Łacińskie pojęcia na prawo
argumentum a simili — (wnioskowanie z podobieństwa) Wnioskowanie zawodne. — nie stosuje się w prawie karnym (nullum crimen sine legę)
minori ad maius (z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej
Argumentum ex concesso(ad hominem)- dostosywanie argumentacji do człowieka, z którym toczy się spór
Argumentum ad personam- przeciwko osobie
Argumentum ad baculum- groźba użycia przemocy
Argumentum ad crumenam- punktem odniesienia interesy materialne dyskutantów
Argumentum ad misericordiam- wzbudzanie litości
Argumentum ad verecundiam- odwołujący się do nieśmiałości, poparcie wypowiedzi autorytetem
Argumentum ad vanitatem- odwołanie do próżności
Argumentum ad populum- mówi się to , co chcą słyszeć
argumentum a simili - (wnioskowanie z podobieństwa) Wnioskowanie zawodne. - nie stosuje się w prawie karnym
nullum crimen sine legę-o tym co jest przedsiębiorstwem może przesądzić tylko ustawa
argumentum a contrario- (wnioskowanie z przeciwieństwa) interesuje nas czy okoliczności badanej sytuacji zawierają się w zakresie normy. Jeśli nie, wyklucza to stosowanie normy. Kwestia niezawodności wiąże się z ustaleniem jaka relacja zachodzi między p, q. Zawodność związana z niejednoznacznym używaniem odpowiedników słownych funktorów prawdziwościowych przez prawodawcę.
argumentum a fortiori — wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy: 1.a maiori ad minus (z większego na mniejsze) - jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej, minori ad maius (z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej. Wnioskowanie zawodne, gdyż bazuje nie na prawach logiki formalnej, tylko na ocenach prawodawcy, które mogą nie być tożsame z systemem ocen adresata.
argumentum a rubrica — wnioskowanie odwołujące się do systematyki wewnętrznej interpretowanego aktu.
argumentum a simili — (wnioskowanie z podobieństwa) Wnioskowanie zawodne. — nie stosuje się w prawie karnym (nullum crimen sine legę)
analogia legis — nie tworzymy nowej normy, ale odnosimy nowy stan faktyczny (podobny do opisanego w normie) do danej normy. M jest P S jest podobne do MS jest P
analogia iuris — wnioskowanie oparte na założeniu jednolitości preferencji aksjologicznych prawodawcy. Składa się z 2 etapów:1 ustalenie indukcyjne, jakimi ocenami kierował się prawodawca, tworząc normy; 2-przyjęcie, że tak ustalone wartości mają zastosowanie także w innych dziedzinach -» wyinferowanie na tej podstawie normy odnoszącej się do stanu faktycznego maiori ad minus (z większego na mniejsze) - jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej,
Reguły kolizyjne-
1.Lex superior derogat legi in feriori- hierarchiczna
2.Lex spedalis derogat legi generali -chronologiczna
3.Lex posterior derogat leg priori.-merytoryczna niedopowiedzenie relatywizacji- brak wskazania punktu odniesienia
Wykładnia sensu stricto — obejmuje wyłącznie reguły przekładu przepisów prawnych na normy.
Wykładnia sensu largo — zalicza się również inne reguły (reguły kolizyjne i dotyczące wnioskowań prawniczych)
Lex imperfecta- norma pozbawiona sankcji
Glosa- naukowy komentarz do orzeczenia
Preambuła- wstęp w niektórych aktach normatywnych, określający deklaracje ustawodawcy, wyjaśnienie celu w jakim akt został wydany.
Pactum de non cedento- zakaz przelewu wierzytelności
Zasada lex retro non agit- prawo nie działa wstecz
Retroakcja- wsteczna moc obowiązująca akt normatywny
Vacatio legis - okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie.
promulgacja - ogłoszenie każdego aktu normatywnego.
Zasada lex speciali derogat legi generali- zasada prawna oznaczająca: prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
Lex posterior derogat legi priori (łac. akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego), zasada prawna oznaczająca: prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.