GRZYBICE

Grzyby - oddzielne królestwo (~ 50 000 gatunków).Tylko około 30 gatunków jest chorobotwórczych, z czego kilka gatunków powoduje 90% infekcji grzybiczych u ludzi.

Ściana komórkowa grzybów:

• wielocukry

• chityna - stanowi ochronę dla komórek grzyba,

• mannon - jest odpowiedzialny za spadek odpowiedzi immunologicznej skóry,

• glukan

• białka,

• lipidy

Błona komórkowa grzybów:

• zawiera ergosterol, róznice w składzie błony komórkowej są podstawą wybiórczej wrażliwości grzybów na amfoterycynę B

Grzyby różnią się od roślin:

• Budową - są pozbawione chlorofilu

• Odżywianiem - są cudzożywne (saprofity i pasożyty)

• Rozmnażaniem

Miejsca, w których mogą rozwijać się grzyby:

• tkanki roślin

• suszone owoce

• łazienka

• powierzchowne warstwy gleby

Czynniki wpływające na wzrost infekcji grzybiczych

• Długi okres infekcji

• Ubiory i obuwie z okluzyjnych materiałów syntetycznych (powodują ↑ ilości CO₂, co sprzyja rozwojowi infekcji)

• Częste korzystanie z urządzeń kąpielowych (baseny, prysznice w domach studenckich, hotelach, internatach)

• Nadużywanie nowych antybiotyków szerokim spektrum działania (powodują one zniszczenie naturalnej flory bakteryjnej naskórka, co sprzyja wzrostowi grzybów)

• Zakażenia jatrogenne - szerokie stosowanie leków sterydowych, cytostatycznych i immunosupresyjnych (ogólnie i miejscowo)

• Transplantacje narządów

• Ciąża, wcześniactwo

• Masowe podróże międzykontynentalne

• Choroby obniżające odporność m.in. AIDS

Działanie grzybów chorobotwórczych

1. Inwazja tkanek (grzybice powierzchowne, podskórne, układowe)

2. Toksyny, np. aflatoksyna

3. Alergia (alergiczne choroby układu oddechowego, AZS, reakcje idowe - mikidy)

Zakażenie grzybicze jest następstwem bezpośredniej inwazji grzyba do tkanek lub narządów.

Podział grzybic

• Dermatofitozy - grzybice właściwe (tinea) dotyczące naskórka, paznokci, włosów (trichopytiasis, microsporiasis)

• Drożdżopodobne - infekcje ginekologiczne, urologiczne, przewodu pokarmowego, cukrzyca

• Pleśniowce - zakażenia błon śluzowych i skóry

• Grzybice układowe (cryptococcosis, blastomycosis, coccidioidomycosis, histoplasmosis)

• Grzybice głębokie (sporotrichosis, chromomycosis)

Kliniczny podział grzybic skóry (Tinea - grzybice wywołane przez dermatofity)

• tinea capitis - grzybice skóry owłosionej

• tinea corporis - (Pityriasis versicolor, Superficial candydosis)

• tinea inguinalis - grzybica pachwin (Epidermophyton floccosum)

• tinea manus - grzybica rąk

• tinea pedis - grzybica stóp

Rozpoznanie grzybic

• Wywiad - zawód, rozrywki, podróże

• Badanie kliniczne - złuszczanie/świąd

• Preparat bezpośredni

• Pobieranie materiału - zawsze zeskrobujemy materiał z brzegu zmiany

• Test z KOH - prosty i szybki sposób wykrycia dermatofitów we fragmentach zmienionej tkanki pobranej od pacjenta, KOH rozpuszcza keratynę i materiał komórkowy, ale nie narusza grzyba

• Immunofluorescencja bez[pośrednia - identyfikacja grzybów w utrwalonej tkance

• Barwienie metodą Gomoriego - komórki grzyba barwią się na czarno

• Hodowla mikologiczna

• podłoże Sabuaroda z antybiotykiem, zwykle zakłada się dwie hodowle (25 i 37ºC) aby wykryć dimorfizm grzyba, trwa około 3 tygodni

• Badanie lampą Woda

• Filtr ze szkła z dodatkiem soli niklu przed źródłem promieni ultrafioletowych

• Wykorzystuje fizyczne zjawisko luminescencji, które polega na emisji światła pod wpływem stymulacji bodźcem świetlnym

• Grzybica drobnozarodnikowa skóry owłosionej głowy - zielony kolor, nawet poj. włosy

• Łupież pstry - żółto-zielony kolor, łupież rumieniowaty - czerwono-brunatny

• Badanie histopatologiczne (barwią się PAS dodatnio)

