1. Definicja kultury wg Stefana Czarnowskiego.
"Kultura jest to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego wspólnego szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie".

2. Bliska tej definicji była... - Definicja Józefa Szczepańskiego.

3. Definicja kultury wg Józefa Szczepańskiego.
"Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i

następnym pokoleniom".

4. Definicje te łączy.... .....to, że do kultury należy zaliczać:
a) wytwory materialne i niematerialne człowieka;

b) wzory zachowań i systemy wartościujące (pod warunkiem, że: się obiektywizują, są trwałe);
c) instytucje organizujące ludzkie zachowania (formy ustrojowe);

5. Co to są powszechniki ? Wymień co najmniej dwa.
Powszechniki są to pewne elementy (rysy kulturowe) występujące zawsze w każdym wzorze kulturowym i stanowiące jego uniwersalną warstwę. Są nimi:

- język;

- pewne formy rodziny;

- pewne wzory władzy;
- pewne wzory pokrewieństwa;
- pewne wzory higieny;
- system wierzeń religijnych;

6. Typy definicji kultury wg Alfreda Kroebera:

1. Wyliczające - opisowe;

2. Historyczne;

3. Normatywne;

4. Psychologiczne;

5. Strukturalistyczne;

6. Genetyczne;

7. Kto po raz pierwszy zajął się badaniem języka ?

Johan Herder:
Próbuje z rozważań nad kulturą wyłączyć czynnik wartościujący. Kultura jako etap ewolucyjnego procesu bytu ludzkiego. Kultura jest uniwersalną, gatunkową wartością ludzką, jest aparatem przystosowawczym człowieka do określonego środowiska przyrodniczo-społecznego, który pozwala mu dominować nad zjawiskami przyrodniczymi. Ważnym elementem kultury człowieka jest język werbalny, dzięki któremu może tworzyć złożone i abstrakcyjne idee. „Język to boska sztuka idei”.

8. Przeciwieństwo konformizmu to... -

Dewiacja, czyli postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i do sytuacji, w której działa, regułami społecznymi. (Odmianą dewiacji jest nonkonformizm).

9. Co to jest dyfuzja kultury ?
Dyfuzja kultury jest to przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy konfiguracji kulturowych między odmiennymi kulturami. Dyfuzja przestrzenna i strukturalna.

10. Co to są normy kulturowe ?
Normy kulturowe to takie reguły, których przedmiotem są właściwe, oczekiwane, obarczone powinnością sposoby czy metody działania, a więc środki stosowane dla osiągnięcia celu.

11. Co to są wartości kulturowe ?

Wartości kulturowe to takie reguły, których przedmiotem są pożądane, godne, słuszne cele działań.

12. Wartość wg Floriana Znanieckiego.

Wartości są to pozytywne lub negatywne oceny objawiające nasz stosunek do otaczającego nas świata, a także do samych siebie. Świat kultury to świat wartości. Istnieje zależność między wiedzą a systemem wartości. Zmiana sytemu wartości jest dużo mniej dynamiczna, niż wiedzy.

13. Florian Znaniecki.

„Kultura to świat wartości, które potrafią się obiektywizować”. W pracy: „Nauki o kulturze” pisze, że Świat kultury jest światem wartości. Wartości zaś są pierwotnym faktem ludzkiego doświadczenia, niesprowadzalnym do żadnych kategorii przyrodniczych”.

14. Co to jest akulturacja ?

Akulturacja jest to szczególna forma dyfuzji kulturowej, wówczas gdy w bliski kontakt wchodzą ze sobą dwa zupełnie odmienne kody kulturowe. Akulturacji podlega zasadniczy rdzeń kultury, jest na ogół procesem bardzo szybkim, dynamicznym, dramatycznym. Akulturacja to proces wdrażania jednostki do kultury innej niż ta, którą nabywa przez wychowanie.

15. Autorem 1-j naukowej definicji kultury był ..... i zawarł ją w dziele pt..................
Edward Taylor w dziele pt. "kultura prymitywna".

