POLSKI UNIWERSYTET NA OBCZYŹNIE
Powstał we Francji. Oficjalnie został zawarta w grudniu 1939r. a jego celem było utrzymanie polskiej nauki przy życiu wobec prześladowań niemieckich. Działalność PUNO dostosowana była do potrzeb emigracji polskiej. Studia miały charakter wieczorowo zaoczny i uruchamiane były w zależności od zmieniającego zapotrzebowania. W 1990r nadzwyczajne zgromadzenie profesorów PUNO przyjęło nowy statut. Również i dziś PUNO pozostaje silnym ośrodkiem życia intelektualnego nad Tamizą. Wielu twierdzi że dzięki PUNO kultura i nauka polska zachowała swą ciągłość. Obecna jego siedziba mieści się w Polskim ośrodku Społeczno - kulturowym w Londynie. PUNO organizuje wiele interesujących wykładów prowadzonych przez wybitnych znawców.
UNIWERSYTET W WOJSKU
Działacze oświatowi II RP domagali się ustawy zobowiązującej rząd i samorządy terytorialne do organizowania i finansowania akcji zwalczania analfabetyzmu także wśród dorosłych. Jedyna ustawa z tej dziedziny uchwalona przez sejm z inicjatywy grupy postępowych posłów - nauczycieli w wojsku polskim polecała organizować pracę oświatową wśród poborowych. W latach 1937/38r. liczba analfabetów w wojsku wynosiła niespełna 17tys. tj. około 5 % odbywających służbę wojskową. Kursy dla poborowych liczyły łącznie ok. 85 tys. uczestników.
UNIWERSYTET DLA RODZICÓW
Prowadzą one pogadanki i wykłady na kursach kilkumiesięcznych lub rocznych. Rodzicom udziela się porad indywidualnych. Wykłady dotyczą zakresu pedagogiki, psychologii rozwojowej, wychowawczej, higieny. Uniwersytet dla rodziców jest odmianą uniwersytetu powszechnego. Kształceniem rodziców zainteresowane są szkoły, rady narodowe, stowarzyszenia i związki zawodowe. W 1964r. powołano międzynarodową federację szkół dla rodziców. Zagadnieniem kształcenia rodziców zaczął zajmować się działacz Komisji edukacji narodowej Antoni Popławski, który w swym projekcie organizacji szkoły proponował napisanie poradnika dla rodziców z zakresu wychowania młodzieży.
UNIWERSYTET POWSZECHNY
Instytucja oświatowa której celem jest popularyzacja wiedzy przez systematyczne nauczanie w zespołach, organizowanie samokształcenia i czytelnictwa a także rozwijania aktywności kulturowej wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Ukształtowały się pod koniec XIX wieku w Europie. Pierwszym Uniwersytetem powszechnym w Polsce był Uniwersytet Ludowy im. A. Mickiewicza w II RP uniwersytety powszechne były zakładane przez samorządowe władze lokalne i stowarzyszenia oświatowe (TSL - Towarzystwo szkoły ludowej, Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego) W PRL głównymi organizatorami uniwersytetów powszechnych były: Towarzystwo Wiedzy powszechnej, związki zawodowe i organizacje młodzieżowe.
TOWARZYSTWO WIEDZY POWSZECHNEJ
Powołane w maju 1950r. w miejsce rozwiązanego Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych i Ludowych dla rozwijania oświaty i kultury wśród dorosłych, głównie przez tzw. uniwersytety powszechne, uniwersytety dla rodziców, kluby, odczyty, kursy języków obcych, wystawy, audycje radiowe. Towarzystwo wydawało pisma: problemy, Horyzonty, Techniki, Wiedza i życie.
Aktualnie prowadzi różne kursy dokształcające, nauki języków obcych, organizuje konferencje naukowe.
