Położnictwo cz. III Mleko i mastity
Zapalenie z gronkowcem złocistym, na czym polega trudność w leczeniu.
-Komórki bakterii mogą być zamknięte w granulocytach, które maja go niszczyć a tym czasem stanowią ich dla niego ochrone i środek transportu;)
-Wywołuje zap. Ostre, przewlekłe i podkliniczne. Produkuje koagulazę, hialuronidaze, żelaynaze, penicylinazę, endotoksyny, a-hemolizynę. Bakterie mogą gromadzić się wewn ropni z włóknistą otoczką, mogą przebywać w granulocytach obojętnochłonnych-> niewydolność fagocytozy-> neutrofile jako rezerwuar. Po kolonizacji kom.nabłonka makrofagi są odporne na fagocytozę. Pozostają aktywne-> trudność w leczeniu.
U kogo najwięcej kom. Somatycznych i dlaczego nie stosuje sie TOK-u.
Co to są kom. somatyczne.
-są to wszystkie komórki mleka zawierające jądro. Są to głównie leukocyty, komm.złuszczonego nabłonka pęcherzyków, przewodów i zatok mlecznych. W zapaleniach przewlekłych makrofagi, przekształcające sie w komórki olbrzymie. Procentowy ich udział zmienia się w zależności od stanu zdrowia, wieku i stadium laktacji(poczatek i koniec-wiecej) Liczba komorek som. jest wskażnikiem jakości zoohigiernicznej mleka. Określa stan zdrowia stada. 200tyś/1ml-> powyżej stan zapalny
Str. agalactiae i Str. Uberis , który łatwiej zwalczyć i dlaczego.
Gorzej leczy sie Str. uberis, gdyż posiada on otoczkę hialuronową, co upośledza fagocytozę.
Rodzaje wymion i strzyków.
Wymię:
-półjajowe(skrzynkowate,)
-półkoliste(kuliste,)
- workowate (obwisłe)
-mocno szczelinowe(kozie)
Strzyk:
-walcowaty(cylindryczny)-idealne do doju mech.
-stożkowaty,
-lejkowaty(gruszkowaty)
Ile kolonii Str. agalactiae jest dopuszczonych na płytce, dlaczego.
Nie może być żadnej kolonii, gdyż nawet jedna świadczy o zakażeniu
Zapalenie grzybicze:
Candida(albicans, cruzei, tropicalis,) Cryptococcus neoformanas, Rodatule, Torulapsis, Trichosporon,
Co wywołuje ostre, co przewlekł, leczenie.
Ostre: Cryptococus neoformanas,
Przewlekłe: Candida albicans, crusei, tropicalis,
Co wywołuje ostre mastitis/zapalenie wymienia.
-E.coli, Klebsiella pneumoniae, Arcanobacterium pyogenes, Staph.aureus, paciorkowce (Str. agalactiae, dysgalactiae, uberis), Pseudomonas aeruginosa,
-mykoplazmy,
-chlamydie,
-wirusy,
-grzyby(Cryptococus neoformanas)
Jak podawać KJ.
Per os 10g przez 14dni, dowymieniowo 40ml płynu (2gramy jodku+30 ml eteru+1500ml oleju mineralnego)
Jaki patogen wywołuje mastitis tylko u kóz. S38
Zgorzelinowe mastitis u owiec i kóz. S36,42
Owce: najczęściej wywołane przez gronkowce. Gorące Twarde obrzęknięte, wzrost C-do 42oC,TO, utrata apetytu. Wymię zimne, obrzękłe barwa skóry sino-niebieska,wydzielina krwisto-surowicza z domieszką kłaczków. Może być śmiertelne. Jeśli przeżyje wymię czarne,zgorzel. Gdy brak leczenia-> samo amputacja, goi się przez ziarninowanie.
Kozy: Staph.aureus, obrzękłe, bolesne, barwa niebiesko-fioletowa, surowiczo-krwista, potem podobna co kakao o zgniłym zapachu.
Antybiotyki, prep.osłaniające wątrobę, l.p/bólowe, maści p/zapalne, czasem amputacja połówki lub całego wymienia.
