Sprawozdanie z sesji formacyjnej nauczycieli

Autorytet - odrzucany czy poszukiwany

13. 10. 2007

W spotkaniu z Br. Tadeuszem Rucińskim wzięło udział około 50 uczestników z Kędzierzyna-Koźla, Krzyżanowic, Reńskiej Wsi, Głubczyc, Tarnowa Opolskiego, Twardawy, Starego Koźla, Rudy Śląskiej, Kalinowic, Jemielnicy, Krapkowic, Przewozu, Pawłowa, Raciborza.

Po Mszy św. odprawionej przez ks. Wojciecha Modelskiego - opiekuna kędzierzyńskiego Koła KSW rozpoczęły się zajęcia w Domu Parafialnym.

Wkład

Wykład zwyczajowo jest wstępem do popołudniowej pracy w grupach. Najpierw Prelegent uściślił pojęcie „autorytet” na podstawie różnych słowników i encyklopedii, następnie uwaga słuchających została zwrócona na przyczyny upadku autorytetu. Wyliczono następujące:

systemy totalitarne (hitleryzm, komunizm) wprowadziły lęk przed zawierzeniem komukolwiek,

rewolucja hipisowska atakująca prawdę, instytucje i autorytet,

sztucznie kreowane autorytety, które nie miały odzwierciedlenia w rzeczywistości, ponieważ same sobie przeczą (politycy, publicyści, intelektualiści, profesorowie). Co innego mówią, co innego robią,

amoralizm, który lansuje to co użyteczne, a nie to co moralne,

idololatria i związany z nim kult niedojrzałości (autorytety zastępuje się idolami, które same niedojrzałe, ale za to młode i piękne, mają prawo kształtować poglądy młodzieży młodszej i starszej. Są to typowe elementy pajdokracji (rządy dzieci lub osób niedojrzałych gdzie obecny jest prymat uczuć nad rozumem i wolą). Cechą młodych jest to, że oddają siebie temu, kto wie, ale nie dochodzą skąd wie i kim jest,

kwestionowanie autorytetu ojca poprzez nagłaśnianie i szerokie komentowanie marginesowych zachowań patologicznych,

osoby cieszące się autorytetem, zapraszane do telewizyjnych programów młodzieżowych często nie są w stanie wypowiedzieć swego poglądu i uzasadnić go, ponieważ ich czas antenowy to 13 sekund,

ośmieszanie i poniżanie osób zasłużonych, przemilczanie ich poświęcenia, marginalizowanie ich osiągnięć w myśl zasady „dobro jest nie medialne”.

E. Fromm zauważa trzy rodzaje autorytetów: autorytet jawny (oficjalna władza, przewodnictwo), autorytet ukryty (opozycja do oficjalnych struktur), autorytet anonimowy (grupa ludzi kreująca opinię publiczną, koniczność gospodarczą, rynek, zysk, promocję konsumpcji. To właśnie autorytet anonimowy „produkuje” idoli, którzy zagospodarowują potrzeby młodzieży i infantylnych dorosłych. Idole zastępują świętych, a mistrzów duchowych zastępują mistrzowie sportowi.

Autorytet to rodzaj przewagi. Filarami porządnego autorytetu rodzica, wychowawcy, przewodnika duchowego i życiowego jest:

powaga - (znaczenie), może być umysłowa - rozległa i rzetelna wiedza, moralna - mniej zasad głoszonych więcej realizowanych, duchowa - służenie prawdzie a nie posługiwanie się nią,

uwaga - ujrzenie rzeczy ważnych, nie przegapiać tego co ważne, by później móc odpowiedzieć innym. Uwaga jest warunkiem myślenia, uczenia się i empatii (rozróżnienia stanów uczuciowych). Imperatyw skierowany do ucznia „zwróć uwagę na..” to wskazówka doświadczonego,

rozwaga - spokojne, cierpliwe i sprawiedliwe ocenianie sprawy. Bazuje na uwadze i powadze. Jest to umiejętność oceny rzeczywistości mimo narzucanych ocen oraz ważenie słów własnych i cudzych. Inwektywy są zawsze porażką,

odwaga - poważenie się na coś co jest wartościowe. Jeśli stanie się po stronie wartości to one spłyną na nas. Nie jest to ryzykanctwo ani brawura tylko pokonywanie tchórzostwa. Odwagą jest wystąpienie z odmiennym poglądem niż większość i narażenie się na „zabicie śmiechem”, na szyderstwo. Strach („dusiołek”) udaremnia swobodne myślenie i najbardziej poniża nas w naszych własnych oczach.

