Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze S I E - T Matczak,
A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze (S I E - T). Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Wybrane założenia leżące u podstaw konstrukcji testu SIE-T
1. Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie ekspresji mimicznej jest istotnym komponentem inteligencji emocjonalnej; jego szczególne znaczenie polega na tym, że jest to jeden z komponentów najwcześniejszych rozwojowo i stanowi podstawę rozwoju pozostałych zdolności emocjonalnych;
2. Zdolność ta, mimo swej powszechności, z jednej strony, a sytuacyjnego i kulturowego uwarunkowania - z drugiej, jest zróżnicowana indywidualnie.
3. zdolność ta rozwija się dzięki nabywaniu doświadczeń emocjonalnych, dokonujących się w toku kontaktów społecznych; stąd różnice indywidualne w zakresie tej zdolności pozostają w związku z właściwościami środowiska społecznego jednostki i zarazem w związku z jej właściwościami indywidualnymi.
5. powinna być mierzona raczej za pomocą zadań testowych aniżeli samoopisowych kwestionariuszy.
6. Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie ekspresji mimicznej doskonali się z wiekiem. Zmiany rozwojowe dotyczą między innymi rodzaju spostrzeganych emocji; dzieci stosunkowo wcześnie potrafią rozpoznać podstawowe emocje proste, natomiast u osób dorosłych różnice indywidualne ujawniają się zwłaszcza w zakresie zdolności do rozpoznawania ekspresji mieszanych. Zadania w SIET - fotografie twarzy wyrażające głownie stany złożone, mieszankę emocji prostszych.
7. Z wiekiem zmieniają się też możliwe do uchwycenia przejawy rozpoznawania emocji; u młodzieży i osób dorosłych, w związku z dostępnością werbalnego kodu reprezentowania emocji, naturalnym przejawem rozpoznania jest umiejętność powiązania emocji z odpowiednią nazwą.
8. Główną funkcją zdolności do rozpoznawania ekspresji jest porozumiewanie się z otoczeniem społecznym;
Trafność i rzetelność: zadawalające właściwości psychometryczne.
Procedura badania:
badania grupowo lub indywidualnie
czas badania około 20 minut
Obliczanie wyników:
za każdą odpowiedź zgodną z kluczem 1 punkt (wyraża lub nie wyraża, nigdy trudno powiedzieć)
wynikiem surowym jest suma punktów - max. 108 punktów
Inteligencja emocjonalna:
1. percepcja, ocena i ekspresja emocji
Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie korelatów fizjologicznych oraz myśli;
Zdolność do identyfikacji emocji innych - wygląd, ton głosu, etc.
Umiejętność adekwatnego wyrażania emocji oraz potrzeb z nimi związanych;
Zdolność do rozróżnienia adekwatnych i nieadekwatnych lub prawdziwych i fałszywych niewerbalnych przekazów;
2. rozumienie i analiza emocji, włączenie wiedzy o emocjach
Zdolność do nazywania emocji i rozpoznawania związków między etykietami a treściami;
Zdolność do interpretacji znaczenia, jakie niosą emocje w kontekście relacji w jakich występują;
Zdolność do rozumienia złożonych emocji lub kombinacji emocji;
Zdolność do rozpoznawania prawdopodobnych sekwencji emocji - od złości do wstydu
3. emocjonalność wspomagająca myślenie
Emocje wspomagają myślenie - kierowanie uwagi na istotne informacje;
Emocje generowane jako pomoc w ocenie czy pamięci związanej z emocjami;
Wahania nastroju zmieniają perspektywę postrzegania - uwzględnienie wielu perspektyw w danej sytuacji;
Stany emocjonalne w różny sposób modelują metody rozwiązywania problemów - np. radość ułatwia myślenie indukcyjne
4. świadoma regulacja emocji w celu ułatwienia rozwoju intelektualnego
Zdolność do otwarcia się na emocje tak przyjemne, jak i nieprzyjemne;
Zdolność do świadomego włączania emocji w zależności od oceny ich wartości;
Zdolność do świadomej kontroli emocji w relacji ze sobą i innymi ;
Zdolność do refleksyjnej kontroli emocji bez ignorowania ich wartości informacyjnej;
Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej - PKIE (Jaworowska, A., Matczak, A.) 2005 rok, PTP
Cztery skale:
AKC: akceptowanie, wyrażanie i wykorzystywanie własnych emocji w działaniu; (15 pozycji); pozwala człowiekowi na wyrażanie tego, co czuje, na ujawnianie zarówno pozytywnych emocji, takich jak podziw, miłość, wdzięczność, jak i negatywnych, takich jak lęk, gniew, oburzenie, niechęć. Dzięki tej zdolności człowiek zdaje sobie sprawę, że odczuwane emocji niosą ze sobą ważne informacje o nim samym i świecie.
EMP: empatia, czyli rozumienie i rozpoznawanie emocji innych ludzi (18 pozycji); umożliwia rozumienie zachowań innych ludzi oraz trafne odczytywanie ich intencji. Dzięki tej zdolności człowiek potrafi odczytywać, co przeżywają inni ludzie.