Bariera strzykowa.
kanał strzykowy(fizjologiczną I biologiczną barierę):
-mięsień zwieracz strzykowy, światło kanału strzykowego, skierowany na zew. ,
-Wzrost nabłonka kanału strzykowego, skierowany na zew. ,
-Strumień wydzieliny(na zewnatrz->wypłukiwanie),
-intensywne rogowacenie nabłonka kanału strzykowego,
-przeciwbakteryjne działanie warstwy keratynowej(zawiera białka zasadowe i działające antybakt. kw.tłuszczowe)
-rozeta Fristenberga- wieniec fałdów bł.śluzowej,
Pod nabłonkiem listków kumulowanie się limfocytów i kom.plazmatycznych. Neutrofile przechodzą przez ścianę strzyku do światła strzyku, obj.zapalenia.
Mastitis na tle E. coli-patogeneza, obj., leczenie.(mastitis acuta gravis)
Colimastitis- E.Coli,
Nadostra i ostra postać jest typowa dla okresu poporodowego. Zakażenie drogą galaktogenną. Objawy: Pojawiają się nagle, ćwiartka powiększona, zaczerwieniona, bolesna, twarda(deskowata), bolesnośc węzłą chłonnego, pozostałe ćwiartki są wiotkie, wydzielnczość w nich jest b.małą. Wydzielina ma charakrer surowiczy z domieszką strzępków włóknika I kłaczków kazeiny. Wzrost CTO,brak ruchów żwacza,brak apetytu, brak przeżuwania, drżenie włókienkowe mięśni, zaleganie, śpiączka, obj.przypominające porażenie poporodowe.
Patogeneza: Poporodowy spadek odporności wynikający ze wzrostu endogennych kortykosterydów. Endotoksyna-lipopolisacharyd zew. bł. Ściany komórkowej bakterii. Endotoksyna uwalniana przez E.coli prowadzi do uwalniania mediatorów zapalnych, głównie cytokin-przyciągają one leukocyty, neutrofile oraz inne mediatory. Uwalniane są produkty aktywnego tlenu, prostaglandyny. Pobudzone komórki niszczą nie tylko patogeny,ale też tkankę gruczołu mlekowego. Leukopenia po 24h,pozniej leukocytoza. Wyglad wydzieliny odpowiada przerwanie syntezy kazeiny I przepuszczanie plazminogenu z krwi do mleka.
Leczenie: terapia polegająca na eliminacji endotoksyn.10-20litrów r-ru fizjologicznego(2-3 dawki),na 10 litrów płynu fizj. 45g dwuwęglanu sodu I 100g glukozy, preparaty wapnia, wit.C, kortykosterydy(0,4mg/kg i.v. deksametazon), fenylbutazon
Jakie substancje produkują kom. gruczołu mlekowego.
- W gruczole mlekowym syntetyzowane są: tłuszcz, kazeina,alfa i beta-laktoglobulina, laktoza, niektóre enzymy,
-kom.wydziel.mleko: laktoferryna,
-tk.gruczołowa wymienia: lizozym
Znaczenie laktoferryny.
-najważniejsze białko wiążące żelazo
-bakteriostatyczna proteina,
-pochodzi z kom.wydzielających mleko i z fagocytów,
-jej poziom wzrasta podczas zaplenia,
-ogranicza wzrost gronkowców i bakterii z gr Coli,mniej efektywnie na paciorkowce,
-efekt bakteriostatyczny zależy od zawartości żelaza i od koncentracji jonów dwuwęglanowych i cytrynianów.
-Największe działanie laktoferryny występuje w okresie zasuszania i tuż po porodzie-stęż. HCO3 wzrasta+stężenie laktoferryny wzrasta, cytryniany są wówczas absorbowane z wymiania do krwi.
Na jakie antybiotyki które drobnoustroje są wrażliwe.