6. POWSZECHNY UNIWERSYTET KORESPONDENCYJNY (PUK)
Zorganizowany w 1924r. przez Związek Nauczycielstwa Polskiego, przemianowany w 1936r. na Powszechną Uczelnię Korespondencyjną. Placówka ta rozwinęła się najszerzej i zanotowała największe rezultaty w okresie międzywojennym. Prowadziła ona kursy przygotowujące eksternistów na poziomie szkoły powszechnej, szkoły średniej stopnia gimnazjalnego i licealnego oraz gimnazjum kupieckiego. Organizowano także kursy zawodowe i specjalistyczne według zainteresowań uczestników. PUK prowadził szeroką i różnorodną działalność. Wydawano materiały dla uczestników kursów oraz czasopisma: Wiedza i Życie, i Oświata. Udzielano porad korespondencyjnych.
EUROPEJSKA SZKOŁA KSZTAŁCENIA KORESPONDENCYJNEGO
Działa na polskim rynku od 1991r. jako oddział grupy ESCC z siedziba w Holandii i jest największą firmą świadczącą usługi w zakresie edukacji korespondencyjnej. W Polsce w ofercie ESK znajdują się kursy językowe, umożliwiające uzyskanie międzynarodowych certyfikatów, zdobycie popularnych zawodów, podniesienie swoich kwalifikacji, poszerzenie zainteresowań oraz specjalistyczne kursy zawodowe, umożliwiające zdobycie umiejętności wymaganych na najbardziej popularnych stanowiskach pracy. W ofercie ESK znajduje się ok. 100 pozycji kursów korespondencyjnych oraz Program szkoleniowy średnie wykształcenie. Po ich ukończeniu absolwenci mogą przystępować do egzaminu umożliwiającego zdobycie certyfikatów statusie krajowym i międzynarodowym.
UNIWERSYTET LUDOWY
Przez UL rozumiemy dziś w Polsce uczelnie z internatem dla młodzieży chłopskiej od lat 18. twórcą Ludowego był Grundtvig. Pierwszy taki Uniwersytet w Polsce powstał w Pszczelnie w roku 1990. Wszystkie obecnie czynne Ul maja charakter ogólnokształcący, posługują się ramowym programem opracowanym przez radę UL. Program obejmuje wybrane zagadnienia z przedmiotów ogólnokształcących, zajęcia oświatowe i kulturalno artystyczne, zajęcia i ćwiczenia praktyczne w zespołach uczestników zgodnie z ich zainteresowaniami. Wszystkie internatowe UL wyposażone są dobrze w pomoce naukowe, w odpowiednie księgozbiory i zestawy czasopism.
UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU
Placówka oświatowa dla osób w wieku emerytalnym, prowadząca systematyczne zajęcia, mające na celu upowszechnianie wiedzy w różnych dziedzinach. W ramach tych zajęć tworzone są zespoły rekreacji ruchowej, grupy artystyczne, kursy przygotowujące słuchaczy do organizowania aktywności własnej. Na UTW odbywają się wykłady z różnych dziedzin nauki np. medycyna, historia, kultura, filozofia, literatura, ekologia, etyka, muzyka itp. Poza wykładami prowadzone są zajęcia programowe w cyklu dwutygodniowym: salon samorealizacji, muzyczny, seminarium z filozofii. Ponadto w cyklu co tygodniowym prowadzono zajęcia: lektorat j. angielskiego dla początkujących, j. niemiecki, pracownia malarska, prac. Komputerowa, zespół wokalny, gimnastyka. Członkowie UTW wnoszą stałą opłatę miesięczną niezależnie od ilości wybranych zajęć. Wykłady prowadzone są nieodpłatnie, w systemie otwartym.
ANALFABETYZM W TRZECIM ŚWIECIE
Jednym z czołowych zadań ONZ jest udzielenie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty, przede wszystkim w dziedzinie rozwoju nauczania elementarnego i likwidacji analfabetyzmu, Przyczynami analfabetyzmu w krajach Trzeciego Świata jest brak polityki oświatowej i dostatecznych środków materialnych- priorytetu udziela się sprawom zdrowia, żywności i innym potrzebom. Brakuje też nauczycieli, komunikacji i transportu, podręczników, tekstów do czytania,. Utrudnia jej realizację również wielojęzyczność niejednokrotnie sprzeciw klas uprzywilejowanych. Jednym z działań w przeciwdziałaniu temu zjawisku jest rozbudzenie i rozwijanie motywacji uczenia się, stwarzając odpowiednie warunki oraz przygotowanie odpowiedniej kadry.
