RUNY I NORDYCCY BOGOWIE
Frey i runa Fehu, runa Ingwaz oraz runa Jera
Frey jest synem Njorda i jednym z Vanirów i jako taki jest związany z naturą i jej cyklami. Słowo Frey znaczy Pan i często sugerowane jest iż był on pierwowzorem dla Wiccańskiego "Rogatego" bóstwa płodności i urodzaju. Ma również piękną siostrę - Freyę, Panią miłości i obfitości - wielu Bogów w Asgardzie, gigantów i krasnoludów a nawet ludzi straciło dla niej głowę.
Dzielny i mężny Frey jest związany z latem i światłem słonecznym, jako Bóg odpowiedzialny za wegetację i wzrost płodów ziemi. Jest bogiem odpowiedzialnym za dostatek plonów i idąc tym aspektem dalej za pozytywną strone seksualności.
Ma we władaniu Ljosalfheim, z którego rządzi świetlistymi elfami, goblinami i faerie.
Runy związane z Frey to runa Fehu - zarówno w swym aspekcie źródła energii, wzrostu i zdrowia jak i w bardziej prozaicznym aspekcie "męskiej sprawności", oraz Ingwaz - związaną z rolnictwem i płodnością - włącznie z jej konsekwencjami, zarówno z przyjemnościami związanymi z seksem jak i jego owocem - dziećmi.
Również runa Jera jest łączona w ujęciu cykli natury z parą tych Bogów - Freyem i Freyą.
Osobną sprawą jest łączenie Ehwaz - runy "konia" i przewodnika, z Freyem, jako runy mu poświęconej szczególnie w praktykach szamanistycznych.
Frigga i runa Pertho oraz runa Berkana
Można rzec iż Frigga jako żona Odyna jest głową pozostałych Bogiń. Jest wiązana z miłością, małżeństwem i macierzyństwem. Często jest przedstawiana jako piękna kobieta, z pękiem kluczy domowych i chmur, na kółku.
Niektóre źródła podają, iż Frigga jest matką Thora.
Przypisywane jej jest zdecydowanie bycie matką i żoną. Jednocześnie posiada umiejętności czarodziejki, ubierającej skórę sokoła i spoglądającej w przyszłość oraz bycie typową kobietą kolekcjonującą zloto i biżuterię oraz... miłość mężczyzn.
Te różnice utrudniają jednoznaczne jej określenie i powodują iż czasem Frigga i Freya są traktowane jako różne odcienie jednej Bogini.
Aspekt macierzyński oraz aspekt "niespodzianki" i owego ukierunkowania na patrzenie w przyszłość powoduje iz z Friggą łączona jest Runa Pertho. Z jej macierzyńskim aspektem również wiązana jest runa Berkana.
Freya i runa Gebo oraz runa Jera
Freya jest córką Njorda i jedną z Vanirów i jako taka jest związana z naturą i jej cyklami. Słowo Freya znaczy Pani i często sugerowane jest iż była ona pierwowzorem dla Wiccańskiej Bogini. Jest piękną panią miłości i obfitości - wielu Bogów w Asgardzie, gigantów i krasnoludów a nawet ludzi straciło dla niej głowę.
Freya przyniosła do Asgardu swe talenty magiczne, oraz umiejętności rzucania zaklęć i warzenia mikstur. Istotnym wydaje się wspomnieć iż Freya nie stroniła od wojny, podzielając w tym zakresie zamiłowania Odyna, dzieląc się z nim również poległymi wojownikami - część z nich trafiała do Valhalli a część do Sessrumnir'u - sali biesiadnej, która stworzyła dla nich Freya. Freya jest Pania złotego dzika - Hildisvini, który był symbolem wojny. Jej rydwan ciągnęły dwa wielkie koty. Posiadała również skórę sokoła, pozwalającą jej latać. To Freya nauczyła właśnie Odyna magii szamanistycznej.
Wedle niektórych źródeł późniejszym wcieleniem Freyi jest żona odyna Frigga.
