Marianna BIAŁEK

Prywatny Gabinet Fizjoterapii

w Jaworze

MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA TERAPII MANUALNEJ W LECZENIU SKOLIOZ
DOŚWIADCZENIA WŁASNE

Słowa kluczowe:

skolioza, skręcenie miednicy, zaburzenia czynnościowe, zjawisko mory projekcyjnej.

Coraz większe znaczenie w patologii zniekształceń postawy ciała, bólu i innych dolegliwości przypisuje się tzw. ukrytym zaburzeniom czynności ruchowych u dzieci. Początkowo są to utajone zaburzenia ruchomości, które bywają bezbolesne dzięki możliwości kompensowania zaburzonej ruchomości jednego segmentu przez sąsiednie segmenty kręgosłupa. Ale zaburzenie to trwa i choroba rozwija się. Kluczowymi rejonami owych zaburzeń są: obszar miednicy (skośność lub skręcenie) oraz górny odcinek kręgosłupa. Konsekwencją niesymetrycznego ustawienia miednicy bywają rzekome skrócenia kończyny dolnej, skośna płaszczyzna kości krzyżowej i w efekcie skrzywienie boczne kręgosłupa (skolioza) oraz zaburzenia równowagi statycznej miednicy. W skutek tego podobne zaburzenia równowagi statycznej występują w obszarze górnego odcinka kręgosłupa szyjnego.

Lewit stwierdza, że u ponad 40% dzieci szkolnych i przedszkolnych występuje skręcenie miednicy wywołane najczęściej zbyt szybkim przyjmowaniem postawy ciała przez dzieci ze skróceniem bądź eliminowaniem fazy raczkowania. Natomiast około 90% dzieci cierpiących na chroniczne zapalenia migdałków ma zablokowaną ruchomość górnego odcinka szyjnego kręgosłupa (1).

Skrzywienie boczne kręgosłupa jest w warunkach fizjologicznych przede wszystkim właściwą reakcją kręgosłupa na asymetryczne ustawienie miednicy i kończyn dolnych (2). Dlatego też lecząc asymetrię miednicy, łopatek i zaburzenia kończyn dolnych zmniejszamy kąt skrzywienia kręgosłupa.

Celem pracy jest przedstawienie możliwości wykorzystania terapii manualnej w leczeniu skolioz.

Materiał i metoda

Do oceny asymetrii tułowia wykorzystano zjawisko mory projekcyjnej. Technika ta umożliwia rejestrację obrazu pleców pacjenta z naniesiona optycznie mapą warstwicową. Na podstawie specjalistycznego oprogramowania, możliwe jest obliczenie przestrzennego kształtu powierzchni pleców. Uzyskane wyniki badania w postaci obrazu warstwic poziomych pozwalają określić asymetrię tułowia na podstawie położenia wybranych punktów kostnych. O wielkości asymetrii świadczą różnice w położeniu jednoimiennych punktów kostnych po obu stronach tułowia.

W badanej grupie asymetrię tułowia określałam na podstawie różnic w położeniu następujących punktów kostnych:

1. odchylenie wyrostków kolczystych od linii C7-S1 (mierzone w milimetrach)

2. różnica w wysokości położenia dolnych kątów łopatek (w milimetrach),

3. różnica w odległości dolnych kątów łopatek od kręgosłupa ( w milimetrach),

4. stopnia nachylenia miednicy w płaszczyźnie czołowej poprzez oznaczenie szczytów kolców biodrowych tylnych górnych,

5. stopnia skręcenia miednicy w płaszczyźnie poprzecznej.

Przyjęto umownie (3), że parametry:

1. mierzone w milimetrach świadczą o następującej asymetrii:

• > 0 < 5 mm - asymetria mała,

• > 5 < 10 mm - asymetria umiarkowana,

• > 10 mm - asymetria znaczna,

2)mierzone w stopniach świadczą o następującej asymetrii

• > 0 ° < 1,5 ° - asymetria mała,

• > 1, 5 ° < 3 °- asymetria umiarkowana,

• > 3 ° - asymetria znaczna.

