LECZENIE PROTETYCZNE PERIODONTOPATII
Periodontopatie:
* przedwczesne rozchwianie zębów
* utrata pojedynczych/grup zębów
Leczenie (osłabienie sił poziomych, równomierne rozłożenie sił na większa liczbę zz):
* mechaniczne łączenie zębów w jednolita całość
* protetyczne uzupełnianie braków
Sposoby:
* korekta warunków zgryzowych
* szynowanie zębów
* szynowanie z równoczesnym uzupełnianiem braków
Korekta warunków zgryzowych
Jest to likwidacja węzłów urazowych poprzez wybiorcze szlifowanie zębów wraz z leczeniem ortopedyczno-protetycznym (uzupełnienia, szyny podwyższające zwarcie).
Postępowanie:
* zgryz głęboki spowodowany utratą zębów bocznych
wstępne podwyższenie zwarcia proteza ruchoma nieosiadająca; w razie dolegliwości bólowych obniżamy zgryz doginając klamry lub podwyższamy dokładając masę akrylowa; po adaptacji - mosty
* rozlegle braki
protezy ruchome ozębnowo-śluzówkowe zawierające:
- klamry ciągle lane (równomierne obciążenie pozostałych zębów )
- wąskie zęby sztuczne
- rozbudowana płytkę podstawową (zmniejszenie nacisku na podłoże protezy)
* zgryz głęboki z przodozgryzem
- szyny nakładkowe (brak szyny na M pozwala na uzyskanie kontaktu na tych zębach w prawidłowym położeniu żuchwy, zaklinowanie i stopniowe skracanie szyny do jej całkowitej likwidacji)
- etapowe podwyższanie zgryzu (mniejsze od szpary spoczynkowej)
Szynowanie zębów
Cele:
* ustabilizowanie rozchwianych zębów
* rozłożenie sił na większą ilość zębów, czyli zmniejszenie wpływu urazu na poszczególne zęby
* zahamowanie wędrowania, przechylania i wysuwania zębów
* protetyczne uzupełnienie braków (odtworzenie punktów stycznych, ochrona brodawek, poprawa higieny i czynności)
* zapobieganie parafunkcjom
* czasowe utrzymanie zębów o niepewnym rokowaniu
Czynniki:
* stopień rozchwiania zębów - na podstawie badania klinicznego
* stopień i rodzaj zaniku wyrostka - na podstawie Rtg; wskazania: zanik do 1/2 długości korzenia; rokowanie lepsze w przypadku zaniku poziomego; p/wskazania: 3/4 dl i III st
* ustawienie zębów w łuku
* wiek - jak najwcześniej
* ogólny stan zdrowia
Zasady:
* szyna musi obejmować zęby przednie (ograniczenie ruchów przednio-tylnych) i boczne (ograniczenie ruchów poprzecznych)
* bardziej obciążamy zęby mniej rozchwiane (filary pod elementy umocowujące)
* mocowanie w punkcie statycznej równowagi zębów, w okolicy szyjki, aby zapewnić równomierne działanie sił na część wydłużoną część koronowa i skrócona korzeniowa
Typy stabilizacji:
* okrężny (łukowy) - najkorzystniejszy, stosowany w szynach zdejmowanych
* poprzeczny - dotyczy odcinka przedniego, stosowany w szynach stałych
* strzałkowy - dotyczy odcinka bocznego (jedno- lub obustronny), stosowany w szynach stałych
Podział:
* tymczasowe/trwale
* zdejmowane/stale
* zewnątrz-/wewnątrzzębowe
Wymagania:
* łatwa w wykonaniu
* dokładnie przylegająca
* dostosowana do zgryzu
* stabilna
* higieniczna
* nieszkodliwa (chem i mech)
* estetyczna
Szyny tymczasowe
Wskazania:
* ostre urazy mechaniczne
* zabiegi chirurgiczne
* okres pooperacyjny
* brak możliwości szynowania trwałego
* w czasie oczekiwania na szynę trwałą
* u osób z parafunkcjami
* do czasowego utrzymania źle rokujących zębów
STAŁE
Wiązania ligaturowe:
wykonywane przez lekarza, bezpośrednio w jamie ustnej pacjenta, głównie zęby przednie, z drutu stalowego miękkiego 0,2-0,4 mm, wiązanie ósemkowe lub pętlowe
Szyna Cieszyńskiego:
od zębów mocno osadzonych na zębach kolejno pętla na szyjce każdego zęba, odpowiednia ilość skrętów w przestrzeniach międzyzębowych; potem zęby rozchwiane - naprzemiennie poniżej i powyżej punktu stycznego.