16. Kultura jako źródło cierpienia występuje u ....... w dziele .............
Zygmunta Freuda w dziele pt. "Człowiek, religia, kultura" w esejach: "Kultura jako źródło cierpień" i "Przyszłość pewnego złudzenia".

17. Typologia Roberta Mertona odnośnie stosowania się do reguł - odmiany konformizmu. W którym roku sformułował te typologie.

Sformułował je w 1938roku.

1.Konformizm- akceptacja całej procedury, norm i wartościm, postępowanie zgodnie z regułami, które nas dotyczą.

Dewiacje(postępowanie niezgodne z regułami)

2.Innowacja-akceptacja celów dyktowanych przez powszechne wartości, ale szukanie nowych sposobów ich realizacji; zastosowanie się do wartości ale odrzucenie norm.

3.Rytualizm- gorliwe przestrzeganie norm z ignorowaniem odpowiednich wartości, stosowanie się do norm z pominięciem celów, które miały być w dany sposób osiągnięte.

4.Rezygnacja-wycofanie się, odrzucenie przez jednostkę całej procedury, zarówno norm jak i wartości

5.Bunt- Dewiacja pełna, ale aktywna, odrzucenie procedur norm i wartości, ale zarazem zaproponowanie procedur alternatywnych, nowych norm i wartości.

Odmiany konformizmu:

1. Legalizm - skrupulatne stosowanie się do reguł bez względu na ich treść;

2. Negatywizm (konformizm) - przeciwieństwo legalizmu, bezrefleksyjny stosunek do reguł - odrzucający ją tylko z uwagi na źródło z jakiego pochodzi.

3. Oportunizm - przestrzeganie reguł mimo, jej nie uznawania i przekonania o jej niesłuszności.

18. Przeciwieństwo etnocentryzmu.
Przeciwieństwem etnocentryzmu jest relatywizm kulturowy, czyli dostrzeganie różnorodności i wielości kultur, uznanie że sposób działania i rozumowania tych różnych społeczności da się zrozumieć w kontekście ich uwarunkowań historycznych odrębności.

19. Fakty kulturowe (społeczne) wg Emila Durkheima. Czym są ? Wymień ich 3 cechy.
Fakty społeczne są to szczególne przejawy rzeczywistości społecznej, generowane przez zbiorowości, różne od indywidualnych, przeżyć psychicznych. (są to: religia, obyczaje, moralność, prawo)

Cechy faktów społecznych:
- są wspólne dla całej zbiorowości, podzielane przez jej członków;

- są zewnętrzne dla każdego członka zbiorowości, bo nie stworzył ich sam tylko zastał gotowe;

- wywierają na członków zbiorowości swoistą presję, nakazując bądź zakazując czegoś;

20. Co to jest ciągłość kulturowa ?

Ciągłość kulturowa jest to trwanie kultury w czasie.

21. Co to jest język ?

Język jest to system powiązanych ze sobą symboli uznawanych w danej społeczności (których znaczenie dla członków danej społeczności jest takie samo)

22. Co to są stereotypy ?

Stereotypy są to uproszczone, jednostronne, skrajnie wyjaskrawione obrazy pewnej zbiorowości, traktujące wszystkich jej członków jednakowo, niezależnie od ich przymiotów indywidualnych. Są odmianą patologii społecznej.

23. Teoria dystrybutywna i globalna:

A) Kultura rozumiana globalnie - uniwersalistycznie, kultura ujmowana jako całość. Przedstawicielami byli funkcjonaliści: Bronisław Malinowski - uważający, że ludzkość wytwarza kulturę po to, aby móc zaspakajać pierwotne i wtórne potrzeby swojego życia. Kultura to pewna dana ludzkości zdolność do wytwarzania różnych form sposobów zaspakajania swoich potrzeb.
Franz Boas - zasada integracji kultur tkwi w psychicznej potrzebie zharmonizowania, społecznej akceptacji. Reakcje te sprawiają, że jesteśmy w stanie się wzajemnie komunikować. Gdyby nie było jednej (wyuczonej) reakcji na bodziec - nie rozumielibyśmy się.