Freya wiązana jest w swym miłosnym aspekcie, oraz powiązań z darami jakie ze sobą niesie z runą Gebo.
Również Jera jest łączona w ujęciu cykli natury z parą tych Bogów - Freyem i Freyą.
Odyn i runa Ansuz oraz runa Othala
Lista imion Odyna jest dłuższa niż jego broda, najbardziej ogólnym okresleniem więc jest stwierdzenie iż był on ojcem wszystkich ludzi i bogów. Warto nadmienić iż jego imię tłumaczone jest jako "Wiatr" a u Germanów zwany był Wotanem, co znów tłumaczyć można jako "Furia". Nie zajmował też swej zaszczytnej pozycji "z natury rzeczy", lecz początkowo był "podrzędnym bogiem" nocnych wichrów, za pomocą których uprawiał swoje "przejażdżki" wraz z duchami martwych wojowników.
Dopiero jego późniejsze wcielenie, uczyniło z niego człowieka w płaszczu, z kapeluszem nasuniętym na jedno oko - oko, które oddał w zamian za mądrość i elokwencję. Jego towarzyszami są dwa kruki - Munin (Pamięć) i Hugin (Myśl), dwa wilki - Freki (Dziki) i Geri (Chciwy), które zjadają każde mięso z jego talerza, więc Odyn "żyje" jedynie na miodzie (w/g niektórych źródeł na winie) oraz ośmionogi koń - Sleipnir.
Posiada również żonę - Friggę, ale to inna historia, bowiem Odyn posiada tyleż funkcji ile imion, jest bowiem bogiem:
śmierci,
wojowników i wojny,
pogody i...
magii
Łączy w sobie cechy nauczyciela, szamana, wojownika i lekarza, co więcej jest również poetą. Te cechy, oraz elokwencja i umiejętność negocjacji powodują iż wiązana z nim jest Runa Ansuz - zwana runą bogów, ale będąca również runą komunikacji i dialogu. Jako Bóg związany z przodkami oraz ojciec i mąż jest również wiaany z runą Othala
Thor i runa Thurisaz, runa Uruz oraz runa Raido
Thor jest jednym z synów Odyna - dokładniej synem Odyna i Ziemi, co więcej na podobieństwo Ojca, powiązany jest ze sztormami i wichrami. Jest bogiem żeglarzy i farmerów, odpowiedzialnym za grzmoty, błyskawice, wiatr i deszcz. Jest również bogiem wojny - prawodpodbnie w swej wcześniejszej formie występował jako Donar.
zazwyczaj Thor przedstawiany jest jako potężnie zbudowany mężczyzna, z długą brodą, i szalnym wzrokiem. Thor nosi zawsze swój magiczny pas, podwajajacy jego siłę oraz rękawice, dzięki którym może udźwignąć swój młot "Mjolnir". Przemierza niebiosa w swym rydwanie strzegąc Asgardu i Midgardu przed "Lodowymi Gigantami". Podczas wichury, grzmoty, są odgłosami jego rydwanu a błyskawice, towarzyszą ciosom zadawanym przez jego młot.
Jest gwałtowny i brutalny wobec wrogów, ale jest też obrońcą i taka jest właśnie związana z nim Runa Thurisaz - z jednej strony jest bardzo silną tarczą, z drugiej symbolem nieokiełznanych mocy. Pamiętać przy tym należy o jej głównym przesłaniu, ze destrukcja na dłuższą metę nie działa.
Jego olbrzymia, pierwotna siła i odporność pozwala łączyć go równeż z runą Uruz.
