Program nauczania języka kaszubskiego

z elementami wiedzy o Kaszubach

w przedszkolu

„Z kaszëbsczim w szkòle”

autor: Teresa Czerwińska

Wprowadzenie

Program nauczania języka kaszubskiego w przedszkolu „Z kaszëbsczim w szkòle” został opracowany w oparciu o obowiązującą Podstawę programową wychowania przedszkolnego (Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r.). Stanowi on integralną całość z programem o tej samej nazwie przeznaczonym dla klas I-VI szkoły podstawowej.

W edukacji przedszkolnej przyswajanie języka będzie przebiegało głównie poprzez uczenie się ze słuchu, nie przewiduje się czytania. Natomiast dużą rolę będzie odgrywała obserwacja, słuchanie, ruch, zapamiętywanie, działalność artystyczna.

Do realizacji niniejszego programu nie proponuje się podręczników. Karty pracy, o ile są konieczne, nauczyciel powinien przygotować sam w zależności od poziomu zaawansowania grupy przedszkolnej.

Cele:

• wzbogacanie wiedzy przedszkolaka o otaczjącym świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym;

• poznawanie języka swoich przodków;

• zapoznawanie z tradycjami i obrzędami swojego regionu;

• podnoszenie sprawności mówienia, słuchania, śpiewania;

• kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej;

• rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, działalność plastyczną, techniczną i teatralną;

• wspieranie ciekawości, aktywności i samodzielności u dzieci;

Sposób osiągania celów:

Program będzie realizowany poprzez zabawy, tańce, naukę piosenek, rymowanek, wyliczanek, wycieczki po najbliższej okolicy, organizowanie krótkich scen teatralnych, działalność plastyczną i techniczną. Wiele zajęć można prowadzić w formie gier dydaktycznych, konkursów, oglądania na żywo eksponatów muzealnych. Dzieci będą poznawać zagadnienia językowe i region stopniowo przechodząc od tego , co jest im najbliższe i znane, do zdobywania wiedzy w szerszym zakresie.

Treści programu zostały osadzone w sześciu blokach tematycznych:

Tematyka

Założenia realizacyjne

I

Mieszkamy na Kaszubach

Legendy o regionie kaszubskim Słuchanie opowieści o Kaszubach Wycieczki po okolicy Tańce kaszubskie Gra na perkusyjnych instrumentach ludowych Flaga i herb Kaszub Kolorowanie elementów haftu kaszubskiego

Dziecko dowie się, gdzie leżą Kaszuby, nauczyciel podczas wycieczki opowie legendę o powstaniu Kaszub. Po powrocie do sali powstanie praca zbiorowa przedstawiajaca piękno naszego regionu. Z czasem nauczyciel opowie dzieciom inne legendy. Przedszkolaki nauczą się śpiewać i tańczyć „Wele Wetkę”. Mogą wykonać ilustrację do piosenki lub fartuszek dla bohaterki. W późniejszym czasie przygotowujemy układ taneczny do „Cindy” lub innego utworu. Przy okazji Dnia Niepodległości uświadamiamy dzieciom, że Kaszubi mają również swoje symbole.

II

Dom i rodzina

Jak się nazywam Jak wyglądam Moja rodzina Gdzie mieszkam Jak wygląda dom kaszubski Wiersz dla mamy

Przedszkolak już na pierwszych zajęciach będzie wiedział, jak się przywitać i pożegnać. Przedstawi się i opowie o sobie i wymieni członków swojej rodziny. Z okazji Dnia Babci, Dnia Matki nauczy się krótkich wierszy. Zaprojektuje kaszubski strój dla mamy. Pozna bliżej miejsce, w którym mieszka.

III

Szkoła i klasa

Rówieśnicy i ich imiona Elementy folkloru kaszubskiego w naszej szkole Dni tygodnia

Dzieci poznają zdrobnienia imion swoich kolegów nazwy dni tygodnia. Jeżeli w przedszkolu lub pobliskiej szkole znajduje się izba regionalna należy ją wykorzystać do zapoznania z regionem kaszubskim.

IV

Zainteresowania i zabawy

Wyliczanki Rymowanki Zabawki z przeszłości

Warto pokazać dzieciom, czym bawili się ich dziadkowie. Ważnym elementem tego działu będzie uczenie się prostych, starych wyliczanek i rymowanek kaszubskich oraz polskich, przetłumaczonych na język kaszubski.