B) Kultura ujmowana dystrybutywnie - spostrzega, że kultura dzieli się na jednak na mniejsze całości. Jest to wyodrębnienie z całego obszaru ogólnoludzkiej i wszechczasowej kultury względnie zintegrowanych, określonych, choć zmiennych w czasie całości kulturowych przysługujących danym społeczeństwom lub jednostkom kulturowym. Ujęcie to dzieli się na 2 orientacje:

- ewolucjonistyczna - traktująca czynniki integrujące kulturę jako nieistotne. Koncentrująca się na fazach rozwojowych ewolucji kultury (Tylora).

- dyfuzjonistyczna - dyfuzjoniści prowadzili badania, w których akcent był położony na badaniu wędrówki idei oderwanych od komórki macierzystej i przenoszenie się na inne.

24. Cechy STUDIÓW KULTUROWYCH (Jenks).

1. Posługują się szerokim pojęciem kultury (odrzuca ono założenia debaty kulturowej, oraz wszelkie próby wypracowania

podstaw dla kulturowej stratyfikacji);

2. Legitymizują, uprawomocniają, uświęcają i upolityczniają wszystkie aspekty kultury popularnej przypisując jej własne

wartości.

3. Zwolennicy studiów kulturowych próbują zrozumieć proces socjalizacji i tworzenia tożsamości dokonujący się dzięki mass

mediom i procesom komunikacji.

4. Kultura dla studiów kulturowych jest zawsze procesem, dynamicznym i nieustannym odnawianiem znaczeń, nie są to

artefakty, albo utrwalone symbole.
5. Interesują się konfliktami a nie ładem;

6. Są demokratycznie imperialne; wszelkie wyrazy życia społecznego są wyrazem kultury;

7. Kulturowe reprezentacje można dostrzec na każdym poziomie (początkowym, mediacyjnym i końcowym, albo na poziomie

tworzenia, rozpowszechniania i konsumpcji)
8. Są interdyscyplinarne, nie wywodzą się z żadnej specjalności;

9. Odrzucają wartości absolutne - robią to, co chcą;

25. Analiza stosunków politycznych. 3 cechy.

1. Stosunki polityczne powinny być postrzegane nie tylko z punktu widzenia aktualnie istniejących sił, ale muszą być analizowane w perspektywie nagromadzonych w historii, przekazywanych w ramach kultury wartości, wyobrażeń o świecie, wzorów zachowań. Przeszłość ma modyfikujący wpływ na bieżącą politykę.
2. Władza jest jedną z naczelnych wartości politycznych. Stanowi ona jądro wszelkiej polityki. Badanie władzy jako wartości pozwala zrozumieć, kiedy i dla kogo władza jest wartością.

3. Przy analizie należy pamiętać o różnorodności kultur w czasie i przestrzeni. Pozwala to zrozumieć, czemu te same systemy polityczne nie przyjmują się w różnych kulturach.

26. Wymień podsystemy aksjio-normatywne. Kto je wymyślił ? W jakiej książce je zawarł ? W którym roku ? (podział według treści).
William Sumner "Folksway" w 1906r

a) zwyczaj - reguły o charakterze konwencjonalnym, obojętne dla dobra innych, spontanicznie tworzone w zbiorowości.

b) moralność - zbiór norm i wartości których naruszenie jest mocno piętnowane przez zbiorowość.

c) prawo - system norm i wartości stanowionych i skodyfikowanych, na straży których stoi przymus państwowy.