E. coli i inne bakterie G- - neomycyna, gentamycyna, streptomycyna, kolistyna, chloramfenikol, tetracykliny
Paciorkowce i A. pyogenes - penicylina, erytromycyna, ampicylina, kloksacylina, linkomycyna, cefaperazon
Gronkowce - penicylina, ampicylina, erytromycyna, amoxacylina, neomycyna, cefaperazon
Mykoplazmy - tylozyna, linkomycyna
Grzyby - preparaty jodowe, antybiotyki przeciwgrzybicze (nystatyna, amfoterycyna B), preparaty azolowe (clotrimazol, mikokonazol, ketokonazol
Nieantybiotykowe metody leczenia okresie laktacji
-podawanie oxytocyny-> wzrost wydzielania mleka-> szybsza ewakuacja
-zdajanie
-płyn(woda destylowana lub dwuwęglan sodu) dowymieniowo
-zimne okłady
-prep Ca, Wit C, antyhistaminowe
Letnie zapalenie wymienia.(pastwiskowe)
Wywoływane przez Str.dysgalactie -> Arcanobacterium pyogenes, Peptoccocus indolicus, Fusobacterium necroforum, , ciężarne i jałówek, przebieg gwałtowny, 1lub 2 ćwiartki, przerzutowe ogniska ropne w stawach i narządach miąższowych.
U sztuk utrzymywanych w pomieszczeniach, na terenach wilgotnych I ciepłych, sprzyjających rozwojowi much Hydratea irriteus. Atraktantem dla much jest kw. Masłowy, mlekowy, propionowy oraz zapach utleniający, woń wydzieliny zapalnej gruczołu, za charakterystyczny zapach odpowiada Peptococus indolicus. Krowy w wieku 4-7 lat, jałówki przed pierwsza laktacja, krowy zasuszone. Dotknieta jedna ćwiartka(przednia w okresie zasuszenia)Przebieg ostry, nadostry. Wzrost CTO,brak przeżuwania, żwiartka gorąca, bolesna, twarda, kulawizna I obrzek po stronie chorek. Wydzielina surowicza z domieszka krwi, włóknika I ropy. Potem postac przewlekłą, brak objawów ogólnych, ale wyst. ropnie. Ćwiartka powiekszona, twarda, wydzielina kremowa o zabarwieniu szaro-żółtym, nawet zielonkawym, zapach gnilny. Ropnie mogą otwierać sie do wew. lub na zew. Gruczołu mlekowego. Cieżkie leczenie, bo Arcanobacterium pyogenes, uniemożliwia dotarcie antybiotyku do wymienia. Wrażliwe na makrolidy, penicyliny, spiromycynę.
Wrażliwe na penicyliny i makrolidy.
Główny patogen u klaczy.
Głównie 90% G+(paciorkowce hemolizujące gł: Str. zooepidemicus, Str.equi i gronkowce koagulazo dodatnie)
Z G(-) mogą wyst.: E.coli,Klebsiella,Proteus,Neisserie,Pseudomonas
Środki do uszczelniania przewodów strzykowych nieantybiotykowe.
-To sztuczne bariery zewn. W postaci błony osłaniającej, do skóry strzyku w roztworze. Połączenie polietanu z poliuretanem
-Osłony wewnętrzne wprowadzane przez kanał strzykowy do przewodu i dalszej czesci zatoki strzykowej; obojętne chemicznie; tworzą czop utrzymujący się przez długi okres zasuszania, można stosowaćje łacznie plastykowymi zatyczkami wprowadzanymi do kanału strzykowego, np. prep Orbeseal zawierajacy Bismuth subnitrate
Zbiornik wyrównawczy.
Utrzymuje podciśnienie na stałym poziomie
Główne czynniki wywołujące zapalenie wymienia.
+Major phatrogens: Str. agalactiae, dysgalactiae, uberis, ureus, E.coli, Arcanobact. pyogenes,
-patogeny: bakterie, grzyby-ich zjadliwość,
-czynniki predysponujące: predyspozycje genetyczne, żywienie, złe war.zoohigieniczne, zły dój, stan czynnościowy gr.mlekowego, leczenie- skuteczność terapii
DC, MC-co to za preparaty, kiedy stosujemy.
Preparaty dowymieniowe w tubo strzykawkach.