Wędrówka, podczas której nieustannie walczy i zmienia oblicze świata może w pewien sposób łączyć go również z Runą Raido
Baldur i Hodur oraz runa Sowelu, runa Dagaz i runa Jera
Baldur i Hodur są braćmi bliźniakami i synami Odyna i Fryggi. Baldur zwany "Pięknym", był najbardziej elokwentnym z Bogów, gdyż jego Ojciec wyrył na jego języku Runy. Po rodzicach odziedziczył mądrość i umiłowanie przyrody, praktykował zresztą ziołolecznictwo. Był umiłowany przez wszystkich bogów i ludzi, z wyjątkiem Lokiego, który go nie cierpiał (prawdopodobnie ze zwykłej zazdrości). Baldur jest bogiem elokwencji, światła i zabawy, przy czym światła rozpraszającego mrok, dającego pozytywną energię i zdrowie.
Ze względu na powyższe przymioty, Baldur utożsamiany jest z runą Sowelu, związaną ze słońcem.
Jego brat-bliźniak, Hodur, miał mniej szczęścia, choćby dlatego iż był niewidomy. Jest bogiem zimy, nocy i ciemności.
Z braćmi tymi wiąże się opowieść:
Matka Baldura miała straszliwy sen o śmierci jej ukochanego syna, zatem odbyła wizyty u każdej możliwej, rośliny i kamienia, które mogły być groźne, wymagając przysięgi iż nie skrzywdzą Baldura. Ominęła jednak Jemiołę, uznając ją za zbyt wiotką aby mogła skrzywdzić jej syna.
Podczas jednej z zabaw bogów Baldur, który czuł się nieśmiertelny, pozwolił aby rzucano w niego włóczniami (rzutkami)... Loki włożył w rękę jego niewidomego brata strzałkę (włócznię) wykonaną z jemioły, a ten.. trafił Baldura i go zabił.
Wkrótce po pogrzebie, Frigga wyprawiła innego ze swych synów do bogini Hel, z prośbą o uwolnienie Baldura z jej świata. Hel się zgodziła, jednakże postawiła warunek, iż każda istota na ziemi musi uronić łzę za Baldurem. Niestety olbrzym Thokk (uznawany przez niektóre źródła za jedno z wcieleń Lokiego) jako jedyny nie uronił łzy, tak więc Baldur pozostał w królestwie Hel.
Runicznym aspektem bliźniaków Baldura i Hodura jest runa Jera, symbolizująca śmierć i odrodzenie, tudzież zmianę czasu - noc i dzień. Czasami, ze względu na przeciwieństwa istniejące między nimi, brana jest pod uwagę również runa Dagaz.
Tyr i runa Tiwaz
Tyr jest ogólnie szanowanym bogiem, za swą odwagę i godność. Początkowo był bóstwem rządzącym, lecz został zdetronizowany przez Odyna i sprowadzony do roli mniej znacznej - boga wojny. Zwany jest też czasem "Jednorękim", gdyż poświęcił swą rękę, dając ją Fenrisowi. Dzięki Jego postępkowi, udało się tę groźną bestię spętać łańcuchami.
Tyr jest bogiem szanującym prawo, sprawiedliwość i kosmiczną równowagę. Zwiera i dotrzymuje umów, sędziuje w rozstrzyganiu sporów i pojedynków. Zawsze bierze odpowiedzialnośc za swoje czyny, a czasem również za czyny innych (jak w wypadku pętania Fenrisa - mimo iż Fenris był spętany, nie cofnął ręki, czekając aż mu ją odgryzie aby dochować umowy jaka wcześniej była zawarta).
Tyr jest bogiem wojny, ale nie wojny dla łupów lecz jako narzędzia wymierzania sprawiedliwości. Podczas wojen tak kieruje losem, aby wygrała strona, która bardziej na to zasługuje.
Jego runą jest Tiwaz, w aspekcie prawdy, honoru, sprawiedliwości i rozwagi. Runa Tiwaz w swym rycie symbolizuje włócznię, albo... kolumnę Yrminsul, podtrzymującą niebo nad ziemią.
Heimdall i runa Mannaz, runa Algiz oraz runa Kenaz
Heimdall jest kolejnym bogiem wojownikiem i... synem dziewięciu sióstr. Jest to jeden z bardziej tajemniczych bogów tego panteonu, niektórzy opisują go jako boga światła - podobnego do Baldura, jednak jeśli jakikolwiek jego aspekt jest pewny, to to iż jest obserwatorem.