Do pracy wykorzystałam 14 (czternasto) osobową grupę dzieci w wieku 7 - 17 lat, w tym 9 (dziewięć) dziewczynek i 5 (pięciu) chłopców. Osoby te miały dwukrotnie badany kręgosłup techniką mory projekcyjnej tj. przed zabiegami i po serii zabiegów. Zabiegi manualne były wykonywane w odstępach 2 - 3 tygodniowych z zaleceniem ćwiczeń wynikających z badania.

Na każdej wizycie badaniu ręcznemu poddane było:

• położenie kolców biodrowych tylnych górnych w postawie stojącej,

• położenie kolców biodrowych przednich górnych w postawie stojącej,

• objaw wyprzedzania kończyn dolnych, w pozycji z leżenia tyłem do siadu,

• objaw wyprzedzania wyrostków poprzecznych w siadzie rozkrocznym (odc. L5 - Th 9),

• osteopatyczne badanie ruchomości kręgosłupa piersiowego i szyjnego, w leżeniu tyłem.

Badany był również stan mięśni:

I. Przykurcze stwierdzono w następujących mięśniach:

• mm. tylne uda (najczęściej przykurcz obustronny)

• m. gruszkowaty (przykurcze obustronne z przewagą jednostronną),

• m. pośladkowy średni (przykurcz jednostronny),

• m. napinacz powięzi szerokiej (przykurcz jednostronny po stronie wypukłości skrzywienia),

• m. biodrowo - lędźwiowy (przykurcz jednostronny po stronie wypukłości skrzywienia),

• m. czworoboczny lędźwi (przykurcz jednostronny po stronie wklęsłości skrzywienia),

• m. piersiowy większy (obustronny - tylko u jednej osoby w badanej grupie dzieci),

• m. kapturowy (przykurcz jednostronny),

• mm. rotatory kręgosłupa (przykurcze po stronie wklęsłości skrzywienia).

2. Osłabione były:

• mm pośladkowe,

• mm. brzucha (zwłaszcza skośny brzucha, po stronie wklęsłości skrzywienia),

• m. zębaty przedni (po stronie odstającej łopatki,

• m. równoległoboczny (po stronie oddalonej łopatki od kręgosłupa),

• m. kapturowy część dolna (po stronie uniesionej łopatki).

Z zabiegów terapii manualnej najczęściej stosowane były manipulacje na:

• miednicy (S1V↓),

• L4,

• Th / L,

• Th 3 - Th 5,

• C00/ C1.

Do autoterapii zalecane były ćwiczenia poizometrycznej relaksacji mięśni przykurczonych oraz trening siłowy mięśni osłabionych.

Wyniki

TABELA NUMER I

Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta skręcenia i nachylenia miednicy przed i po serii zabiegów manualnych w grupie wiekowej 7 - 12 lat.

Wiek	Płeć	Rodz.	Przed zabiegami (w stopniach)			Po serii zabiegów (w stopniach)			Wielkość
		Skolio-zy	Wiel-kość skol- iozy	Kąt skrę- cenia mied- nicy	Kąt nachy- lenia mied- nicy	Wiel- kość skol- iozy	Kąt skrę- cenia mied- nicy	Kąt nachy- lenia mied- nicy	poprawy
7	Ż	F	P 18 W -	1	-	P 3 W -	-	-	P 15 W -
9	Ż	F	P 20 W 18	14	3	P 13 W -	4	3	P 7 W 18
9	Ż	F	P 23 W 15	2	3	P 12 W 5	-	1	P 11 W 10
10	M	F	P 8 W -	2	4	P 5 W -	2	3	P 3 W -

OBJAŚNIENIA DO TABEL:

M - męska

Ż - żeńska

F - fizjologiczne

I - idiopatyczne

P - pierwotne

W - wtórne

TABELA NUMER II

Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta skręcenia i nachylenia miednicy przed i po serii zabiegów manualnych w grupie wiekowej 13 - 17 lat.