W celu lepszego utrzymania ligatury i zębów, poprawienia higieny, uniknięcia drażnienia błony śluzowej zaleca sie dodatkowo pokryć druty masa akrylowa.
Szyna Navotnego:
* fleczer w przestrzenie międzyzębowe od strony językowej
* umyć, osuszyć
* akryl od strony językowej, 1/3 od szyjek w przestrzenie międzyzębowe, tak aby przeszedł na powierzchnie wargowe, docisnąć przez paseczek celuloidowy i ligninę do zęba
* usunąć fleczer, wygładzić, wypolerować
Szyna Kotzschkego:
* na modelu, z akrylu, obejmuje guzki zębowe od strony podniebiennej/językowej pozostawiając wolna szyjkę i powierzchnię sieczną
* opracować, wypolerować
* otworki w przestrzeniach międzyzębowych połączone od strony jamy ustnej płytkim rowkiem
* umocowanie w j. ust za pomocą drutu wprowadzonego od strony jamy ustnej, skręcone w przedsionku
(+) dokładne wypolerowana, higieniczna
W/w szyny mogą być wykonane:
* z akrylu bezbarwnego (kontrola stanu zębów), różowego, w kolorze zębów (estetyka)
* kompozytu np. Evicrol
ZDEJMOWANE
Szyna Goldmana
dwie płyty akrylowe (wewnątrzustna i przedsionkowa) zespolone skrajnie drutem klamrowym; wykonywana w pracowni, często bezbarwna, głównie do utrzymania opatrunku po zabiegach chirurgicznych na przyzębiu lub jako unieruchomienie po operacji
Płyty nagryzowe Sveda
Szyny zgryzowe
Epiteza dziąsłowa
uzupełnia utracone na skutek choroby czy operacji tkanki przyzębia, unieruchamia zęby dzięki zaklinowaniu sztucznych brodawek w przestrzeniach międzyzębowych; może być stosowana z innymi szynami; wykonana z masy elastycznej na 1/2 roku, potem konieczna wymiana z powodu odkształceń
Szyny trwale
Stosowane przy znacznym uszkodzeniu aparatu utrzymującego
STAŁE (zewnątrz- i wewnątrzzębowe)
Wady:
* Rzadko stosowane, bo trudne w wykonaniu np. korona jako filar dla szyny powinna dokładnie przylegać do zęba, odtwarzać punkty styczne, wypukłości boczne, dostosowana do zgryzu. W przypadku obnażenia korzenia trudno jest spełnić te warunki, stąd polecane są wkłady koronowe (mniejszy ubytek tkanek, możliwość łatwej odbudowy punktów stycznych, łatwe w wykonaniu, możliwość połączenia) i k-k
* znaczne szlifowanie zębów, możliwość obnażenia i dewitalizacji miazgi
* sprzyjanie powstawaniu próchnicy
* brak możliwości naprawy, modyfikacji
Zalety:
* dobre unieruchomienie
* estetyka
* wygoda
Szyna z akrylu lub amalgamatu
materiały te umieszcza się w przygotowanych zagłębieniach zębów przednich (tylko akryl) i bocznych; szynę można wzmocnić drutem
Szyna wewnątrzzębowa Split-Lock
do zębów przednich w II i III rozchwiania; na powierzchniach językowo/podniebiennych preparuje się zagłębienie retencyjne o głębokości 1-1,5 mm, izoluje podkładem, za pomocą wkrętów zębinowych mocuje sie w nim drut ligatury oczkowej i całość mocuje kompozytem; estetyczne, łatwe i szybkie w wykonaniu
