Drogi oddechowe - przykładowy program, Magisterka materiały, Edukacja zdrowotna


Załącznik nr 1

do Umowy Nr

z dnia 2012 roku

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu

Oddział Otolaryngologiczny

  1. Podstawa prawna

- art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 112 poz. 654)

- art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1590 ze zmianami).

II. Charakterystyka sytuacji epidemiologicznej - diagnoza wyjściowa

Rak krtani i gardła stanowi około 40 % raków głowy i szyi. Rozwija się siedemnaście razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, najczęściej między 50-60 rokiem życia. Należy do grupy nowotworów tytoniozależnych tzn. rzadko występuje u osób niepalących. Czynnikami ryzyka jest palenie tytoniu (również palenie bierne) - 30-krotny wzrost ryzyka, oraz równoczesne palenie tytoniu
i picie wysokoprocentowego alkoholu - 330-krotny wzrost ryzyka. Uważa się, że te dwa czynniki: dym tytoniowy i alkohol są odpowiedzialne za ponad 90% zachorowań na raka krtani. Potwierdzają to badania toksykologiczne, badania na zwierzętach oraz obserwacje epidemiologiczne - zarówno opisowe jak i analityczne. Przyjmuje się, że wprowadzenie na początku XX wieku zwyczaju inhalowania dymu powstającego ze spalania papierosów było w minionym stuleciu ważną przyczyną zdecydowanego wzrostu zachorowań na raka krtani, przede wszystkim u mężczyzn.

Nowotwory złośliwe w dalszym ciągu zbierają każdego roku niebagatelne żniwo pośród chorujących na nie ludzi obu płci, wszystkich grup rasowych i wiekowych. Na przestrzeni lat w cywilizowanych krajach podejście do tego problemu zmieniło się jednak diametralnie. Dzisiaj wiadomo już na pewno, że nowotwór złośliwy jest chorobą uleczalną. Ale kluczem do tego sukcesu jest jego wczesne wykrycie. Raki krtani często poprzedzone są stanami przedrakowymi - zmianami patologicznymi, z których w określonym czasie może powstać rak. Profilaktyczne badania, wczesna diagnostyka i prawidłowe leczenie pozwalają na likwidację patologii przed przejściem jej w stadium raka. Także wykrycie raka krtani w pierwszym stadium pozwala 90 % pacjentom na skuteczne leczenie. Nowotwory wykrywane są często w stadium znacznego zaawansowania, co daje znacznie mniejsze szanse na ich całkowite wyleczenie. Powinniśmy być świadomi, jakie nowotwory nam zagrażają i jakie badania pomagają we wczesnym ich wykryciu. Stąd tak ważna jest profilaktyka i wczesna diagnostyka raka krtani, a także likwidacja nałogu palenia tytoniu jako największego sprawcy karcinogenezy w krtani.

Najczęściej stwierdzanym nowotworem złośliwym krtani jest rak płaskonabłonkowy (ok.95%). Badania potwierdzają zmniejszanie zachorowalności wraz ze zmniejszaniem nałogu palenia tytoniu i picia alkoholu.

Nowotwory rozwijające się w górnej, czyli nosowej części gardła, dotykają mężczyzn i kobiety w jednakowym stopniu. Wśród chorych najwięcej jest ludzi w wieku 16-30 lat oraz w wieku powyżej 60 lat.

Najczęstszymi objawami nowotworu krtani i gardła jest chrypka, uczucie ciała obcego, ból w gardle często promieniujący do ucha, duszność, zaburzenia połykania, krztuszenie się, kaszel, krwioplucie. Czasem pierwszym objawem jest przerzut do węzłów chłonnych. Chory z chrypką lub bólem gardła trwającymi dłużej niż dwa tygodnie, które nie mijają po typowym leczeniu przeciwzapalnym, powinien być skierowany na badanie laryngologiczne. Objawy wynikają z budowy anatomicznej i są zależne od usytuowania guza. Chrypka występuje przy uszkodzeniu strun głosowych, czyli głośni, jest więc wczesnym objawem dla raka tej okolicy, ale stosunkowo późnym dla nagłośni czy podgłośni, gdyż występuje dopiero wtedy, gdy nowotwór przechodzi poza pierwotne umiejscowienie i nacieka głośnię.

Zaburzenia połykania występują najczęściej w nowotworach nagłośni i gardła dolnego. Początkowo są dyskretne i łatwo mogą być zignorowane przez chorego. Duże trudności z połykaniem wiążą się zazwyczaj z zaawansowanym procesem nowotworowym. Krztuszenie się przy połykaniu może być objawem guza w okolicy gardła dolnego. Duszność świadczy o znacznym zwężeniu wnętrza krtani i występuje przy bardzo zaawansowanych nowotworach. Jako pierwszy objaw może pojawić się przy raku podgłośni. Pojawienie się przerzutów zmniejsza szansę chorego na wyleczenie o ok. 50%.

Rozpoznanie raka krtani lub gardła jest możliwe tylko w badaniu laryngologicznym. Ocenia się umiejscowienie, rozmiar guza i ruchomość strun głosowych. Badanie musi obejmować również dokładne badanie palpacyjne układu chłonnego. Diagnostykę uzupełnia się laryngoskopią bezpośrednią w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, która umożliwia dokładniejszą ocenę krtani wraz z okolicami niewidocznymi podczas badania lusterkiem krtaniowym, oraz pobranie wycinka do oceny histopatologicznej.

Sytuacja epidemiologiczna dotycząca nowotworów górnych dróg oddechowych w regionie łódzkim nie poprawia się od około kilkunastu lat. Szczyt zachorowań dotyczył lat osiemdziesiątych. Nie mniej jednak nadal występuje w województwie łódzkim niska świadomość zagrożenia tego typu rakami oraz późna zgłaszalność z prawdopodobnymi objawami. W publikacjach ośrodków łódzkich na temat raka krtani wykazuje się zgłaszalność w większości z zaawansowaniem raka w stadium T3 i T4.

Program nakierowany jest na wczesne wykrywanie chorób nowotworowych górnych dróg oddechowych: krtani, gardła (gardła dolnego, gardła środkowego, części nosowej gardła, jamy ustnej) nosa i zatok przynosowych.

W ramach Programu realizowane będą bezpłatne konsultacje laryngologiczne dla mieszkańców województwa łódzkiego.

IV. Adresaci Programu

Program adresowany jest do kobiet i mężczyzn w wieku 45-65 lat z terenu województwa łódzkiego, a w szczególności do ludności powiatu zgierskiego z potencjalnymi czynnikami ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej:

V. Cele Programu

Głównym celem Programu jest obniżenie umieralności z powodu nowotworu krtani i gardła.

Cele szczegółowe Programu:

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu - Oddział Otolaryngologiczny, ul. Parzęczewska 35, 95-100 Zgierz.

VII. Schemat postępowania przy realizacji Programu

Badania będą wykonywane przez lekarzy laryngologów z udziałem pielęgniarek w Oddziale Otolaryngologicznym Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu. Z każdą osobą biorącą udział w programie zostanie przeprowadzony wywiad zgodnie z kartą badania profilaktycznego (załącznik A). W oparciu o uzyskane wyniki, lekarz zakwalifikuje pacjenta do określonej grupy ryzyka wystąpienia choroby i określi sposób dalszej opieki medycznej.

Realizatorzy poprowadzą rejestrację pacjentów, którzy zgłoszą się do udziału w Programie.