27. Skład ciągłości historycznej. Co składa się na trwanie kultury w czasie ?

- Ciągłość środowiska przyrodniczego, w którym trwa społeczeństwo oraz ciągłość biologiczna (wyposażenie pokoleń w

podobne cechy biologiczne);

- Przekazywanie wytworów materialnych i niematerialnych przez pokolenia wcześniejsze;

- Przekazywanie wzorów i wartości, wiedzy, wyobrażeń o świecie (dorobku duchowego);

28. Aspekt jawny i ukryty kultury;
Kultura obejmuje aspekty trzech porządków:

1. Materialne - rezultaty wytwarzania;

2. Kinetyczne - jawne zachowania;

3. Psychologiczne - wiedza, postawy, wartości podzielane przez członków społeczeństwa;

1,2 to aspekty jawne; 3 to aspekt ukryty

Jawne aspekty są podstawowymi czynnikami w przekazywaniu kultury. Ukryte nie są przekazywane, a jedynie możliwe do uświadomienia na podstawie rozpoznawalnych jawnych zachowań.

29. Płaszczyzny (aspekty) zjawisk kulturowych.

-aspekt materialny -

-aspekt behawioralny - zachowania.

-aspekt psychologiczny - najważniejszy

30. Kto powiedział że "kultura to opowiadanie historii" ? W jakiej książce ?
Joachim Lelewel w dziele pt. "Wykład dziejów powszechnych"

31. Co to są wzory kultury ?

Wzory kultury są to standardy zachowań tworzone przez zgodność zachowań i opinii jednostek.

32. Co to jest instytucja ?

Instytucja jest to zbiór reguł związany określonym kontekstem społecznym, realizujący podobne, istotne społecznie funkcje.

33. Co to jest dewiacja ? Wymień rodzaje dewiacji.

Dewiacja jest to postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i sytuacji w której działa regułami społecznymi (normami i wartościami).

Rodzaje dewiacji: innowacja; rytualizm; rezygnacja; bunt; (Odmianą dewiacji jest również nonkonformizm).

34. Definicja kultury wg Bierstedta.

"Kultura to wszystko to, co ludzie czynią, myślą i posiadają jako członkowie społeczności"

35. Typologia segmentów kultury wg Bierstedta.

- kultura materialna;

- kultura idealna (symboliczna);

- kultura normatywna;

36. 3 cechy natury: 3 cechy kultury:

-uniwersalność; -różnorodność;

-bezwzględność; -względność;

-spontaniczność; -normatywność (regulacja)

37. Kategorie kultury:

1. Ukierunkowane na opanowanie środowiska przyrodniczego - porządek technologiczny.

2. Ukierunkowane na społeczeństwo - porządek społeczny.

3. Złożona ze zjawiska autotelicznych, stanowiących wyraz duchowości ludzkiej. np. sztuka, muzyka, ideologie, to co bierzemy na wiarę. - Kultura symboliczna.

38. Co to jest semioza ?

Proces tworzenia i przekazywania oraz umiejętność odbioru znaków.

39. Co to jest osobowość kulturowa i kto ją wymyślił ?

DOBROWOLSKI -"osobowość społeczna człowieka jest tworem kultury, bo stanowi produkt gromadzących się, zmieniających stopniowo, ale zachowujących ciągłość uwarunkowań historycznych".
Człowiek nie jest biologicznym mechanizmem, którego reakcja na bodziec byłaby określana przez fizyczną, mechaniczną strukturę. Ten sam bodziec może wywoływać różne reakcje, zależne od kultury. Człowiek reaguje kulturowo. Dlatego też perspektywa kultury (historii) stanowi konieczny element analizy wszelkich dziedzin ludzkiego życia, a także polityki.

40. Kto zauważył, że kultura jest swoista ? "kultura to przeszłość istniejąca w teraźniejszości";
-Alfred Kroeber

41. Najważniejszy element kultury idealnej to...
Język. (Symbol i Znak).

42. Pierre Bourdieu - Prowadził badania nad reprodukcją. Jego książka to "Reprodukcja: elementy teorii systemu naucznia" (W-wa 1990) | Społeczeństwo składa się z praktyk, obserwowanych sposobów działania jednostek i zbiorowości. Praktyki są działaniami strategicznymi. W praktykach wyraża się swoisty dla jednostek i grup „habitus” czyli półautomatyczny i nie do końca uświadamiany, styl działania nabyty w doświadczeniach życiowych.

