*poziom rozszerzony - interpretacja tematu na poziomie idei i organizacji tekstu

„Tematy będą zawierać polecenie, np.: zanalizowania i zinterpretowania tekstów, interpretowania tekstu literackiego we wskazanym kontekście, np.: filozoficznym, historycznoliterackim, kulturowym, porównania tekstów, wyrażenia własnej opinii na temat tekstów kultury i problemów w nich zawartych oraz uzasadnienia jej, przeanalizowania języka tekstu, polemizowania z poglądem wyrażonym w tekście.” (Informator CKE)

poziom podstawowy - interpretacja tematu na poziomie idei. „Tematy będą zawierać polecenie, np.: zanalizowania, zinterpretowania, porównania, skomentowania, napisania opinii o problemie zawartym w tekście oraz jej uzasadnienia, scharakteryzowania bohatera

i jego kreacji, języka utworu, prądu, zjawiska typowego dla epoki.” (Informator CKE)

PRZEPIS NA ANALIZĘ WIERSZA

I. Wstęp:

odnieś się do tematu i postaw tezę ( tzn. napisz, o czym jest wiersz, ale tylko

w zgodzie z tematem).

II. Rozwinięcie:

1. Uzasadnienie tezy ( ok. 10 punktów). Sięgaj po tekst, przekształcając go i cytując

( krótkie cytaty!). Pamiętaj o konieczności wskazywania i nazywania środków stylistycznych.

2. Słowo - klucz ( jeśli jest).

3. Rozpoznaj topos( jeśli jest) np. raju, theatrum mundi, ojczyzny. Określ jego rolę w wierszu.

4. Analiza tytułu i ew. tytułu zbioru wierszy. Związek tytułu z tezą i tematem. Oczywiście, jeśli jest. Jeśli nie ma tytułu - zauważ to.

5. Nadawca

A. podmiot liryczny - określ osobę i liczbę np. 1 os.lp., scharakteryzuj wg schematu

1. 
   przedstawienie postaci

2. wygląd jednocześnie opisz jak,

3. usposobienie przy pomocy jakich środków

4. cechy charakteru wyrazu zostały te cechy opisane

5. relacje z innymi bohaterami

6. filozofia życiowa

B. podmiot liryczny nieokreślony

6. Odbiorca:

1. Określone Ty lub Wy - scharakteryzuj wg schematu

2. nieokreślony

7. Bohater liryczny - scharakteryzuj wg schematu.

Uwaga: podmiotem lirycznym, adresatem, bohaterem lirycznym może być np. mgła, fortepian, lipa, słońce, młot.

8. Sytuacja liryczna ( jeśli jest)

1. 
   określ czas

2. opisz miejsce nazwij środki wyrazu użyte przez autora

3. opisz zdarzenie liryczne w kreowaniu sytuacji

9. Odmiana liryki:

A. - liryka bezpośrednia ( „ja” się zwierza, ujawnia uczucia, swój stosunek

do rzeczywistości)

- liryka inwokacyjna - bezpośredniego zwrotu do adresata. Tu też liryka apelu

( zwrot do odbiorcy wyrażony czasownikiem w trybie rozkazującym)

- liryka roli ( nadawca wciela się w rolę np. dziecka, kamienia, lampy)

B. liryka pośrednia ( nadawca nie ujawnia się)

- liryka opisowa

- liryka sytuacyjna np. sielanka

10. Typ liryki ( zleży od tematu):

1. refleksyjna

- liryka dyskursu filozoficznego ( logicznego wywodu)

2. miłosna

3. religijna

4. patriotyczna

5. żałobna

6. inna.

11. Gatunek ( jeśli można określić ) np. hymn, oda, madrygał, sonet, itp.

12. *Rodzaj wiersza i jego związek z treścią:

1. zdaniowy

2. zdaniowo- rymowy

3. sylabiczny ( równa ilość sylab)

4. sylabotoniczny

5. toniczny ( równa ilość akcentów)

12. *Układ wiersza i jego związek z treścią

1. stroficzny

2. strofoidalny

3. wolny

13. Rymy ich związek z treścią ( nastrojem, dynamiką itp.). Zazwyczaj rymy żeńskie czynią wiersz bardziej melodyjnym, harmonijnym, a męskie go dynamizują. Ale - tylko zazwyczaj!

