364


Wallenrodyzm - postawa człowieka, który aby osiągnąć wyższy cel, sięga po środki nieetyczne - zdradę i podstęp. Przeżywa konflikt - musi wybierać między nakazami honoru, chrześcijańską moralnością a obowiązkiem walki. Poświęca życie, własne szczęście dla dobra narodu. Bohater osiąga cel, jednak ponosi klęskę jako człowiek. Kreator bohatera użył „kostiumu historycznego" - Konrad Wallenrod ukazuje tragizm Polaków - czy zgadzać na wierność zaborcom, czy dokonać spisku; rewolucji. Pieśń wajdeloty Halbana wyraża chęć walki - „Z tej pieśni wstanie mściciel naszych kości".

Poemat „Konrad Wallenrod" rozpoczyna napad Krzyżaków na Litwę i porwanie pięciolet-niego chłopca. Zakon nadał mu imię Walter von Stadion Alf. Wychowywany był w duchu rycerskim przez mistrza krzyżackiego Winrycha. Litewski wajdelota Halban uświadomił chłopcu jego pochodzenie; obudził miłość do ojczyzny i pragnienie zemsty. Po potyczce Krzyżaków z Litwinami, Alf wraz z Halbanem przeszli na stronę rodaków, dostali się na dwór Kiejstuta. Walter zakochał się z wzajemnością w jego córce Aldonie, lecz „szczęścia w domu nie zaznał, bo go nie było w ojczyźnie". Powrócił z Halbanem do Krzyżaków. Jako giermek hrabiego Konrada Wallenroda wyruszył do Palestyny. Hrabia zginął w niejasnych okolicznościach. Alf schronił się w Hiszpanii. Zdobył tam żołnierską sławę (jako Wallenrod) w bitwach z Maura-mi. Został wybrany przez Zakon na mistrza. Zamierzeniem Konrada było wewnętrzne zniszczenie państwa krzyżackiego. Wyznaczał surowe kary za łamanie ślubów, nakazywał modlitwę, pokuty. W dniu św. Jerzego, podczas uczty, Halban przypomniał mu jego misję. Poprowadził atak na Litwinów, kierując Krzyżaków tak, by ponieśli klęskę. Konrad prosił Aldonę by uciekła z nim na Litwę. Został zdemaskowany jako zabójca prawdziwego Konrada. Boha-ter dokonał samobójstwa, z rozpaczy umierała jego żona.

Winkelriedyzm - bohater dynamiczny - słaby, znudzony, ból istnienia; wędrowiec, szuka celu życia, poznaje świat; spiskowiec. Sens istnienia widzi w samotnym poświęceniu dla oj-czyzny, wyzwoleniu narodów spod władzy absolutnej. Kordian formułuje hasło: „Polska Win-kelriedem narodów". (Winkelried - szwajcarski bohater z XIV w.) W odróżnieniu od Wallenroda, nie potrafi złamać etyki rycerskiej. Jest chwiejny, przerażony myślą zabójstwa, naiwny - wierzy, że wraz ze śmiercią cara Polska odzyska wolność.

walllenrodyzm - postawa bohatera, który pod pozorami wiernej służby knuje okrutną zemstę na znienawidzonym wrogu, chociaż ta zdradliwa metoda walki wywołuje u niego głęboki konflikt wewnętrzny. Bohater tego typu poświęca szczęście osobiste dla dobra ojczyzny, jest żarliwym patriotą, ale jednocześnie bohaterem prawdziwie tragicznym.

Cechy powieści poetyckiej: (na podst. Giaura)

Fabuła - luźna, epizodyczna, pełna niedomówień i zagadkowości;

Narrator - subiektywny, jawnie komentujący postawę bohatera, zwraca się wprost do czytelnika, jest często maską ukrywającą osobę twórcy;

Czas - zakłócenie chronologii wydarzeń

Forma - otwarta (pelna niedomówień, niejasności)

Język - górnolotny, patetyczny, wyrazy orientalne

Bohater - ma tajemniczą biografię; skłócony ze światem, przeżywający przemianę duchową;

mesjanizm - nazwa pochodzi od Mesjasza (zbawcy, odkupiciela); tak jak Chrystus był Mesjaszem dla całej ludzkości tak Polska ma spełnić podobną rolę wobec narodów europejskich, pozostających w niewoli. W myśl tej teorii Polska jest Chrystusem narodów, gdy więc miara cierpienia się wypełni Polska, tak jak Chrystus zmartwychstanie, odzyska wolność i przyniesie ją innym ujarzmionym narodom. Zanim to jednak nastąpi ukazana jest symboliczna scena ukrzyżowania Polski, w którym niepoślednią rolę odgrywają państwa europejskie. Rolę Heroda w tym akcie ukrzyżowania Polski pełni car Mikołaj I. Piłatem umywającym ręce jest Francja, która mimo zabiegów dyplomatycznych ks. A. Czartoryskiego nie udzieliła Polsce pomocy. Rolę żołdaków pojących żółcią pełnią Prusy i Austria, a żołdak Moskal wytacza krew niewinnego narodu, zostaje też nazwany "najgłupszym, najsroższym z siepaczy". W końcowej części widzenia poeta powraca do wizji wskrzesiciela narodu, nazywa go namiestnikiem wolności na ziemi, powtórnie nazywa go tajemniczym imieniem:

"Z matki obcej, krew jego dawne bohatery,

A imię jego czterdziežci i cztery".

Obrazy w "Widzeniu": (w nawiasach obrazy analogiczne biblijne)

- kibitki wywożące polską patriotyczną młodzież na północ, na Syberię oraz zapowiedź wskrzeszenia narodu (rzeź niewiniątek);

- męka i śmierć narodu polskiego po klęsce Powstania Listopadowego (śmierć Chrystusa na Krzyżu);

- zmartwychstanie narodu polskiego (zmartwychwstanie Chrystusa);

- Mikołaj I (Herod);

- rozbiory, cierpienie narodu polskiego (sąd nad Chrystusem, droga krzyżowa);

- Francja, która nie pomogła Polsce w czasie powstania (Piłat, który umył ręce).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pochodne wyzszych rzedow id 364 Nieznany
364 MEGANE 2
4 rozB 364 376
plik (364)
364
364 816 83 001
364
364 , Psychologia społeczeństwa
364 Koniec szkoly
364 i 365, Uczelnia, Administracja publiczna, Jan Boć 'Administracja publiczna'
364 365
357 364 id 36081 Nieznany
http, www orduser pwr wroc pl dbfiles 364 1 publish [ www potrzebujegotowki pl ]
364
364
364
364

więcej podobnych podstron