PREHISTORIA OŚWIATY DOROSŁYCH
Początku możemy dopatrywać się w ustroju plemiennym w informacjach wędrowca i naukach kapłanów. Oświatę dorosłych można zauważyć u Platona, Arystotelesa. Jako zjawisko społeczne, masowe oświata dorosłych występuje później.
STOWARZYSZENIE OŚWIATY DOROSŁYCH
W okresie międzywojennym dużą rolę odgrywały 3 organizacje: Komunistyczny Związek Młodzieży, Organizacja Młodzieży Townrzystwa Uniwersytetu Robotniczego; Związek Młodzieży Wiejskiej ”Wici". W 1943 r. młodzież komunistyczna zorganizowała się w Związek Walki Młodych. Po wojnie ujawnił się również: OMTUR i ZMW "Wici".W 1948r, organizacje młodzieży połączyły się we Wspólny Związek Młodzieży Polski. W niedługim czasie w miejsce ZMP powstał Związek Młodzieży Socjalistycznej, Związek Młodzieży Wiejskiej.
ZASADY DYDAKTYKI DOROSŁYCH
Zasady dydaktyki - jak należy postępować na drodze do dobrych wyników nauczania i kształcenia Podstawowe zasady dydaktyki:
- Dorosły uczeń powinien mieć świadomy stosunek do poznawczej wiedzy i procesu nauczania lub samokształcenia W tym celu pomaga się mu zrozumieć i potwierdzić cel kształcenia oraz zachęcić do nauki.
- Treści konkretne. Zasada poglądowości-nakazuje treści ogólne i inne wiadomości popierać
obrazem, eksponatem lub przykładem.
- Przybliżanie wiedzy. Zasada budzenia i rozwijania zainteresowań - ciągłe rozwijanie samodzielności i twórczości, przyswajanie sposobów uczenia i techniki pracy umysłowej.
Zasada systematyzowania materiału-podejmowanie wiedzy częściami, tłumaczyć ją oraz rozważać Zasada wiązania teorii z praktyką - ma ona duże znaczenie w rozumieniu teorii i zapamiętywaniu jej, teoria kojarzona z możliwościami praktycznymi łatwiej daje się zapamiętać.
OŚWIATA DOROSŁYCH W JAPONII
Kształcenie dorosłych w systemie szkolnym występuje w tylko w wyższej szkole średniej cykl kształcenia 3 letniego. cykl 4 letni klas wieczorowych oraz korespondencyjnych.
W 1981 roku przyjęte zostało postanowienie o utworzeniu Uniwersytetu Otwartego wspieranego przez radio i telewizje. Stwarza on wszystkim zainteresowanym dorosłym możliwości ukończenia wyższych studiów. Program tego uniwersytetu obejmuje różne
dziedziny wiedzy ujęte w 3 następujące kursy: nauka w życiu codziennym, przemysł i nauki społeczne, wiedza humanistyczna i przyrodnicza. Kursy korespondencyjne organizują
placówki prywatne. Treść kursów nie obejmuje programu nauki szkolnej i studiów wyższych., a koncentruje się na zagadnieniach przydatnych w życiu codziennym.
OŚWIATA DOROSŁYCH PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ (PRL)
Prawo do oświaty zostało przyznane każdemu obywatelowi. Na plan pierwszy wysunęły się ideologiczne zadania pracy oświatowej. Projekt budowy ustroju szkolnego został opracowany przez Ministerstwo Oświaty Rządu Tymczasowego i przedłożony Krajowej Radzie Narodowej w 1945r. Oświata miała być bezpłatna, powszechna i obowiązkowa. W latach 1945-48 przeprowadzono pierwszą reformę szkolną. której celem była odbudowa szkolnictwa i oświaty oraz przebudowa systemu organizacyjnego i programowego edukacji. Uruchomiono świetlicę, uniwersytety ludowe, rozwojem tych placówek zajęło się Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych RP 1945-48 oraz kursy umożliwiające w krótkim czasie ukończenie szkoły powszechnej i średniej. Ludowy Instytut Kultury i Oświaty 1945-48 działał na wzór przedwojennego instytutu Oświaty Dorosłych. Instytut wydał prace oświatowe i miesięczniki „Oświata i kultura" redaktor E. Nowicki, "Praca oświatowa" redaktor Banaczkowski.
