Co to jest zarządzanie strategiczne?
Formułowanie i wdrażanie długo falowej strategii przetrwania i rozwoju
proces informacyjno-decyzyjny (wspomagany funkcjami planowania, organizacji, motywacji i kontroli)
określenie długookresowych celów organizacji oraz sposobów ich praktycznej realizacji
proces złożony z trzech etapów: analizy, planowania i zarządzania, rozumianego jako realizacja opracowanej strategii.
Funkcje ZS
prognozowanie kierunków zmian i rozwoju zachodzących w nim zjawisk,
analiza sytuacji i możliwości tkwiących wewnątrz przedsiębiorstwa,
rozwijanie własnego potencjału,
dokonywanie wyboru i realizowanie określonych związków przedsiębiorstwa z otoczeniem.
Zadania ZS
formułowanie misji przedsiębiorstwa,
rozwój profilu firmy w aspekcie jej zdolności rozwojowej i uwarunkowań wewnętrznych,
badanie otoczenia - pozycję strategiczną i konkurencyjną
ocena opinii strategicznych ze względu na dysponowane zasoby i wymogi otoczenia,
dostosowanie najbardziej pożądanej opcji strategicznych do przyjętej misji,
ustalenie celów perspektywicznych i opracowanie podstawowych strategii
sformułowanie szczegółowych celów rocznych i strategii krótkoterminowych,
implementacja wybranych strategii (budżetowe i alokacja zasobów, podział zadań, dobór personelu, zmiany struktury organizacyjnej, restrukturyzacja systemu eksploatacyjnego)
oszacowanie efektywności wdrażania strategii,
Zasady ZS.
OTWARTOŚĆ
traktowanie świata jako wspólnego miejsca do zaopatrywania się, produkcji i handlu (tzw. globalizacja zachowań przedsiębiorstw)
najskuteczniejsze są kontakty bezpośrednie, a nie sformalizowane,
wzajemne zaufanie jest więcej warte dla wyników i klimatu społecznego niż najbardziej sprawne systemy organizacyjne
KOMPLEKSOWOŚĆ
rozwiązywanie problemów a nie tylko spełnianie funkcji (czynności), jest istotą zarządzania,
traktowanie organizacji jako części otoczenia, które stanowi dla niej zbiór szans i zagrożeń oraz determinuje osiągnięcie sukcesu w działaniu,
uznawanie, że dla rozwoju organizacji ważne jest zarówno osiąganie efektów ekonomicznych, jak i rozwój ludzi
KREATYWNOŚĆ
zagospodarowanie wiedzy ludzkiej jest daleko ważniejsze niż zagospodarowanie zasobów rzeczowych,
respektowanie zasady (chciwy nowych rzeczy) przez wszystkich i wszędzie,
poszukiwanie i wspieranie liderów,
rozwijanie u ludzi chęci osiągnięcia sprawdzania się w pracy
ORIENTACJA NA WYNIKI
wypracowanie bogactwa zamiast jego liczenia lub uzyskania go przez rozszerzenie formalnych kompetencji
przyjęcie uzyskiwanych wyników, a nie wykonywanie czynności, posiadanych dyplomów, czy cech osobowościowych za podstawowe kryterium oceny
nacisk na działanie „zrób to”, „wypróbuj to”
WSPÓŁDZIAŁANIE
„poszukujemy partnerów”
poszukiwanie konsensusów, negocjowanie,
orientowanie form, procedur i metod organizacyjnych na współdziałanie,
Co to jest strategia
Strategia to kompletny plan; który określa jakie decyzje, będą podjęte w każdej możliwej sytuacji
Strategia dotyczy stworzenia planu wojny, określenia poszczególnych kampanii wojennej oraz indywidualnych przedsięwzięć w ich ramach
Strategia polega na przeanalizowaniu obecnej sytuacji i jej zmianie, jeżeli jest to konieczne
Ciąg decyzji określających zachowanie w pewnych przedziałach
Model S
Na strategię przedsiębiorstwa składają się cztery podstawowe elementy:
Domena działania - określa, co, gdzie, komu sprzedawać: produkt, usługę.