Heimdall jest strażnikiem Bifrostu - tęczy łączącej Asgard z Midgardem, charakteryzuje się ponadto tak dobrym słuchem, że słyszy jak trawa rośnie, nie wyłaczając doskonałego wzroku.
Heimdall symbolizuje obowiązkowość, cierpliwość i niezmienną czujność. To właśnie Heimdall zwrócił Thorowi, jego młot, wykazując przy tym wagę przewidywania przyszłości. Nic dziwnego, iż Heimdall jest uznawany również za mistrza Run. Ponadto to on właśnie przekazuje wiedzę o nich ludziom.
Efektywnie Odyn odkrył Runy i przyniósł je do Asgardu, ale Heimdall przyniósł je na ziemię. Odyn tchnął życie w pierwszych ludzi, ale Heimdall zorganizował ich społeczność i wydzielił trzy klasy: niewolników, ludzi wolnych i wysoko urodzonych - tym ostatnim zresztą jedynie przekazał tajemnice Run.
Z Heimdallem łączona jest runa Mannaz, symbolizująca jednostkę i społeczeństwo, oraz wzajemne funkcjonowanie w nim jednostek, zarówno jako wykorzystanie społeczeństwa jak i świadome w nim działanie. Niektórzy łączą go również z runą Algiz, ze względu na jej znaczenie i powiązanie z Bifrostem, jako drogą do świata bogów (niezależną od Yggdrasila). Wiedza i tajemnice, jakie Heimdall przekazał ludzkości łączą go natomiast z Runą Kenaz.
Loki i runa Dagaz, runa Ansuz, runa Thurisaz oraz runa Kenaz
Loki jest jednym z bardziej kontrowersyjnych i zagadkowych Bogów tego Panteonu. Ze względu na jego działania, nierzadko wymierzone przeciwko samym Bogom, z punktu widzenia chrześcijańskiego jest przyrównywany do diabła, jest to jednak pewne niezrozumienie jego faktycznej roli.
Loki pochodzi z rasy gigantów i należy to duchów ognia, co może tłumaczyć jego nieprzewidywalne zachowania. Właśnie charakter ognia jest również doskonale przez niego oddawany - zarówno w aspekcie niszczącym jak i niosącym pomoc.
Loki zawsze jest moralnie dwuznaczny, ale jego działalność jest raczej figlami niż stanowi realne zagrożenie dla Bogów. Oczywiście owe "żarty" komplikują a nieraz i narażają życie Bogów, niemniej Loki końcowo uznaje zazwyczaj swoją winę i pomaga w naprawieniu szkód, nierzadko też swoim sprytem wyciąga ich z kłopotów, nie będących jego zasługą. Za najostrzejszy wyjątek można uznać obwinianie go o śmierć Baldura, jednak ten mit, powstał prawdopodobnie w późniejszym okresie - w wersji bazowej, całą winą za śmierć Baldura obarczany był jego brat bliźniak - Hodur.
Istotnym wydaje się również umiejętność Lokiego do zmiany kształtu - w mitach i opowieściach pojawia się jako: koń, ptak, mucha, pchła oraz... łosoś. Skoro już przy przemianach jesteśmy, dziećmi Lokiego jest duża część bestii kluczowych dla Nordyckiej mitologii, jest więc ojcem (i matką w wypadku Sleipnira):
Wilka Fenrisa, który być może zabije Odyna
Węża Jormunganda, opasującego ziemię w Midgardzie, który być może zabije Thora
Bogini Hel - Pani podziemia i śmierci
Sleipnira - ośmionogiego rumaka Odyna
Dla uzupełnienia opisu, należy dodać iż Loki w ostatecznej bitwie ma stanąć po stronie Gigantów i prawdopodobnie zabić Heimdalla.