44. Przedstawiciele poglądów uniwersalistycznych.

-George Murdock - zbierał informacje o kulturach (dwa powszechniki kulturowe: reguła nie zabijaj i zakaz kazirodztwa).

-Kingslay Davis - twierdził że stosunki kazirodcze zaburzają naturalną hierarchię władzy w rodzinie.

45. Cechy języka, cechy świadomości kulturowej.
Cechy języka:

1. Umożliwia rejestracja spostrzeżeń i doświadczeń, zapis wiedzy i informacji oraz ich przekazywania kolejnym pokoleniom;

2. Umożliwia komunikację międzyludzką;

3. Wytwarza wewnętrzną solidarność zbiorowości i zarazem jej separację od zbiorowości zewnętrznych;

4. Umożliwia różne formy realizacji typowych dla człowieka dążeń prospołecznych, towarzyskich czy stadnych;

Cechy świadomości kulturowej (społecznej):

1. Myślenie potoczne (zdroworozsądkowe);
2. Idee i wyobrażenia dotyczące świata naturalnego i spraw ostatecznych;

3. Sfera sacrum;

4. Ideologie;

5. Opinia publiczna, czyli kompleks poglądów danej zbiorowości na sprawy publiczne;

6. Sztuka, literatura, muzyka;

46. 4 Systemy aksjonormatywne. Kto je wymyślił (fakty społeczne) ?

1. Religia;

2. Obyczaje;

3. Moralność;

4. Prawo;

Emil Durkheima.

47. Jakie badania prowadził Levi Strauss ?

Levi Strauss prowadził badania nad analizą systemów pokrewieństwa na przykładzie zakazu kazirodztwa;

Prowadził badania nad językiem - zjawiska językowe są cechami uniwersalnymi, język stanowi odwzorowanie ogólnej struktury ludzkiego umysły, sposobu rozumienia świata przez człowieka.
Był przedstawicielem strukturalizmu.

48. Idea tolerancji o różnorodność kultur.

- IDEA PLURALIZMU KULTUROWEGO

Jest to bierna akceptacja odmienności i różnorodności kultur, z przyznaniem prawa do odrębności i przyzwoleniem na jej istnienie w mocniejszej formie - afirmacja odmienności i różnorodności kulturowej z dostrzeganiem w niej nie tylko konieczności, ale i pozytywnej wartości, którą trzeba aktywnie podtrzymywać i umacniać.

49. Bronisław Malinowski.

"Kultura jest swoiście ludzką formą zaspakajania potrzeb u źródeł, których leżą główne potrzeby organizmu: głód, pragnienie, potrzeba oddychania, snu, aktywności, odpoczynku, oraz impuls seksualny". Dlatego też każda teoria kultury rozpoczynać się musi od ograniczonych potrzeb człowieka i wynalezionych sposobów form zaspakajania potrzeb pierwotnych. Zatem potrzeby wtórne to też kultura.

Malinowski, Boas - zasada INTEGRACJI kultury tkwi w psychicznej potrzebie zharmonizowania społecznej akceptacji. Reakcje te sprawiają, ze jesteśmy w stanie się wzajemnie komunikować. Gdyby nie było jednej (wyuczonej) reakcji na bodziec -nie rozumielibyśmy się.

50. Potrzeby wg Lintona.

1. Potrzeba bezpieczeństwa;

2. Potrzeba nowych doświadczeń;

3. Potrzeby psychiczne (odezw emocjonalny);

51. Co to jest dyskryminacja ?

Dyskryminacja są to mniejsze szanse dostępu do wykształcenia, zawodu, majątku i innych cenionych dóbr z tej tylko racji, że ktoś jest członkiem grupy będącej przedmiotem przesądów czy negatywnych stereotypów i bez uwzględnienia jego indywidualnych kwalifikacji i zasług.

