Okolice ciała narażone na ucisk ze strony opatrunków gipsowych:
Obojczyk
Wyrostek kruczy, barkowy i grzebień łopatki
Wyrostek łokciowy i nadkłykcie kości ramiennej
Dalsze głowy kości łokciowej i promieniowej (nadgarstek)
Wyrostki kolczyste
Talere biodrowe
Krętarze większe
Boczna i przyśrodkowa strona stawu kolanowego
Głowa strzałki
Przednia krawędź kości piszczelowej
Kostka boczna i przyśrodkowa stawu skokowo-goleniowego
Guz piętowy
SZYNOWE OPATRUNKI ORTOPEDYCZNE
Opatrunki szynowe na kończynę dolną
Szyna Volkmanna składa się z 2 rynn, blaszanej przeznaczonej do ułożenia w niej kończyny, a zakończonej prostopadłą podstawką dla oparcia stopy. Wewnętrzną powierzchnię szyny należy wyścielić warstwą gumy porowatej, a po ułożeniu kończyny i opatrzeniu watą przy bandażować opaskami okrężnymi.
Szyna Dieterichsa składa się z drewnianych elementów i służy do transportu chorych ze złamaniami uda. Dłuższą część szyny przykłada się po stronie bocznej od stopy aż do dołu pachowego, krótsza zaś od strony przyśrodkowej stopy do pachwiny. Całość zespala się opaskami, obie zaś części szyny łączy się obwodowe od stopy drewnianą rozporka, do której można umocować taśmy wyciągu nałożonego na stopę. Przeciwwyciąg stanowi wtedy oparcie szyny w dole pachowym i w pachwinie.
Szyna Thomasa zbudowana jest z grubego pręta metalowego wygiętego w kształcie wydłużonej litery U. Końce szyny łączą się z pierścieniem mieszczącym górny odcinek uda i wspierającym się o krocze, guz k niszowy i zewnętrzną część miednicy. Podłużne części szyny przebiegają po zewnętrznej i przysrodkowej stronie kończyny. Część łącząca ramiona szyny obwodowo od stopy służyć może do zaczepienia wyciągu nałożonego na stopę. Szynę zespala się z kończyną obwojami opasek.
Podstawka Brauna jest metaiowym rusztowanie m przystosowanym do ułożenia kończyny w łóżku chorego. Naciąg z opasek muślinowych między górnymi prętami stwarza płaszczyznę podparcia dla tylnej powierzchni kończyny. Na konstrukcji podstawki Brauna można montować przystawki do przeprowadzania wyciągu, podparcia lub podwieszenia stopy.
Szyna Grucy stanowi podobne rusztowanie metalowe połączone przegubami, co pozwala na zmianę wysokości ułożenia kończyny i wybrania kąta zgięcia stawu kolanowego.
Opatrunki szynowe na kończynę górną
Szyna Grucy składa się z szeregu elementów wykonanych z blachy allu-pulonowej, łączonych przegubami zaopatrzonymi zaciskami śrubowymi. Część tułowiową szyny przypina się do klatki piersiowej i tułowia za pomocą pasów parcianych. Części podtrzymujące kończynę można ustalać w różnych ustawieniach.
Szyna Jonesa jest modyfikacją szyny Thomasa. Kończynę wsuwa się w pierścień, opierający się o części miękkie dołu pachowego. Łokieć pozostaje zgięty, przedramię opiera się na przesuwanej części szyny. Szyna ta nadaje się do stosowania wyciągu za ramię.
METODY STOSOWANIA TRWAŁYCH WYCIĄGÓW
Nazwy wyciągów zależą od sposobów ich umocowania na chorym. Wyciąg umocowany w kości chorego nosi nazwę bezpośredniego, zaś wyciąg umocowany na skórze nazywa się pośrednim.
Umocowanie wyciągu bezpośredniego.
Na kończynach używa się do tego celu drutu Kirschnera lub gwoździa Stein-manna wraz ze stosownymi klamrami. Zarówno druty Kirschnera, jak i gwoździe Steinmanna fabrykowane są ze stali nierdzewnej w różnych długościach i przekrojach.
Typowymi miejscami wprowadzenia drutu lub gwoździa są odcinki kości zbitej, łatwo dostępne, pokryte cienką warstwą części miękkich.
Technika założenia drutu wyciągowego:
Wyjałowienie drutu, wiertarki oraz wybranego pola na powierzchni kończyny. Przygotowanie i ochrona rąk lekarza jak do zabiegu operacyjnego.
Ułożenie chorego na wznak, ustabilizowanie kończyny.
Znieczulenie 1—2% nowokainą miejsc wprowadzenia i wyprowadzenia drutu.
Umocowanie drutu w wiertarce, nałożenie prowadnicy zabezpieczającej drut przed wyginaniem.
Nakłucie skóry końcem wąskiego noża, wprowadzenie drutu do styku z kością, kontrola kierunku — drut powinien przewiercić kość prostopadle do długiej osi kończyny, w płaszczyżniie czołowej ciała.
