest wolna a państwo nie może być arbitralne. To są założenia dla Konstytucji władzy, uzasadnionej istnienie państwa
Nowe powstałe granice społeczne poszukują gwarancji, że to co nowe będzie trwało, konstrukcja prawa, które stabilizuje przyjęte rozwiązania, które daje gwarancje, że to jest stabilna konstrukcja. Narzędziem takiego założenia jest oczywiście norma prawna, to prawo ma stabilizować przyjęte rozwiązania. Należy wiec, uchwalenia Konstytucję, to koniec procesu zaszłości
Następuje więc w tym przypadku porozumienie różnych grup społecznych, także władzy monarchy i to dało nam powód do uchwalenia Konstytucji.
Jest to proces charakterystyczny dla części państw europejskich
Dawny porządek jest zlikwidowany, na tym buduje się nowy system: społeczny, ekonomiczny, polityczny, uchwala się konstytucję, która ma stanowić gwarancję , że to co uchwalone będzie obowiązywać.
Jeśli chodzi o Stany Zjednoczone, to była inna sytuacja, bo nie były zmuszone do likwidacji starego porządku, ten system powstaje nie na gruzach dawnego ustroju. Ten europejski problem podejmowany jest przez arystokrację, próbę powrotu do władzy jest w Stanach Zjedn., nieznany, nie było tam monarchii nie był znany monarcha. Nie trzeba było o nią walczyć.
I te prądy liberalne, oświeceniowe mogły być podstawą nowego systemu, także uchwalono konstytucję wykorzystując liberalizm, prądy, wykorzystując nowe doświadczenie w dziedzinie systemu gospodarczego, ale tego bagażu przeszłości nie ma w przeciwieństwie do Europy. ST. Zjedn. Rozwijały się tu ewolucyjnie bez różnych powrotów przeszłości, jak np., we Francji.
Jak ma wyglądać prawna gwarancja, że nowy system będzie trwały?
Tak więc przyznanie wolności wszystkim, daje możliwość tworzenia nowego społeczeństwa, pojawiają się nowe interesy polityczne, interesy gospodarcze, społeczne, pojawia się władza, która ma gwarantować ich realizację, ale równocześnie zastrzeżone zostaną prawo do udziału we władzy nowych grup społecznych, one te swoje interesy chcą w ramach określonej sytuacji chronić
Dwa elementy systemu nowożytnej demokracji
- system reprezentacji
-Parlament
są to podstawowe elementy systemu nowożytnej demokracji.
Element prawny: Konstytucja ma gwarantować stabilny udział we władzy nowych grup społecznych. To pewny rodzaj umowy.
Jak rozdzieli się władzę między monarchę a reprezentacje społeczną? Monarcha jeszcze nie traci władzy
W ten sposób tworzy się ustrój, ustrój monarchii parlamentarnej, będzie istniała i monarchia i Parlament. Konstytucja jako podstawowe ustalenia wzajemnych stosunków można traktować jak umowę społeczną .
Co w treści?
W treści umowy muszą się znaleźć ustalenia podmiotu władzy. Konstytucja musi wskazywać kto posiada władzę , to rzecz podstawowa dla wykonywanej władzy. Wychodzi czasem problem podziału między Parlamentem a monarchą. W Stanach Zjedn. Tego problemu nie ma, nie będzie tam sporu, bo nie ma Monarchy. W ciągu Xix. Pozycja monarchy ewoluuje w kierunku monarchii reprezentacyjnej, symbolicznej lub też całkowitej eliminacji jak we Francji, później w Zjednoczonych Niemczech, w Austrii następuje likwidacja monarchy. I także wynikiem wydarzeń I woj.świ. powstanie republiki, ale początkowo sytuacja może być rożna, może być monarchia konstytucyjna, może być już republika. Parlament uzyskuje zatem cała władzę albo ją dzieli tak, że monarcha ma prawo sankcji. Podmiot może być też samodzielny. Zawsze musimy pamiętać o Parlamencie jako o organie, który reprezentuje interesy , reprezentowany jest przez część społeczeństwa. Jest jednak zróżnicowanie, różne partie kandydują. Na początku XIX w. nie istnieje, ale potem z chwilą postępującej reformy prawa wyborczego muszą pojawić się organizacje, które zorganizują interesy w terenie i zorganizują je w Parlamencie. To jest czuły długoletni proces krystalizowania się i podziałów społecznych i form w jakich te podziały uzewnętrznią swoje interesy, te nowe grupy muszą się przecież wypowiedzieć..
