Notatka dla Słuchacza
Alergia to inaczej uczulenie, specyficzna nadwrażliwość organizmu na zetknięcie z alergenem (antygenem) - obcą substancją wywołującą patologiczną reakcję immunologiczną naszego organizmu. Przyjmuje różne postaci (np. alergia wziewna, kontaktowa lub pokarmowa albo iniekcyjna+-+6) i prowadzi do wystąpienia zróżnicowanych objawów.
Najczęstsze Objawy alergii to:
katar - wodnista wydzielina z nosa, często spływająca po tylnej ścianie gardła
kichanie
świąd nosa
podrażnienia na nosie od ciągłego pocierania (w szczególności u dzieci)
świszczący oddech
suchy kaszel
problemy z oddychaniem, uczucie duszności
zaczerwienienie spojówek
świąd okolic oczu
łzawienie
obrzęk powiek
wyprysk skórny lub pokrzywka
suchość i świąd skóry
ból brzucha lub biegunka
nudności i wymioty
Podatność na alergię ma podłoże genetyczne, często dziedziczne, co sprawia, że prawdopodobieństwo pojawienia się alergii wzrasta jeśli u członków rodziny wystąpiła alergia. Zakłada się, że również czynniki środowiskowe znacznie podnoszą ryzyko wystąpienia alergii. Są wśród nich: zanieczyszczenie powietrza, dym papierosowy, przebyte infekcje, nazbyt sterylne otoczenie w okresie rozwoju dziecka czy nadużywanie środków chemicznych. Wystąpienie alergii świadczy o wcześniejszym kontakcie z antygenem, w wyniku którego organizm wytworzył specyficzne przeciwciała, które przy kolejnym zetknięciu z daną substancją prowadzą do powstania nadmiernej reakcji na ten alergen, w postaci stanu zapalnego, który może być zlokalizowany w różnych narządach (np. w błonach śluzowych dróg oddechowych lub na skórze). Jest to wynikiem produkowania przez komórki odpornościowe substancji, swoistych mediatorów stanu zapalnego, w tym najczęściej histaminy, która również wywołuje uczucie świądu. Alergie często są trwałe, ale mogą również występować okresowo. Bagatelizowane, nieleczone mogą być przyczyną poważniejszych przewlekłych chorób, w tym przede wszystkim astmy.
Aby wiedzieć na co należy się leczyć wskazane jest przeprowadzenie testów alergicznych. Wykonuje się je na dwa różne sposoby. Jednym z nich są pospolite testy skórne oceniane zazwyczaj w trójstopniowej skali. Polega on na kontakcie alergenu z uszkodzonym naskórkiem i obserwacji pacjenta. Drugi sposób to badania z krwi.
Najlepszą metodą terapeutyczną jest unikanie kontaktu z czynnikami alergizującymi. Nie zawsze jest to jednak możliwe, dlatego często konieczne jest stosowanie farmakoterapii lub przeprowadzenie swoistej immunoterapii.
Na podłożu alergicznym wymienić możemy 4 choroby bazujące na nim. Są to : Astma oskrzelowa, Atopowe Zapalenie Skóry, Alergiczny Nieżyt Nosa i Wstrząs Anafilaktyczny. Choć ten ostatni nie jest chorobom, a bardziej powikłaniem.
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i substancji w organizmie. Prowadzi ona do nadmiernego kurczenia się oskrzeli, co z kolei powoduje uczucie duszności, trudności w oddychaniu czy ucisku w klatce piersiowej. Podstawowym badaniem dodatkowym w diagnostyce astmy jest spirometria. Badanie polega na pomiarze pojemności życiowej płuc oraz jej składowych. W farmakoterapii stosujemy leki kontrolujące przebieg choroby (przyjmowane na stałe) oraz przyjmowane doraźnie (działające objawowo, przyjmowane doraźnie w razie napadu). Do pierwszej grupy zaliczamy na przykład: Glikokortykosteroidy (sterydy), Kromony, , Metyloksantyny, Leki przeciwleukotrienowe, Monoklonalne przeciwciało anty-IgE, Immunoterapia swoista („odczulanie”). U większości chorych regularne i odpowiednie leczenie przynosi pożądane efekty. Odległe, czyli oceniane po wielu latach, wyniki podleczenia astmy się dobre. Astmatycy mogą w miarę normalnie funkcjonować.