Kontrola skóry po przewierceniu drutu. W razie napięcia skóry w miejscach przebicia drutem, należy ją naciąć tak, aby przesunęła się odpowiednio; postępowanie to zapobiega martwicy skóry.
Nadzianie na końce drutu i przyklejenie do skóry plytek z jałowej gazy, założenie tarczek zapobiegających przesuwaniu się drutu w kanale kości, założenie i napięcie klamry wyciągowej.
Do wprowadzenia gwoździa Steinmanna używa się również wiertarki, choć do guza kości piętowej oraz do kości osób starszych można wbić gwóźdź za pomocą młotka.
Klamra wyciągowa do drutu Kirschnera posiada urządzenie do napinania drutu, klamra do gwoździa Steinmanna nie ma urządzenia napinającego.
Wagę ciężarka wyciągowego ustala się stosownie do zadań, jakie wyciąg ma spełniać. Wyciąg bezpośredni można obciążyć 10—15 kg, gdy tymczasem wyciąg pośredni tylko 2—4 kg. Ciężarek wyciągowy zawiesza się na końcu sznura po przeprowadzeniu go przez bloczek bądź krążek. Ciężarek powinien ziwisać pionowo, nie opierając się o żadne przedmioty, oś wyciągu powinna się pokrywać z osią kończyny.
Warunkiem działania wyciągu jest przeciwwyciag, jaki stanowi zazwyczaj ciężar ciała lub kończyny chorego. W tym celu unosi się nożny koniec łóżka chorego przy wyciągu za kończyny dolne i miednicę, zaś głowowy podczas wyciągu za głowę.
Do wyciągów na kończynie górnej używa się często zamiast ciężarka taśmy gumowej, sprężyny.. Działaniu wyciągowemu przeciwstawia się wtedy miejsce oparcia szyny ortopedycznej lub opatrunku gipsowego.
Metody trwałych wyciągów za głowę różnią się od podanych powyżej. Wyciąg bezpośredni wykonuje się za pomocy aparatu Vinkego, klamry Crutchfielda lub innych, które zakłada się na kości czaszki po nawierceniu w zewnętrznej blaszce zbitej otworów do zaczepienia klamry.
Wyciąg pośredni za głowę wykonuje się za pomocą pętli Glissona lub innych urządzeń.
Niebezpieczeństwa stosowania wyciągów
Polegają głównie na możliwości zakażeń kości lub części miękkich, zesztywnień lub rozciągnięć stawów, porażeń lub niedowładów.
Zakażenie kości w kanale drutu lub gwoździa bywa najczęściej skutkiem przesunięć bocznych kości po drucie. Objawy bólowe zarówno samoistne, jak i podczas poruszania wyciągu wystarczają do rozpoznania tego powikłania. Wzniesienie ciepłoty i wydzielina ropna pojawiają się w kilka dni później. Zapobieganie polega na stosowaniu tarczek metalowych, płytek filcowych lub korkowych, zapobiegających przesunięciom drutu wzglądem kości. Najpewniejszym postępowaniem w razie zakażenia kanału jest wczesne przeniesienie wyciągu w odpowiednie niezakażone sąsiedztwo.
Zakażenie w częściach miękkich wokół drutu lub gwoździa rozwija się zwykle powierzchownie wskutek martwicy skóry napiętej przez gwóźdź czy drut albo nadmiernie uciśniętej przez tarczkę. Zakażenie to może przechodzić wtórnie na kostny kanał wyciągu. Prócz leczenia miejscowego przeważnie należy przenieść wyciąg w inne stosowne miejsce.
Zesztywnienia stawów bywają najczęściej następstwem błędów pielęgnacyjnych, braku ćwiczeń lub zakażeń w stawie czy jego sąsiedztwie. Długotrwała transfiksja mięśni przez drut czy gwóźdź wyciągowy prowadzić może wtórnie do zesztywnienia stawu. Szczególnie wrażliwe jest kolano, jeśli założono wyciąg w odcinku nadkłykciowym uda oraz palce ręki (niebezpieczeństwo wyciągów drutowych za kości śródręcza).
Trwałe rozciągnięcie elementów torebkowo-więzadłowych występuje przede wszystkim w kolanie u starszych chorych.
Porażenia i niedowłady dotyczą najczęściej nerwu łokciowego wskutek uszkodzenia go drutem wyciągowym w okolicy łokcia lub nerwu strzałkowego wskutek ucisku szyny podtrzymującej kończynę.
Niedokrwienie kończyny w następstwie zaciśnięcia obwojów okrężnych mocujących wyciąg pośredni, zwłaszcza w leczeniu złamań lub zwichnięć u dzieci, może prowadzić do porażeń i przykurczów.
Większość uszkodzeń skóry powstaje wskutek nadmiernego ucisku przez wyciągi kamaszkowe lub mankietowe. Pęcherze podnaskórkowe powstawać mogą wskutek drażnienia skóry przez przylepiec lub klej, a także wskutek zbyt silnego i długiego obciążania wyciągu pośredniego. Jeśli zapobiegniecie tym uszkodzeniom nie jest możliwe, należy przenieść "wyciąg na zdrową skórę”.