W 1830 r w Wielkiej Brytanii po reformie prawa wyborcze ma 3-4 % ludności, i do tej pory istnieją(to jest niedościgły wzór), ale chodzi o to, by pokazać jak to się dzieje, że Parlament w XIX w. się właśnie kształtuje, on się kształtuje w oparciu o różnicujące się interesy społeczne. Chęć ich zrealizowania, a płaszczyzna tego jest Parlament, do którego musimy sobie wybrać reprezentantów. Ważne jest dla nas jak ten Parlament się kształtuje na podstawie nowej struktury społecznej i ma tu miejsce reprezentowanie i ścieranie się interesów, to jest to po co Parlament powstaje i temu ma służyć. Dzisiaj jest inna sytuacja. Społeczeństwo jest i będzie pluralistyczne, ale pluralizm jest zorganizowany, bo inaczej nie da się funkcjonować w chaosie. Chaos to kryzys państwa.
W konstytucji jest to wszystko uregulowane: kto jest podmiotem i jak ją ma wykonywać, jakie organy się powołuje, jakie zasady rządzą tą strukturą, jakie są zadania, funkcje, kompetencje tego aparatu- to musi być zawarte, bo wtedy jest gwarancja, że tak faktycznie będzie, oto chodzi przecież, to co uchwalimy, to co uważamy za stosowne, że ma być - regulujemy w Konstytucji.
W konstytucji znajduje się jeszcze jedna rzecz, a mianowicie :
- uregulowanie dot. pozycji jednostki. Jeśli człowiek ma być wolny, to
trzeba mu dać gwarancję i Konstytucja musi mu to zagwarantować, reguluje to w formie tzw.1-szej generacji praw człowieka. Konstytucja musi mu to zagwarantować. 1-sza generacja to prawo liberalne powstałe w XIX w., dla których punktem wyjścia stanowią prawa liberalne i kardynalne gwarantujące bezpieczeństwo: prawo do życia, wolności i mienia, to kwintesencja myślenia liberalnego, a władza może na nas wymusić ofiarę z życia tylko ze względu obrony państwa- to konstrukcja oświecenia. Te prawa zawarte w Konstytucji będą dot. Wolności praw osobistych i praw politycznych.
- wolność korespondencji, wolność mieszkania -to prawo osobiste człowieka
-wolność zrzeszania, tworzenie partii politycznych(nie ma uregulowania w Konstytucji, ale w ustawie) - to prawa polityczne człowieka.
W Konstytucji są przepisy dot. jej zmian, ten zakres zmian jest bardzo wąski.
Konstytucja liberalna zawiera prawa własności. Prawo własności jest gwarancją demokracji i druga regulacja tamtych czasów, to nakaz nakładania podatków, tylko w drodze ustawy. Dostosowanie do przyjętych założeń dot., funkcji państwa, ono stanowi prawo, musi zagwarantować bezpieczeństwo, niczym więcej się nie będzie zajmować- to punkt wyjścia, musi zagwarantować podmiot władzy , strukturę aparatu władzy, pozycję ustrojową i zasady zmiany aktu. To jest ważne w tworzeniu nowego systemu.
Ustalenie władzy najwyższej w republice będzie to naród. Pojecie narodu politycznego jest wąsko ujęte, to ci którzy maja prawa wyborcze.
Upowszechnienie prawa wyborczego trwa ponad 100 lat.