KON: kontrola, także poznawcza, nad własnymi emocjami (11 pozycji); pozwala na świadome sterowanie swoimi emocjami - wzbudzanie w sobie pewnych emocji, kierowanie ich przebiegiem, a także wyciszenie emocji niepożądanych. Umożliwia też dostosowywanie sposobów wyrażania uczuć do wymagań sytuacji i kontrolowanie stopnia ich ujawniania.
ROZ: rozumienie i uświadamianie sobie własnych emocji (10 pozycji); pozwala człowiekowi zdawać sobie sprawę z tego, co w danej chwili przeżywa, nazywać doznawane uczucia, odróżniać emocje słabsze od silniejszych, nie mylić ze sobą uczuć podobnych. Wiemy skąd się biorą.
Wynik ogólny: na wynik ogólny PKIE składają się wszystkie pozycje wchodzące w skład kwestionariusza: jest to więc suma wyników w czterech skalach oraz w 40 pozycjach, które nie wchodzą w skład żadnej ze skal. Jest wskaźnikiem inteligencji emocjonalnej rozumianej jako zbiór zdolności poznawczych dzięki którym człowiek wykorzystuje własne emocje przy rozwiązywaniu problemów.
Najlepszym wskaźnikiem inteligencji emocjonalnej mierzonej przez PKIE jest wynik ogólny. Profile:
WIE - wysoka inteligencja emocjonalna: we wszystkich czterech skalach wyniki są wysokie, na ogół na podobnym poziomie (powyżej 6 stena);
PIE - przeciętna inteligencja emocjonalna: we wszystkich czterech skalach wyniki są na podobnym poziomie i oscylują wokół 4. - 5 stena;
DOŚW - wysokie wyniki w skalach odpowiadających „doświadczeniowej” inteligencji emocjonalnej, a więc w AKC i EMP, przy dużo niższych wynikach w skalach KON i ROZ; charakteryzują się otwartością na własne i cudze emocje - dostrzegają je, akceptują i uwzględniają w swoich zachowaniach. Umieją wykorzystywać swe nastroje do realizowania określonych zadań. „Idą za głosem emocji”.
STR - wysokie wyniki w skalach odpowiadających „strategicznej” inteligencji emocjonalnej, a wiec KON i ROZ, przy dużo niższych wynikach w skalach AKC i EMP. To wysoki poziom kierowania emocjami i rozumienia ich. Trafnie różnicują one stany emocjonalne, umieją rozpoznać przyczyny emocji, a także wpływać na ich przebieg, umieją rozpoznać przyczyny emocji, a także wpływać na ich przebieg i dostosowywać sposoby ich wyrażania do wymagań sytuacji.
Profil: uzyskany w badaniu profil zdolności mierzonych przez PKIE pozwala określić mocne i słabe strony badanego.
Zastosowanie:
PKIE przeznaczony jest dla osób w różnym wieku - uczniów gimnazjów i szkół średnich oraz osób dorosłych.
Można rekomendować jego wykorzystanie w badaniach naukowych nad naturą inteligencji emocjonalnej. Pozwala bowiem na określenie nie tylko ogólnego poziomu inteligencji emocjonalnej, ale także pozwala uchwycić zakres poszczególnych zdolności wchodzących w jej skład.
Może być także wykorzystany do diagnozy indywidualnej; w doradztwie zawodowym, wyborze kierunku kształcenia.
Inteligencja emocjonalna to: zbiór zdolności warunkujących wykorzystywanie emocji przy rozwiązywaniu problemów, zwłaszcza w sytuacjach społecznych. Można też nawiązując do definicji inteligencji ogólnej przyjmowanych we współczesnej psychologii poznawczej uznawać inteligencję emocjonalną za ogół zdolności warunkujących efektywność przetwarzania informacji emocjonalnych.
Inteligencja emocjonalna w koncepcji Salovey'a i Mayer'a
Inteligencja emocjonalna - została uznana za podzakres inteligencji społecznej i zdefiniowana jako zdolność człowieka do śledzenia własnych i cudzych uczuć i emocji, różnicowania ich oraz wykorzystywania na tej drodze informacji w kierowaniu swoim myśleniem i działaniem.
W strukturze inteligencji emocjonalnej Salovey i Mayer wyróżnili trzy główne komponenty:
obejmuje cztery bardziej szczegółowe zdolności: dwie związane z oceną i ekspresją emocji własnych: na poziomie werbalnym i niewerbalnym, oraz dwie związane z oceną emocji innych ludzi: wyrażanych werbalnie i niewerbalnie (ta ostatnia zdolność została nazwana empatią)
druga grupa komponentów to dwie zdolności: do regulowania emocji własnych (np. świadomego angażowania się w nie lub „odłączania” od nich i do regulowania emocji innych ludzi.
Na grupę trzecią składają się: zdolności do wykorzystywania emocji jako czynników ułatwiających elastyczność, twórcze myślenie, giętkość uwagi i motywowanie się do działania.
5