Kapitały (fundusze) własne banku - wielkość, struktura, znaczenie dla

banku

Kapitał własny to wyrażone w pieniądzu fundusze własne podmiotu gospodarczego, będące odpowiednikiem majątku stanowiącego jego własność.

Jednym z podstawowych wymogów stawianych założycielom banku jest zgromadzenie kapitału, którego wielkość powinna być dostosowana do rozmiarów i zakresu prowadzonej działalności. Minimalna kwota kapitału założycielskiego nie może wynosić mniej niż równowartość w złotych 5 mln ECU.

Wielkość kapitału własnego określa jego pozycję na rynku, w wielu przypadkach decyduje o wiarygodności finansowej. Większe zasoby finansowe umożliwiają zwiększenie zaangażowania finansowego banku w operacje aktywne. Wysoki kapitał umożliwia także pokrycie ewentualnych strat bez zachwiania podstaw egzystencji banku.

W zależności od formy prawnej banku, kapitałem własnym banku są:

• w banku państwowym - fundusz statutowy, rezerwowy i zapasowy,

• w banku w formie spółki akcyjnej - kapitał akcyjny oraz wszelkiego rodzaju fundusze rezerwowe i zapasowe,

• w bankach spółdzielczych - fundusz udziałowy, zasobowy i rezerwowy

i inne fundusze zaliczone przez Prezesa NBP do funduszy własnych.

Niezależnie od formy własności kapitały własne banków dzieli się na cztery kategorie:

1. Fundusze (kapitały) własne podstawowe - kategoria I

• Kapitał podstawowy,

• Kapitał zapasowy,

• Kapitały rezerwowe,

• Fundusz majątku trwałego,

• Niepodzielony zysk z roku ubiegłego.

2. Fundusze (kapitały) uzupełniające - kategoria II

• Fundusz ryzyka,

• Fundusz środków trwałych,

• Fundusz postępu technicznego,

• Fundusz inwestycyjny,

• Fundusz dewizowy.

3. Zasoby stałe - kategoria III

• Pożyczki partycypacyjne,

• Zablokowane depozyty długoterminowe, kwalifikowane tylko za zgodą NBP

4. Inne składniki funduszy własnych - kategoria IV

Najistotniejszą grupę funduszy własnych stanowi grupa 1, gdyż stanowi ona do 50% możliwości angażowania się banku w działalność inwestycyjną na rynku kapitałowym.

Fundusze stanowiące II kategorię nie mogą być większe od 100% funduszy własnych podstawowych.

Zasoby stałe III kategorii nie mogą być większe niż połowa funduszy własnych podstawowych.

Przy wyliczaniu współczynnika wypłacalności fundusze II kategorii i zasoby stałe III kategorii nie mogą być brane pod uwagę w wielkościach większych nuż wielkość funduszy własnych podstawowych.

Suma funduszy własnych podstawowych oraz funduszy własnych II kategorii i zasobów stałych III kategorii daje fundusze własne brutto.

Chcąc ustalić fundusze własne netto należy od funduszy własnych brutto odjąć brakujące rezerwy na kredyty nieregularnej, straty z poprzedniego i bieżącego okresu sprawozdawczego oraz udziały kapitałowe w podmiotach finansowych. Tak obliczone fundusze własne netto odnoszone są w stosunku do sumy aktywów rynkowych i pozycji pozabilansowych, będących iloczynem kwot aktywów i pozycji pozabilansowych oraz stopy procentowej reprezentującej tzw. wagi ryzyka.

Banki usilnie starają się zwiększyć swoje fundusze własne. Jest to osiągane głównie:

• Poprzez przeznaczenie znacznej części zysków netto na zwiększenie funduszy własnych,

• Poprzez emisję akcji (w bankach akcyjnych) lub dotację (w bankach państwowych i komunalnych).

Udział kapitału własnego w kształtowaniu się sumy bilansowej jest stosunkowo mały (do ok. 10%) , wynika z tego, że większość środków jakimi dysponują banki, pochodzi ze źródeł obcych.

Mimo to spełnia wiele istotnych funkcji:

1. Funkcja założycielska: posiadanie kapitału jest warunkiem otrzymania zezwolenia przez odpowiednie władze na założenie banku.

2. Funkcja hamulca: działalność kredytowa banku jest uzależniona od wielkości kapitału (wielkość jednego kredytu, wskaźnik Cooka),

3. Funkcja finansowa: kapitał własny stanowi źródło finansowania środków trwałych (majątku banku), a także długoterminowych inwestycji,

4. Funkcja przejściowego wyrównania poniesionych strat i osiągniętego zysku,

5. Funkcja tworzenia zaufania do banku: prezentacja wielkości kapitału jako miary solidności banku

2

1

---