Dry Cow-preparaty dowymieniowe stosowane podczas zasuszania, długo uwalniające się subst. czynne,
W zasuszaniu:
Albadry Plus,
Combisec
Mastisan DC
Nafpenzal DC
Orbenin DC
Cepranin DC
Synterpen Prolongatum
Nemast
SiccovetCloxamed-TS
Milk/Lactic Cow-preparaty dowymieniowe stosowane u krów będących w laktacji i na krótko przed zasuszeniem, tuż przed wycieleniem,
W laktacji:
Ampiclox LC
Cloxa-Coli(tubos. I kaniule)
Kefa Mastin
Lactaclox
Lincocin forte
Mastijet forte
Mastisan PN/MC
Nafpenzal MC
Orbenin LC
Pathozone
Synulox LC
SynterpenTerrexine
Tetra-Delta
Vetimast
Co zamyka strzyk.
m. zwieracz strzyku wokół kanału strzykowego
Test/próba reduktazowy.
Mleko+konserwant(kw.borny, gliceryna+H2O dest)+rezasuryna
Ilość bakterii ma wpływ na odbarwienie inkubowanego roztworu, im silniejsze tym wiecej bakterii. Wskaźnik jakości zoohigiernicznej mleka
Zakażenie utajone-co to?
Zakażenie przebiegające bez obj. Ogólnych, najczęściej wygląd wydzieliny niezmieniony, brak wzrostu liczby kom. somat, obecne tylko bakterie chorobotwórcze.
Co to jest TOK.
Terenowy Odczyn Komórkowy(t.Shalma, t.kalifornijski)-bad. makroskopowe, szacunkowe określenie liczby kom.somat. w mleku i ocena ph mleka. Tacka+pł.diagnostyczny(rozbija komórki, eksponuje DNA, zmienia barwę w zależności od ilości DNA)+mleko
Próba do służąca do szacunkowego określania ilości komórek somatycznych w mleku oraz oceny zmiany pH mleka. Potrzebna jest biała tacka,która pozwala na zaobserwowanie zmiany konsystencji I zabarwienia, co związane jest ze zmiana pH oraz płyn diagnostyczny, który rozbija komórki somatyczne I eksponuje DNA. Zawiera on siarczan arkarylu I purpurę bromokrezolową. Siarczan arkarylu obniża napięcie powierzchniowe I powoduje pękanie bł.kom.Dochodzi do eksponowania DNA, który. wiąże się z siarczanem I powstają konglomeraty,co widoczne jest jako żelifikacja.Im więcej kom. somatycznych tym jest gęstrze.Purpura zaś jest wskażnikiem ph mleka.PRzy zapaleniu dochodzi do zmian zasadowych I próbka przybiera barwę purpurową. Ph kwaśne-żółty. Mleko pobrać z drugiej strugi.
TK(++).
Natychmiastowa żelifikacja, żel gromadzi się w środku basenika, po zaprzestaniu mieszania rozlewa się po płytce(do 5mln kom. i 70% leukocytów)
Próba Whitesida.
Badanie makroskopowe na mleku zbiorczym, polega na łączeniu sie kwasu DNA z ługiem sodowym(4% NaOH) i powstaniu soli tego kwasu, widocznej jako zgęstnienie lub grudki(w zalezności od liczby kom.somat.). Próba od 500tys kom.som. Dokadność 82-90%Mleko nie schłodzone badamy w ciągu 12h od pozyskania, a schłodzone do 4oC w ciągu 36h.
Zmieszać 5 kropli mleka I 2 krople 4% NaOH. Po 20 sek odczytuje się wynik. DNA łączy się z NaOH i powstaje sól sodowa tego kwasu, widoczna w postaci zgęstnień I białych grudek. Ocenia się na ciemnym podłożu.
Wynik ujemny (-) Brak zmian, poniżej 500tyś kom. som.
Wątpliwy (+-) bardzo drobne zgęstnienia, do 1 mln kom. som.
Wynik słabo dodatni (+) wyrażne zgęstnienia, do 2 mln. kom. som.
Wynik dodatni (++) duże zgęstnienia, do 3mln.
Silnie dodatni (+++) wydzielina wodnista, wyraźne grudki, powyżej 3mln.
Ile komórek som. w mleku bydła, owcy, kozy, klaczy.
Klacz 5-10 tyś. kom/ml (pierwsze dni po porodzie 450tyś/ml)
kozy może przekraczać 500tyś w zdrowym wymieniu
psy 400tyś- 600 tyś kom/ml
krowa do 200tyś.