Naród polityczny jest stworzony w Konstytucjach w końcu XIX w. W Szwajcarii po II w.ś kobiety uzyskały pr.wyborcze, to zamyka wszyscy Europie proces upowszechniania tego prawa . Dopiero wtedy,gdy wszyscy jednak uzyskują pr.wyborcze możemy mówić, że naród w sensie politycznym jest pojęciem etnicznym, ale muszą być pr.wyborcze powszechne.
Wiek XIX jest kolebką demokracji, wtedy wykształciły się te instytucje, maja korzenie w tych procesach z przełomu XVIII i XIX w, tworzenie grup społecznych i nowego systemu gospodarczego, systemu partii politycznych, przez cały XIX w. Utrwalają się te instytucje oraz rozwija się system reprezentowania interesów, bo tworzą się partie polityczne, grupy nacisku, tzw.grupy interesu. Wzorem są to Stany Zjedn.np. myśliciel Detokewil podróżował po świecie i opracował po tych wyprawach książkę, w której widać b.wyraźnie jak XIX w. ,tendencja do tworzenia organizacji reprezent.interesy jest widoczna w różnych konfiguracjach.
W Polsce nie są rozwinięte ani jedne ani drugie .
Jaką drogę zrobiliśmy od tego liberalnego punktu widzenia do kształtu dzisiejszego Konstytucji?, a to jest tylko jakby zmaterializowanie pewnych tendencji. Konstytucja liberalna odzwierciedla trendy ówczesne. Jest wyrazem tego co myślano o ustroju tamtych czasów.
Co się stało przez 150 lat?, bo dopiero po II w.św. Konstytucje nabierają straszliwych treści. Zmieniła się koncepcja sposobu myślenia o państwie i o jednostce. Zmieniają się funkcje państw w następstwie pewnych procesów. Współczesny konstytucjonalizm zupełnie różni się od tego z XIX, bierze się to ze zmian społecznych, zmieniły się oczekiwania wobec władzy.
W II poł. XIX w., doznajemy przyspieszenia, wyraźnie się zmienia struktura społeczna i sposób zorganizowania interesów. Zasadniczym punktem przełomowym jest wielki kryzys gospodarczy z przełomu lat 30-tych XXw.
Pewien związek ze zmianami ma także upowszechnianie się prawa wyborczego. Im więcej jest podmiotów do głosowania tym większy jest zasięg interesów, które trzeba objąć programem politycznym, różne grupy dochodzą nowe, które maja swoje interesy, np. intern.chłopów, robotników-uzyskują stopniowo pr.wyborcze, bo stają się adresatem programu. To upodmiotowienie nowych grup społecznych prowadzi do tego, że trzeba także zagospodarować, one emancypują się dążąc do uzewnętrznia swoich potrzeb do walki, uzyskujemy prawa wyborcze, wobec tego tworzymy swoje organizacje, które będą reprezentować te interesy. Możemy stanąć do walki np., o władzę m.in. nacisk na władzę., gwarantuje spokój społeczny. Kryzys w gospodarce kapitałowej np., ten z lat 30-ch, to są źródła zorganizowania społeczeństwa i działania władzy. Jest to proces ewolucyjny, władza musi objąć swoim zainteresowaniem szersze kręgi społeczne, nie może rządzić w imieniu wąskiej grupy . Biorąc pod uwagę całą strukturę społeczną pojawia się problem równości, łagodzenia zjawisk kryzysowych gospodarki .I tak rodzi się , gdy chodzi o aktywność państwa - interwencjonizm państwowy.
