DIAGNOSTYKA OBRAZOWA - ANATOMIA RENTGENOWSKA

DR N. MED. ADAM KOSIŃSKI WYKŁAD 24.10.09

1. Prusiński, - „Anatomia radiologiczna”.

Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923)

-zapoczątkował promieniowania X

Pierwsze zdjęcie przy użyciu rentgena - zdjęcie ręki żony odkrywcy - w grudniu 1895 r.

Właściwości promieniowania X:

-są promieniowaniem elektromagnetycznym,

-są przenikliwe,

-rozchodzą się prostoliniowo z prędkością światła,

-natężenie promieniowania spada z kwadratem odległości,

-mają zdolność zaczerniania klisz fotograficznych,

-wywołują fluorescencję luminoforów,

-powodują jonizację gazów,

-mają działania biologiczne,

-przenikając przez materię ulegają osłabieniu (pochłanianiu i rozpraszaniu),

-osłabieniu promieniowania X zależy od:

• Długości fali,

• Grubości badanego obiektu,

• Jego gęstości,

• Liczby atomowej pierwiastków, z których dany obiekt jest zbudowany,

-większą przenikliwość wykazują promienie krótkofalowe.

Promieniowanie długofalowe (miękkie):

-powstaje przy wysokim natężeniu prądu żarzenia i niskim napięciu anoda-katoda,

-jest mało przenikliwe,

-duża część ulega pochłanianiu i nie bierze udziału w powstaniu obrazu,

-zwiększa dawkę, zwłaszcza na skórze,

-zapobieganie - filtry.

Promieniowanie krótkofalowe (twarde):

-powstaje przy niskim natężeniu prądu żarzenia i wysokim napięciu anoda-katoda,

-jest przenikliwe,

-ulega silnemu rozproszeniu i powoduje zszarzenie obrazu,
-zapobieganie - kratka przeciwrozproszeniowa,
-zwiększa dawkę poza danym obszarem.

Działanie biologiczne promieniowania X:

1. Wczesne

-uszkodzenie układu krwiotwórczego,

-uszkodzenie tkanki nabłonkowej (skóra, nabłonek przewodu pokarmowego, błona śluzowa, gruczoły itp.),

-choroba popromienna.

2. Późne

-genetyczne:

• Nowotwory,

• Mutacje w komórkach rozrodczych (dziedziczne),

-zaćma popromienna,

-bezpłodność.

Narządy krytyczne:

-wrażliwość komórek na promieniowanie jest wprost proporcjonalna do ich aktywności proliferacyjnej i odwrotnie proporcjonalna do stopnia ich zróżnicowania. Są to:

• Szpik

• Gonady

• Nabłonek jelitowy

• Soczewka oka

• Płód

Ochrona radiologiczna

-fizyczne zabezpieczenie przed promieniowaniem (specjalna konstrukcja gabinetów, osłony, osłony osobiste),

-skrócenie czasu ekspozycji,

-foki wzmacniające,

-filtry,

-parametry badania.

Ochrona pacjenta

-wszystkie wskazania do badań RTG powinny być rozważone (analiza plusów i minusów),

-u kobiet w wieku rozrodczym badania RTG diagnostyczne należy wykonywać w pierwszych 10 dniach po miesiączce,

-ograniczenie wskazań u kobiet w ciąży i dzieci do lat 10.

Skala szarości według Hounsfielda

Ultrasonograf, kolorowy Doppler, rezonans magnetyczny (tu: nie ma promieni rentgenowskich).

Przeciwwskazania do MRI

-rozrusznik serca,

-metaliczne ciało obce na gałce ocznej,

-metalowy klin na naczyniu mózgowym.

2