Podłoże od różnicowania gronkowców, paciorkowców i coli.
Gronkowce-p.Chapmana (wybiórcze), (NaCl 75g/L), podłoże z krwią
E.coli-p.McKonkeya(rozkł.laktozy) ENDO
Piaciorkwce-p.Edwardsa (wyb-różn),(fiolet krystal. i siarczan talu)
p.TKT (fiolet krystal. i siarczan talu)
Grzyby Sabourauda
Rodzaje doju i który najlepszy.
Piąstowanie +
Osmykiwanie
Kciukowanie
Jakie ciśnienie jest w kubkach udojowych.
Dój mechaniczny=380mmHg
Ssanie=75-400mmHg
Dój ręczny =400-800mmHg
Aparat udojowy, skład.
-4 kubki udojowe,
-kolektor,
-zbiornik na mleko
-gumowe przewody mleczne
-pompa próżniowa
-zbiornik wyrównawczy
-rurociąg powietrzny z wakuometrem
-pulsator,
Dojarka rurociągowa składa się z 3 zespołów:
1) powietrznego (próżniowego), gdzie wytwarzane jest podciśnienie, które, po skierowaniu go do kubków udojowych założonych na strzyki, powoduje wyssanie mleka z wymienia (zespół składa się z pompy próżniowej, zbiornika wyrównawczego, rurociągu powietrznego z wakuometrem (próżniomierzem) oraz pulsatora),
2) mlecznego, doprowadzającego udojone mleko do odpowiedniego zbiornika (zespół składa się z kubków udojowych, kolektora, zbiornika na mleko oraz przewodów mlecznych),
3) myjąco-dezynfekującego, w którym odbywa się płukanie, mycie i dezynfekcja części dojarki, które w czasie doju stykały się z mlekiem.
Co oddziela ćwiartki wymienia.
Każda ćwiartka otoczona jest osobną otoczka łącznotkankową(z pow.powierzchownej)
Co oddziela połówki wymienia.
-Rowek międzygruczołowy=sulcus intramammarius
-Dwublaszkowe więzadło podwieszające wymienia(zwane przegrodą wymienia)
OB., WZ-wyrażnie zwłókniała, sur-śluz.,
Okres siarowy u krów. Ile trwa.
5-8dni od porodu(b.dużo-popiołu,
Po 21 dniach mleko uzyskuje skład dojrzałego mleka
300-305 laktacja
50-60 dni zasuszanie
Terapia przy zasuszaniu.
Przed porodem jak w laktacji i Dc krótszym okresie karencji
Preparaty na 6-8tyg przed porodem, DC o przedłużonym czasie działania d profilaktyki, utrzymuje się 30-42dni, nie później niż 30 dni przed porodem. Antybiotyki długo utrzymujące swoje stężenie.
Metody terapi:
a)pełna-totalna,
b)selektywne krowy(najpopularniejsza)
c)selektywne ćwiartki
d)terapia ogólna
Albadry plus,Mastisan D.C.,Nafpenzal D.C.,Orbenin D.C.,Orbenin E.D.C.,Nemast D.C.,Siccovet
Dój twardy, co to jest.
Utrudnione wydalanie mleka wyniku zmianwrodznych(wszystkie strzyki lub na skutek stanów zapalnych obrębie przewodu strzykowego i zatoki mlecznej).
Przewód jest wtedy węższy, dłuższy i dochodzi wtedy do spadku wydajności mlecznej. Możemy wprowadzić bykaniule do poszerzenia kanału.
Wady mleka.
1.Zminay gęstości:
a)wodniste,
b)ciągliwe
2.zmiany zabarwienia:
a)różowe, czerwone
b)niebieskawe
c)żółte
d)szare
3.Domieszki:
-strzępki, kłaczki, skrzepy, ropa, wydzielina sur-rop.
4.Zmiany smaku:
a)gorzki
b)zjełczały
c)…mleka
Co to jest mamo- i laktogeneza.
Mamo-rozwój i wykształcenie sie gruczołów mlecznych. Regulacja przed pokwitaniem: GH, h. tarczycy, insulina, GK, PRL. Mammotropowo dział FSH i LH
Lakto-rozpoczęcie procesu wydzielania mleka, laktopoeza proces utrzymującego się na określonym poziomie wytwarzania mleka.
