1. Wyjaśnij pojęcia:

• Rozpoznawanie (identyfikacja) - polega na sformułowaniu problemu tj. ustaleniu dziedziny wiedzy, jej zakresu, wielkości słownika, itp.

• Wnioskowanie - proces umożliwiający na podstawie prawdziwości pewnych zdań zwanych przesłankami, stwierdzenie prawdziwości innego zdania zwanego wnioskiem

• Sztuczna inteligencja - zdolność do rozwiązywania problemów sposobami wzorowanymi na naturalnych działaniach i procesach poznawczych człowieka za pomocą symulujących je programów komputerowych

• Reprezentacja wiedzy - sposób organizacji wiedzy w bazie wiedzy, symboliczny sposób zapisu otaczającego nas świata

• Pozyskiwanie wiedzy - pozyskiwanie informacji symbolicznej połączone z nabyciem umiejętności efektywnego wykorzystania wiedzy

Manualne: źródło wiedzy → inżynier wiedzy → baza wiedzy

Półautomatyczne: źródło wiedzy → narzędzia do przetwarzania wiedzy → baza wiedzy

Automatyczne: ┌→ baza wiedzy → narzędzia generowania nowej wiedzy → ┐

• Inżynier wiedzy (projektant SE) - osoba która zajmuje się przeniesieniem wiedzy eksperta do zapisu formalnego. Stanowi ogniwo pośrednie między SE a ekspertem. Ma możliwość zakodowania wiedzy w SE.

• System ekspercki - jest to inteligentny program komputerowy wykorzystujący procedury wnioskowania do rozwiązywania tych problemów, które są na tyle trudne, że normalnie wymagają znaczącej ekspertyzy specjalistów.

 2. Wymień i omów elementy SE

Na system ekspercki składają się trzy zasadnicze elementy:

• Baza wiedzy (knowledge base);

• Maszyna wnioskująca (inferencje engine)

• Interfejs komunikacji z użytkownikiem (user's interface)

Dodatkowo w skład systemu mogą wchodzić:

• Moduł pozyskiwania wiedzy

• Edytor używany przez eksperta i inżyniera wiedzy

• Moduł objaśniający

Baza wiedzy zawiera informacje z określonej dziedziny wiedzy. Wiedzę systemu eksperckiego można podzielić na dwie części:

• faktograficzną - odnosi się do stwierdzeń o otaczającej nas rzeczywistości (np. wyniki badań pacjenta)

• proceduralną - wskazuje na związki między faktami (np. powiązanie miedzy wynikami badań a chorobami)

Inne informacje zawarte w bazie wiedzy:

• słownik pojęć - jest to słownik, którym operuje system ekspercki w czasie pozyskiwania wiedzy od użytkownika lub w czasie wyjaśniania mu prezentowanych rozwiązań

• metawiedza systemu - ogólne zależności, określające sposób podejmowania decyzji niezależnie od dziedziny wiedzy, którą zajmuje się system ekspercki

Maszyna wnioskująca zawiera procedury umożliwiające operowanie na wiedzy systemu w celu wyciągania wniosków (poszukiwania rozwiązań). Działa w oparciu o wybraną metodę wnioskowania. Operuje bezpośrednio na bazie danych i może w trakcie działania zmieniać jej zawartość poprzez wprowadzanie do niej nowych faktów. Wszystkie stosowane metody wnioskowania mają na celu znalezienie jakiejś drogi (najczęściej najkrótszej) prowadzącej do któregoś z możliwych rozwiązań lub do rozwiązania najlepszego pod jakimś względem.

Interfejs komunikacji z użytkownikiem umożliwia wprowadzanie do systemu informacji będących opisem analizowanego problemu oraz zapoznanie się z pośrednimi i końcowymi wynikami działania systemu. Stanowi narzędzie pozyskiwania wiedzy od użytkowników. Aby możliwy był rozwój systemu musi być do niego dostarczana nowa wiedza, a równocześnie istniejąca powinna być modyfikowana i ulepszana. Zapewniają to moduły dla użytkownika i dla eksperta.

Sposoby organizacji komunikacji użytkownik - komputer:

• inicjatywę przy poszukiwaniu rozwiązania ma system

• inicjatywę przy poszukiwaniu rozwiązania ma użytkownik

Moduł pozyskiwania wiedzy odpowiada za pozyskiwanie nowej wiedzy jak i modyfikację i ulepszanie istniejącej.

Moduł objaśniający przedstawia całą drogę wnioskowania aby przekonać użytkownika o poprawności rozwiązań proponowanych przez system.

 3. Wymień znane Tobie:

• metody reprezentacji wiedzy:

• reguły (rules)

• sieci semantyczne (semantic networks)

• trójki: <obiekt, atrybut, wartość> (triplets)

• ramy (frazes)

• metody wnioskowania:

• wnioskowanie wstępujące (w przód)

• wnioskowanie zstępujące (wstecz)

• rodzaje systemów eksperckich:

• ze względu na dziedzinę zastosowań:

• instruktażowe

• interpretujące

• testujące

• diagnostyczne

• naprawcze

• planistyczne

• prognostyczne

• projektujące

• kontrolne

• ze względu na metodę reprezentacji wiedzy:

• regałowe

• ramowe

• wykorzystujące sieci semantyczne

• ze względu na technologię projektowania:

• dedykowanie

• szkieletowe

• ze względu na wielkość bazy wiedzy:

• małe (kilkaset reguł)

• średnie (kilka tys. reguł)

• duże (powyżej 10tys. reguł)

 4. Podaj angielskie odpowiedniki

• sztuczna inteligencja - artificial intelligence

• SE - expert systems

• wnioskowanie - conclusion, inferencje, reasoning

• wiedza - knowledge

• maszyna wnioskująca - inference engine

• baza wiedzy - knowledge base

2

EDYTOR UŻYWANY PRZEZ UŻYTKOWNIKA

EDYTOR UŻYWANY PRZEZ EKSPERTA I INŻYNIERA WIEDZY

INTERFEJS KOMUNIKACJI Z UŻYTKOWNIKAMI SYSTEMU

MODUŁ OBJAŚNIAJĄCY

MASZYNA WNIOSKUJĄCA

MODUŁ POZYSKIWANIA WIEDZY

BAZA WIEDZY

---