Nurt robotniczy reprezentowało powojenne Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego 1944 - 48 do upowszechnienia oświaty przyczynił się rozwój czytelnictwa dzięki wydawnictwom Komitetu Upowszechniania Książki i organizowaniu bibliotek publicznych. W latach 1948-56 ograniczono i zlikwidowano wiele instytucji, zrzeszeń i wydawnictw kulturalnych. W miejsce zlikwidowanych stowarzyszeń powstało w 1950 r. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, które upowszechniało idee socjalistyczne za pomocą akcji masowych w postaci odczytów w latach 1949-5] przeprowadzono akcję zwalczania analfabetyzmu poprzedzoną ustawą sejmową z 1949 r. Akcję organizował pełnomocnik rządu S Matuszewski. a kierował nią T. Pasierbinski nauczano czytać i pisać z pomocą nauczycieli szkół podstawowych. Oficjalnie stwierdzono, że analfabetyzm został zlikwidowany jako zjawisko masowe. W rzeczywistości nauczaniem nie zostało objęte 1/3 analfabetów. W 1957 poddano krytyce mało skuteczne ekstensywne akcje oświatowe i zaczęto rozwijać działalność intensywną. Odrodziły się koła i kluby
samokształcenia, wzrastały uniwersytety powszechne. Od 950r. wydawane było czasopismo "Oświata Dorosłych" redaktor Wojciechowski. TWP wydawało czasopisma "Problemy", "Wiedza i Życie", "Horyzonty techniki" Instytucje naukowe wydawały czasopisma" Wszechświat", "Urania", "Poznaj świat". ,.Meander" Część tych czasopism wydawana jest do dziś.
OŚWIATA DOROSLYCH W II RP (okres międzywojenny)
Podstawowe zadanie - wyrównanie zaniedbań oświatowych (analfabetyzm), szczególnie na terenie byłego Królestwa, zintegrowanie narodu polskiego żyjącego dotąd w 3 różnych państwach, przysposobienie młodzieży i dorosłych do obywatelskiego życia we własnym państwie.
1919-z inicjatywy posła Smulikowskiego weszła w życie ustawa sejmowa o obowiązkowym nauczaniu w wojsku polskim. Realizacja obowiązku szkolnego w II RP była niepełna-niemożliwa , całkowita likwidacja analfabetyzmu. Procesy integracyjne trafiały na przeszkody w postaci odrębności typów mentalności, różnic narodowościowych (co 3 mieszkaniec kraju był obcokrajowcem) oraz konflikty miedzy klasami społecznymi.
W związku z sytuacją finansową państwa, ciężar oświaty pozaszkolnej spoczywał na społecznych organizacjach i instytucjach oświatowych. Z tych najdłuższą tradycję miały:
Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Szkoły Ludowej i Polska Macierz Szkolna (wznowiła działalność w 1916). Najbardziej rozpowszechnione placówki oświatowe tego okresu to świetlice, prowadzone głównie przez nauczycieli, wspomaganych przez Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych. W rozwoju młodzieży wiejskiej zasługę mają Internatowe uniwersytety Ludowe, które miały charakter placówek religijnych; przez obywatelsko-państwowe do ludowo radykalnych - Uniwersytety Wiejskie im. W. Orkana w Szycach, k. Krakowa, później w Gaci Przeworskiej, prowadzone przez Solarza, twórcę Uniwersytetu Ludowego.
Stowarzyszenie Uniwersytetu Robotniczego (1923-39) szerzyło się wśród robotników.