Rezerwuar dermatofitów i drogi zakażenia

• Dermatofity geofilne - ich rezerwuarem jest gleba, przenoszone są na człowieka przez bezpośredni kontakt z ziemią lub przez zakażone zwierzęta (M.fulvum, M.gypseum, M.nanum)

• Dermatofity zoofilne - są związane ze zwierzętami, przenoszone na człowieka przez bezpośredni kontakt ze zwierzętami lub przez zakażone produkty zwierzęce (M. canis, T.mentagrophytes, T.verrucosum)

• Dermatofity antropofilne - związane wyłącznie z człowiekiem, przenoszone z człowieka na człowieka przez bezpośredni kontakt lub przez zakażone przedmioty (M.aundouni, E.flocullosum, T. rubrum, T. violaceum)

Klasyfikacja dermatofitów

• Microsporum - strzępki grzybni występują w łodydze włosa, natomiast zarodniki są na zewnątrz włosa

• Trichophyton - pasożytują na włosach głowy lub całego ciała, zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz lub na zewnątrz włosów

• Epidermophyton - znajduje się tu jeden gatunek E.floccosum, nigdy nie wywołuje grzybicy skóry owłosionej

Mechanizm infekcji grzybiczej : zakażenie = predyspozycja + ekspozycja

Predyspozycje wrodzone	Predyspozycje nabyte	Predyspozycje środowiskowe
cukrzyca atopia zaburzenia keratynizacji endokrynopatie	obwodowe choroby naczyń cukrzyca, otyłość, kolagenozy palenie tytoniu czynniki jatrogenne	urządzenia użytku publicznego obuwie, skarpety, bielizna urządzenia wentylacyjne

Nieimmunologiczne czynniki obronne

• nienaruszona warstwa rogowa, nasycone kw. tłuszczowe

• wiek, pleć , czynniki genetyczne, czynniki rasowe

• temperatura ciała

• flora saprofityczna

Tinea pedis - grzybica stóp

• T.rubrum, T.mentagrophytes

• Kontakt bosą stopą z zakażonym środowiskiem

• Usposobienie do grzybicy stóp - predyspozycje j.w.

• Postacie

• Międzypalcowa

• Podeszwowa

• Potnicowa

• Złuszczająca

Tinea unguium - grzybica paznokci

• Zajmuje paznokieć od wolnego brzegu (grzybica dystalna)

• Kliniczny podział grzybic paznokci (dystalna, literalna, powierzchowna biała, proksymalna podpaznokciowa, całkowicie dystroficzna)

• charakterystyczne objawy onychomykozy

• pogrubienie płytki paznokcia

• rogowacenie podpaznokciowe

• odstawanie płytki od podłoża

• szponowatość płytki podpaznokciowej

• zapalenie wału paznokcia

• zmiana koloru

• zniszczenie całkowite

Tinea cutis galabrae - grzybica skóry gładkiej

• kontakt ze zwierzętami (M.canis)

• na całym świecie

• każdy wiek

• grzybica tułowia i kończyn

Tinea capitis (łysinki, stan zapalny)

Tinea barbae

Tinea faciei

Tinea incognito

Łupież pstry

• o niejasnej patologii

• najczęściej w czasie ciepłych letnich miesięcy

• widać na skórze opalonej

• zaczyna się na skórze owłosionej i wysiewa się na skórę gładką

Kandydoza powierzchowna

• infekcja endogenna

• czynniki predysponujące (cukrzyca, HIV, nowotwory , antybiotyki o szerokim spektrum, kortykosterydy)

Ostra rzekomobłoniasta kandydoza jamy ustnej (cukrzyca, astma, zajady)

Podstawowe zasady terapii

• Prawidłowa diagnoza

• Usunięcie czynników predysponujących

• Racjonalny wybór leków

• Współpraca z pacjentem

• Kontrola poleczeniowa

Wyleczenie

• KOH ujemne

• Hodowla ujemna

• Całkowite ustąpienie zmian

Historia terapii p/grzybiczej

• 1958 - gryzeofulwina

• 1973 - cyklopirydoksamina

• 1977 - ketokonazol

• 1987 - intrkonazol (terapia pulsowa)

• 1981 - amorolfina

• 1988 - flukonazol

• 1991 - terbinafina

Możliwości terapii

• terbinafina - terapia ciągła

• flukonazol - terapia przerywana

• intrakonazol - terapia pulsowa (skóra - jeden puls, paznokcie rąk - dwa pulsy, paznokcie stóp - trzy pulsy)

Leczenie skojarzone

• p.o. + lakier

Ograniczenie ekspozycji, dezynfekcja butów formaliną, nowe obuwie po basenie

4