52. Talcot Parson - OGÓLNA TEORIA DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO.

Uważa, że system społeczny obejmuje strukturę społeczną i 3 inne podsystemy, które są wzajemnie powiązane i jednym z nich jest system kulturowy.

53. Wymień najczęściej występujące wątki w definicji kultury.

1. Kultura jest wytworem człowieka, człowiek jest kształtowany przez nią i manipuluje nią;

2. Kultura jest zjawiskiem społecznym, zbiorowym i organizuje życie jednostki w zbiorowości;

3. Zjawiska kulturowe są powtarzalne i regularne;

4. Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych;

54. Socjologiczne pojęcie kultury.

Kultura jest zjawiskiem społecznym, wytworem ludzkim. Kulturą jest zatem wszystko to, co wytwarza człowiek. Zarówno dzieło sztuki jak i obóz koncentracyjny. (w socjologii kultury poświęca się dużo uwagi śledzeniu okoliczności, w których powstał termin kultura).

55. Konformizm - sytuacja, gdy ludzie postępują zgodnie z regułami, które ich dotyczą - akceptacja całej procedury - zarówno normy jak i wartości.

56. Tolerancja - (multikulturalizm, pluralizm kulturowy, wielokulturowość). Tolerancja- coś więcej niż relatywizm, zawiera wartościowanie o różnej mocy: Forma najsłabsza- bierna akceptacja wartości i odmienności kultur; Forma mocniejsza- czynna afirmacja odmienności i różnorodności kulturowej, dostrzeganie jej pozytywnej wartości i konieczności.

57. Cztery właściwości kultury wg B. Malinowskiego:

1. Stanowi całość;

2. Jest wewnętrznie zintegrowana;

3. Jej elementy pełnią swoiste funkcje;

4. Stanowi instrumentalny aparat zaspakajania ludzkich potrzeb;

58. Trzy odmiany patologii świadomości:
- Stereotypy;

- Przesądy - negatywny stereotyp mocno zabarwiony emocjonalnie, traktuje cechy negatywne innych jako nieusuwalne…;
- Myślenie grupowe - zupełna zatrata przez grupę poczucia rzeczywistości, przeceniania własnej siły i możliwości;

- Segregacja - prawnie lub zwyczajowo zagwarantowana izolacja jednostek należących do grup stereotypowych;

- Dyskryminacja;

- Eksterminacja - może być następstwem mocno ugruntowanych przesądów;

59. Osobowość kulturowa wg LINTONA -to zorganizowany agregat procesów i stanów psychicznych właściwych jednostce

60. Radeliff - Brown - Rozwinął antropologię społeczną, której przedmiotem stały się porównane studia nad strukturą społeczną -> postrzegał ją jako siatkę relacji trwałych grup, kategorii, klas i ról społecznych.

61. Edward Taylor - Kultura lub cywilizacja to złożona całość obejmująca: wiedzą, wierzenia, sztuką, moralność, obyczaje i inne zdolności nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.

62. Cechy charakteryzujące zjawiska kulturowe:

1.Cecha czasu;

2. Przestrzeń;

3. System;

4. Cecha prawa i regularność zjawisk kulturowych;

5. Adaptacyjność;

63. System aksjo-normatywny - powiązany zespół reguł (norm i wartości) dotyczący wszelkich przejawów życia społecznego, charakterystyczny dla danej kultury.

64. Anomia - stan chaosu wśród norm i wartości - zanik jednoznacznych drogowskazów postępowania.

65. Nonkonformizm - dewiacja demonstrowana publicznie, w proteście przeciwko obowiązującym normom czy wartościom.

66. Cywilizacja - zestaw przedmiotów materialnych, idei konstrukcyjnych czy inżynierskich, (technologii) oraz umiejętności właściwego posługiwania się nimi.

67. Funkcje kultury:

1. Osobowościotwórcza; 2. Określenie stylu życia; 3. Upowszechniacza różnorodnych treści; 4. Interpersonalna; 5. Ludyczna;

5

---