Do najcenniejszych osiągnięć oświaty pozaszkolnej 20-lecia międzywojennego należy:
-rozwinięte poradnictwo oświatowe i dokształcanie pracowników oświatowych, prowadzone przez towarzystwa oraz wyspecjalizowane instytucje: Centralne Biuro Kursów dla Doroosłych (1919-1928) przekształcone w Instytut Oświaty Dorosłych U928-1939); Instytut Oświaty i Kultury im. Staszica (1919-1939) ) oraz studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej (1925-1939).
okół tych instytucji i wydawnictw skupiali się wybitni teoretycy i działacze oświaty dorosłych: Godecki. Konewka. Komiłowicz, Maj, Nowicki. RadIińska, Radwan, Solarz.
W wyniku ich prac ukształtowały się podstawy naukowej andragogiki, rozwijanej z powodzeniem w latach późniejszych.
POLSKA POD ZABORAMI
Na powstanie i rozwój oświaty dorosłych miały wpływ czynniki społeczno - gospodarcze i tendencje narodowowyzwoleńcze. Rozwój przemysłu i uwolnienie chłopów od pańszczyzny spowodowało masową migrację do ośr. fabrycznych, gdzie warunkiem poprawy sytuacji życiowej była umiejętność czytania i liczenia. Elementem działalności oświatowej było głoszenie haseł narodowo wyzwoleńczych i podtrzymywanie polskiej kultury, tradycji.
Początki pracy ośw: wśród ludzi miały miejsce pod koniec XVIII w. Działanie Komisji Edukacji Narodowej (1773r.) i księża byli pierwszymi rzecznikami powszechnej oświaty elementarnej. Pierwsze książki historyczne dla ludu pisane prostym językiem ukazały się w XIX w
Należą do nich:" Pielgrzym w Dobromilu. czyli nauki wiejskie" Czartoryskiej oraz .. Wieczory pod lipą" Siemżeńskiego.
ZABÓR PRUSKI
W obliczu kulturkampfu ostoją polskości stała się książka polska, której wydawaniem i rozpowszechnianiem zajęło się Towarzystwo Oświaty Ludowej (1872-78). Gdy władze pruskie zlikwidowały TOL, jego funkcję przejęło Towarzystwo Czytelni Ludowych(1880-1939), które mimo wielu przeszkód rozwinęło działalność: wykłady popularno naukowe i czasopismo dla bibliotekarzy „Czytelnia Ludowa" (później miesięcznik "Przegląd oświatowy"), bibliotekarze i działacze wnieśli wiele w dzieło zachowania polskości na ziemiach tego zaboru. Książ Marcinkowski, J. Lempa, K. Miarka. Cegielski, K. Libelt, "Gazeta Polska", „Gazeta Robotnicza", "Goniec Wielkopolski".
ZABÓR AUSTRYJACKI ~ GALICJA
Działalność oświatowa kształtowała się inaczej. Szerzono ją wśród rzemieślników (Stowarzyszenie rzemieślników" Gwiazda" Lwów 1868r.). Następnie wśród ludu wiejskiego i robotników ("Pszczółka", „Wieniec") Działalność oświatową prowadziło utworzone przez krakowską inteligencję Towarzystwo Szkoły Ludowej (Asnyk). Współpracując z Macierzą Szkolną Księstwa Cieszyńskiego (1885). TSL pielęgnowało polską pieśń narodową i kościelną, organizowało wycieczki do Krakowa. Wydawało też publikacje popularno naukowe, odczyty, czasopismo metodyczne "Przewodnik Oświatowy", oraz prowadziło centralną wypożyczalnię przeźroczy dla swoich prelegentów, posługujących się rzutnikami.
,.
W większych miastach działało Towarzystwo Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza (1898-1925) prowadzone przez studentów. Staraniem towarzystwa w 19 13 wydano w Krakowie pierwszy podręcznik andragogiki polskiej "Praca oświatowa.., jej zadania, metody i organizacja" Galicja dzieli się na wschodnią i zachodnią.