1. żeńskie lub męskie

2. gramatyczne lub niegramatyczne

3. dokładne lub niedokładne

13. *Kompozycja np. monolog, zasada kontrastu, kompozycja klamrowa, inna.

- dominanta kompozycyjna - wskaż.

14. Sposób mówienia o świecie przedstawionym np. technika realistyczna, oniryczna (marzenia sennego), impresjonistyczna, ekspresjonistyczna.

15. *Konwencja ( jeśli jest) np. sentymentalna, romantyczna, tyrtejska. Wskaż wyróżniające cechy, opisz celowość zastosowania przez autora.

16. *Kategoria estetyczna: groteska, ironia, patos, tragizm, komizm, brzydota, piękno. Opisz celowość i sposób wykorzystania przez autora.

17. Styl wypowiedzi.

18. Język wypowiedzi - opisz słownictwo, fleksję, składnię.

19. *Stylizacja - jeśli jest np. archaizacja, regionalizacja itp.

20. *Dominujące funkcje językowe tekstu ( impresywna, ekspresywna, poznawcza, poetycka, stanowiąca, metajęzykowa, fatyczna, magiczna).

21. Dominujące uczucie (jeśli jest). Opisz, jak zostało opisane i jakim celom służy.

22. Jeśli autor wprost odwołuje się do faktów historycznych, literackich, filozoficznych

i innych ( podaje datę, nazwisko, tytuł dzieła, cytat itp.) pochwal się wiedzą o nich

i wskaż ich rolę w wierszu.

23. Konteksty - wskaż w ścisłym powiązaniu z treścią utworu. Bez popisów erudycyjnych wykraczających poza temat!

24. Wpisz wiersz w twórczość poety, ew. grupy poetyckiej ( jeśli coś wiesz).

25. Wpisz wiersz w epokę ( zwróć uwagę na datę pod tekstem).

26. Jeśli są dwa utwory - zestaw, porównaj na ww. płaszczyznach, wyciągnij wnioski.

III. Zakończenie:

Nawiąż do tematu jeszcze raz przypominając tezę, wyciągając wnioski, wspominając o kontekstach.

Pamiętaj: muszą być cztery punkty!

PRZEPIS NA ANALIZĘ PROZY

I. Wstęp:

odnieś się do tematu i postaw tezę ( tzn. napisz, o czym jest tekst, ale tylko

w zgodzie z tematem).

II. Rozwinięcie:

1. Uzasadnienie tezy ( ok. 10 punktów). Sięgaj po tekst, przekształcając go i cytując.

Pamiętaj o konieczności wskazywania i nazywania środków stylistycznych.

2. Określ problematykę fragmentu i całości.

3. Rozpoznaj topos( jeśli jest) np. raju, theatrum mundi, ojczyzny. Określ jego rolę w tekście.

4. Nazwij motyw.

5. Słowo - klucz ( jeśli jest). Rozważania odnieś do całości tekstu.

6. Analiza tytułu i ew. analiza tytułu fragmentu w kontekście tematu.

7. Odnieś fragment do całości.

8. Przeprowadź charakterystykę wszystkich występujących we fragmencie bohaterów.

1. przedstawienie postaci

2. opis wyglądu

3. usposobienie

4. cechy charakteru

5. relacje z innymi bohaterami

6. świat wartości

Rozważania odnieś do całości tekstu.

8.* Opisz sposób charakteryzowania bohaterów przez autora np.

1. przez język ( opisz stylistykę, leksykę i składnię wypowiedzi bohatera)

2. przez wygląd

3. przez innych bohaterów

4. przez narratora

5. przez scenerię

6. marzenia, wyobrażenia samego bohatera itp.

