Środki dezynfekcyjne i antyseptyczne
-służą do niszczenia drobnoustrojów poza organizmem człowieka;
-mają szeroki zakres działania i wysoką aktywność bakteriobójczą, ale mogą uszkadzać komórki makroorganizmu;
-stos. się do odkażania pomieszczeń, aparatury;
Antyseptyki:
-do niszczenia drobnoustrojów na powierzchni ciała, na skórze i bł. śluzowej;
-nie mogą wykazywać działania drażniącego w stosunku do tkanki żywej;
-mogą mieć tylko ograniczoną wchłanialność;
-dla działania bardzo ważne są właś. chemiczne danego środka, stężenie, czas działania, temp., pH w jakim środek działa, rodzaj drobnoustroju i jego forma;
-Termin środek odkażający oznacza substancję zabijającą wszystkie wegetatywne postacie drobnoustrojów.
-Tylko niektóre środki odkażające umożliwiają wyjałowienie, czyli zabicie wszystkich drobnoustrojów z zarodnikami włącznie.
-Z reguły do wyjałowienia niezbędny jest dłuższy czas i większe stężenie niż do odkażenia, w wyniku którego następuje znaczące zmniejszenie liczby drobnoustrojów.
KWASY I ZASADY
-Rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych może nastepować tylko w stosunkowo wąskich granicach pH, z reguły po stronie zasadowej.
-Zakwaszenie środowiska prowadzi więc zwykle do zahamowania rozwoju większości bakterii. Ten fakt jest od dawna wykorzystywany do konserwacji artykułów spożywczych(marynaty, kiszonki).
-Kwaśny odczyn jest fizjologiczną barierą dla rozwoju bakterii w żołądku, drogach moczowych i pochwie.
Przykłady kwasów i zasad
1.) Kwas octowy - jest powszechnie stosowany do konserwowania środków spożywczych (3-6%).
2.) Kwas mlekowy - bywa stosowany do przepłukiwań pochwy w roztworach o pH około 3,7.
3.) Kwas borowy (Acidum boricum)
- Obecnie nie ma uzasadnienia do stosowania kwasu borowego i jego soli w lecznictwie ze względu na jego słabe działanie bakteriostatyczne jest on natomiast związkiem o dużej toksyczności
4.) Kwas benzoesowy (Acidum benzoicum)
Powszechnie stosowany (benzoesan sodu) do konserwacji produktów spożywczych.
5.) Kwas salicylowy - oprócz działania antyseptycznego wykazuje działanie keratolityczne
6.) Kwas undecylenowy - wykazuje działanie przeciwgrzybicze (roztwory, emulsje i maści)
ŚRODKI UTLENIAJĄCE
1.) Ozon
2.) Nadtlenek wodoru (3%)
3.) Perhydrol (30%)
4.) Kwas nadoctowy
5.) Nadmanganian potasu
CHLOROWCE I ICH POCHODNE
1.) Jod (jodyna)
2.) Jodofory - są to kompleksy jodu z wielkocząsteczkowymi związkami organicznymi
3.) Jodowany poliwinylopirolidon
CHLOR I CHLOROFORY
1.) Chlor
2.) Chlorofory
3.) Podchloryn wapnia
4.) Podchloryn sodu
5.) Chloraminy
6.) Halazon - używany głównie jako środek do odkażania wody pitnej w warunkach polowych.
ALKOHOLE
Działanie przeciwbakteryjne alkoholi zależy od ich przenikania do wnętrza komórki bakteryjnej i zaburzania procesów metabolicznych. Natomiast denaturacja białka, powodowana przez niektóre alkohole, nie nasila w znacznym stopniu działania przeciwbakteryjnego, a przeciwnie, może je osłabić przez tworzenie w ranie zdenaturowanej warstwy trudno przenikalnej zarówno dla alkoholu, jak i dla innych środków przeciwbakteryjnych.
1.) Alkohol etylowy
2.) Alkohol izopropylowy
ALDEHYDY
1.) Aldehyd mrówkowy (Formaldehyd)
r-ry wodne zawierające 40% formaldehydu noszą nazwę formaliny
Formaldehyd jest klasyfikowany jako związek o potencjalnym działaniu rakotwórczym
Opisano wiele przypadków astmy oskrzelowej u osób narażonych na wdychanie formaldehydu
2.) Metenamina (urotropina) - jest produktem kondensacji formaldehydu z amoniakiem.
W środowisku kwaśnym rozpada się z uwolnieniem formaldehydu
(Czy możemy podać doustnie ?
Jeśli tak w jakiej formie?)
FENOLE
1.) Fenol - jego znaczenie jest prawie wyłącznie historyczne, jest to związek o dużej toksyczności
2.) Krezol
3.) Triklosan
METALE CIĘŻKIE I ICH SOLE
1.) Rtęć
2.) Chlorek rtęci
3.) Tiomersal
4.) Srebro
5.) Azotan srebra
ZWIĄZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE
1.) Detergenty anionowe (mydła)
2.) Detergenty kationowe
Np. chlorek benzalkonium,
BARWNIKI
1.) Fiolet krystaliczny
2.) Etakrydyna