ZABÓR ROSYJSKI
Tu sytuacja była gorsza. Władze rosyjskie robiły wszystko, aby zniszczyć polską kulturę. W związku z tym analfabetyzm przybrał tu zastraszające rozmiary Walczyli z tym nauczyciele· Proszyński pseudonim "Promyk" napisał elementarze dla dorosłych oraz S. Michalski inspirator ruchu samokształceniowego na szczeblu średnim i wyższym. autor poradnika dla samouków.
Na przełomie XIX i XX w. rozwinęło się samokształcenie i samouctwo. Przewodnikami młodzieży w tym ruchu byli wybitni uczeni polscy:
Chmielowski, L. Chrzanowski, J.W Dawid, L. Krzywicki, A. Mahrburg, W. Nałkowski, W Smoleński.
Zamieszczali oni swoje prace w "Poradniku dla dorosłych" i wykładali na Tajnym Uniwersytecie Latającym (TUL). Podczas ruchu rewolucyjnego w roku 1905 nastąpiło ożywienie pracy oświatowej. Powstały nowe organizacje oświatowe. W Warszawie i okolicach działało stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów Dorosłych (1905-08) prowadzone przez. Prusa, Uniwersytet dla Wszystkich (1905 - 08) Krzywicki, Posner, Perl, pismo socjalistyczne „Wiedza", późniejsze tytuły: "Światło", "Nowe Życie", „Kuźnia"
Towarzystwo Kultury Polskiej (1906-13) A. ąświętochowski i Polska Macierz Szkolna działająca pod wpływem Ligi Narodowej.
Poza stolicą tworzono regionalne organizacje oświatowe: lubelskie Towarzystwo Oświaty "Światło", w którym działał Żeromski.
GERONTOLOGIA
Dział nauki zajmujący się badaniem przyczyn starzenia się organizmu ludzkiego, profilaktyką i leczeniem chorób ludzi starszych. Jest dyscypliną interdyscyplinarną. Wiążącą doświadczenia różnych nauk m.in. biologii. medycyny, psychologii. pedagogiki, socjologii, demografii i innych nauk społecznych. Powstała ok. 1950r.
Teorie starzenia się:
energetyczna· traktująca organizm jak układ fizykochemiczny, zdolny do wyprodukowania stałej, określonej ilości energii przypadającej na każdy kilogram wagi ciała, po której wypełnieniu ustrój starzeje się i umiera.
Cytologlczno - histologiczna upatrująca przyczyny starzenia się w różnicowaniu stopniowej specjalizacji komórek niedożywiania komórek tkankowych
hormonalna
neurogenna- wg której pierwotna przyczyną starzenia się wyższych organizmów jest wyczerpywanie się układu nerwowego i jego stopniowa degeneracja
fizykochemiczna i endokrynologiczna
I l-
I'
\
Nauki zajmujące się człowiekiem starym: gerontologia, geriatria, gerontosocjologia, gerontopsychologia.
ANDRAGOGIKA
Teoria oświaty i wychowania młodzieży pracującej i dorosłych. Termin używany zamiennie z terminami oświat dorosłych i pedagogika dorosłych, (andros - dzielny dorosły. ago - prowadzę).
Andragogika - nauka graniczna systemu nauk pedagogicznych o celach, treściach, zasadach, funkcjach, stylach, uwarunkowaniach, ośrodkach, instytucjach, metodach, formach, środkach kształcenia, samokształcenia, samouctwa, resocjalizacji ludzi dorosłych.
Nauki pomocnicze andragogiki -historia oświaty i wychowania, psychologia, statystyka, gerontologia, demografia.