Rozważania odnieś do całości tekstu.

9.*Opisz narrację

1. narrator subiektywny w 1 os. lp.

2. narrator obiektywny

* zza pleców

* z zewnątrz świata przedstawionego

3. opisz język narracji

4. przedstaw stosunek narratora do opisywanych zdarzeń, nawet jeśli go nie ujawnia wprost. Jeśli go nie ujawnia w ogóle - zauważ to ( wszystko należy napisać).

Rozważania odnieś do całości tekstu.

10. Dokonaj charakterystyki narratora subiektywnego wg schematu charakterystyki bohatera. Rozważania odnieś do całości tekstu.

11. *Opisz sposób przedstawiania świata przez narratora np. sensualistyczny, oniryczny, kontemplacyjny, technika realistyczna, impresjonistyczna, inna. Rozważania odnieś do całości tekstu.

27. *Opisz sposób prezentowania świata przedstawionego przez autora np. nastrojowość, liryzacja, kontrast, indywidualizacja języka, itp.

28. * Przedstaw stosunek autora do mimesis.

29. Opisz adresata tekstu ( jeśli jest). Rozważania odnieś do całości tekstu.

30. Opisz sytuację nakreśloną we fragmencie. Rozważania odnieś do całości tekstu. Opisz:

1. czas

2. miejsce

3. zdarzenie

* Określ rolę środków językowych użytych przez autora w kreowaniu sytuacji.

31. *Kompozycja fragmentu. Określ dominantę kompozycyjną ( jeśli jest) .np. uczucie, zdarzenie, cecha charakteru bohatera, nastrój.

32. * Dokonaj analizy stylu.

1. opisz odmianę stylową,

2. wskaż elementy stylizacji - jeśli jest,

3. wskaż trawestację, pastisz, parodię - jeśli jest.

18.* Przeprowadź analizę języka

- opisz odmianę polszczyzny,

- dokonaj analizy form językowych, słownictwa, składni.

19. *Konwencja ( jeśli jest) np. sentymentalna, romantyczna, tyrtejska, baśniowa. Wskaż wyróżniające cechy, opisz celowość zastosowania przez autora.

20. * Kategoria estetyczna: groteska, ironia, patos, tragizm, komizm, brzydota, piękno. Przytocz definicję ( niedosłowną) i odnieś ją do tekstu. Opisz celowość i sposób wykorzystania przez autora..

21. *Dominujące funkcje językowe tekstu ( impresywna, ekspresywna, poznawcza, poetycka, stanowiąca, metajęzykowa, fatyczna, magiczna).

22. Dominujące uczucie (jeśli jest). Opisz, jak zostało przedstawione i jakim celom służy.

23. Jeśli autor wprost odwołuje się do faktów historycznych, literackich, filozoficznych

i innych ( podaje datę, nazwisko, tytuł dzieła, cytat itp.) pochwal się wiedzą o nich

i wskaż ich rolę w tekście.

24. Określ gatunek. Uzasadnij wybór.

25. Konteksty - wskaż w ścisłym powiązaniu z treścią utworu.

26. Wpisz tekst w twórczość pisarza.

27. Wpisz tekst w epokę ( zwróć uwagę na datę pod tekstem).

28. Jeśli są dwa utwory - zestaw, porównaj na ww. płaszczyznach, wyciągnij wnioski.

III. Zakończenie:

Wnioski.

Nawiąż do tematu jeszcze raz przypominając tezę, wyciągając wnioski, wspominając o kontekstach.

Pamiętaj: muszą być cztery punkty!

PRZEPIS NA ANALIZĘ DRAMATU

.

I. Wstęp:

odnieś się do tematu i postaw tezę ( tzn. napisz, o czym jest tekst, ale tylko

w zgodzie z tematem).

II. Rozwinięcie:

1. Uzasadnienie tezy ( ok. 10 punktów). Sięgaj po tekst, przekształcając go i cytując.

Pamiętaj o konieczności wskazywania i nazywania środków stylistycznych.