Szyna stała nakładkowa zmodyfikowana
szyna lana obejmująca powierzchnie językowe/podniebienne zębów przednich aż po guzki zębowe umocowana za pomocą kompozytu po uprzednim wytrawieniu szkliwa i dokładnym wypiaskowaniu i wytrawieniu elektrolitycznym powierzchni dozębowej szyny; w celu lepszej adhezji - perforacja nakładki; zalety: dobre unieruchomienie, estetyka, możliwość uzupełnienia pojedynczych braków
Mosty
ZDEJMOWANE lane
Stosowane w uzębieniu pełnym lub przy niewielkich brakach, gdy mamy możliwość ustalenia toru wprowadzenia
Budowa:
* elementy podpierające (ciernie/nakładki/, wypustki) - przenoszą pionowe siły żucia na zęby zachowane, zapobiegają osiadaniu szyny
* elementy umocowujące (klamry pojedyncze, zespołowe, ciągłe oraz korony teleskopowe)
* luk łączący (szczeka - podniebienny, poprzeczny, okrężny; żuchwa - podjęzykowy)
* zęby uzupełniające braki
Zalety:
* oszczędność tkanek
* zachowana fizjologiczna ruchomość zębów
* możliwość objęcia dużego odcinka uzębienia
* higiena
* łatwość dostępu do zęba
* możliwość naprawy i modyfikacji
* wykonywane przez technika
Wady:
* traumatyzacja w przypadku częstego zdejmowania/nakładania
* ew. zmiany na błony śluzowej i przyzębiu
* nieestetyczne
Szyna Elbrachta
dwie klamry ciągłe (od strony jamy ustnej i przedsionka) połączone poprzecznymi wzmocnieniami w zagłębieniach powierzchni żującej P, M; zalety: dobre unieruchomienie, nie osiada, możliwość uzupełnienia braku), wada: nieestetyczna, stad modyfikacje polegające na zastąpieniu klamry od strony przedsionkowej wypustkami lub nakładkami odchodzącymi od klamry językowej i dochodzącymi do brzegów siecznych. Gdy chcemy uzupełnić braki (szyno-proteza) wzmacniamy ja lukiem podjęzykowym lub podniebiennym.
Postępowanie kliniczne:
* sanacja jamy ustnej
* usuniecie parafunkcji: wstępna korekta zgryzu
* ew. leczenie przeciwzapalne, chirurgiczne
* wyciski masa elastyczna
* szyna tymczasowa
* modele - analiza pola, projektowanie, ew przygotowanie pola i ponowne wyciski
* odlanie szyny trwalej (złoto-platyna, srebro-pallad, stal nierdzewna-chrom-kobalt), obróbka
* próba w jamie ustnej (przyleganie, położenie elementów umocowujących i podpierających, zgryz)
* ostateczna obróbka
* oddanie szyny i pouczenie pacjenta
* kontrola za 2-3 dni (komfort, przyleganie, zgryz, higiena)
* kontrola i fluoryzacja co 6 m-cy
Szynowanie z równoczesnym uzupełnieniem braków zębów
W przypadku rozległych braków stosujemy protezy śluzówkowe:
* rozszerzona płyta podstawowa
* równomierne obciążenie pozostałych zębów: większa ilość klamer, poprawa kształtu filarów poprzez zastosowanie koron, podpory przedsionkowo-zębowe z akrylu)
* ścisłe przyleganie płyty do max wypukłości zęba
* skrócenie 2-3 zębów stojących obok siebie i zespolenie ich za pomocą koron czy mostów