CZASOPISMA ANDRAGOGICZNE
Przegląd Wynalazczości
Wynalazczość i Racjonalizacja
Oświata Dorosłyvh
Ekonomia i Organizacja Pracy
Ruch Turystyczny
Oświata i Kultura
Przegląd techniczny
Kultura i Społeczeństwo
Oświata i Wychowanie
Przegląd Historyczno - Oświatowy
ANDRAGOGIKA PRACY
Andragogika pracy jest nauką praktyczną. Ustala prawa rządzące procesami kształcenia i wychowania zawodowego. Jej przedmiotem
zainteresowań jest:
szkolnictwo zawodowe dla młodzieży pracującej i dorosłej
kursy dokształcające doskonalące w zawodzie oraz studia podyplomowe
Dział andragogiki dotyczący kształcenia i dokształcania, doskonalenia zawodowego oraz Wychowania do pracy j przez pracę, młodzieży pracującej i dorosłych. Opiera się ona na następujących przesłankach:
rozwój ogólny i zawodowy człowieka odbywa się w czasie aktywności życiowej
życie człowieka dorosłego wypełnione jest głównie aktywnością zawodową
podstawowa formą aktywności życiowej człowieka dorosłego jest praca
praca ukształtowała człowieka i dalej go kształtuje.
Rodzaje pracy:
- produkcyjna - prowadząca do trwałych wytworów w postaci środków produkcji lub dóbr konsumenckich
- usługowa - prowadząca do wyników społecznie użytecznych w postaci usług
- opiekuńczo wychowawcza - praca w oświacie, służbie zdrowia, sądownictwie
- urzędnicza i administracyjna
- twórcza- artystyczna, naukowa.
NAUKI SPOŁECZNE I HUMANISTYCZNE
Nauki społeczne - zespół nauk zajmujących się społeczeństwem- zjawiskami i procesami społecznymi ujmowanymi z różnych punktów widzenia.
Zaliczymy tu -ekonomię, socjologię, ekonomię polityczną, demografię, etnografię, pedagogikę, psychologię, prawo, politologię, filozofię, historię, teorię organizacji, antropologię.
Socjologia- nauka o strukturze i prawach rozwoju społeczeństwa, bada prawa współzależności między różnymi dziedzinami życia społecznego.
Ekonomia - nauka o społecznych prawach gospodarowania w warunkach ograniczonych zasobów i wielości celów
Demografia - nauka ludności; zajmuje się jakościowym i ilościowym badaniem ludności jej struktury i rozwoju w określonych warunkach historycznych
Etnografia- nauka zajmująca się opisem kultur różnych ludów
Pedagogika- nauka o wychowaniu
Psychologia- nauka zajmująca się powstawaniem i przebiegiem procesów psychicznych, ich rolą w sterowaniu zachowaniem człowieka
Prawo- system ogólnych i abstrakcyjnych reguł zachowania związanych genetycznie i funkcjonalnie z działalnością państwa.
Antropologia - biologia porównawcza człowieka; nauka O zmienności cech anatomicznych i fizjologicznych w czasie i przestrzeni.
Nauki humanistyczne- nauki badające zjawiska kultury w ich różnych przejawach i rozwoju (filozofia, historia sztuki, językoznawstwo)
Filozofia· dziedzina ogólnych rozważań na temat istoty i struktury bytu, źródeł i prawomocności ludzkiego poznania, zasad wartościowania, sensu życia, sposobów jego godnego prowadzenia, zagadnień dotyczących poglądu na świat i miejsca człowieka w świecie
Historia sztuki· nauka o dziejach sztuki
Językoznawstwo- zajmuje się budową, funkcją i rozwojem języka
26. WYCHOWANIE EKOLOGICZNE
Powstanie andragogiki ekologicznej jest odpowiedzią uczonych na wyzwania
współczesności, dla której ochrona środowiska naturalnego jest najważniejszym zadaniem
człowieka. Głównymi celami wychowania ekologicznego są: ukazywanie różnorodności zjawisk przyrody, rozwijanie zdolności poznawczych i umiejętności działania, kształtowanie
określonych postaw i umiejętności w obcowaniu z przyrodą, wyrabianie postawy człowieka
wrażliwego na degradacje środowiska przyrodniczego, kształtowanie umiejętności
komunikacji człowieka z przyrodą. Przedmiotem badań andragogiki ekologicznej są cele, treści, zasady, systemy, metody i organizacja procesu proekologicznego kształcenie dorosłych polegającego na dostarczaniu dorosłym wiedzy umożliwiającej im zrozumienie roli i znaczenia środowiska naturalnego.