2. Określ problematykę fragmentu i całości.

3. Rozpoznaj topos( jeśli jest) np. raju, theatrum mundi, ojczyzny. Określ jego rolę w tekście. 4. Słowo - klucz ( jeśli jest). Rozważania odnieś do całości tekstu.

5. Analiza tytułu i ew. analiza tytułu fragmentu w kontekście tematu.

6. Odnieś fragment do całości.

7. Przeprowadź charakterystykę wszystkich występujących we fragmencie bohaterów.

1. przedstawienie postaci

2. opis wyglądu

3. usposobienie

4. cechy charakteru

5. relacje z innymi bohaterami

6. świat wartości

Rozważania odnieś do całości tekstu.

8. *Opisz sposób charakteryzowania bohaterów przez autora np.

1. przez język ( opisz stylistykę, leksykę i gramatykę wypowiedzi bohatera)

2. przez wygląd

3. przez innych bohaterów

4. przez wypowiedzi własne - monolog

5. przez dialog

6. przez scenografię

7. przez didaskalia

Rozważania odnieś do całości tekstu.

9. *Opisz sposób przedstawiania świata przez autora np. sensualistyczny, oniryczny, symboliczny, realistyczny. Rozważania odnieś do całości tekstu.

10.* Opisz sposób prezentowania świata przedstawionego przez autora np. nastrojowość, liryzacja, kontrast, indywidualizacja języka, itp.

11.*Przedstaw stosunek autora do mimesis.

12. Opisz sytuację nakreśloną we fragmencie. Rozważania odnieś do całości tekstu. Opisz:

• czas

• miejsce

• zdarzenie

13. * Określ rolę środków językowych użytych przez autora w kreowaniu sytuacji.

14. *Kompozycja fragmentu. Określ dominantę kompozycyjną ( jeśli jest) .np. uczucie, zdarzenie, cecha charakteru bohatera, nastrój.

15. * Dokonaj analizy stylu.

1. opisz odmianę stylową,

2. wskaż elementy stylizacji - jeśli jest,

3. wskaż trawestację, pastisz, parodię.

16. * Dokonaj analizy języka

- opisz odmianę polszczyzny,

- dokonaj analizy form językowych, słownictwa, składni.

17. * Konwencja ( jeśli jest) np. sentymentalna, romantyczna, tyrtejska, baśniowa. Wskaż wyróżniające cechy, opisz celowość zastosowania przez autora.

18. Kategoria estetyczna: groteska, ironia, patos, tragizm, komizm, brzydota, piękno. Przytocz definicję ( niedosłowną) i odnieś ją do tekstu. Opisz celowość i sposób wykorzystania przez autora..

19. *Dominujące funkcje językowe tekstu ( impresywna, ekspresywna, poznawcza, poetycka, stanowiąca, metajęzykowa, fatyczna, magiczna).

20 . Dominujące uczucie (jeśli jest). Opisz, jak zostało przedstawione i jakim celom służy.

21. Określ gatunek i rodzaj dramatu .

22.*Zanalizuj wersyfikację - jeśli jest - i jej funkcję w tekście.

23. Jeśli autor wprost odwołuje się do faktów historycznych, literackich, filozoficznych

i innych ( podaje datę, nazwisko, tytuł dzieła, cytat itp.) pochwal się wiedzą o nich

i wskaż ich rolę w tekście.

24. Konteksty - wskaż w ścisłym powiązaniu z treścią utworu.

25. Wpisz tekst w twórczość pisarza.

26. Wpisz tekst w epokę ( zwróć uwagę na datę pod tekstem).

27. Jeśli są dwa utwory - zestaw, porównaj na ww. płaszczyznach, wyciągnij wnioski.

III. Zakończenie:

WNIOSKI

Nawiąż do tematu jeszcze raz przypominając tezę, wyciągając wnioski, wspominając o kontekstach.

Pamiętaj: muszą być cztery punkty!

---