Strategiczna przewaga - wskazuje wytyczne dotyczące wyróżnienia i większej aktywności przedsiębiorstwa niż konkurencja.
Strategiczne cele - określają konkretne cele przedsiębiorstwa, które są do osiągnięcia.
Funkcjonalne programy działania - jest to nieodłączny element strategii działania, czyli przełożenie strategii na konkretne działanie.
Cele S
Każde przedsiębiorstwo posiada jeden lub wiele celów (cele własne), do którego osiągnięcia dąży.
Cele każdej organizacji są określane przez: istotę jej działań, dostępne zasoby, kulturę organizacji, głównych udziałowców i ich wpływ na organizację oraz otoczenie, w którym organizacja działa.
Cele definiują główny cel i sens istnienia organizacji, długo- i krótkoterminowe cele organizacji, procesy podejmowania decyzji w organizacji oraz przewidywane rezultaty jej planów i działań.
Pojęcie celów przedsiębiorstwa zostało zdefiniowane m.in. przez takich autorów, jak Peter Drucker i Octave Gèlinier. Najtrafniejszą definicją nadal pozostaje stwierdzenie, że celem przedsiębiorstwa jest tworzenie bogactwa mierzonego różnymi wskaźnikami, z którego najczęściej używany jest wskaźnik zysku.
Od kilku lat wraz z pojawieniem się nowych koncepcji zarządzania, zmian zachodzących w postawach klientów, zmian zachodzących w postawach pracowników i kierownictwa, wskaźnik zysku uważany jest jako cel zbyt krótkookresowy i już nie wystarczający, aby przedsiębiorstwo przetrwało w obecnych warunkach gospodarczych.
Cele przedsiębiorstwa możemy podzielić na cele główne (podstawowe) oraz pośrednie, subcele i zadania. Mogą być krótko- lub długookresowe, strategiczne, operacyjne i taktyczne oraz bardziej lub mniej szczegółowe. Do podstawowych celów przedsiębiorstwa możemy zaliczyć jego rozwój, maksymalizowanie zysków, wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa, ale i również celem przedsiębiorstwa jest utrzymanie pozycji na rynku, czyli przetrwanie (stosowany jest ten cel w sytuacji niekorzystnych warunków ekonomicznych). Ponadto do celów przedsiębiorstwa należy zaliczyć cele dodatkowe i uzupełniające są nimi: satysfakcja i poczucie samorealizacji np. właściciela przedsiębiorstwa.
Ustalane cele powinny być:
najważniejsze,
realne,
wewnętrznie zgodne,
zhierarchizowane,
zoperacjonalizowane.
Cele powinny być formułowane tym bardziej konkretnie, im bliższe są one poziomowi realizacji (dotyczy to zwłaszcza celów taktycznych i operacyjnych). Najczęściej próbuje się formułować cele za pomocą cyfr. Unika się natomiast stawiania celów opartych na słowach. Formułowanie celów za pomocą zapisów bazujących na cyfrach (w postaci liczbowej) precyzuje cele, zapewnia ich praktyczność i wymierność.
Cele strategiczne:
• pomagają skoncentrować wysiłki organizacji na sprawach, które przesądzają o jej sukcesie,
• jest ich najczęściej niewiele,
• narzucają dyscyplinę,
• mogą ulegać zmianom,
• pozwalają koncentrować się na konkretnych kwestiach,
• nie mogą być deklaracjami dobrych chęci.
W formułowaniu celów całego przedsiębiorstwa zaangażowani są jego właściciele i kierownictwo naczelne (top manager), a w wyznaczaniu celów poszczególnych szczebli ich kierownicy. Jest ponadto pożądane, aby w większym lub mniejszym stopniu uczestniczyli w tym wszyscy pracownicy.
Cele podstawowe, cele szczegółowe, zadania oraz misja przedsiębiorstwa, tworzą pewną całość, która musi być zgodna z strukturą przedsiębiorstwa aby mogła być realizowana.