Czasopisma: Aura, Przyroda Polska, Zielona Liga, Echa Leśne, Ekoświat, Zielone Brygady Stowarzyszenia: Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny, Zieloni
WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE
To działalność wychowawcza rozumiana jako funkcja wewnętrzno - wynikowa układu wychowawczego to oddziaływanie, kształtujące i korygujące aktywnośc określającą rodzaj i walory pełnienia ról społecznych. Celem wych. resocjalizacyjnego jest zawsze trwale przekształcenie zachowania się wychowanka.
Metody resocjalizacyjne:
metoda wpływu osobistego
przykład własny
doradzanie wychowawcze
przekonywanie
oddziaływanie sytuacyjne
czasopisma: Archiwum Kryminologii, Forum Penitencjarne, Przegląd Więziennictwa Polsklego, Polska Biliografia penitencjarna,
stowarzyszenia: Anarchistyczny Czarny Krzyż ACK
wybitne osobistości: Cz. Czapów, S. Jedlewski, S. Górski
WYCHOWANIE PATRIOTYCZNE
Patriotyzm. przejawia się w poczuciu silnej więzi emocjonalnej, patriotycznej, społecznej, kulturowej, religijnej z własnym narodem, z jego historią i tradycją, wartościami i aspiracjami. Wychowanie patriotyczne ma miejsce również w szkole- zadaniem nauczyciela jest kształtowanie postaw patriotycznych poprzez działalność dydaktyczno-wychowawczą w danych warunkach środowiskowych.
WYCHOWANIE EKONOMICZNE
Zadaniem wychowania ekonomicznego jest kształcenie odpowiednich wg powszechnie uznanych wzorów, przyswajania zasad efektywnego działania i zachowania w sferze gospodarczej. Łączy się to z kształceniem postaw, z pojęciem określonych systemów wartości przekonań znajdujących zastosowanie w procesie racjonalnego gospodarowania.
Dzięki temu wychowaniu kształtują się 3 zasadnicze grupy cech człowieka:
- prakseologiczne- staranność, fachowość, zdyscyplinowanie, gospodarność
-społeczna- życzliwość, współpraca, wzajemna i pomoc
-etyczna- odpowiedzialnoś, uczciwość, obowiązkowość
czasopisma: Bank i Kredyt, Biometrika, Biuletyn Bankowy; Magazyn Finansowy, -Zarządzanie i Edukacja, Dziennik Urzędowy
ekonomiści: B. Górecki, M. Kolupa, W. Maciejewski, B.Pilarczyk
WYCHOWANIE KONSUMENCKIE
Zajmuje się badanie procesów poznawczych i podejmowania decyzji dotyczących nabywania i konsumowania produktów i usług oraz edukacją w tym zakresie. Historia zachowań konsumenta zaczyna się od początków handlu, wymiany towarów i usług. Od tysięcy lat istnieją prawa konsumenta. Bardzo długo na konsumenta i jego decyzje patrzono głównie z perspektywy ekonomicznej. Obecnie wiadomo, że konsumenci w niewielkim stopniu mają świadomość swoich potrzeb konsumenckich i motywów wyborów oraz postaw i ich źródeł. Katalog praw konsumenta z 1975 r. przedstawia jego prawo do: -bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Ochrony interesów ekonomicznych informacji i edukacji konsumenckiej, efektywnego systemu dochodzenia roszczeń. Podstawowymi celami unijnej Strategii Polityki Konsumenckiej jest Osiągniecie wspólnego wysokiego poziomu ochrony
Konsumentów. Oraz efektywne wdrażanie przepisów chroniących konsumentów
Instytucje zajmujące się prawami konsumenta: Rzecznik Praw Konsumenta, Państwowa Inspekcja Handlowa, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Federacja Konsumentów Czasopisma: Świat konsumenta, Przegląd Prawa Handlowego, Home&Market, Manager, Profit, Marketing w praktyce.