Co to jest mastitis acuta gravis i co je wywołuje.
Ostre ciężkie zapalenie gruczołu mlekowego-często zwane colimastitis; izoluje się E.coli lub Klebsiella pneumoniae, Pasteurella multocida, Salmonelle, Pseudomonas aeruginosa, Arcanobacterium pyogenes, Staph.aureus, Str.pneumoniae, laseczki beztlenowcowe.
Nabłonek:
- kanału strzykowego: nabłonek ww. płaski\
-zatoki strzyku: dwuwarstwowy cylindryczny
- przewody międzypłacikowe: jednowarstwowy walcowaty,
-przewody śródpłącikowe: nabłonek jednowarstwowy sześcienne
Znieczulenie wymienia.
Met Baszkirowa - zn. przewodowe,
Met Łagwinowa - zn. nasiekowe,
Met Magdy - zn. nasiekowe
System odpornościowy wymienia:
-składniki humoralne: przeciwciała gł. Ig G1,IgA,IgG2, IgM
-składniki komórkowe: limfocyty, granulocyty wielojądrzaste, monocyty, komórki nabłonkowe
Humoralne składniki mleka p-zapalne:
-laktoferryna,
-transferryna,
-lizozym,
-laktoperoksydaza (gł u krów)
-kompleks dopełniacza
Wirusowe choroby wymienia.
1.zmiany wywołane przez wirusy podobne do ospy- pękające pęcherzyki, drobne uszkodzenia
2.ospa wymienia (epiteliotropowe wirusy)
3.ospa krowia
4.ospa rzekoma
5.brodawczyca
Co odpowiada za rozwój pęch. mlekotwórczych, przewodów mlekonośnych.
Pęcherzyki, zraziki - estrogeny, progesteron
Przewody- estrogeny
Rozeta Fistenberga.
W miejscu przejscia części strzykowej zatoki mleko nośnej w przewód strzykowy znajduje się 5 fałdów bł. śluzowej ułożonych promieniście, od których odchodzą fałdy wtórne.
Aparat podwieszający.
Aparatus suspensorium uberi - powięź powierzchowna (fascio superficialis - otacza wszystkie ćwiartki) + powięź głęboka (odchodzi wzdłuż linii białej od powięzi głębokiej brzucha, wchodzi między połówki wymienia tworząc 2 blaszkowe więzadło podwieszające wymienia)
Obrzęk wymienia (oenema uberis). Na pograniczu fizjologii i patologii.
Obrzęk:
-patologiczny (zapalny, przewlekły-niezwiązany z porodem, zastoinowy-zaburzenia krążenia)
-fizjologiczny (porodowy, ciążowy)
Obrzęk zapalny: towarzyszy wszystkim ostrym i podostrym zap. wymienia, urazom, niektórym zmianom skórnym.
Program zwalczania mastitis.
-Bezwzględna higiena wymienia i pozyskiwania mleka-> dipping (podwójna higiena strzyku)
-higiena pomieszczeń
-eliminacja krów podatnych na mastitis
-leczenie w orko.zasuszania(DC-dry cow therapy)
Arcanobacterium pyogenes-> (mastitis apostematosa), w okresie zasuszania
Nowe metody w zasuszaniu.
Filarioza.
Wywoływana przez mikrofilarie- dermatitis granulosa. 5-20% krów w stadzie, w przednich strzykach lekko wypukłe, sączące uszkodzenia o postrzępionych brzegach, szybko się powiększają, na 1 lub 2 strzykach, świąd. Należy zwalczać wektor-muchy
Kiedy najwięcej tłuszczu w mleku.
W ostatnich minutach doju, do 8% tłuszczu
57.Metody szycia strzyku
Po amputacji: sz.materacowy głęboki, sz.Kursznera, sz.kapciuchowy
Ranypreforujące: sz.wg.Gotzego, sz.Wolfa, Krzyzanowskiego i Lipińskiej nić 2-0 wchłanialna (modyf. sz Gotzego),sz.Pavsica, sz.Lamberta