9. Rola i społeczno - gospodarcze skutki rozwoju nowych środków transportu od XVIII do XX wieku (drogi, kanały, kolej, żegluga parowa, samochód, samolot).
- drogi - w XVII wiecznej Europie ułatwiły transport, a przede wszystkim komunikację. Dawniej drogi były uczęszczane tylko sezonowo gdyż w porach deszczowych ich nawierzchnia nie nadawała się do jazdy np. ciężkim wozem. Gdy zaczęto budować drogi z utwardzoną nawierzchnią (pas drogi z utwardzoną nawierzchnią, pas drogi sezonowej z ziemi oraz pas drzew przy drodze żeby zwierzęta się nie męczyły w słońcu) przewóz licznych płodów rolnych do miast stał się łatwiejszy. Drogami przewożono też węgiel, ale było to bardzo kosztowne, dlatego zagłębia węglowe były też często miejscami gdzie wytapiano żelazo. Poprzez rozwinięcie sieci dróg zwiększyła się migracja pomiędzy miastami, podróżowanie było ułatwione (większa mobilność społeczeństwa).
- kanały - boom kanałowy w Anglii, wcześniej pływano z towarami wokół wyspy a teraz pływa się kanałami, znaczne obniżenie kosztów transportu (nawet o 30% mniej), pierwszy kanał zbudował Bridgewater, łączył on jego kopalnie z Manchesterem. Przewóz węgla kanałami był szybszy i tańszy, przez co bardziej konkurencyjny w stosunku do węgla wożonego drogami. Następne kanały budowano między Manchesterem a Liverpoolem. Budowa licznych dróg wodnych powodowała bankructwo maruderów, którzy zajmowali się przewozem towarów drogą lądową. Przy budowie kanałów wykorzystywano wiele nowych technologii, np. mosty nad rzekami, po których płynęły barki z węglem.
- kolej - dzięki opracowaniu nowych i szybkich technologii produkcji stali staje się ona tania i ogólnodostępna, co w znacznym stopniu przyczynia się do budowy pierwszych linii kolejowych. W 1804 r. Richard Trevithich skonstruował lokomotywę. Rozpoczęto budowę licznych torowisk, mostów tuneli i wiaduktów. Z początku kolej miała wielu przeciwników, gdyż twierdzono, że mocno zatruwa środowisko. Pierwszych kolei używano do przewozu surowców potrzebnych do wytopu stali, pierwsza towarowa linia kolejowa w 1825 r. między Stockton a Darlington. W 1829 r. zbudowano kolej dla użytku publicznego. Fakt ten miał o tyle duże znaczenie, że teraz można było przemieszczać się w dużo szybszym tempie, a przede wszystkim kolej mogła przewieść za jednym razem znacznie więcej osób niż wóz. Kolej miała większy zasięg niż kanały, dlatego używano jej do przewozu węgla na większe odległości. W 1830 r. powstała pierwsza pasażersko-towarowa linia kolejowa między Manchesterem a Liverpoolem. 1869 r. kolej transamerykańska, 1901 r. kolej transsyberyjska.
- żegluga parowa -Pierwszy statek parowy zbudował w 1802 r. Robert Fulton. Statki parowe miały większą ładowność niż żaglowce i mogły przewozić towary o krótkim terminie przydatności do użycia. W 1807 r. powstał pierwszy parowiec pasażerski „Clermont”, który umożliwił podróże ludności między kontynentami. Gwałtowny rozwój żeglugi parowej nastąpił w 1869 r. po otwarciu kanału Sueskiego (1894 r. kanał Koloński, 1914 r. kanał Panamski). Statki parowe były bardziej sterowne niż żaglowce, dlatego z łatwością pływały po wąskich kanałach, przez co miały znacznie krótszą drogę do przebycia (nie musiały pływać wokół Afryki). W rozwoju żeglugi parowej duże znaczenie odegrał wynalazek śruby okrętowej (1827 r.). Statki parowe ułatwiły wymianę handlową pomiędzy kontynentami, przez co rozwinął się handel zagraniczny.
- samochód - stworzenie samochodu osobowego ułatwiły dwa wynalazki: 1860 r. silnik spalinowy oraz płyn wybuchowy Benza (benzyna). Jako pierwszy wyprodukował i wprowadził na rynek samochód Carl Benz. Opracował on swój trójkołowiec w roku 1885, a sprzedawać zaczął w roku 1888. Inny niemiecki inżynier Gottieb Daimler zbudował nadającą się do użytku czterokołową mechaniczną bryczkę w roku 1886. Pojazd napędzany był jednocylindrowym silnikiem o mocy 1.1 KM i mógł rozwijać prędkość 16 km/h. Samochód z początku miał wielu przeciwników, wytykano mu przede wszystkim niebezpieczeństwo zarówno dla pieszych jak i dla kierowców. W 1896 r. mechanik z Michigan skonstruował czterokołowy pojazd napędzany dwucylindrowym silnikiem mocy 4KM, samochód nosił nazwisko swojego wynalazcy - Henry'ego Ford'a. Ford T był pierwszym samochodem produkowanym w systemie potokowym. W 1900 r. na drogach Europy pojawia się nowy samochód opracowany przez Daimlera, Ottona Maybacha i częściowo (po śmierci Daimlera) przez Franka Jellinka nazwany imieniem córki tego ostatniego Mercedes. W ciągu pierwszych 100 lat historii przemysłu samochodowego w sumie pojawiło się ponad 10 000 marek samochodów. Około roku 1914 samochód w zasadzie zastąpił konia na drogach. Pierwsza wojna światowa wykazała, że samochód jest praktycznie bezkonkurencyjnym środkiem transportu.
- samolot - samolot skonstruowali jako pierwsi bracia Wilbur i Orville Wright w 1903 r. Pierwszy lot trwał 12 sekund, na odległość 120 stóp. W 1909 r. Louis Bleriot samolotem własnej konstrukcji przelatuje nad kanałem La Manche. W 1914 r. Pierwsze przeloty pasażerskie na trasie Tampa - St. Petersburg na Florydzie. Pierwsza wojna światowa pokazuje, jak wielką siłę niszczycielską mogą nieść ze sobą samoloty. Rozwiązania techniczne wykorzystywane przy budowie bombowców posłużyły potem do budowy pierwszych samolotów pasażerskich. W 1918 r. Austriacy zakładają pierwszą samolotową linię pocztową na trasie Wiedeń - Kraków - Lwów - Kijów - Odessa. W 1927 r. Amerykański generał brygady Charles Lindbergh jako pierwszy przelatuje samotnie nad Atlantykiem, pokonując trasę z Nowego Jorku do Paryża. Na początku II wojny światowej Powstaje pierwszy samolot odrzutowy - Heinkel He-178. Samolot w swej historii używany był nie tylko do celów transportowych, ale także wojennych. O wynalazku tym mówi się, iż uczynił świat mniejszym. Dzięki samolotom możemy podróżować w bardzo szybkim tempie i do każdego miejsc na świece. Wynalazek ten jest w dalszym ciągu ulepszany, jak dotychczas nie wymyślono lepszego środka transportu.