Z Lokim związana jest Runa Dagaz - nie przez przypadek, bowiem Loki łaczy w sobie skrajności. Ze względu zaś na jego umiejętności, przypisuje mu się również związki z Ansuz. Ci, którzy widzą w nim więcej negatywów, biorą pod uwagę jego pochodzenie (Giganta) i przypisują mu czasem Thurisaz. Ci, którzy widzą w nim spontaniczność i "dziecięcą" ciekawość typu "a co będzie jak porusze tę dźwignię?", łączą go z Kenaz, co brzmi niemal paradoksalnie zważywszy na to iż łączona jest również z Heimdallem (którego Loki ma zabić). W obojętnym układzie jednoznaczne przypisanie mu Runy jest niemal niemożliwe, choćby przez dwuznaczność samej postaci.
Hel i Hagalaz
Hel jest boginią rządzącą krainą śmierci o tej samej nazwie, położoną głęboko w korzeniach Yggdrasila. Jest boginią śmierci i świata podziemnego. W/g Eddy (pisanej prozą) połowa jej ciała jest zielono-czarna a połowa biała, zaś zmiany światła powodują iż twarz i tułów jej wygląda jakby się rozlewały i nieustannie zmieniały tworząc karykaturalne wzory.
Hagalaz jest Runą, która w mancji zazwyczaj oznacza gwałtowną zmianę, jednocześnie pokazując nam rzeczy nieuniknione i nizmienne. Właśnie ta charakterystyka powoduje iż jest łączona z Hel.
Pusta runa - 25 - Wyrd
Wiele mitów i legend narosło wokół tzw. pustej runy, jedni wogóle nie wróżą dalej, gdy się ona pojawi, inni cieszą się, gdyz oznacza dla nich nowy początek... nim jednak zaczniemy rozważania nad jej znaczeniem, warto zastanowić się nad jej historią.
Pierwszą znaną publikacją na jej temat była książka autorstwa Ralpha Bluma - "The Book of Runes" z 1982 roku i przyjmuje się iż On jest jej Twórcą. Tak więc runa ta nie dość iż młoda pochodzeniem, nie należy również do Futharku Starszego - z punktu widzenia historycznego. Jednym z podawanych powodów jest to iż wraz z książką R.Blum rozpowszechniał tanie, masowej produkcji komplety runiczne, a pudełko jakie najłatwiej było mu zdobyć pasowało do wykonania przegródek w kształcie 5x5 pól. Inną hipotezą jest iż R. Blum zaczynając swoją przygodę z runami, nie wiedział nic o nich, tak więc zaczął od pustego kamienia. Tak wygląda udokumentowana historia owej runy, przejdźmy więc teraz pokrótce do ideologii jaka wokół niej narosła:
Insynuacje jakoby pusta runa miala spełniać rolę odstępu między słowami nie są zadowalające, choćby dlatego iż funkcję "spacji" pełniła w inskrypcjach runicznych kropka, bądź dwie kropki.
Słowo "Wyrd" służące za jej określenie, oznaczało wśród ludów używających Futharku Starszego pojęcie zbliżone do czegoś co obecnie nazywamy na modłę wschodnią - karmą, ale za zjawiska z nią związane odpowiada już w Futharku klasycznym inna runa.
Podobnie jest z "niespodzianką i kształtującym się losem" - te są wspaniale objęte przez runę Pertho.
Można w ten sposób podawać jeszcze wiele argumentów, jednakże pytanie jakie warto postawić brzmi: Używać, czy nie używać?
Odpowiedź zależy tak naprawdę od osobistego wyboru - jeśli chcemy używać run w zgodzie z ich historycznym układem i podążać ścieżką tradycyjną, to pozostaje nam 24 znakowy Futhark Starszy. Jeśli nie interesuje nas zgodność historyczna, mamy pełną dowolność, przy czym ze świadomością iż 25 znakowy alfabet runiczny Nie jest Futharkiem Starszym.