Atopowe Zapalenie Skóry (Atopia, AZS, Egzema) - aktualnie nie uleczalna choroba o podłożu głównie genetycznym, polegająca na różnego rodzaju wypryskach i pęknięciach skóry. Można tylko leczyć jej objawy. Sama choroba nasila się i uspakaja nie dając o sobie znać do póki nie nasili się reakcja alergiczna. Podleczać ją można przyczynowo (lecząc alergię) lub objawowo dzięki maściom, kremom, naświetlaniu
Katar sienny lub alergiczne sezonowe zapalenie błony śluzowej nosa. definiowane jako objawowe zapalenie błony śluzowej nosa wywołane reakcją IgE zależną. Wskutek reakcji organizmu na alergen immunoglobuliny dróg oddechowych powodują uwalnianie przez mastocyty i bazofilehistaminy drażniącej błonę śluzową nosa. Objawy Alergicznego Nieżytu Nosa wielokrotne kichnięcia, obfita wydzielina z nosa (wodnista lub wodnistośluzowa), świąd w nosie, zatkanie nosa - jedno lub obustronne, zapalenie spojówek objawiające się zaczerwienieniem, łzawieniem, światłowstrętem oraz świądem oczu, ból głowy, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, ogólne przemęczenie. Leczenie może przebiegać na różne sposoby: W przypadkach znalezienia działającego alergenu konieczne jest, obok wyeliminowania go, odczulanie swoiste jako metoda leczenia przyczynowego. W leczeniu objawowym kataru siennego stosuje się środki antyhistaminowe. Popularne są również podawane miejscowo kortykosteroidy.
Wstrząs Anafilaktyczny (anafilaksja) Jest to najsilniejsza z możliwych reakcji alergicznych mogąca doprowadzić nawet do śmierci alergika. Najczęściej zachodzi on wśród alergików iniekcyjnych i zazwyczaj już mała dawka alergenu może do niego dorowadzić. Przy zwykłej alergii chorzy często uskarżają się na różne objawy. Przy wstrząsie anafilaktycznym reakcje te są wielokrotnie nasilone. W dodatku towarzyszą im reakcje ogólnoustrojowe, takie jak: drastyczny spadek ciśnienia krwi, duszności i niedotlenienie, gwałtowne wymioty, osłabienie, utrata przytomności. Postępowanie przeciwwstrząsowe:
1. Przerwij kontakt z alergenem - jeśli wstrząs jest efektem uczulenia na jad owadów, rozejrzyj się, czy nie ma w pobliżu np. os, czy pszczół (jeśli są, przeprowadź chorego w inne miejsce). Jeśli żądło tkwi w skórze, usuń je, by nie wydzieliło kolejnej porcji jadu.
2. Oceń stan chorego - czy ma problem z oddychaniem, czuje postępujące osłabienie (związane jest głownie z gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi), czy nie traci świadomości (jeśli nie, mów cały czas do niego, uspokajającym głosem, dowiedz się też, czy ma przy sobie jakieś leki przeciw alergii i na co jeszcze może być uczulony).
3. Wezwij pogotowie - opisz lokalizację, stan chorego. Jeśli wiesz, powiedz, co wywołało wstrząs. Nie rozłączaj się, nim dyspozytor nie potwierdzi, że przyjął zgłoszenie. Pamiętaj też, że możesz poprosić go, aby pozostał na linii i udzielał ci dalszych szczegółowych instrukcji (zwłaszcza w wypadku resuscytacji, patrz też punkt. 5).
4. Zrób zastrzyk z adrenaliny (epinefryny) - instrukcja poniżej.
5. Zapewnij bezpieczną pozycję - rozepnij ubranie chorego, by ułatwić mu oddychanie, a potem... Jeśli jest przytomny, połóż go z nogami uniesionymi nieco do góry. Jest nieprzytomny, ale oddycha? Połóż go na boku. Jeżeli stracił przytomność i nie oddycha, połóż go na wznak i rozpocznij resuscytację. Polega ona na robieniu masażu serca (30 zdecydowanych rytmicznych uciśnięć klatki piersiowej), na przemian ze sztucznym oddychaniem (2 wdechy).
Każdy alergik powinien znać lub mieć przy sobie Kalendarz pylenia roślin - zbiór informacji na temat stężenia pyłków roślinnych w powietrzu na przestrzeni roku i w poszczególnych regionach geograficznych. Opracowywaniem kalendarza pylenia roślin zajmują się regionalne stacje monitoringu aerobiologicznego właściwe dla danego kraju lub regionu geograficznego.