V

Przyroda

Pory roku Nazwy zwierząt żyjących w najbliższym otoczeniu dziecka Warzywa i owoce, które lubimy jeść Co żyje i rośnie w lesie

W tym dziale dzieci poznają nazwy kaszubskie owoców, warzyw po uprzedniej wycieczce do sadu i ogrodu. W miarę jak zmieniają się pory roku, przedszkolaki zwrócą uwagę na zmiany zachodzące w przyrodzie, dostrzegą piękno przyrody kaszubskiej. Obok nas żyją zwierzęta, które są naszymi przyjaciółmi. Dziecko powie jak nazywa się jego zwierzątko, jakiego jest koloru, czy jest duże, czy małe.

VI

Zwyczaje i obrzędy

Jasełka Ubieranie choinki Wykonanie ozdób choinkowych Śpiewanie kolęd Zwyczaje wielkanocne Malowanie jajek

W tym dziale skupimy się na praktycznym poznawaniu zwyczajów i obrzędów.

PROPONOWANY ROZKŁAD MATERIAŁU

JĘZYK KASZUBSKI W PRZEDSZKOLU

miesiąc	treści
Wrzesień 13h	Formy powitania i pożegnania -1h Gdzie leżą Kaszuby - wycieczka - 1h Krok podstawowy „Wele Wetki”- 1h Figury „Wele Wetki”- 1h Nauka I zwrotki „Wele Wetki”.-1h Rysowanie ilustracji do pioenki - 1h Wykonanie fartuszka dla bohaterki piosenki -1h Legenda o powstaniu Kaszub - 1h Praca plastyczna do legendy - 3h Kaszubski domek, izba - muzeum - 2h
Październik 11h	Jak się nazywam - 1h Jak wyglądam - 1h Moi rówieśnicy - 2h Czym bawili się moi dziadkowie - 2h Nauka wyliczanki - 1h Warzywa są zdrowe - 1h Owoce z mojego sadu - 2h Utrwalenie „Wele Wetki” - 1h
Listopad 12h	Oni polegli za wolność ziemi kaszubskiej - miejsce pamięci narodowej w mojej okolicy - 2h Wykonanie chorągiewki kaszubskiej - 1h Kolorowanie herbu Kaszub - 1h Kaszubi mają swój hymn - 1h Haft kaszubski jako znak rozpoznawczy Kaszubów - 1h Strój kaszubski - 2h Jesień w pobliskim lesie - 2h Jasełka -2h
Grudzień 8h	Nauka kolędy -1h Jasełka - 4h Ozdoby choinkowe -3h Ubieranie choinki - 1h
Styczeń 12h	Instrumenty kaszubskie - 2h Nauka wyliczanki - 1h Moja rodzina -2h Nauka wiersza dla babci - 1h Nauka kroku podstawowego „Cindy” -2h Komiks do słów piosenki - 2h Utrwalenie tańca „Cinda” -1h Kolory zimy - 1h
Luty 6h	Moje zwierzątko - 2h Zabawy z kolegami na śniegu - 1h Słuchanie legendy kaszubskiej - praca plastyczna - 3h
Marzec 15h	Nazwy pór roku - 1h Nauka wyliczanki -1h Nauka tańca „Fale” - 2h Topienie Marzanny - 2h Nauka rymowanki - 1h Wiosna w pobliskim lesie - 2h Palma wielkanocna - 2h Zwyczaje wielkanocne - dëgùsë 1h Malowanie jajek - 2h Koszyk wielkanocny -1h
Kwiecień 10h	Nazwy dni tygodnia - 3h Utrwalenie nazw pór roku - 1h Przypomnienie poznanych tańców - 1h Moje ulubione zwierzątko - 1h Moja okolica - 1h Utrwalenie nazw części ciała - 1h Słuchanie wybranej legendy kaszubskiej - 2h
maj 12h	Wiersz dla mamy -2h Sukienka dla mamy - 1h Portret mamy -1h Zatańczymy i zaśpiewamy dla mamy - 2h Drzewa owocowe kwitną - wyprawa do sadu - 1h Utrwalenie nazw dni tygodnia - 1h Kapliczki w mojej okolicy - 2h Utrwalenie tańców i pieśni kaszubskich - 2h
Czerwiec 8h	Malowanie na szkle - 3h Lepienie z gliny - 3h Śpiewanie poznanych rymowanek i wyliczanek - 1h Las na początku lata - 1h

1

---