Przez cele przedsiębiorstwa możemy określić:
kluczowe funkcja i zadania organizacji,
rodzaj i zakres decyzji kierowniczych, które będą podejmowane dla osiągnięcia celów oraz wskazanie właściwego szczebla decyzyjnego,
najbardziej odpowiednich szczebli do realizacji funkcji kluczowych a także właściwych stosunków między nimi,
ogólny ram struktury organizacyjnej.
W powodzeniu przedsiębiorstwa w realizowaniu jego celów zainteresowanych jest wiele stron : właściciele, menadżerowie i pracownicy, ale także szereg instytucji i osób z jego bliskiego otoczenia: klienci, dostawcy, kooperanci, wierzyciele, banki i inne. Te wszystkie osoby i instytucje nazywa się „stronami zainteresowanymi”.
Cele przedsiębiorstwa możemy podzielić na cele główne (podstawowe) oraz pośrednie, subcele i zadania. Mogą być krótko- lub długookresowe, strategiczne, operacyjne i taktyczne oraz bardziej lub mniej szczegółowe. Do podstawowych celów przedsiębiorstwa możemy zaliczyć jego rozwój, maksymalizowanie zysków, wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa, ale i również celem przedsiębiorstwa jest utrzymanie pozycji na rynku, czyli przetrwanie (stosowany jest ten cel w sytuacji niekorzystnych warunków ekonomicznych). Ponadto do celów przedsiębiorstwa należy zaliczyć cele dodatkowe i uzupełniające są nimi: satysfakcja i poczucie samorealizacji np. właściciela przedsiębiorstwa.
Cele operacyjna
Cele taktyczne
Misja
Celem działania o najwyższym i najszerszym znaczeniu jest misja przedsiębiorstwa. Misja wiąże się z pytaniem, gdzie organizacja pragnie znajdować się w przyszłości. Misja wyznacza zamierzenia strategiczne przedsiębiorstwa.
Misja jest celem sformułowanym najogólniej, jest ona tym, co prowadzi nas do osiągnięcia wizji, czyli nie do końca precyzyjnie określonego pożądanego wyobrażenia przyszłości.
Misja jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do filozofii czy strategii firmy.
Istotą misji jest syntetyczny sposób prezentacji tego, co pragnie osiągnąć przedsiębiorstwo: kierunku działania, punkt na horyzoncie potrzeb, na który trzeba odpowiedzieć przez właściwe ukierunkowanie działań. Sformułowana misja zostaje rozpisana na wiązki celów.
Misja powinna:
stanowić odbicie naszych podstawowych cech konkurencyjności i tego, jak zmierzamy je wykorzystać i utrzymać,
być ściśle powiązana z krytycznymi czynnikami sukcesu (sprawami, w których musimy być dobrzy, aby przetrwać),
informować naszych pracowników, kierownictwo, kontrahentów i współpracowników, jakiego wkładu z ich strony wymaga dotrzymanie naszej obietnicy wartości w stosunku do np. klientów
Wizja
Wizja stanowi pewien obraz przyszłości przedsiębiorstwa i jej docelowej pozycji na rynku.
Jest zestawem dążeń i aspiracji związanych z działalnością przedsiębiorstwa, pewnym wyobrażeniem przyszłości powstałym na podstawie wyników różnego rodzaju analiz oraz własnej wyobraźni menedżera.
Wizja jest nie tylko wynikiem wiedzy, praktyki, zdolności i racjonalnej wyobraźni, ale też ambicji czy chęci wykazania się inwencją.
Dlatego powinna być odpowiednio weryfikowana, a nie automatycznie przekształcana w strategię.
Wizja powinna pokazywać możliwe do osiągnięcia wyniki i kierunki, do których przedsiębiorstwo ma zmierzać, aby zająć upragnioną pozycję w przyszłości.
Wizja:
wyobrażenie przedstawiające obraz rzeczywistości w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej
koncepcja modelowa przyszłej organizacji, funkcjonowania i pożądanego rozwoju firmy, określona przez aspiracje i twórczą wyobraźnie zarządzających firmą (właściciela)
Jean Brilman, Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warszawa 2002, s. 38
A.Stabryła: Zarządzanie strategiczne, PWN, Warszawa 2000, s.48