Motoryczność (ruch)
Specyficzną działalnością człowieka są jego działania ruchowe, czynności ruchowe, motoryczne. Motoryczność jest znamienną cechą istoty ludzkiej. Wielorakie przejawy motoryczności ludzkiej, uwarunkowania, specyfika rozwoju ruchowego oraz możliwości jego stymulacji stały się głównym przedmiotem zainteresowań wielu specjalistów, wielu dziedzin wiedzy. Stały się także swoistym polem dociekań naukowych w poznaniu człowieka.
Problem motoryczności stanowi zwłaszcza oryginalny i swoisty, własny obszar penetracji nauk o kulturze fizycznej.
Według wielu autorów, głównym przedmiotem nauk o kulturze fizycznej jest ciało człowieka. W jego odczuciu jest to niewłaściwe ujęcie problemu. Ponieważ ciało jest przedmiotem zainteresowań wielu dziedzin nauki i wielu dziedzin życia. Dla obszaru kultury fizycznej podstawowym problemem jest aktywność motoryczna ruch. To jest ściśle związane z ciałem człowieka, ale nie interesuje się tym zbytnio ani medycyna, ani psychologia. Ruchem zajmują się przede wszystkim nauki o kulturze fizycznej. Na tle tych zainteresowań naukowych oraz poszukiwań badawczych ukształtował się z biegiem lat kierunek wiedzy, który podejmuje próbę kompleksowego, syntetycznego ujęcia zagadnień motoryczności. Podejmuje próbę teoretycznego i praktyczno-metodycznego zespolenia poglądów oraz rezultatów badań wielu nauk w tym zakresie. Tę rolę próbuje spełniać, samodzielna dziś dyscyplina nauki, którą nazywamy antropomotoryką, teorią motoryczności, kinezjologią, nauka o motoryczności, kinantropologia. Zajmuje się problematyką motoryki człowieka, który poddaje się sam jakiejś aktywności ruchowej, symulowanej poprzez innych. Czy potrzebna jest wiedza o ruchu by go wykonać? Nie! - W życiu codziennym nie zastanawiamy się dlaczego umiemy chodzić, biegać, skakać itd. Dlaczego więc interesuje nas nauka o podstawach ruchu?
1. Antropomotoryka należy już dziś do klasycznych nauk o kulturze fizycznej. 2. Zajmowanie się motorycznością człowieka ważne jest przede wszystkim ze względu na praktyczne znaczenie tych rezultatów badawczych, wyjaśnień itp. Praktyka wymaga od nas wielu wyjaśnień. Praktyka stawia nam wiele pytań - trzeba je usystematyzować, gromadzić, potem na ich tle poddaje się problemy wynikające z nich systematycznych badaniom i analizom, by w ten sposób pomnażać i uzyskać wiedzę o motoryczności człowieka.
Wyodrębnienie obszary motoryczności człowieka z całości aspektów poznania organizmów i osobowości człowieka jest zasadne z następujących względów:
1. Przejawy motoryczne są najczęstszą formą reakcji człowieka na bodźce środowiska. W tych reakcjach uzewnętrzniają się wielostronne, biologiczne właściwości ustroju człowieka. Wszędzie ostatecznym faktem pozostaje ruch. Niewiele form aktywności człowieka nie ma nic wspólnego z ruchem. Nawet niektóre stany emocjonalne są związane z jakimś ruchem. Ruch jest najczęstszą formą reakcji człowieka.
2. W aktywności motorycznej człowieka przejawia się cała różnorodność jego osobowości. Począwszy od prostych gestów i czynności dla utrzymania się przy życiu, aż po wysoce złożone i wyspecjalizowane formy działalności zawodowej , sportowej. Analizując formy poruszania się, można coś powiedzieć o charakterze zawodnika. Każda osoba, zawodnik charakteryzuje się swoistą formą wykonywania danej czynności, mimo wykonywania tego samego elementu technicznego.
3. Motoryczne działania i czynności są podstawowym środkiem komunikacji międzyludzkiej i sposobem kształtowania stosunków międzyludzkich. Różne gesty, mimika, ruchy są środkiem komunikacji - mowa ciała, mimika, pantomimika, słowne komunikowanie się.
4. Ruch jest głównym czynnikiem rozwoju i doskonalenia człowieka. Wielorakie formy ruchu są podstawowym środkiem kształcenia i wychowania. Możliwości ruchowe człowieka są jednym z istotnych uwarunkowań tego procesu. Nie zawsze jest to właściwie pojmowane przez współczesnego człowieka. We współczesnym społeczeństwie występuje ogromna redukcja aktywności ruchowej - negatywne skutki zdrowotne. Współczesna cywilizacja oddziaływuje w sposób negatywny na rozwój człowieka co wyraża się ogólnym obniżeniem sprawności i wydolności współczesnego pokolenia otyłości.
5. Problemy rozwoju motorycznego.
Rozwój motoryczny charakteryzuje się ogromnym bogactwem, wielostronnością i bardzo specyficzną dynamiką. Dzięki tej różnorodności człowiek może sam swobodnie poruszać się w otaczającym go świecie, a nawet może go w jakimś stopniu opanować.