O rozszerzeniu się prawa wyborczego, które zaczyna obejmować nowe grupy społeczne, także tych dolnych warstw społecznych, a co za tym idzie muszą się pojawiać nowe struktury, które będą reprezentować interes nowych grup społecznych uzyskujących pozycje równorzędne z pozostałymi, dysponujące prawem wyborczym, a to ozn. Wprowadzenie ich do walki wyborczej. Władza daje te gwarancje przez to, że uchwala prawa określonej treści. Nowa grupa społeczna oczekuje zagwarantowanie im ochrony, a dla nich duże znaczenie ma ochrona socjalna, która jest inspirowana przez kryzysy, które w tego typu gospodarce muszą się pojawić. Poszukuje się zatem takich rozwiązań, które łagodziłyby negatywne zjawiska gospodarcze i odpowiadałyby na zapotrzebowanie społeczne, gdy chodzi o realizacje zasady równości, a to bardzo często sprowadza się do wyrównania poziomu materialnego. Władza się staje reprezentantem naszych interesów.
W XIX w., nie było w Wielkiej Brytanii partii pracy, byli Wigowie i Torysi oraz konserwatyści i liberałowie . Liberałów z rynku politycznego przesuwa na margines partia pracy, ale to jest partia innych grup społecznych niż liberałowie i konserwatyści, tj przykład partii nowego typu, która reprezentuje interesy nowego typu, a to z kolei powoduje, że jeśli ona dochodzi do władzy, to zajmuje się ochroną interesów tych którzy ja wybrali, gdzie nie potrzebne jest myślenie w kategorii Państwa Nocnego Stróża, bo klientami politycznymi tego ugrupowania nie jest ten, kto sam dla siebie jest pracodawcą. Partia reprezentuje interesy pracowników najemnych , tych którzy kapitału nie posiadają. Te procesy powodują , że funkcja państwa(bo zaczyna występować w rożnych rolach) musi dochodzić do kompromisu z tymi interesami. Bo z 1 strony partia reprezentuje interesy swojej klasy, z drugiej musi dbać o utrzymanie ładu i porządku. Przyjmuje wiele funkcji, które w XIX w., nie pojawiły się w ogóle.
Kryterium jest takie czy państwo potrafi zagwarantować dobrobyt i realizować oczekiwania materialne(np. edukacja), dbać by kryzysy gospodarki kapitalistycznej nie prowadziły do całkowitego krach-systemu.
Państwo staje się podmiotem, które zapewnia opiekę tym, którzy tego potrzebują. Powinno dbać o koniunkturę gospodarczą, tak ażeby łagodzić bezrobocie.
Po I w.ś., powstają koncepcje socjal-demokratyczne tzw. Państwo dobrobytu i wtedy wyraźnie zmienia się funkcja państwa. Z państwa Nocnego Stróża w państwo opiekuna. To swoje apogeum osiąga po II w.ś., w wersji Szwedzkiej, to już inne państwo niż te z I poł. XIX w., poprzez stymulowania procesów ekonomicznych wpływa na rozwój gospodarczy, na wyrównanie różnic materialnych. I tak wygląda rozwój w płaszczyźnie gospodarczej i społecznej.
Jak się to odbija na systemie władzy i Konstytucji? Jeśli Konstytucja pełni funkcje gwarancyjną to jasne będzie, że Konstytucja musi w swej treści ulec zmianie i to jest logiczna konsekwencja. Państwo minimum odchodzi do lamusa, ono się odrodzi potem w koncepcjach doktrynalnych neoliberalizmu, bo nie znika jako sama koncepcja . W wersji złagodzonej odrodzi się w rozwiązaniach……………?
***************************************************************************************
Jest teraz wersja państwa opiekuńczego. Konstytucja w II poł. XX w. zmienia
swe oblicze .
W konstytucji marcowej widać nowe trendy
Ochrona pracowników, skrócony czas pracy, ochrona własności
Państwo jako podmiot zobowiązujący do utrzymania ładu, ale nie działa jako podmiot w gospodarowaniu.
W okresie miedzywojennym w 20-leciu pojawiają się prawa i wolności człowieka 2-ej generacji tj., prawo ekonomiczne, socjalne i kulturalne.