Konkluzją tych rozważań jest przekonanie, że autorytet jest potrzebny, by wskazać drogę w sytuacjach trudnych, gdy człowiek jest zdezorientowany, niepewny, pełen wewnętrznych konfliktów i sprzeczności. Taki stan ducha przede wszystkim charakteryzuje ludzi młodych.

Za B. Wolniewiczem można powtórzyć, że wychowanie bez autorytetu to jak konstrukcja samochodu bez silnika, a L. Kołakowski uściśla, że rodzina i szkoła musi mieć autorytet, który redukuje się w miarę upływu wieku młodego człowieka.

Warsztaty

Po południu pracowano w trzech grupach dyskusyjnych wokół następujących problemów:

I. Jakie są realne szanse realizowania u nauczyciela postawy powagi.

1. Rzetelne szukanie wiedzy i dzielenie się nią z rodzicami. Poza wykształceniem niezbędnym nauczyciel zawsze staje wobec problemów, których rozwiązanie przekracza harmonogram studiów. Dla zachowania postawy powagi nauczyciel będzie poszerzał i uzupełniał swą wiedzę.

2. Szczerość. By zdobyć postawę powagi musi się myśleć, mówić i czynić spójnie, jednorodnie. Najpierw wymaga się od siebie a potem od innych. Nauczyciel budujący swój autorytet ma mieć życie uporządkowane i być wierny zasadom. Właśnie wierność jest cechą autorytetu. Zawieść i zdradzić przez kłamstwo to znaczy wtrącić dziecko w stan osamotnienia.

3. Nieustanne specjalizowanie się w swoim przedmiocie, nie tylko w zakresie teorii, wiedzy, ale też stosowanie nowych metod uczenia.

4. Nauczyciel reprezentuje dawne pokolenia. Przekazuje wiedzę pokoleń przeszłych jednocześnie wnosząc współczesne odkrycia, które są możliwe właśnie dzięki naszym poprzednikom. Dlatego też, by dysponować postawą powagi trzeba być raczej stałym, odpornym na modę, statecznym w swym zachowaniu i ubiorze. Tego wymaga powaga stanu.

5. Lansowane „partnerstwo” nauczyciel - uczeń to antyteza autorytetu. Do kogo, ma uczeń dorastać, jeśli ma przed sobą osobę udającą, że jest równa ze swym uczniem. Natomiast wspólne poszukiwanie rozwiązań sytuacji problemowych, otwarcie się na poszukiwanie prawdy wraz z uczniem, docenianie ucznia jako osoby, szanowanie jego zdania buduje autorytet nauczyciela nieustannie go wzmacnia.

6. Osobista, modlitewna postawa nauczyciela. Ożywianie i wzmacnianie swej wiary opartej na autorytecie Boga i otwarte wskazywanie, że Bóg i Jego słowo jest dla nas autorytetem (niezbędna do tego jest odwaga), tudzież modlitwa za wychowanków jest źródłem postawy powagi.

II. Trudności i szanse w realizowaniu postawy odwagi w wychowaniu domowym i szkolnym

Pojęcie „odwagi” zawiera w sobie dwie płaszczyzny: czemu i komu się przeciwstawiać i czego i kogo bronić.

1. Realizując postawę odwagi należy przeciwstawiać się rutynie, presji środowiska, generalizacji osądów, niesprawiedliwości, bezmyślności, mobbingowi, lenistwu, układom, brakowi konsekwencji, modzie.

2. Natomiast trzeba bronić dociekliwości w dążeniu do prawdy, swego zdania i poglądów, indywidualności, sprawiedliwości, pracowitości, bronić słabszych i biedniejszych, bronić prawa do osobistego rozwoju, bronić cywilizacji życia.