Motoryczność człowieka spełnia jednak szczególną rolę w obszarze kultury fizycznej. Jest bowiem motoryczność dla specjalistów kultury fizycznej nie tylko jedną z podstawowych funkcji żywego organizmu i elementem jego osobowości, nie tylko swoistym przedmiotem poznania, badania. Motoryczność jest przede wszystkim terenem działania tych specjalności. Stanowi zasadniczą sferę ich zabiegów tzn. pielęgnowania, kształtowania, wzbogacania, ale także naprawiania czy korygowania. Stąd też problematyka motoryczności człowieka ma ważne znaczenie i zajmuje właściwe miejsce w ramach studiów wychowania fizycznego.
Antropomotoryka znalazła się dopiero w II połowie lat 90 XX wieku w minimach programowych.
Istota, pojęcia i zakres przedmiotu.
Filozoficzną podstawą dla określania studiów badań i analiz nad motorycznością człowieka jest ruch jako obiektywna rzeczywistość i forma życia.
Motoryczność - całokształt przejawów i uwarunkowań oraz zachowań i potrzeb ruchowych człowieka
- całokształt struktur, procesów, stanów oraz efektów związanych z aktywnością ruchową.
Motoryczność to nie tylko to co widzę, jak ktoś biega, skacze..., jest to także to co umożliwia te czynności. O motoryczności decydują także zachowania, a więc inne czynniki niż fizyczne.
W takim ujęciu tworzy ona elementarną płaszczyznę i rdzeń całego obszaru kultury fizycznej.
Głównymi pojęciami przedmiotu są:
Ruch - zewnętrznie dostrzegalny, obiektywny przejaw zmian ciała człowieka lub jego części w czasie i przestrzeni. Ruch określa nam to co widzimy np.: że ja chodzę... Czynności ruchowe są widoczne.
Motoryczność - szerzej pojmowane zjawisko, obok ruchu. Obejmuje neurofizjologiczne (neurocybernetyczne) oraz psychiczne charakterystyki, które zawierają w sobie elementy świadomości oraz inne subiektywne czynniki - nie można sprowadzać tego tylko do phisis. Podstawy motoryczności są natury biologicznej, psychologicznej i socjalnej.
Motoryka człowieka nie jest tylko godnym podziwu darem natury, względnie produktem historycznego rozwoju gatunku człowieka.
Motoryczność stanowi bardzo wyjątkowe, społeczne zobowiązanie oraz odpowiedzialność zwłaszcza ludzi działających w obszarze kultury fizycznej.
?
Socjopsychicznego oraz psychomotorycznego wymiaru aktywności motorycznej w aspekcie sesnownego, zgodnego z wiekeim i długoletniego, aktywnego zachowania.
To jest aspekt gwarantujący prawidłowe funkcjonowanie, wieloletnie człowieka. Rozwoju człowieka nie można ograniczyc tylko do jego progresywnej fazy - przebiega on w ciągu całego życia człowieka
Wzrastającej roli psychomotorycznej precyzji działań człowieka, efektywności systemu
Człowiek-Maszyna.
Głównie w aspekcie motoryczności zawodowej, funkcjonowania dorosłego człowieka uwikłanego w działalność zawodową. Bez znaczenia jest także obszar kondycyjny i koordynacyjny.
3. Znaczenia psychomotorycznego postepowania relaksacyjnego, jak też psychomotorycznych metod interwencyjnych w terapeutycznych i rehabilitacyjnych zabiegach.
Terapia muzyczna, taneczna itp.
4. Rozwiązania problemu motorycznych treści szkolnego wychowania fizycznego oraz technomotorycznego repertuaru sportu wycznynowego
Ten problem jest nierozwiązany. Dziś wiele kwestii ze sportu wyczynowego przenosi się do szkoły - nie zawsze jest to porządne. Zachodzi to też w odwrotnym kierunku.
Poprzez motoryczne działania możemy także wpływać na rozwój osobowości człowieka. Motoryczność stanowi ważny środek socjalizacji i rozwoju osobowości - zawiera określone kategorie i wartości.
Funkcje kultury fizycznej - motoryczności.
1. Orientacyjna - w otaczającym nas środowisku
2. Eksploracyjna - poprzez ruch poznajemy środowisko
3. Lokomocyjna (transportowa)
4. Kooperacyjna - współdziałanie w społeczeństwie, w zespołach, wywieramy wpływ na inne grupy
5. Komunikacyjna - niewerbalne przekazywanie i przekształcanie informacji, naśladowanie czynności wzorczych
6. Socjalizacyjna - ocena postępowania naszych działań w środowisku społecznym, w grupie społecznej
7. Kontrolna - ocena, kontrola myślenia, działania motorycznego, wzajemnych relacji
8. Aktywacyjno-regulacyjna - motywy inspirują nas do takiego czy innego zachowania
9. Estetyczna
10. Somato-refleksyjna - w działaniach motorycznych człowieka zmaga się nie tylko ze środowiskiem, ale i z samym sobą, przezywa w sposób indywidualny własną aktywność, własne ciało poddane aktywności ruchowej.
1