Konstytucjonalizacja tych praw następuje po II wojnie światowej, w wiekszości państw, np., Konstytucja włoska w 1947r. - razbudowany katalog 2-ej generacji, funkcje państwa wobec słabszych grup społecznych. Konstytucja niemiecka 1949r. - inaczej niż we Włoszech, wprowadzono klauzulę generalną socjalnego państwa PRAWNEGO NIE REALIZ. 2-GA GEBERACJA
Państwo musi prowadzić aktywną działalność - dominuje w okresie międzywojennym pojawia się tendencja 2-ej generacji praw człowieka
Konstytucjonalizm zawiera normy programowe dot. Zagadnień działania państwa
To nie akt , który służy do tego kto i jak wykonuje władzę?
Pytanie EGZ.! EWOLUCJA KONSTYTUCJI- etapy zmieniające konstytucję
Zatem pojawiają się normy programowe, państwo ma dbać o dobrobyt, bezpieczeństwo w celu realizacji dobra rodziny art.75K norma programowa
Jednocześnie w ostatnich latach jest wyraźna tendencja do normatywizacji konstytucji czyli normy dla których nie ma środków prawnych
nie ma środka prawnego , który by pomagał wyegzekwować pewne rzeczy np., budownictwo TBS-ch, jest wiele praw w konstytucji, które są egzekwowane np., prawa wyborcze
Jeśli mówimy o normatywizacji to takie rozwiązanie, które ograniczy posługiwanie się normami programowymi, dla których nie mamy środków prawnych. Jeżeli jest środek prawny możemy się domagać dotrzymania tych praw.
Prawo podmiotowe jt. Co jest możliwe do wyegzekwowania
Chodzi o to by Konstytucja dała podstawę do uzyskania pewnych dóbr, ale nie materialnych
W Konstytucji Amerykańskiej nie ma słowa o tym . Im trudniejsza sytuacja polityczna kraju tym większy populizm.
We wszystkich Konstytucjach europejskich ten trend jest uwidoczniony ale doktryna podkreśla normatywny charakter Konstytucji
Państwo w sposób umiarkowany ma zadania i funkcje, które ma realizować, bo inaczej stwarza iluzje postanowień Konstytucji.
Państwo powinno mieć zadania, ale umiejętność myślenia w kategoriach prawnych, katalog państwa, które nie wynikają z populizmu i zaskarbiania sobie siły. Konstytucja ma bardzo dużo fikcyjnych postanowień. Chodzi tu o populizm, który bardzo odbił się na normach programowych , które są w Konstytucji. We wszyskich Konstyt. Europejskich ten trend programowy jest podkreślony, choć doktryna normatywizacyjna jest…….
Obowiązkiem państwa jest stanowienie prawa , które pozwala na;
- odpowiednie prawa ochrony zdrowia,
- system edukacji
- system emerytalny
- system stypendialny
Konstytucja ma być przede wszystkim normatywna, ma zawierać normy, które może zrealizować, aby nie ulegało państwo populistycznym prądom
Podsumowanie:
Droga jaką przeszedł konstytucjonalizm od XIXw. do czasów współczesnych to droga do państwa jako minimum i konstytucyjnej regulacji wykonywania władzy oraz podstawowe prawa i wolności do państwa opiekuńczego, które przejęło na siebie obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego, a nawet więcej niż bezpieczeństwa socjalnego. Bardzo wiele Konstytucji formuje zadania dla państwa przekraczające realne możliwości( zadania które są realne) to powoduje pogłębianie kryzysu państwa opiekuńczego, które może stać się niewydolne. W ostatnich latach uwidacznia się coraz wyraźniej dążenie do normatywizacji konstytucji tzn. uznania, że jest to przede wszystkim akt zawierający normy prawne. Taki normatywny charakter konstytucji nie stoi na przeszkodzie by zawrzeć w tym akcie obowiązek wykonywania przez państwo tych zadań. Chodzi o wspomaganie najbardziej potrzebujących pomocy publicznej.
5