Realizacja postawy odwagi napotyka trudności, do których należy osamotnienie w takich poglądach, odrzucenie i wyśmianie przez środowisko, w którym się funkcjonuje. Konsekwencją wyłamywania się z obowiązujących poglądów i przeciwstawiania się im jest odizolowanie od grupy, bolesna marginalizacja osoby, utrata premii a nawet pracy.

Stałość w prezentowaniu postawy odwagi oprócz wyżej wymienionych zagrożeń daje też szansę na realizowanie swego człowieczeństwa i powołania do świętości. Należy podkreślić, że przede wszystkim autentyczne życie religijne, osobiste oddanie się Bogu uzdalnia do pozbywania się strachu o siebie. Zatem, żyjąc w postawie odwagi zachować można czyste sumienie, czuć satysfakcję, zyskać autorytet i podziw innych, można przełamywać stereotypy w myśl zasady „kropla drąży skały”, można innym zapewnić poczucie bezpieczeństwa, a nawet uzyskać „efekt domina” to znaczy za jednym odważnym pójdą inni, którzy odwagi nie mieli.

III. Jak ukazać młodym słuszność IV przykazania wobec różnych przejawów niekonsekwencji i nieodpowiedzialności rodziców i wychowawców.

Pytanie to było rozważane na trzech płaszczyznach: istota samego przykazania, rodzice i nauczyciele.

Istota przykazania

1. Podkreślenie, że przykazanie jest normą, która nie może być krytykowana lub zniesiona z powodu niedobrych zachowań jednostek.

2. Autorem przykazania jest Bóg posiadający niepodważalny autorytet, który nie wprowadza człowieka w błąd, a wskazania zawarte w przykazaniach mają ułatwić życie.

3. Przykazanie IV reguluje zasady życia społecznego, wskazujące na szacunek dla osób starszych i daje szansę dostrzeżenia plusów rodzin wielopokoleniowych.

Rodzice

1. Uświadomienie dziecku, że zła sytuacja z rodzicami może w przyszłości zaowocować dobrą postawą rodzicielską dziecka, które często sobie powtarza „nie będę taki jak ojciec /matka”. Uświadomienie obowiązywania IV przykazania wszystkich ochrzczonych może wpłynąć na właściwą postawę w przyszłości.

2. Mimo złego postępowania rodzica, gdy pouczone dziecko nie odnosi się z agresją, rodzic ma większą szansę zmienić się, bowiem pogarda rodzi pogardę.

3. Uświadamiać rodzicom, że czasami zbyt dużo biorą na siebie i nie są w stanie unieść ciężaru, a potem wszystkie niepowodzenia przypisują sobie, uniewinniając dziecko.

4. Zauważenie, że nie ma rodziców idealnych, ani wychowania idealnego, ponieważ człowiek nie jest idealny.

5. Podkreślanie, że w każdym macierzyństwie i ojcostwie ludzkim jest ojcostwo Boże, które jest doskonałe. To najpierw Bóg nas chciał, to On nas tworzy, a potem urodziliśmy się.

Nauczyciele

1. Szacunek dla nauczyciela buduje wychowawca lub inny nauczyciel przez to, że nie podważa jego autorytetu przed uczniami. Podobnie inni nauczyciele nie podważają autorytetu wychowawcy.

2. Wychowawca stara się pokazywać zalety nauczycieli, którzy uczą klasę i w ten sposób wspierać ich, a jednocześnie rozmawiać o problemach tylko z zainteresowanym nauczycielem.

3. Nie można przed dziećmi krytykować rodziców, a rodzice nie powinni źle mówić o nauczycielach przy dziecku tylko rozmawiać o problemach z konkretnym nauczycielem.

Wyniki pracy grupowej zostały zaprezentowane i podsumowane na forum, co zakończyło spotkanie nauczycieli i wychowawców.

Następnie rozpoczęło się spotkanie z rodzicami „Jeśli kochasz - czas zawsze odnajdziesz”.

Anna Nycz

1

---