Wiek	Płeć	Rodz.	Przed zabiegami (w stopniach)			Po serii zabiegów (w stopniach)			Wielkość
		Skolio-zy	Wiel-kość skol- iozy	Kąt skrę- cenia mied- nicy	Kąt nachy- lenia mied- nicy	Wiel- kość skol- iozy	Kąt skrę- cenia mied- nicy	Kąt nachy- lenia mied- nicy	poprawy
13	M	F	P 12 W -	2	-	P 3 W -	2	-	P 9 W -
13	M	F	P 13 W 12	1	2	P 12 W -	2	-	P 1 W 12
14	Ż	F	P 13 W -	1	2	P 8 W -	1	1	P 5 W -
14	Ż	F	P 26 W 19	2	1	P 10 W 6	-	1	P 16 W 15
14	Ż	F	P 18 W 16	4	2	P 8 W -	1	-	P 10 W 16
14	M	F	P 14 W 10	-	5	P 10 W -	1	4	P 4 W 10
15	Ż	F	P 35 W 23	2	4	P 22 W 18	-	3	P 13 W 5
15	Ż	J	P 21 W -	2	-	P 18 W -	-	-	P 3 W -
16	Ż	F	P 22 W 18	2	3	P 21 W 14	-	2	P 1 W 4
17	M	F	P 15 W -	2	4	P 4 W 5	-	3	P 11 W -

Wnioski

1. Częściej skolioza występuje u dziewczynek niż u chłopców w wieku szkolnym,

2. zaburzona równowaga statyczna miednicy ma znaczący wpływ na powstanie i rozwój skoliozy,

3. w trakcie leczenia w pierwszej kolejności zmniejsza się kąt skrzywienia wtórnego, a następnie pierwotnego,

4. duży wpływ na ustawienie łopatek mają zabiegi wykonywane na Th2 - Th5,

5. znaczny wpływ na zmniejszenie kąta skoliozy maja zabiegi wykonywane na miednicy,

6. szybsza i większa poprawa występuje u dzieci czynnie zaangażowanych w proces leczenia,

7. średnio po 3 - 4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia zmniejszył się o 9,6° (od 5° przy skoliozach małych, do 16° - 18° przy skoliozach na pograniczu I°/II°).

Piśmiennictwo

1. Rakowski A. - Kręgosłup w stresie. GWP. Gdańsk 1994.

2. Lewit K. - Leczenie manualne zaburzeń czynności narządu ruchu. PZWL. Warszawa 1984.

3. Bieć E. - Skolimowski T. - Asymetria ciała w płaszczyźnie czołowej u dzieci z idiopatycznymi bocznymi skrzywieniami kręgosłupa. 1996. Fizjoterapia 4.

4. Neumann H.D. - Medycyna manualna. PZWL. Warszawa. 1992

Streszczenie

Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza) coraz częściej występuje u dzieci w wieku szkolnym. Dotychczasowe leczenie, polegało na zatrzymaniu stopnia skrzywienia, przez wytworzenie silnego „gorsetu mięśniowego”. Praca ta przedstawia możliwości znacznego zmniejszenia kąta skoliozy w bardzo krótkim czasie z wykorzystaniem terapii manualnej, ćwiczeń poizometrycznej relaksacji mięśni przykurczonych oraz treningu siłowego mięśni osłabionych.

Badania własne przeprowadziłam na grupie 14 osobowej w tym 9 dziewcząt i 5 chłopców, w wieku od 7 - 17 lat. Przed zabiegami oraz po serii zabiegów każde dziecko badane było techniką mory projekcyjnej.

Średnio po 3-4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia zmniejszył się o 9,6° (od 5° przy skoliozach małych, do 16-18° przy skoliozach na pograniczu I°/ II °

Summary

It is more and often that spinal curvatures occur in schoolchildren. Up to the present the treatment has been based on stopping the degree of curvature through making of a „muscular corset”.

This work describes some possibilities of considerable reduction of the scoliosis angle in a very short time, using a manual therapy, stretching exercises of the contracted muscles and strength-testing training of the weakend muscles.

I have made my own studies with a group composed of 20 children - 9 girls and 5 boys. Before and after the therapies mentioned above each child was examined with the projection mora technique.

On the average after 3 or 4 months of the therapy, the degree of curvature lessened 9,6 ° (from 5 ° for minor scoliosis to 16 ° - 18 ° for scoliosis of I°/II°).

- 8 -

---